Πίσω από κάθε δάκρυ

Το κλάμα είναι αναπόσπαστο τμήμα της ανθρώπινης φύσης, είτε μας αρέσει, είτε δεν μας αρέσει. Οι γυναίκες ομολογουμένως είναι σαφώς πολύ «καλύτερες» στα δάκρυα συγκριτικά με τους άνδρες και σύμφωνα με επιστημονικούς υπολογισμούς για κάθε πενήντα φορές που κλαίνε οι γυναίκες οι άνδρες κλαίνε μόλις 10. Ομως, έχει τεράστιο ενδιαφέρον να δούμε πώς λειτουργεί το σύστημα και για ποιο λόγο κλαίμε όταν είμαστε λυπημένοι, αλλά και όταν είμαστε χαρούμενοι.

Όταν παράγεται ένα δάκρυ από τον δακρυϊκό αδένα, ο οποίος βρίσκεται ανάμεσα στο βλέφαρο και στον οφθαλμό, ανοιγοκλείνουμε τα μάτια, με αποτέλεσμα το δάκρυ να καλύπτει σαν διαφάνεια το μπροστινό τμήμα του οφθαλμού και τελικά να «αποστραγγίζεται» μέσω του ρινοδακρυϊκού πόρου, είτε διαμέσω της μύτης. Όταν όμως τρέχουν πολλά δάκρυα τίποτα δεν μπορεί να τα συγκρατήσει.

Σύνδεση με ψυχικό κόσμο. Πώς, όμως, συνδέονται τα δάκρυα με τον ψυχικό μας κόσμο; Ας πούμε ότι έχετε χωρίσει και τα μάτια σας γεμίζουν δάκρυα κάθε φορά που κοιτάτε τις παλιές φωτογραφίες από ευτυχισμένες στιγμές με τον καλό σας. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχει ένα κέντρο του εγκεφάλου που επεξεργάζεται όλα τα συναισθήματα (το μεταιχμιακό σύστημα) και ειδικότερα ο υποθάλαμος.
Το σύστημα αυτό είναι συνδεδεμένο με το αυτόνομο νευρικό σύστημα, πάνω στο οποίο δεν ασκούμε κανέναν έλεγχο. Το αυτόνομο νευρικό σύστημα, με τη βοήθεια ενός νευροδιαβιβαστή της ακετυλοχολίνης, ελέγχει το δακρυϊκό σύστημα. Αυτό το μικρό μόριο της ακετυλοχολίνης είναι που διεγείρει την παραγωγή δακρύων. Ετσι, λοιπόν, η συναισθηματική ταραχή πυροδοτεί το νευρικό σύστημα το οποίο με τη σειρά του διατάσσει το σύστημα παραγωγής δακρύων να δραστηριοποιηθεί.
Ετσι, λοιπόν, κάθεστε στον καναπέ με τις παλιές φωτογραφίες και πλαντάζετε στο κλάμα. Για ποιο λόγο, όμως, συμβαίνει αυτό; Μήπως άραγε πρόκειται για μία αρχέγονη κραυγή, ένα είδος μη λεκτικής επικοινωνίας, για βοήθεια και στήριξη από τους γύρω σας τη στιγμή που έχετε ανάγκη; Kάποιοι ψυχολόγοι πιστεύουν ότι νιώθουμε καλύτερα αφού κλάψουμε ακριβώς λόγω της αντίδρασης του περιβάλλοντός μας και λόγω της ενίσχυσης της σχέσης και του συνδέσμου με όλους όσοι έχουν κοινές εμπειρίες.

Το κλάμα μπορεί να διαχωριστεί σε δύο κατηγορίες. Στη μία κατηγορία ανήκει το κλάμα όταν θέλουμε να βρισκόμαστε κάπου π.χ. στο σπίτι μας, ενώ στη δεύτερη το κλάμα που ρίχνουμε όταν σκεφτόμαστε το παρελθόν και το μέλλον. Μία μελέτη, εξάλλου, υπέδειξε ότι το κλάμα είναι ένας τρόπος να δείξουμε πόσο ευάλωτοι είμαστε ή την υποταγή μας σε κάποιον εν δυνάμει επιτιθέμενο.
Το πιο ενδιαφέρον, όμως, είναι ότι το κλάμα δεν κάνει απλά τα μάγουλά μας υγρά αλλά προκαλεί ένα σύνολο φυσιολογικών συνεπειών, αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό, προκαλείται εφίδρωση, επιβράδυνση της αναπνοής και συχνά νιώθουμε σαν να έχουμε έναν κόμπο στον λαιμό μας. Όλα αυτά συμβαίνουν εξαιτίας του συμπαθητικού νευρικού συστήματος που ενεργοποιείται εξαιτίας του γεγονότος που μας προκάλεσε τα δάκρυα.

Τα μωρά κλαίνε όχι μόνο για να εκφράσουν τη συναισθηματική κατάσταση στην οποία βρίσκονται αλλά και ως έναν τρόπο επικοινωνίας με τους ενηλίκους. Άλλωστε τα μέσα επικοινωνίας που διαθέτουν είναι εξαιρετικά περιορισμένα. Τα μωρά έχουν τρεις διαφορετικές κατηγορίες κλάματος: το βασικό κλάμα, το κλάμα του θυμού και το κλάμα του πόνου.

Στην πραγματικότητα τα δάκρυα δείχνουν όχι μόνο τις βαθιές συναισθηματικές συνδέσεις με τον κόσμο μας, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον αλλά μας επιτρέπουν να δείξουμε ορατά αυτές τις συνδέσεις και τελικά, σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα δάκρυα μας κάνουν να νιώθουμε καλύτερα.