Ο Καθρέφτης της Επίγνωσης

Η Ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης είναι η επίγνωση, η συνειδητότητα. Η επίγνωση υπάρχει συνέχεια, πάντοτε, και δεν υπάρχει στιγμή που να μην έχουμε επίγνωση. Στην πραγματικότητα, η αίσθηση ότι υπάρχουμε είναι άμεση συνέπεια της παρουσίας της επίγνωσης. Όλα όσα αναγνωρίζονται να συμβαίνουν κάθε στιγμή, μέσα μας ή γύρω μας, αναγνωρίζονται γιατί υπάρχει η επίγνωση. Συνήθως νομίζουμε ότι αυτό που αναγνωρίζει και αντιλαμβάνεται τη ζωή είναι ο νους. Όμως, οι σκέψεις που συνιστούν στην πραγματικότητα τον ίδιο τον νου εμφανίζονται μετά την αντίληψη, την σχολιάζουν, την αναλύουν, την αποδέχονται ή την πολεμούν.

Η επίγνωση μοιάζει με καθρέφτη πάνω στον οποίο καθρεφτίζεται όλη η εκδήλωση στις αναρίθμητες μορφές της. Ακόμη και κατά τη διάρκεια που ονειρευόμαστε, η επίγνωση καθρεφτίζει το περιεχόμενο του ονείρου. Έχουμε επίγνωση αυτής της επίγνωσης; Έχουμε επίγνωση του καθρέφτη που καθρεφτίζει ό,τι εμφανίζεται μπροστά του; Ή μάλλον, η παρουσία του μας διαφεύγει εντελώς και βρίσκουμε τον εαυτό μας βαθιά απορροφημένο και ταυτισμένο με τις μορφές που αντανακλώνται πάνω στην επιφάνεια του; 

Μπορούμε έστω και λίγο να νοιώσουμε τη διαφορά ανάμεσα στην εστίαση της προσοχής στην επιφάνεια του καθρέφτη και όχι στις μορφές που προβάλλονται πάνω της, μένουν για λίγο και μετά εξαφανίζονται; Αν μπορέσουμε να παραμείνουμε με την προσοχή μας εστιασμένη πάνω στην επιφάνεια, θα ανακαλύψουμε εύκολα και γρήγορα ότι δεν επηρεαζόμαστε από τα πήγαινε – έλα των μορφών πάνω της.

Θα ανακαλύψουμε επίσης μια βαθιά ευχαρίστηση με οτιδήποτε εμφανίζεται, ακόμη και με έναν εγωϊκό νου που δυσανασχετεί και μάχεται συνεχώς. Αυτή η ευχαρίστηση οφείλεται ακριβώς στο ότι αντίθετα από τον εγωϊκό νου, η επίγνωση δεν προσπαθεί να ελέγξει ή να αλλάξει τη ζωή. Η συνειδητότητα απλά είναι και επιτρέπει σε όλα τα πράγματα να είναι έτσι όπως είναι, για όσο διάστημα είναι αυτό που είναι. Ούτως ή άλλως, καμιά μορφή δεν διαρκεί για πάντα. Εμφανίζεται, παραμένει για κάποιο διάστημα και εξαφανίζεται. Πού; Στον καθρέφτη της επίγνωσης!

Πού είναι εστιασμένη η προσοχή μας; Πού είμαστε απορροφημένοι, ή καλύτερα, υπνωτισμένοι ολόκληρη τη ζωή μας; Όταν η προσοχή μας πάψει να είναι αποκλειστικά εστιασμένη στις μορφές και αποκτήσουμε επίγνωση της επίγνωσης, κάτι συγκλονιστικά διαφορετικό συμβαίνει μέσα μας. Η αίσθηση του εαυτού μας αλλάζει δραματικά από εκείνη που έχουμε σε ολόκληρη τη ζωή μας, ως αυτό που ονομάζουμε εγώ.

Στην εγωϊκή κατάσταση ύπαρξης, η αντίληψη του εαυτού μας γίνεται μέσα από την άρνηση εκείνου που θεωρούμε ότι δεν είμαστε. Είμαι αυτό το σώμα και όχι εκείνο το δένδρο. Είμαι άνδρας και όχι γυναίκα. Είμαι ψηλός και όχι κοντός. Είμαι έξυπνος και όχι βλάκας. Ο νους δημιουργεί κατηγορίες και προσπαθεί να δημιουργήσει τα όρια και τα χαρακτηριστικά του εγώ, υιοθετώντας κάποιες και αρνούμενος κάποιες άλλες. Γι’ αυτό τον εγωϊκό νου τον ονομάζουμε δυϊστικό, και τον κόσμο που δημιουργεί και ερμηνεύει, δυϊσμό. Μέσω του δυϊσμού καταφέρνει να αποκρυσταλλώσει τη διάκριση του εγώ και του ατόμου από τους άλλους, μια δουλειά που την κάνει πολύ καλά!

Σε αντίθεση με τον εγωϊκό νου, η επίγνωση αποτελεί ίσως το μεγαλύτερο μυστήριο της ανθρώπινης – και όχι μόνο – ύπαρξης, και σίγουρα δεν μπορεί να οριστεί με κάποιο τρόπο. Το μόνο που μπορούμε να πούμε είναι ότι η επίγνωση «γνωρίζει», χωρίς αυτό να σημαίνει τίποτα σχετικό με τη γνώση όπως την εννοούμε συνήθως, ως συσσώρευση πληροφοριών. Πέρα απ’ αυτό, δεν υπάρχουν άλλα χαρακτηριστικά που συνήθως αποδίδουμε στο άτομο, όπως φύλο, ηλικία, εμφάνιση κοκ.

Η επίγνωση «γνωρίζει» αυτό που παρατηρεί άμεσα, όχι μέσα από μια σχέση υποκειμένου αντικειμένου όπως κάνει ο νους. Παρ’ ότι στη συστηματική εργασία με την επίγνωση στα πλαίσια του Open Mind, μιλάμε συχνά και τονίζουμε ιδιαίτερα την καλλιέργεια και ενδυνάμωση του παρατηρητή, σε καμιά περίπτωση δεν υπονοούμε μια άλλη μορφή δυϊσμού. Όμως, προκειμένου να υπάρξει αποταύτιση από τα περιεχόμενα του νου, η ιδέα του παρατηρητή εύκολα εκλαμβάνεται ως μια καινούργια οντότητα η οποία διαχωρισμένη από τα αντικείμενα του νου ή του κόσμου, τα παρατηρεί από απόσταση.

Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει παρατηρητής ως πρόσωπο, αλλά μόνο η παρατήρηση ως συνεχής διαδικασία επίγνωσης της παρούσας στιγμής. Η αναγνώριση αυτής της πραγματικότητας αποτελεί ένα κομβικό σημείο στην όλη πορεία της αφύπνισης που πραγματοποιεί κάποιος. Για αρκετό καιρό όμως, η ενδυνάμωση της αποταύτισης της επίγνωσης από τα περιεχόμενά της, βοηθιέται να γίνεται μέσα από την αίσθηση ενός διαχωρισμένου παρατηρητή, ο οποίος την κατάλληλη στιγμή «καταρρέει», φανερώνοντας την «απρόσωπη» αληθινή του όψη.

Η παρατήρηση του νου είναι το πρώτο και ουσιαστικό βήμα προς την απελευθέρωση από τον προγραμματισμό του εγώ. Συνήθως όμως δεν είναι αρκετό από μόνο του, αλλά πρέπει να συνοδεύεται από την αλλαγή κατεύθυνσης της εσωτερικής προσοχής. Όταν δηλαδή η προσοχή στρέφεται και παρατηρεί τον εγωϊκό νου, πετυχαίνει την αναγνώριση του και διαλύει μερικώς την ομίχλη από την πολύχρονη ταύτιση μαζί του. Δεν μπορεί όμως να διατηρήσει αυτή τη διαύγεια αν η προσοχή συνεχίσει να παραμένει στραμμένη στην ίδια πάντα κατεύθυνση: υπάρχει ανάγκη να στραφεί προς αυτή την ίδια, να αποκτήσει επίγνωση της επίγνωσης και να παραμένει σ’ αυτή την πρωταρχική κατάσταση όλο και περισσότερο.

Αυτό σημαίνει ότι αρχίζουμε να γνωρίζουμε τον εαυτό μας όχι ως το μικρό εγώ που πιστεύαμε μέχρι τότε, ούτε ως τον παρατηρητή – που ναι μεν παρατηρεί και δεν ταυτίζεται με τον νου, αλλά που πάλι δεν είναι ξεκάθαρο τι ακριβώς είναι – αλλά ως την καθαρή επίγνωση που είναι πάντοτε εδώ, τώρα. Από την καινούργια αυτή θέση μπορούμε να ζούμε τη ζωή μας πραγματικά στιγμή τη στιγμή, ουσιαστικά ανεπηρέαστοι από τη συνεχιζόμενη πιθανώς φλυαρία του εγωϊκού νου, ο οποίος παύει πια να αποτελεί το κέντρο της ύπαρξής μας. Το σημείο αυτό σηματοδοτεί την αληθινή πνευματική ελευθερία μας.

  Συνοψίζοντας, από την ταύτιση με τον εγωϊκό νου μετακινούμαστε στην σταδιακή αποταύτιση μέσω της καλλιέργειας και ενδυνάμωσης του παρατηρητή, για να συναντήσουμε τη στιγμή της «κατάρρευσής» του, την άμεση εμπειρία της αναγνώρισης της ίδιας της επίγνωσης. Η επίγνωση της επίγνωσης είναι η επιστροφή στην Ουσία, από την οποία στην πραγματικότητα δεν φύγαμε ποτέ – πώς θα ήταν δυνατό κάτι τέτοιο! Αυτό είναι το «ξύπνημα από το όνειρο». Η συνειδητή παραμονή στην Ουσία και η βίωση της ζωής από τη θέση της και όχι από τη θέση του εγωϊκού νου, είναι αυτό που λέγεται «να ζει κανείς αφυπνισμένος».