Χάος και Μετάπτωση

«Η τάξη είναι αρετή των μετριοτήτων. Το χάος γεννάει την τάξη».
Νίτσε

Ασε το Χάος να Βάλει Τάξη: Τι ακριβώς είναι το *Χάος και πως μπορεί να ωφελήσει την καθημερινότητα μας; Η απάντηση έχει πολλές παραμέτρους, όπως κι όλα τα σημαντικά για την ευζωία θέματα και πρέπει να πούμε ότι το χάος αποδεικνύεται περισσότερο πολύπλοκο από την απλοϊκή παραδοχή, που το θέλει, ως την ακαταστασία μιας απλής σύμπτωσης, το ανακάτεμα μιας τράπουλας, στην αναπήδηση της μπίλιας στον τροχό της ρουλέτας ή το κατρακύλισμα μιας πέτρας στην πλαγιά του βουνού. 

Αυτή είναι η φαινομενικότητα, η πραγματικότητα τώρα σε σχέση με την φαινομενικότητα είναι τελείως διαφορετική. Ενώ φαινομενικά στις παραπάνω καταστάσεις υπάρχει το τυχαίο ή σύμπτωση και το χάος, εν τούτοις φαίνεται, μετά από προσεκτική παρατήρηση, πως μέσα σε αυτή την τυχαιότητα υπάρχει Αρμονία και Ευρυθμία. Ο επιστημονικός όρος «Χάος»,   αναφέρεται σε μια αλληλεξάρτηση που ενυπάρχει  σε φαινομενικά τυχαία γεγονότα.

Το Χάος δεν είναι κάτι μονοσήμαντο, αλλά είναι ταυτοχρόνως θάνατος και γέννηση, καταστροφή και δημιουργία. Τα τελευταία χρόνια η θεωρία του χάους, ξεπέρασε κατά πολύ τα επιστημονικά πεδία που την «ανακάλυψαν», Καλλιτέχνες επιστήμονες και λογοτέχνες αναφέρονται σήμερα στο χάος, όταν μιλούν για την ζωγραφική ή τα δημιουργήματα τους.

Η θεωρία του χάους εφαρμόζεται σήμερα παντού, χωρίς αυτό να σημαίνει πως σαν αρχή, δεν ήταν υπαρκτή από πάντα. Πως κατάφεραν οι άνθρωποι να φτιάξουν το πρώτο βέλος, τον τροχό, τις πρώτες ζωγραφιές των σπηλαίων; Πως μπόρεσε ο Νιλς Μπορ να ανακαλύψει τις θεωρίες του, ο Τέσλα; Πως μπόρεσε ο Μότσαρτ, ο Βάγκνερ, ο Μπετόβεν  να γράψουν  τα κοντσέρτα τους; Τι γίνεται όταν έχουμε μια πρωτότυπη σκέψη; Ποιά είναι η φύση της δημιουργικότητας. Υπάρχει κάτι ή υπάρχει τίποτα;

Το Χάος μας λέει πως αυτό που δημιουργεί είναι το ίδιο το Χάος κι ο Κατεργάρης του. Αυτός που αγνοώντας την λογική, τους κανόνες, πηγαίνοντας κόντρα στις δομές δημιουργεί. Δημιουργεί τις Δημιουργίες. Ο κατεργάρης εν δράση είναι αυτό που αποκαλούν οι άνθρωποι ήρωα ή θεό.

Όλως παραδόξως (!) οι απόψεις των νεοσύστατων επιστημών της Κβαντικής και του Χάους, αντανακλούν τις πνευματικές αρχές, των αρχαιότερων πολιτισμών του γνωστού κόσμου. Πνευματικών μυθικών κόσμων, χρυσών αιώνων γνώσης και σοφίας ανώτερων πνευματικών όντων και πολιτισμών. Αυτό δεν σημαίνει πως ξαφνικά οι επιστήμονες ανακάλυψαν κάτι νέο ή διαφορετικό από αυτό που όλοι οι μεγάλοι φιλόσοφοι όλων των πολιτισμών είπαν.

Απλά σημαίνει πως η Πνευματικότητα και οι αρχές που την διέπουν, για μια ανώτερη διαβίωση είναι από πάντα εδώ μπροστά στα μάτια μας. Σκόπιμα ή από βόλεμα ή από εκπαίδευση ή από αδυναμία επιλέγει ο άνθρωπος να τις αγνοεί και να ψάχνει ψήλους στ’ άχυρα.

Σημαίνει ακόμη πως αυτή η διαθέσιμη, δυνατή πνευματικότητα θα βοηθήσει τον σημερινό αναζητητή, τον υποψήφιο πολεμιστή, να καλλιεργήσει την έννοια του Χάους, για να βάλει μια στάλα σοφίας, γνώσης και επίγνωσης στην καθημερινότητα του. Αυτό το πετυχαίνει αν στην καθημερινή του δράση, χρησιμοποιεί αυτές τις αρχές, είτε σαν αρχές της Κβαντικής, του Χάους, ή της αρχέγονης σοφίας του ΤΑΟ, ή του Πυθαγόρη.

Είναι το ίδιο αν έχει τον Παρατηρητή εν δράσει, αν τα κέντρα Αντίληψης, Διάκρισης, Παρατήρησης, Κατανόησης και Διαφοροποίησης του, είναι ζωντανά. Τότε μόνο θα κατανοήσει τις Διακρίσεις των λεπτών αποχρώσεων του κόσμου, τον έλεγχο και την δημιουργικότητα.

Το βασικότερο  όλων, ο έλεγχος: Η αβεβαιότητα και το μη προβλέψιμο είναι κάτι που οι άνθρωποι βιώνουν πολύ έντονα, με αποτέλεσμα να μην έχουν κανένα έλεγχο στην ζωή τους. Αυτό γίνεται γιατί, ο Νους δεν αφήνει να ξεχάσεις, τα δυσάρεστα γεγονότα του παρελθόντος και σε οδηγεί στο να φαντάζεσαι, τα ίδια δυσάρεστα γεγονότα και τις συνέπειες τους στο μέλλον. Οι αρχαίοι πολιτισμοί αντιμετώπιζαν την αβεβαιότητα του άγνωστου μέλλοντος, συνομιλώντας με τους θεούς μέσω των σαμάνων, κάνοντας τελετές μιλώντας με τις αόρατες δυνάμεις της φύσης.

Στον σύγχρονο κόσμο οι άνθρωποι θέλουν να αποφύγουν την αμφιβολία και την αβεβαιότητα προσπαθώντας να κυριαρχήσουν στις δυνάμεις στης φύσης. Ο έλεγχος της αβεβαιότητας είναι τόσο πολύ συνδεδεμένο με την καθημερινή συμπεριφορά του ανθρώπου που του έχει γίνει μονομανία και εθισμός. Ασφαλίζει το μέλλον ενώ δεν είναι σε θέση να ασφαλίσει ούτε καν το παρόν.

Ο Ντάνιελ Κουίν στο μυθιστόρημα του «Ισμαέλ» σατιρίζει αυτή την αφύσικη ανθρώπινη μανία για έλεγχο λέγοντας:

«…μόνο ένα πράγμα μπορεί να μας σώσει από τον φόβο του άγνωστου, πρέπει να αυξήσουμε την κυριαρχία μας στον κόσμο. Όλη αυτή η περιβαλλοντική καταστροφή έχει προέλθει από την κατάκτηση του κόσμου από μέρους μας, ωστόσο πρέπει να εξακολουθήσουμε αυτή την κατάκτηση ώσπου ο έλεγχος μας να γίνει πλήρης. Όταν θα έχουμε αποκτήσει τον πλήρη έλεγχο, τότε όλα θα είναι ελεγχόμενα και καλά. Θα έχουμε ηλεκτρική ενέργεια. Δεν θα υπάρχει μόλυνση Θα έχουμε βροχή όση και όποτε επιθυμούμε. Θα κάνουμε τους ωκεανούς χωράφια. Θα ελέγχουμε τον καιρό, δεν θα έχουμε τυφώνες, καταιγίδες, πλημμύρες, ξηρασίες ή παγετούς εκτός εποχής. Όλες οι διαδικασίες που αφορούν την ζωή σε αυτόν τον πλανήτη, θα βρίσκονται –εκεί που τις προόρισαν οι θεοί να βρίσκονται-στα χέρια μας.»

Η Θεωρία του Χάους, λέει, για ποιόν λόγο αυτή η φαντασίωση είναι και θα εξακολουθήσει να είναι απλώς μια φαντασίωση. Τα χαοτικά συστήματα ξεπερνούν κάθε ανθρώπινη προσπάθεια για πρόβλεψη, έλεγχο και χειρισμό τους.

Αντί να προσπαθεί ο άνθρωπος να κυριαρχήσει σε αυτές και να αντιστέκεται, θα έπρεπε να τις αγκαλιάσει και να τις αποδεχτεί κι εδώ μπαίνουμε στο πεδίο της δημιουργικότητας.

Χαώδης Δημιουργικότητα: Οι ζωγράφοι, οι μουσικοί, οι ποιητές, οι συγγραφείς, γνωρίζουν από πάντα, πως η δημιουργικότητα τους και η έμπνευση τους ανθεί όταν οι ίδιοι αγκαλιάζουν και συμμετέχουν στο χάος. Οι συγγραφείς λαχταρούν την στιγμή που θα χάσουν τον έλεγχο και οι ήρωες τους θα πάρουν τον έλεγχο. Ο ποιητής ξέρει και περιμένει την μαγική εκείνη στιγμή που οι λέξεις θα έρχονται μόνες τους στον νου τους δημιουργώντας αυτό που επιθυμούν. Η γραμμική λογική έχει πάντα την χρησιμότητα της αλλά η δημιουργικότητα που ενυπάρχει στο Χάος, δείχνει πως για την δημιουργικότητα χρειάζεται κάτι παραπάνω. Χρειάζεται μια ανώτερη αισθητική έννοια, για το τι ταιριάζει που, τι είναι αρμονικό, ποιό θα αναπτυχθεί και ποιό θα πεθάνει.

Η αποδοχή του Χάους, δίνει την δυνατότητα να ζούμε, όχι ως ρυθμιστές ή κυρίαρχοι του φυσικού κόσμου αλλά ως δημιουργικοί συνεργάτες. Οι άνθρωποι ενώ θαυμάζουν τα έργα των καλλιτεχνών, ζωγράφων, ποιητών, μουσικών, θεωρώντας μάλιστα πως οι καλλιτέχνες έχουν βρει το νόημα της ζωής, εν τούτοις ταυτόχρονα τους θεωρούν και λίγο έως πολύ τρελούς. Είναι κοινώς αποδεχτό πως η δημιουργικότητα και η τρέλα βαδίζουν χέρι χέρι. Αυτό συμφωνεί πολύ βολικά πως η δημιουργικότητα είναι απόκλιση από το κοινώς αποδεκτό και αποκαλούμενο φυσιολογικό.

Ο μη-έλεγχος και η δημιουργική ζωή, απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή, στις λεπτές ισορροπίες και στους άτακτους χαώδης κανόνες που ενυπάρχουν στην φύση. Όλοι έχουμε στιγμές που βγάζουμε αυθαίρετα συμπεράσματα και αντιδρούμε υπερβολικά και θυμωμένα στα λόγια κάποιου άλλου. Υποθέτουμε πως ξέρουμε τι ακριβώς θέλει να πει και δεν ανεχόμαστε τις δικές του θεωρήσεις. Αποτέλεσμα; Λογομαχία, καυγάς, φωνές και σύγκρουση. Το Χάος προτείνει μια εναλλακτική λύση.

    Αν δεν αντιδράσουμε αμέσως, αλλά σκεφτούμε για λίγο την πολυπλοκότητα που βρίσκεται πέρα από την αφαιρετική θεώρηση του άλλου, θα αντιληφθούμε πως αυτό που πραγματικά θεωρεί, ίσως είναι εντελώς διαφορετικό από αυτό που εξ αρχής πιστέψαμε. Συνήθως οι άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται με την λογική τους αλλά με την φαντασία τους, κάνοντας την ζωή τους δυσκολότερη και περισσότερο σκληρή απ όσο είναι στ αλήθεια.

    Η Θεωρία του Χάους μας δείχνει πως κάποια πράγματα που θεωρούμε ασήμαντα και ελάχιστης σημασίας καταλήγουν να έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο εξελίσσονται οι διάφορες υποθέσεις μας.  Όταν όμως δίνουμε την δέουσα σημασία σε αυτά τα ασήμαντα, αποκτούμε την δυνατότητα, να συμμετέχουμε σε δημιουργικές διαδικασίες, που κάνουν την ζωή μας πιο όμορφη, ενδιαφέρουσα, ουσιαστική και αρμονική. Στην δημιουργικότητα τάξη και χάος, σχεδιασμός και τυχαιότητα, στρατηγική και έμπνευση αρχή και τέλος βαδίζουν πιασμένα χέρι χέρι.

Βάλε το Χάος στην ζωή σου, μόνιμα, όχι περιστασιακά και άσε το εκεί, να βάλει Τάξη, Ευρυθμία, Αρμονική Δημιουργία. Θα ξαφνιαστείς με τα αποτελέσματα που θα έχεις. Οι περισσότεροι άνθρωποι φοβούνται και νοιώθουν τρόμο για τις χαώδης, άτακτες εκτός ελέγχου (!) καταστάσεις. Θεωρούν πως,  η Θεωρία του Χάους έχει να κάνει με την αταξία και τον μη έλεγχο. Φυσικά, αυτό είναι πέρα για πέρα πλασματικό. Στην πραγματικότητα, ..η Θεωρία του Χάους πραγματεύεται την Αρμονία, την *Ευρυθμία, την Δημιουργία και μεταφορικά την Τάξη. Πιο συγκεκριμένα, τη βαθύτερη έννοια της Δημιουργικής Αρμονίας.

Μετά τη διατύπωση της ιδέας του ατόμου από τους Δημόκριτο και Λεύκιππο, ο Παρμενίδης ισχυρίστηκε ότι αν το άτομο είναι η βασική μονάδα ύλης, τότε τα διάφορα σώματα του κόσμου, ποτέ δεν είναι δυνατόν να χωριστούν στα άτομα που τα αποτελούν. Διότι αν συμβεί αυτό, τότε στον μεταξύ τους χώρο θα υπάρχει κενό. Η έννοια του κενού είναι απόλυτη, δηλαδή δεν πρόκειται για έναν κενό χώρο, απλώς κενό από γεγονότα, αλλά η έννοια σημαίνει ότι ούτε ο ίδιος ο χώρος υπάρχει και το νόημα του «τίποτα» περιλαμβάνει ακόμα και την ίδια την υπόσταση του χώρου.

Το Χάος της Θεογονίας του Ησιόδου, η ρίζα του το *χαF < XAFOΣ σημαίνει το χάσμα και όχι, αταξία, όπως εννοείται λανθασμένα, το Χάος σήμερα.

Συνεπώς μεταξύ των χωρισθέντων ατόμων δεν υπάρχει απολύτως τίποτα. Ούτε καν άδειος χώρος, έννοια που είναι απαράδεκτη, από την θεώρηση του Αριστοτέλη. Αφού μεταξύ των χωρισθέντων ατόμων δεν υπάρχει τίποτα, τότε θα αγγίζουν το ένα το άλλο και στην πραγματικότητα, ποτέ δεν θα έχουν χωρισθεί ! Βασική θεώρηση της Θεωρίας του Χάους είναι, ότι ακόμη και οι πιο μικρές αλλαγές, μπορούν να επιφέρουν σημαντικές μεταβολές στην ισορροπία του συστήματος (το πέταγμα της πεταλούδας). Ωστόσο μια από τις θεμελιώδεις αρχές της Θεωρίας του Χάους αναφέρει ότι, ενώ είναι αδύνατο να προβλεφθεί με ακρίβεια η τελική κατάσταση του συστήματος, εντούτοις είναι πολύ εύκολο να προβλεφθεί η γενική συμπεριφορά του συστήματος αυτού.

Η θεωρία του Χάους ΔΕΝ εστιάζει στην εσωτερική αταξία του συστήματος κατά τη μεταβολή του, αλλά αντίθετα στην Ευρυθμία  που χαρακτηρίζει τη συμπεριφορά του συστήματος και κατά συνέπεια τη συμπεριφορά παρόμοιων συστημάτων. Είναι φανερό λοιπόν ότι η θεωρία του Χάους δεν έχει να κάνει με την αταξία αλλά με την Ευρυθμία.

Παρ’ όλο που οι άνθρωποι, εσφαλμένα, αποφεύγουν το χάος και επιδιώκουν την τάξη, τον έλεγχο, την ασφάλεια, η φύση κι όλα τα πλάσματα της, ζούνε (όχι περιστασιακά αλλά συνεχώς) μέσα στο χάος και μάλιστα το χρησιμοποιούν προς όφελος τους. Το ίδιο μπορείς να κάνεις κι εσύ, αρκεί να δεις τι κάνει η φύση, που χρησιμοποιεί το χάος για να δημιουργεί καινούργιες οντότητες, να σχηματοποιεί τα γεγονότα, να ενισχύει την συνεκτική κατάσταση στο σύμπαν.

 Tο αντίθετο του χάους δεν είναι η τάξη, αλλά η αρμονία, η ευταξία, ή ευρυθμία. Το αντίθετο της αταξίας είναι η τάξη. Κάποιος που δεν αντέχει την αταξία δεν μπορεί να επιφέρει τάξη. Το χάος είναι Άλλο πράγμα. Στην καρδιά του Χάους, στον πυρήνα του επικρατεί Αρμονία, Ευρυθμία. Επίσης όποιος δεν αντέχει το χάος, δεν μπορεί να επιφέρει αρμονία.

Ενώ το χάος και η ύπαρξη του είναι εδώ, από την Αρχή του σύμπαντος, και φυσικά το γνώριζαν οι φιλόσοφοι, και μιλούν γι αυτό χιλιάδες χρόνια, πριν από τον Πυθαγόρη, όπως με την Κβαντική θεώρηση, έτσι και με την θεώρηση του Χάους οι επιστήμονες το «ανακάλυψαν» πριν 40 χρόνια και εκστασιασμένοι προσπαθούν να το μελετήσουν. Δεν είναι κακό αυτό και δεν θέλω να το υποτιμήσω αλλά, η φιλοσοφία ανά τους αιώνες και όλοι οι φιλόσοφοι έχουν ήδη, πει τα πάντα, που άπτονται αυτής της δημιουργίας.

Τίποτε νέο δεν λέει, ούτε η Κβαντική, ούτε οι  Θεωρητικοί του Χάους, πέρα από τα ομολογουμένως εξωτικά και ηχηρά ονόματα τους, που προσφέρονται και για marketing. Αλλά ο άνθρωπος αρέσκεται να θεωρεί πως λέει κάτι νέο, ενώ το υποτιθέμενο «νέο» είναι ήδη  εν τη γενέσει του, παλαιό σε αυτή την δημιουργία. Τέλος πάντων δεν είναι αυτό το θέμα μας. Απλά κράτα στην άκρη του μυαλού σου πως αν διαβάσεις Ηράκλειτο, Πυθαγόρη, Laozi και το Tao Te Ching ή το εκπληκτικό Μπαγκαβάτ Γκίτα,  θα τα δεις όλα αυτά γραμμένα ήδη, εκεί. Αρκεί να έχεις ΔΙΑΚΡΙΣΗ και την ικανότητα να την χρησιμοποιείς. Ας συνεχίσουμε με την θεωρία του χάους και σε πρακτικούς τρόπους χρήσης του για να κάνουμε καλύτερη την ζωή μας.

Ας δούμε δύο εικόνες φαινομενικού χάους. Στην εικόνα με την τυρβώδη ροή ενός ορεινού ποταμού. Ενώ η φαινομενικότητα δείχνει μια αταξία και ένα χάος, στην πραγματικότητα καλύπτει ένα υποκειμενικό σχέδιο. Αν την παρατηρήσεις λίγο προσεκτικά ή καθίσεις στο πλάι της θα δεις σχετικά εύκολα πως, ότι είναι σταθερό είναι ταυτόχρονα και μεταβαλλόμενο.

Το γίγνεσθαι αποτελεί τη συνεχή μεταβολή όλων των πραγμάτων από μια κατάσταση στην άλλη. Όλος ο κόσμος αποτελεί μια συνεχή μεταβολή, τίποτα δεν παραμένει στην ίδια μορφή. (εκτός από τους –ισμούς) Η ίδια η ζωή αποτελεί μια συνεχή μεταβολή από μια κατάσταση στην άλλη.

«Τα Πάντα Ρεί, μηδέποτε κατά το αυτό μένειν» τα πάντα ρέουν και όλα χάνονται, ακατάπαυστα και είναι αυτή η συνεχής μεταβολή πού συνθέτει την ίδια την έννοια του κόσμου, την θεμελιώδη αρχή του, την έσχατη σημασία του. Όπως λέει ο Ηράκλειτος

    «Ποταμῷ γὰρ οὐκ ἔστιν ἐμβῆναι δὶς τῷ αὐτῷ καθ” Ἡράκλειτον οὐδὲ θνητῆς οὐσίας δὶς ἅψασθαι κατὰ ἕξιν (τῆς αὐτῆς)· ἀλλ” ὀξύτητι καὶ τάχει μεταβολῆς σκίδνησι καὶ πάλιν συνάγει (μᾶλλον δὲ οὐδὲ πάλιν οὐδ” ὕστερον, ἀλλ” ἅμα συνίσταται καὶ ἀπολείπει) καὶ πρόσεισι καὶ ἄπεισι».

Δεν μπορούμε να μπούμε δυο φορές στο ίδιο ποτάμι, κατά τον Ηράκλειτο, ούτε ν” αγγίξουμε δυο φορές μια ουσία θνητή, γιατί σκορπίζεται και πάλι μαζεύεται με την οξύτητα και την ταχύτητα της μεταβολής, (και μάλιστα όχι πάλι, ούτε αργότερα, αλλά ταυτόχρονα εμφανίζεται και χάνεται) και πλησιάζει κι απομακρύνεται.

Το πέσιμο του νερού δημιουργεί σύνθετα σχήματα που διαρκώς ανανεώνονται. Κατά μια μεταφορική έννοια λοιπόν, αυτό το ορεινό ποτάμι αποτελεί απεικόνιση τους εαυτού μας. Έτσι και το σώμα μας ανανεώνεται και μεταμορφώνεται συνεχώς, καθώς κάποια από τα κύτταρα μας αντικαθίστανται σε μια συγκεκριμένη κανονικότητα. Ενώ ταυτόχρονα η ψυχή, αυτό το «Είναι» που υπάρχει –σε όσους υπάρχει- είναι επίσης ρευστό. Είμαστε από μια άποψη, το ίδιο άτομο που είμαστε και πριν 10 χρόνια, και ταυτόχρονα είμαστε κάτι νέο.

Εύκολα μπορούμε να δούμε πως το ποτάμι της εικόνας είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τα άλλα οικοσυστήματα, με τα ζώα που πίνουν νερό από αυτό, με τα φύλλα, τα κλαδιά, τους σπόρους που στριφογυρίζουν στις κοιλότητες και στην επιφάνεια του. Τις πανάρχαιες αποθέσεις παγετώνων, που επηρεάζουν την ροή του, το κλίμα και τον αέρα της περιοχής, την τροχιά του πλανήτη στο διάστημα, που διαμορφώνει και μεταβάλλει τις εποχές.

Το ίδιο κι εμείς, ζούμε εν μέσω κινήσεων, που επηρεάζουν η μία την άλλη, δημιουργούν ένα μη προβλέψιμο χάος σε πολλά επίπεδα. Όμως μέσα σε αυτό το φαινομενικό χάος, ενυπάρχει κάθε φυσική και πνευματική ευρυθμία, αρμονία, που γνωρίζουμε.

Ένας αυτοκινητόδρομος σε ώρα μεγάλης κίνησης. Τα αυτοκίνητα που κινούνται μέσα στους δρόμους επηρεάζουν το ένα το άλλο, σχηματίζοντας εναλλασσόμενες περιοχές με προβλήματα κυκλοφοριακού χάους. Απότομα ξεκινήματα και σταματήματα, κορναρίσματα, και λωρίδες με συνεχή ροή.

Κοιτάζοντας μέσα από ένα αυτοκίνητο αυτή την κατάσταση εύκολα μπορούμε να δούμε το χάος, την αταξία, που υπάρχει σε ένα τέτοιο μποτιλιάρισμα. Η κίνηση φαίνεται τυχαία χωρίς σχήμα και κάποια συγκεκριμένη ροή. Η κίνηση στον αυτοκινητόδρομο μοιάζει να είναι σχηματοποιημένη, με ομαλή ροή. Υπάρχει μέσα στο χάος, μια μη φανερή, μια κρυφή τάξη.

 Βαθιά μέσα στις λογικά ταξινομημένες δομές των μαθηματικών, υπάρχει μια δίνη αριθμών, που πήραν το όνομα τους από τον Benoît Mandelbrot τον μαθηματικό που τους ανακάλυψε και τους έκανε διάσημους. Ο ίδιος μαθηματικός επινόησε  την λέξη Fractal και σήμερα χρησιμοποιείται ευρύτατα  στο πλαίσιο της θεωρίας του χάους, όπου με την λέξη fractal αναφερόμαστε σε ίχνη, σημάδια, σχήματα και μορφές που δημιουργήθηκαν από την δράση χαοτικών δυναμικών συστημάτων. Δες το βίντεο.

Ξέρουμε από την Ευκλείδεια γεωμετρία ότι οι γραμμές έχουν μία διάσταση, οι επιφάνειες δύο και οι όγκοι τρείς διαστάσεις. Αντιθέτως τα fractals δεν έχουν ακέραιες διαστάσεις, αλλά μπορεί να είναι, μη ακέραια, ανάμεσα στο 1 και στο 2, αν αντί για γραμμική είναι καμπύλη.  Κάποιες φυσικές φρακταλικές μορφές είναι, οι ρωγμές που άφησε ένας σεισμός, ή μια καταρρακτώδης βροχή στις πλαγιές ενός βουνού, οι διακλαδώσεις του νευρικού συστήματος στο σώμα μας, ή το πανέμορφο σχήμα μιας νιφάδας χιονιού.

Οι μαθηματικοί κατάφεραν να μιμηθούν αυτά τα φυσικά fractals χρησιμοποιώντας τα διάφορα είδη μη-γραμμικών εξισώσεων με “ανάδραση”. Δες το βίντεο στο τέλος για να απολαύσεις το τεχνητό  fractal chaos,  και δες τις εικόνες για να κατανοήσεις τα φυσικά fractal σχήματα τα οποία συνεχώς μεταβάλλονται.

Στον πολιτισμό που ζούμε, η υπερβολή, η ταχύτητα και το άγχος τείνουν να κάνουν τον άνθρωπο αδιάφορο, στο απλό γεγονός, πως μια εικόνα του βασικού μυστήριου, του χάους και της τάξης που εμπεριέχει, βρίσκεται, τόσο σε μια μικρή περιοχή της πίσω αυλής, όσο και στην μεγαλοπρέπεια ενός ηλιοβασιλέματος.

Ο Benoît Mandelbrot κατάφερε να αποδείξει πως τα φαινόμενα fractal του φυσικού κόσμου συμβαίνουν ανάμεσα στις γνωστές μας τρεις διαστάσεις, του μήκους, του πλάτους και του ύψους, που αντιπροσωπεύονται από το την γραμμή, το επίπεδο και το στερεό. Ας το κατανοήσουμε καλύτερα με ένα απλό πείραμα.

Πάρε στα χέρια σου ένα χαρτί Α4. Αυτό αντιπροσωπεύει τις τρεις διαστάσεις.
Τσαλάκωσε τώρα το χαρτί, κάνε το μπάλα. Πόσες διαστάσεις έχει τώρα;

Δεν είναι τώρα ούτε σφαιρικό, ούτε επίπεδο, αλλά είναι ανάμεσα σε δύο και τρείς διαστάσεις. Όταν είχες στα χέρια σου ένα χαρτί Α4 μπορούσες να το μετρήσεις είχε διάσταση 21×29,7 ενώ τώρα που το έκανες μπάλα, αν το ξανά μετρήσεις δεν έχει το ίδιο μήκος με όλες αυτές τις ρωγμές και τα τσαλακώματα. Κάθε πτυχή ενώνεται με την άλλη σε ένα ενιαίο σύνολο. Αν τώρα το ξεδιπλώσεις και προσπαθήσεις να το ξανακάνεις επίπεδο, βλέπεις πως δεν είναι δυνατόν να γίνει. Αλλά πλέον έχεις ένα άλλο αντικείμενο, με διαφορετικές διαστάσεις. Αν τώρα το ξανακάνεις μπάλα, πάλι δεν έχεις την πρώτη μπάλα αλλά κάτι τελείως διαφορετικό, με διαφορετικές διστάσεις.

Αυτή είναι η Fractal δημιουργία, δημιουργία μέσα στην δημιουργία, μέσα στην δημιουργία, μέσα στην δημιουργία …στο άπειρο. Οι μορφές της φύσης οικείες αλλά ταυτόχρονα και τόσο απρόβλεπτες, μπορούν να μας ικανοποιήσουν, να μας εμπνεύσουν, και να μας φοβίσουν. Ποιητές, συγγραφείς, μύστες, σοφοί, μάγοι, αλλά και απλοί ταξιδευτές της γης στρέφονται σε αυτές τις μαγικές μορφές για να βρουν παρηγοριά, έμπνευση, ενότητα με το άπειρο, να νοιώσουν μια λάμψη του άπειρου μυστηρίου της δημιουργίας.

Αυτές οι μορφές που συναντάμε στην φύση είναι τα σχήματα του Χάους. Οι επιστήμονες ονόμασαν Fractal τα σχήματα του Χάους που παρατηρούμε στον ουρανό, νοιώθουμε στην γη, και τα βρίσκουμε ακόμη και στα αγγεία και στα νεύρα του σώματός μας. Λέγοντας Fractal αναφερόμαστε σε ίχνη, σημάδια, σχήματα και μορφές που δημιουργήθηκαν από την δράση χαοτικών, ενεργειακών, δυναμικών συστημάτων.

Fractal είναι η εμφανής και η αφανής δημιουργία της ενέργειας. Αυτό αυτόματα μας βάζει σε θέση αστεία και τραγική, όταν δογματικά και με πείσμα υπερασπιζόμαστε κάθε πεποίθηση, παράδοση, ή παρελθοντολογική κατάσταση και αυτό-ενισχύουμε το ασήμαντο «εγώ», ενώ δεν είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε ή απλά να δούμε την fractal διάσταση του κόσμου που μας περιβάλει. Υπάρχουν άπειροι κόσμοι, όχι σε κάποια άλλη διάσταση ή σε κάποιον άλλο πλανήτη, αλλά σε αυτόν εδώ που βρισκόμαστε αυτή την στιγμή, και μόλις που έχουμε αντίληψη του γεγονότος αυτού.

Τα Fractal μαθηματικά είναι εντυπωσιακά, αλλά μετά από επαναλαμβανόμενες μεγεθύνσεις ή φρεσκάδα των αντικειμένων ξεθωριάζει.  Αυτό δεν συμβαίνει με τα δημιουργήματα της φύσης, που αναδύονται μέσα από μια ολιστική χαοτική διαδικασία, κατά την οποία αμέτρητα “κομμάτια” ενώνονται με πολύπλοκο, μυστηριακό τρόπο μεταξύ τους, κατά συνέπεια τα Fractal της φύσης έχουν μια προσωπικότητα, ένα βάθος, ποιότητα και μυστήριο που κανένας αλγόριθμος, ούτε καν ένας μη γραμμικός δεν είναι σε θέση να αναπαράγει.

 

Ο Poincare αποκάλυψε το χάος στο Ηλιακό σύστημα και μαζί ανακάλυψε την απρόβλεπτη εξέλιξη ενός μη γραμμικού συστήματος. Είχε κατανοήσει πως πολύ μικρές επιδράσεις μπορούν να μεγεθυνθούν μέσω της ανάδρασης. Γι’ αυτό και διατύπωσε την άποψη… «Μια ελάχιστη αιτία που διαφεύγει της προσοχής μπορεί να προκαλέσει ένα σημαντικό αποτέλεσμα»

Η γέννηση του χάους και του απρόβλεπτου ήταν γεγονός. Αλλά χρειάστηκε να περάσουν 80 χρόνια από τότε !!!!! για να συνειδητοποιήσουν οι αστρονόμοι και οι υπόλοιποι επιστήμονες τη σπουδαιότητα αυτής της ανακάλυψης.  Το 1954 πρώτος την κατανόησε ο σοβιετικός επιστήμονας A. Kolmogorov και ακολούθησαν και άλλοι.

Ο πρώτος όμως που διέκρινε πως η επανάληψη (iteration) γεννά το χάος, ανήκει στον Αμερικανό μετεωρολόγο Edward Lorenz που εργαζόταν στο MIT. Στα μέσα του χειμώνα 1961,  εργαζόταν στον υπολογιστή του ΜΙΤ για να λύσει μερικές μη γραμμικές εξισώσεις που περιέγραφαν το μοντέλο της γήινης ατμόσφαιρας. Κάποια ημέρα για να ελέγξει μια πρόγνωση που είχε πάρει από τον υπολογιστή, ξαναέδωσε τα δεδομένα του για τη θερμοκρασία, την ατμοσφαιρική   πίεση και τη διεύθυνση του ανέμου αλλά αυτή τη φορά με στρογγυλοποιημένους αριθμούς. Περίμενε να του βγάλει ο υπολογιστής την ίδια πρόγνωση.

Το αποτέλεσμα όμως τον σόκαρε. Τα νέα αποτελέσματα ήταν τελείως διαφορετικά. Αμέσως κατάλαβε πως η μεγέθυνση των διαφορών οφείλεται στο συνδυασμό μη γραμμικότητας και επανάληψης. Για την ιστορία, αναφέρουμε πως αντί να βάλει τον αριθμό 0.506127 με έξι δεκαδικά ψηφία, έβαλε 0.506. Με μία έννοια ήτα απόλυτα λογική σκέψη.  Από το ίδιο σημείο εκκίνησης ο Lorenz είδε τον καιρό που έδινε ο υπολογιστής της IBM να δημιουργεί σχήματα που εξελίσσονταν όλο και πιο διαφορετικά μέχρι που κάθε ομοιότητα εξαφανίστηκε.

Στον ίδιο, τον Lorenz οφείλεται και η θεωρία για την πεταλούδα που πετάει στο Χονγκ-Κονγκ και μπορεί να δημιουργήσει καταιγίδα στη Νέα Υόρκη. Ξαφνικά οι επιστήμονες συνειδητοποίησαν !!!! ( αυτό που όλοι οι φιλόσοφοι και οι πνευματικοί άνθρωποι ανά τους αιώνες το ξέρουν) πως σε αιτιοκρατικά δυναμικά συστήματα, η δυνατότητα γέννησης χάους (μη προβλεπτικότητας) παραμονεύει σε κάθε λεπτομέρεια.

Η ονομασία όμως «Θεωρία του Χάους» οφείλεται στον μαθηματικό του Πανεπιστημίου του Maryland Jim York μόλις το 1975. Μια θεωρία που συνεχώς εξελίσσεται κυριεύοντας όλους τους τομείς της επιστημονικής έρευνας: από την διαστημική έως τη δυναμική των υγρών, τις ακτίνες laser έως τις χημικές αντιδράσεις, από τις τηλεπικοινωνίες (λευκός θόρυβος της γραμμής) έως την καρδιολογία, από την οικονομία έως την ψυχοφυσιολογία. Αυτοί που πάντα ήξεραν την θεωρία του χάους και ζούσαν μέσα σε αυτή, ήταν εκτός από του φιλόσοφους, όλοι οι καλλιτέχνες, μουσικοί, ζωγράφοι, ποιητές, συγγραφείς. Είναι το χάος η βασική κατάσταση, που μπορούν να εκφράζουν την τέχνη τους.

Παρατηρώντας την φύση, θαμπώθηκα από την αέναη κίνηση μια μακάριας φαινομενικής ακινησίας. Ένοιωσα – και υπάρχει- κάτι βαθιά συναρπαστικό και αναζωογονητικό στην ποικιλία των φυσικών μορφών που ανανεώνονται αδιάκοπα. Με εντυπωσίασαν τα «τυχαία» γεωμετρικά σχήματα ανάμεσα στα φύλλα, τα αδρά κινούμενα σχήματα, που κάνουν επάνω και μέσα στο νερό, χρειάστηκε να μείνω πολύ ώρα ακίνητη για να τα αντιληφθώ. Σκέφτηκα να τα μοιραστούμε..

Παρατήρησε τα fractal σχήματα που κάνουν τα φύλλα, τα λουλούδια, πως συνυπάρχουν σε ένα ενιαίο σύνολο. Μέσα στη λίμνη υπάρχουν και πολλά ψάρια. Αυτή είναι η αισθητική του χάους, δεν έχει καμία σχέση με την ομορφιά, που αυθαίρετα οι άνθρωποι θεωρούν για ομορφιά. Αλλά έχει να κάνει με την μελέτη όλων των λεπτομερειών, με τα νεκρά φύλλα πεσμένα το ένα επάνω στο άλλο, με τις πυκνές συστάδες, τις βαλτώδης περιοχές, τα λιβάδια που είναι γεμάτα δηλητηριώδεις κισσούς… όλα είναι μια κίνηση πραγμάτων που συνδέονται μεταξύ τους με ανείπωτους, μυστηριώδης τρόπους. Αυτό είναι το μαγικό χάος. Μια φαινομενική χαώδης κατάσταση που περιέχει στον πυρήνα της μια μεγαλειώδη Αρμονία.

Ένα Βουδιστικό κείμενο αναφέρει
«Ένα σωματίδιο σκόνης ανυψώνεται και μέσα του βρίσκεται η μεγαλόπρεπη Γη, ένα λουλούδι ανθίζει και μέσα του γεννιέται ένα Σύμπαν»

Ο Krishnamurti λέει
«Να είναι οι μέρες σου γρήγορες σαν αστραπή και να ζεις σε μια μέρα χιλιάδες ώρες»

Ο Khalil Gibran λέει
«Η εμφάνιση του πρωινού ήλιου που καθρεπτίζεται μέσα σε μια δροσοσταλίδα, δεν είναι μικρότερη από τον ίδιο τον Ήλιο. Η ανταύγεια της ζωής μέσα στην Ψυχή σου δεν είναι τίποτα λιγότερο, από την ίδια την ζωή»

Όλοι οι φωτισμένοι άνθρωποι βλέπουν το Σύμπαν σε ένα κόκκο άμμου και ζουν την αιωνιότητα μέσα στο δευτερόλεπτο. Γι αυτό αν θέλεις να είσαι επιτυχημένος σε ότι κάνεις να πηγαίνεις από λεπτό σε λεπτό από ώρα σε ώρα και από αυτό που θεωρείς μικρό στο επόμενο που θεωρείς μικρό. Άλλωστε τίποτε δεν είναι ούτε μικρό, ούτε ασήμαντο.

«Όντας μία γλώσσα, τα Μαθηματικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν όχι μόνον για να πληροφορήσουν αλλά, μεταξύ άλλων πραγμάτων, για να σαγηνεύσουν» – Benoit Β. Mandelbrot

«Η Δύναμη της Αδυναμίας» Ρωτάς ξανά και ξανά «Εντάξει τα πράγματα πάνε άσχημα. Τι να κάνουμε; Να φτιάξουμε ομάδα δράσης; Αντίδρασης; Κίνημα; να κάνουμε επανάσταση; Διαδηλώσεις; Πορείες; Τι να κάνουμε;» Έχω ξαναπεί και ξαναπεί πως μέσα από ομάδες, ομαδούλες, κινήματα, διαδηλώσεις, ψηφοφορίες, πορείες και επαναστάσεις της πλάκας δεν μπορείτε να πετύχετε το παραμικρό.  Τι νομίζετε αυτοί που επεξεργάζονται τα σχέδια καταστροφής και ελέγχου δεν γνωρίζουν πως θα αντιδράσει η μάζα, τα πρόβατα; Δεν φοβάται ο τσοπάνης τα πρόβατα ακόμη κι αν βελάζουν όλα μαζί. Απλά τα πρόβατα γίνονται για άλλη μια φορά προβλέψιμα, ελεγχόμενα και πολύ καλό μεζεδάκι. Τα συστήματα, όλα τα συστήματα ανά τους αιώνες δεν έπεσαν ούτε καλυτέρευσαν από καμία επανάσταση, σε όλες τις περιπτώσεις το σύστημα αναδιοργανώθηκε ενδυνάμωσε και αφομοίωσε την όποια επαναστατική «αλλαγή».

Κανένα σύστημα δεν αλλάζει μέσα από το ίδιο το σύστημα ή με τεχνικές δράσης ελεγχόμενες από το ίδιο. Δηλ. αν το σύστημα στηρίζεται στην ψηφοφορία, στις διαδηλώσεις, σε μια συγκεκριμένη γραμμή δράσης. Αν θέλουμε να το αλλάξουμε, αυτά ακριβώς ΔΕΝ κάνουμε.

Τι κάνουμε λοιπόν αφού δεν μπορούμε να κάνουμε διαδήλωση; Αφού έτσι κι αλλιώς με οποιαδήποτε πορεία, διαδήλωση, διαμαρτυρία ομαδική, συλλογική, δεν υπάρχουν αποτελέσματα, τι να κάνουμε; Υπάρχει επιλογή; Ναι υπάρχει.! .. και ονομάζεται «Η Δύναμη της Αδυναμίας» του Χάβελ, ή αλλιώς «Η Χαοτική Δράση της πεταλούδας» του Λόρεντζ, και κατ επέκταση να αφήσουμε το Χάος και την «Συνείδηση της μάζας»  να κάνει την δουλειά της. Να επιφέρει σαρωτικές αλλαγές και τάξη. Για να δούμε λοιπόν πως γίνεται αυτό και τι πρέπει να κάνεις.

Αυτοματισμός και Συνέργεια: Σε ένα δοκίμιο υψίστης σημασίας για τους κατοίκους της Ανατολικής κυρίως Ευρώπης ο Τσέχος συγγραφέας Václav Havel έδωσε μια απάντηση στην παραδοσιακή αντιμετώπιση της δύναμης με δύναμη ή στον πόλεμο και την βία με πόλεμο και βία. Πρότεινε λοιπόν μια δράση εντελώς διαφορετική και ρηξικέλευθη που την ονόμασε «Η Δύναμη της Αδυναμίας».  Ο Χάβελ φυσικά δεν γνώριζε ότι με το δοκίμιο του περιέγραφε με όρους κοινωνικής καθημερινότητας, την δράση της χαοτικής πεταλούδας του Λόρεντζ. Αφορμή για το δοκίμιο του Χάβελ ήταν το κομουνιστικό καθεστώς στην Τσεχοσλοβακία.

Ο Χάβελ ήξερε πως οι παραδοσιακές δυνάμεις αντίστασης, ένας επαναστατικός στρατός, μια μεγάλη διαδήλωση, ή μια εσωτερική επανάσταση δεν θα είχαν και πολλές ελπίδες να μετασχηματίσουν ένα ολοκληρωτικό, αντιεπιβιωτικό και απάνθρωπο καθεστώς όπως το κομουνιστικό, σε μια κοινωνία που θα σεβόταν τα ανθρώπινα δικαιώματα, τους πολίτες της και την ατομική ελευθερία. Αναρωτήθηκε λοιπόν αν υπήρχε κάποιος άλλος τρόπος δράσης. Αν υπήρχε κάποιου άλλου είδους δύναμη που θα είχε το επιθυμητό αποτέλεσμα με μηδαμινό κόστος. Κατέληξε λοιπόν στο συμπέρασμα μετά από προσεκτική παρατήρηση πως..

Η Δύναμη στην χώρα του και κατά προέκταση σε όλα τα συστήματα και τους ισχυρούς οργανισμούς, ΔΕΝ βρίσκεται στην παραδοσιακή μορφή ιεραρχικής ηγεσίας, αλλά βρίσκεται  στην ΕΝΕΡΓΗ ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ και ΣΥΜΦΩΝΊΑ, των πλέον αδύναμων μελών κάθε κοινωνίας, τα οποία ζουν και κινούνται μέσα σε ένα πλαίσιο που αποκάλεσε «αυτοματισμό».

Ένα καλό παράδειγμα που ο Χάβελ χρησιμοποίησε ήταν αυτό με τον μανάβη, την πινακίδα και τα φρούτα. Έφτασε στο μανάβικο ένα φορτίο με φρέσκα φρούτα από το κρατικό κομουνιστικό αρχηγείο, μαζί με μια πινακίδα που έγραφε «Εργάτες όλου του κόσμου, ενωθείτε στο κόμμα» και την εντολή να την κρεμάσει στην βιτρίνα του μαγαζιού του. Ο Μανάβης φυσικά την κρέμασε, ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΣΥΜΦΩΝΕΙ. Όχι γιατί είχε καμιά διάθεση να το κάνει αφού δεν συμφωνούσε, αλλά γιατί διαλαλούσε στον κόσμο κάτι σαν « …εγώ ο μανάβης είμαι υπάκουος στο κόμμα, κάνω ότι μου λένε να κάνω, συμπεριφέρομαι με τον τρόπο που περιμένουν από εμένα να συμπεριφέρομαι, είναι υπάκουος και γι’ αυτό δικαιούμαι να με αφήσουν στην ησυχία μου» και πράγματι τον αφήνουν στην ησυχία του να κάνει την δουλειά του. Μόνο που ο μανάβης κάνει και κάτι ακόμη !

    Η πινακίδα στην βιτρίνα γνωστοποιεί την υποταγή του μανάβη, στην εσωτερική δύναμη ενός συστήματος, που η ύπαρξη του εξαρτάται από όλους όσους συμμετέχουν σε αυτό, (συνείδηση της μάζας)  Η δική του μικρή ατομική, φαινομενικά ασήμαντη πράξη, είναι μια από τις χιλιάδες μικρές ατομικές φαινομενικά ασήμαντες  πράξεις που κρατούν το σύστημα σε συνοχή και αναγκάζουν τα άτομα να ακολουθούν την γραμμή του κόμματος. Ακόμη και σε κοινωνίες φαινομενικά ελεύθερες, οι άνθρωποι δρουν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, με αυτοματισμό και συνέργεια.

Ας επεκτείνουμε το παράδειγμα του Χάβελ, να δούμε τι πρακτική εφαρμογή μπορεί να έχει στην καθημερινότητα και ποιές μπορεί να είναι οι δυνατότητες μιας δημιουργικής αντιμετώπισης στο θέμα «πινακίδα του μανάβη». Ο μανάβης μην τοποθετώντας την πινακίδα στην βιτρίνα του, ασκεί σύνθετη επίδραση, δείχνοντας σε όλους πως είναι αντίθετος με το κόμμα. Οι συνέπειες της πεταλούδας όπως προκύπτουν από μια απλή ατομική πράξη είναι δύσκολο να προβλεφθούν, για τον μανάβη δε, θα ήταν εξαιρετικά επώδυνο, να καταφθάσει η αστυνομία του κόμματος και να αρχίσουν να τον ανακρίνουν γιατί δεν ακολουθεί την κομματική γραμμή ή για την “αντικοινωνική συμπεριφορά του”. Αλλά ο μανάβης έχει κι άλλες επιλογές από το να βάλει η να μην βάλει την πινακίδα.

Π.χ. μπορούσε να βάλει την πινακίδα, αλλά να αρχίσει να λέει σε φίλους και γνωστούς, το τι αντιπροσωπεύει αυτή η πινακίδα και τι πιστεύει ο ίδιος γι αυτήν. Γιατί φοβάται να την βγάλει και ποιά είναι η θέση του για το θέμα «πινακίδα στην βιτρίνα» Μπορεί επίσης να μην πει τίποτα σε κανέναν εκτός από τον εαυτό του και να πάψει να αντιμετωπίζει το θέμα. Τελικά ο μανάβης έχει δύο επιλογές, ή να συνεχίσει να συνεργάζεται με το κόμμα και την γραμμή του, θυσιάζοντας την ατομική του δημιουργικότητα, ή να ενεργήσει κατά κάποιο τρόπο με μια αυθεντικότητα που θα τον βοηθήσει να βιώσει την δημιουργική αλήθεια του Είναι του, της Ψυχής του.

Από την στιγμή που ο μανάβης διαπιστώσει την ελευθερία που του προσφέρει η άσκηση της σύνθετης επίδρασης, ή μαγική «Δύναμη της Αδυναμίας» μετατρέπεται σε ένα μη προβλέψιμο στοιχείο, μιας, κατά τα φαινόμενα, ελεγχόμενης κοινωνίας. Νομίζουμε πως ζούμε σε δημοκρατικά καθεστώτα, απλά επειδή μας είπαν πως ζούμε σε δημοκρατικά καθεστώτα, όμως όλοι μας έχουμε βιώσει μια περίπτωση Συνέργειας και Αυτοματισμού, αντίστοιχη με αυτή του μανάβη.

Σκέψου σε μια συγκέντρωση του προσωπικού, που θέμα έχει ν’ αξιολογηθεί το νέο πρόγραμμα ανάπτυξης του αφεντικού και να το βαθμολογήσουν σε μια κλίμακα από το 1 έως το 10. Όλοι γνωρίζουν πολύ καλά πως το νέο πρόγραμμα ανάπτυξης δεν είναι καλό και θ’ αποτύχει. Η απάντηση που το αφεντικό θέλει να ακούσει είναι προφανής. Όλοι λοιπόν το βαθμολόγησανμε 10. Ένας γενναίος τόλμησε να βάλει 9,5 κι ο Νίκος όταν ήρθε η σειρά του, ήθελε να βάλει 0, κάτι πήγε να πει, αλλά έχει ανάγκη την δουλειά, έχει υποχρεώσεις, παιδιά, δάνεια, διατροφή, κλπ έτσι δεν τόλμησε να κάνει το σωστό και να είναι ηθικός με τον εαυτό του, έβαλε κι αυτός 10.

Πόσες φορές δεν είπες από μέσα σου «όχι» αλλά φώναξες δυνατά «ναι». Πόσες φορές δεν ήθελες να βάλεις 0 σαν τον Νίκο, αλλά έβαλες κι εσύ 10; Πόσες φορές δεν κρέμασες όπως ο μανάβης, την πινακίδα στην βιτρίνα σου; Η αποφάσισες αδύναμα, να μην την κρεμάσεις από στιγμιαίο συνειδησιακό σοκ, αλλά διαπίστωσες πως σε είχε ήδη πνίξει η δύναμη, όλων των άλλων αδύναμων που είχαν κρεμάσει τις δικές τους πινακίδες στις βιτρίνες τους.

    Αν λοιπόν δοκιμάσεις να προκαλέσεις ανοιχτά το σύστημα θα δεις πως οι αληθινοί αντίπαλοι σου ΔΕΝ είναι οι υποτιθέμενοι κρατούντες μιας όποιας ελίτ,, αλλά οι υπόλοιποι κοινοί άνθρωποι σαν κι εσένα κι εμένα, που είναι πρόθυμοι να δώσουν 10 ενώ πρέπει να δώσουν 0 και είναι πρόθυμοι να κρεμάσουν την πινακίδα, ενώ πρέπει να την πετάξουν στα σκουπίδια. Αντιδράς έτσι γιατί έχεις επίγνωση της αδυναμίας σου και θέλεις μερίδιο δύναμης. Αυτό είναι συνεργία είναι αυτοματισμός.

Στην γλώσσα του Χάους τώρα τα συστήματα που λειτουργούν με συνεργία δεν είναι δημιουργικά ανοιχτά συστήματα. Η συμπεριφορά τους κυριαρχείται σε μεγάλο βαθμό από ένα μικρό αρνητικό βρόχο ανάδρασης. Οι άπειροι μικροί βρόχοι όπως το 10 αντί του 0 του Νίκου δεν αποτελούν έκφραση  δημιουργικής  ελευθερίας, αλλά αντιπροσωπεύουν μικρούς βρόχους που είναι ενωμένοι μεταξύ τους, ώστε να δημιουργούν και να συντηρούν έναν μεγάλο επαναλαμβανόμενο βρόχο. Αυτό τον βρόχο η επιστήμη του Χάους τον ονομάζει «οριακό κύκλο συμπεριφοράς».

Οριακοί Κύκλοι Συμπεριφοράς: Είναι εκείνα τα συστήματα συμπεριφοράς που αποκόπτονται από την ροή του εξωτερικού κόσμου επειδή η εσωτερική τους ενέργεια είναι αφιερωμένη στο να αντιστέκεται στην αλλαγή και στο να διαιωνίζει μηχανικά, παγιωμένα σχέδια συμπεριφοράς.

Οι οριακοί κύκλοι υπάρχουν παντού στην κοινωνία και είναι εκείνα τα συστήματα που δεν μας αφήνουν να νοιώσουμε δύναμη κι ανεξαρτησία, Θέλουμε να αλλάξουμε αλλά δεν μας αφήνουν και νοιώθουμε αδύναμοι. Μπορεί να είναι το σύστημα που βοηθά τους πλούσιους να γίνονται πιο πλούσιοι, ή το σύστημα που βοηθά αυτούς που έχουν τις περισσότερες κοινωνικές διασυνδέσεις να απολαμβάνουν περισσότερα προνόμια και καλύτερες δουλειές από του μέσου ψηφοφόρου. Μπορεί να είναι κι ένα κλειστό οικογενειακό σύστημα, οριακής συμπεριφοράς, όπου τα συναισθήματα ενοχής των γονέων για την τεμπελιά του γιού τους, χειροτερεύουν την κατάσταση αντί να την διορθώνουν.

Εσωτερικοί οριακοί κύκλοι: Όλοι γνωρίζουμε ανθρώπους που έχουν αυτόματες επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές. Δεν προλαβαίνουν να βγουν από μια καταστροφική σχέση και μπαίνουν σε άλλη πιο καταστροφική, λέγοντας πάντα πως τώρα τα πράγματα θα είναι καλύτερα. Κάθε προσπάθεια να ελέγξουμε ή να υπερνικήσουμε αυτά τα συστήματα που κυριαρχούνται από οριακούς κύκλους καταφέρνει να τα κάνει πιο δυνατά.

Η Συνύφανση των βρόχων ανάδρασης στα χαοτικά συστήματα μας δείχνει πως αυτός που επιδιώκει να έχει τον  Κακό έλεγχο στο τέλος θα τον υποστεί. Αυτός που επιδιώκει να επιβάλει την κακή δύναμη είναι αυτός που στο τέλος θα υποστεί την Δύναμη της. Το Χάος μας λέει πως αν αντιμετωπίζουμε αυτά τα συστήματα σαν να είμαστε ξέχωροι από αυτά τότε είναι σαν να εθελοτυφλούμε.

Αν όμως τα συστήματα διατηρούνται σε συνοχή και ύπαρξη από την δική μας συνεργία στο πλαίσιο των βρόχων ανάδρασης, αυτό σημαίνει πως η επιρροή μας και κατά συνέπεια η Δύναμη μας είναι τρομακτικά τεράστια. Άρα η επιρροή μας, μπορεί να χρησιμοποιηθεί με θετικό τρόπο ώστε να φτιάξουμε ένα πιο ανοιχτό ελεύθερο, δημιουργικό σύστημα να ζήσουμε.

Όταν ο άνθρωπος λέει πως είναι αδύναμος εννοεί πως δεν έχει την δύναμη να αντιμετωπίσει όλες αυτές τις απίθανα κολοσσιαίες οργανωτικές δομές,  την εκκλησία, την δικαιοσύνη, το κράτος, το σύστημα, την προκατάληψη, την ισχυρή προσωπικότητα και σκέψη του συνανθρώπου του. Ζώντας μέσα σε ένα κόσμο δυνατών πως μπορεί ο «αδύναμος» να επιβιώσει;  Η πιο συνηθισμένη σκέψη και προτροπή είναι «απέκτησε και συ δύναμη». Είναι όμως έτσι;

Η Θεωρία του Χάους μας δίνει μια άλλη διαφορετική απάντηση. Λέει πως τα χαοτικά και πολύπλοκα συστήματα, σαν αυτά που συναντάμε στην κοινωνία και στην φύση, δεν μπορούν ούτε να προβλεφθούν με ακρίβεια, ούτε να ελεγχτούν. Από την άλλη ούτε και τα άκαμπτα συστήματα μπορούν να υποχωρήσουν από την θέση τους. Τι γίνεται τότε;  Πάντα υπάρχει ένας τρίτος δρόμος διαφυγής.

    Το Χάος μας λέει πως ο καθένας από μας, ατομικά, ασκεί επιρροή σε αυτά τα χαοτικά  συστήματα.

Η Σύνθετη Επίδραση: Άλλη μια Αδύναμη Δύναμη, είναι όλα τα μικρά και ασήμαντα που ξεχνάμε να κάνουμε. Αυτό που κρατάει δεμένη μια κοινωνία ή μια μικρή ή μεγάλη κοινωνική ομάδα ακόμη και μια σχέση μεταξύ δύο μόνο ανθρώπων, είναι ένα «δίκτυο μικρών ασήμαντων φαινομενικά πραγμάτων».  Όλες οι μικρές ασήμαντες φαινομενικά λέξεις, κινήσεις, ενέργειες, σκέψεις, συναισθήματα, είναι τα σημαντικά που κρατούν μια υγιή κοινωνική ομάδα σε συνοχή. Ένα χαμόγελο στον γείτονα, μια καλή κουβέντα στον περαστικό, καλή διάθεση να εξυπηρετήσουμε, φροντίδα σε όσους το χρειάζονται και όλα αυτά τα «φαινομενικά ασήμαντα» είναι που κρατούν μια κοινωνία δεμένη. Μια υγιής κοινωνική ομάδα είναι ένας κύκλος που κρατιέται σε συνοχή από την κοινή εμπιστοσύνη, τον κοινό σκοπό, τον κοινό σεβασμό, την αλληλεξάρτηση.

    Η σύνθετη επίδραση είναι αυτή η πράξη που ασκεί ο καθένας για καλό η για κακό ανάλογα με την πνευματική του ποιότητα. Αν εσωτερικά, πνευματικά ο άνθρωπος είναι μη έντιμος ή κακός αυτό ασκεί επίδραση στα άλλα μέρη της κοινωνικής ομάδας που είμαστε πέρα από το τι λέμε ή από το φαίνεσθε.

Οι σκέψεις και τα συναισθήματα μας καθορίζουν το πλαίσιο, που βιώνουν τα άλλα μέρη  της ομάδας. Η πνευματικότητα  μας σχηματίζει το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζει η κοινωνία, τον αέρα που αναπνέει.  Είμαστε υπεύθυνοι και δημιουργοί για κάθε τι καλό ή όχι καλό. Βοηθάμε όλοι μας στην τροφοδότηση του εδάφους, στο οποίο άλλοι οργανισμοί αναπτύσσονται. Αν σαν μέλος μιας κοινωνικής ομάδας –κάθε κοινωνικής ομάδας- είσαι θετικός, έντιμος, συμπονετικός, ευχάριστος, δοτικός, αυτό επιδρά με σύνθετο τρόπο σε αυτούς που ζουν γύρω σου.

Αυτό είναι εμφανές σε όσους έχουν μικρά παιδιά ή κατοικίδια θηλαστικά ζώα. Τα παιδιά ανταποκρίνονται σε αυτό που είσαι και όχι σε αυτό που λες. Τα παιδιά αντιλαμβάνονται σε ένα άλλο επίπεδο κάθε «κρυφό» συναίσθημα ή σκέψη ανεξάρτητα από τα λόγια ή τις πράξεις. Όλοι μας επηρεαζόμαστε θετικά ή αρνητικά από την Ύπαρξη των άλλων. Σε μια έρευα που έγινε σε ζευγάρια, Ιάπωνες επιστήμονες ανακάλυψαν πως όταν το ένα μέλος ήταν ευτυχισμένο και αισιόδοξο τότε ακολουθούσε και το άλλο χωρίς προφανή λόγο. Άλλωστε αυτό το κάνω συνήθως και μπορείς να το κάνεις κι εσύ.

Η Σύνθετη επίδραση στην αρνητική της έννοια –την συνέργεια- διατηρεί σε συνοχή τους περιοριστικούς οριακούς κύκλους, στην θετικής της όμως έννοια είναι απαραίτητη για την ανανέωση και την αναζωογόνηση την Ελεύθερων και Ανοιχτών συστημάτων. Η Μεταφορική έννοια του Χάους, μας δείχνει έναν καινούργιο τρόπο να σκεφτούμε ανάμεσα στην θετική και στην αρνητική επιρροή Ανάμεσα στο Ευεργετικό και στο επιβλαβές και στο πόσο υπεύθυνοι είμαστε όλοι γι αυτό.

Η Σύνθετη επιρροή ξεκινά από το γεγονός πως η «Δύναμη της Πεταλούδας» είναι από την φύση της μη προβλέψιμη. Μπλεκόμαστε μέσα στους βρόχους της κοινωνικής ανάδρασης, με τόσους τρόπους, που είναι αδύνατον να μαντέψουμε τις μακροπρόθεσμες επιδράσεις των πράξεων, λέξεων συναισθημάτων μας, όπως είναι δύσκολο να προβλέψουμε τον καιρό της επόμενης εβδομάδας.

Οι άνθρωποι που κακοποιούνται μέσα στην οικογένεια τους π.χ. παγιδεύονται σε ένα σύστημα οριακού κύκλου. Για πολλά χρόνια μια γυναίκα που ο άντρα της την κακοποιούσε τηλεφωνούσε στην αστυνομία ζητώντας βοήθεια, αρνιόταν όμως κατηγορηματικά να υποβάλει μήνυση, να κάνει επίσημη καταγγελία ή να κάνει ότι της πρότειναν οι αστυνομικοί. Όταν κάποια στιγμή την είπαν πως πρέπει να το πάρει απόφαση και να διαλύσει αυτόν τον γάμο, έφτασε μέχρι του σημείου να υπερασπιστεί τον άνθρωπο που την κακοποιούσε. Το τηλέφωνο στην αστυνομία, τα παράπονα και η άμβλυνση της έντασης μετά από κάθε ξυλοδαρμό αποτελούσαν μέρος του οριακού κύκλου που είχε εμπλακεί.

Κάποια στιγμή οι αστυνομικοί αποφάσισαν, είχαν βαρεθεί κι αυτοί πια, να μην της πουν τίποτα, να την αφήσουν να κλαίει και να διαμαρτύρεται χωρίς να πάρουν καμία θέση. Αυτό στιγμιαία έβγαλε την γυναίκα έξω από τον οριακό κύκλο που ήταν μπλεγμένη και για πρώτη φορά μόνη της είπε πως πρέπει αυτός ο γάμος να τελειώσει. Μετά από πολλές ώρες ενημέρωσης και ενθάρρυνσης η γυναίκα ζήτησε την επιβολή περιοριστικών μέτρων, τερματίζοντας οριστικά, έπειτα από λίγο καιρό (πήρε διαζύγιο) αυτόν το οριακό κύκλο που ήταν μπλεγμένη.

Η αλήθεια είναι πως δεν ξέρουμε τι είναι αυτό που άλλαξε την συμπεριφορά της γυναίκας. Ίσως ήταν η αληθινή προσοχή που της έδωσαν οι αστυνομικοί για πρώτη φορά. Ίσως να ήταν κάποιος από τους χιλιάδες παράγοντες που ο οποίος αποτέλεσε την τελευταία μη-γραμμική σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. H αληθινή δύναμη μας, βρίσκεται σε χιλιάδες μικρά και ασήμαντα που κάνουμε καθημερινά.

Μπλεκόμαστε μέσα στους βρόχους της κοινωνικής ανάδρασης με τόσους πολλούς τρόπους που είναι αδύνατον να προβλέψουμε τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα αυτής την συμμετοχής, όπως είναι δύσκολο να προβλέψουμε τον καιρό του επόμενου μήνα.

Γι αυτό πολλές από τις Πνευματικές παραδόσεις  μας λένε να έχουμε υπ όψιν μας, πως με κάθε πράξη μας θα πρέπει να λαμβάνεται στα σχέδια μας όχι μόνο το μελλοντικό καλό των υπολοίπων, αλλά να βασίζεται στην αυθεντικότητα της στιγμής, στα καλά αισθήματα, στην ειλικρίνεια, στην εφαρμογή των εννοιών της Ευγνωμοσύνης, της Καλοπροαίρετης Χαρούμενης Διάθεσης,  της Συμπόνιας, της Καλοσύνης.

Η Δύναμη του Ελεύθερου Ανοιχτού Συστήματος: Η Θετική Δύναμη της Πεταλούδας περιλαμβάνει το γεγονός πως δεν είναι κανείς μας αθώος, ανεξάρτητος, καθένας μας είναι αναπόσπαστο μέρος του κοινωνικού συνόλου σε όλο τον πλανήτη. Ακόμη πως η κάθε Χαοτική στιγμή του παρόντος αποτελεί τον καθρέφτης της Χαοτικής στιγμής  του μέλλοντος.

Ας μην ξεχνάμε πως ο Σεζάν και ο Κιτς είπαν πως η αυθεντική Αλήθεια βασίζεται σε ένα συγκεκριμένο είδος προσοχής της Ανασφάλειας της Αμφιβολίας και της Αβεβαιότητας.Από εκεί προέρχεται η Θετική Δύναμη της Πεταλούδας που είναι στην πραγματικότητα η Δύναμη του Ελεύθερου Ανοιχτού Συστήματος.

Τώρα φυσικά δεν είναι δύσκολο να δει κάποιος την θετική και την αρνητική επιρροή της Δύναμης της Πεταλούδας. Κάθε καλή κουβέντα μας κάνει και νοιώθουμε καλά, ένα χαμόγελο, μια χειρονομία καλής θέλησης μας απογειώνει. Κάθε αρνητικό σχόλιο από  την άλλη σκληραίνει τον εαυτό και τον παγιώνει – σφραγίζει μέσα σε ένα οριακό κύκλο. Οι αρνητικοί άνθρωποι υποφέρουν από έλλειψη Ενέργειας, κάθε αρνητική κίνηση ή σκέψη καταναλώνει τεράστια ποσότητα Ενέργειας- και για αυτό θέλουν την Ενέργεια αυτών που την έχουν- των Θετικών Ανθρώπων. Κάθε Θετική Σκέψη, Κίνηση, Λέξεις Συναίσθημα τροφοδοτούν με μεγάλες ποσότητες Ενέργειας τον άνθρωπο.

Γι αυτό οι Αρνητικοί άνθρωποι είναι κλεισμένοι σε έναν οριακό κύκλο, εγωισμού, απληστίας, θυμού, έλλειψης αποδοχής από την κοινωνική ομάδα, και ανελέητης φιλοδοξίας. Ο πόθος τους για ψευδή δύναμη τους θέτει σε έναν οριακό κύκλο και η δύναμη που επιζητούν στο τέλος στρέφεται εναντίον τους. Υφίστανται τον κακό έλεγχο που επιδιώκουν να αποκτήσουν.

Ο  μοναδικός ίσως τρόπος που διαθέτουμε είναι με έναν ευγενικό αλλά ξεκάθαρο τρόπο να υποδείξουμε  την θετική ενέργεια στο Άτομο σε μια συγκεκριμένη κατάσταση, ακόμη κι αν αυτό την δεδομένη στιγμή πονέσει.

Αν ο Νίκος της πιο πάνω ιστορίας, είχε πει 0 αντί για 10, σίγουρα θα είχε πονέσει ή θυμώσει το αφεντικό και πιθανόν να έχανε την εργασία του. Όταν είπε όμως 10 συνέργησε (συμφώνησε) στην δημιουργία μιας ψευτιάς, που είχε απρόβλεπτες μελλοντικές συνέπειες στην εταιρία, στο αφεντικό, στην οικογένεια του και στην ζωή του ίδιου του Νίκου. Αν ο Νίκος είχε ζήσει μια «Στιγμή Αλήθειας», η απόφαση του θα ήταν διαφορετική. 

«Θετική Δύναμη Της Πεταλούδας» Ένα χαμόγελο μια καλή κουβέντα ανεβάζει τον άνθρωπο ψυχολογικά ωστόσο φαίνεται πως λειτουργεί μόνο όταν δίνεται με καλή πίστη και θετικά συναισθήματα αλλιώς λειτουργεί ανάποδα και εις βάρος αυτού που το κάνει.

Έτσι η «Θετική Δύναμη Της Πεταλούδας» συμβαδίζει με το καλοπροαίρετο, μια αίσθηση ταπεινοφροσύνης, ευγνωμοσύνης  και εσωτερικής αληθινής καλοσύνης, αφού αντιλαμβανόμαστε πως η αλλαγή εξαρτάται και από την δράση ενός μεμονωμένου ατόμου, αλλά και από τον τρόπο που αλληλεπιδρούν πολλοί διαφορετικοί βρόχοι ανάδρασης. Ο Χάβελ λέει ό,τι η ανεξαρτησία μας, βρίσκεται μέσα σε αυτήν την φαινομενικά αντιφατική δύναμη.

Κατά την διάρκεια της διακυβέρνησης, από το κομουνιστικό καθεστώς στην Τσεχοσλοβακία, οι άνθρωποι πίστευαν πως είναι αδύναμοι. Όμως ακόμη και μέσα σε τόσο ακραίες συνθήκες οι άνθρωποι βρίσκουν τρόπους, να εκφραστούν, με αυθεντικά δημιουργική δραστηριότητα. Ο Χάβελ όρισε τις πράξεις τους ως «Ζωή μέσα στην Αλήθεια της Στιγμής»

    «Ζωή μέσα στην Αλήθεια της Στιγμής» είναι η απλή (αλλά όχι πάντα εύκολη) πορεία στο άνοιγμα μας προς την αβεβαιότητα, η ανακάλυψη της αιχμής, ανάμεσα στην ατομικότητα μας και το σύμπαν και οι πράξεις μας που ακολουθούν αυτή την ανακάλυψη. Αυτό ακριβώς είναι η «δύναμη της αδυναμίας» Στην πραγματική αντίληψη της «Αλήθειας της Στιγμής» έγκειται και η ικανότητα μας να επηρεάζουμε βαθιά –ακόμη και με μικρές ασήμαντες πράξεις-ακόμη και τα πιο δύσκαμπτα, συστήματα που βασίζονται στον αυτοματισμό και στους οριακούς κύκλους δράσης.

Το θα συνέβαινε αν ο μανάβης αφαιρούσε την πινακίδα από το μαγαζί του; Ο Χάβελ διαπίστωσε ότι αυτή η ελάχιστη ενέργεια αντίδρασης στο οριακό σύστημα, θα είχε καταλυτική επίδραση στο σύνολο. Η αφαίρεση της πινακίδας από την πλευρά του μανάβη, θα μπορούσε να είναι μια «απειλή» για το σύστημα, όχι επειδή ασκήθηκε κάποια σωματική ή πραγματική δύναμη αλλά επειδή η πράξη ξεπέρασε τον εαυτό της, επειδή ΔΙΑΦΩΤΙΣΕ το περιβάλλον της και φυσικά εξαιτίας των ανυπολόγιστων συνεπειών αυτού του ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ.

Κατά την διάρκεια του σκοταδισμού από τον χριστιανικό μεσαίωνα κάποια μεμονωμένα Άτομα βρήκαν τρόπους να εκφραστούν ελεύθερα κάνοντας πράξη αυτή την «Ζωή μέσα στην Αλήθεια της Στιγμής». Με αυθεντική δημιουργικότητα άτομα όπως ο Λεονάρντο Ντα Βίτσι, ο Γαλιλαίος, ο Κοπέρνικος, ο Ελ Γκρέκο, χωρίς να μπορούν να προβλέψουν την παρούσα στιγμή που έδρασαν, τις μελλοντικές επιδράσεις, με το έργο τους έδωσαν ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟ στην ανθρωπότητα και συνετέλεσαν στο να τελειώσει ο σκοταδισμός. Αυτή είναι Δύναμη. Η Δύναμη του Ατόμου σε σχέση με το Σύνολο που ζει και κινείται.

Ο μανάβης αφαιρώντας την πινακίδα από το μαγαζί του ασκεί Σύνθετη Επίδραση δείχνοντας ότι γνωρίζει την Αλήθεια. Οι συνέπειες της πεταλούδας, όπως προκύπτουν από μια απλή ατομική, μεμονωμένη, ενέργεια, είναι δύσκολο να προβλεφθούν, για τον μανάβη όμως θα ήταν σίγουρα δυσάρεστες … θ’ άρχιζαν να τον παρακολουθούν και να τον ανακρίνουν για την «αντικοινωνική συμπεριφορά του» όμως ο μανάβης έχει κι άλλη επιλογή, πέρα από το να βάλει ή να μην βάλει την πινακίδα.

Μπορεί ν’ αφήσει την πινακίδα, που του επέβαλε το κόμμα, για να φανεί πως συμμορφώνεται με το καθεστώς και ταυτόχρονα να λέει σε γνωστούς και φίλους τι αντιπροσωπεύει αυτή η πινακίδα γι αυτόν και γιατί φοβάται να την βγάλει. Μπορεί ακόμη και να μην πει τίποτε σε κανέναν εκτός απ τον εαυτό του, αρνούμενος να αντιμετωπίσει την πράξη του και ν’ αναλάβει την ευθύνη της. 

Από την στιγμή που ο μανάβης συνειδητοποιεί την ελευθερία που του παρέχει η άσκηση της Σύνθετης Επίδρασης, μετατρέπεται σε ένα μη προβλέψιμο στοιχείο μιας κατά τα άλλα ελεγχόμενης κοινωνίας και για να μην μακρηγορώ άλλο, ο μανάβης γίνεται ένας ΚΑΤΕΡΓΑΡΗΣ της κοινωνίας.

Ο ΚΑΤΕΡΓΑΡΗΣ: Σε αρχαίες παραδόσεις το Χάος αποτελεί το βασικό στοιχείο στην δημιουργία του Σύμπαντος. Στην Αιγυπτιακή κοσμολογία ο θεός του ήλιου, ο Ρα, αναδύεται από τα χαοτικά κύματα. Στην Κινέζικη ιστορία για την δημιουργία του κόσμου, το φως ξεπηδά από το Χάος για να δημιουργήσει τον ουρανό. Σύμφωνα με τον αρχαίο Έλληνα φιλόσοφο Ησίοδο, «πριν απ όλα ήταν το Χάος».

Ο κλόουν, ο Κατεργάρης, αυτός που αλλάζει συνεχώς μορφές, αποτελεί την προσωποποίηση του Χάους σε όλους σχεδόν τους πολιτισμούς του πλανήτη. Παρ όλο που αποτελεί την “επιτομή της αρχής της αταξίας” ο κατεργάρης θεωρείται επίσης ο φορέας του πολιτισμού και της δημιουργικότητας. Ένας υπέρ-σαμάνος. Ένας υπέρ-ήρωας. Ένας θεός.

Ο Κατεργάρης είναι ο πανούργος επιζήσας, που πολεμά το κατεστημένο, ανατρέπει το σύστημα, καταστρέφει την δομή της εξουσίας και γεννά καινούργιες ιδέες.

Σε κάποιες παραδόσεις είναι η αλεπού, το κοράκι, το κογιότ. Είναι ο Ερμής που αλλάζει μορφές, ο Προμηθέας που έδωσε την φωτιά στους ανθρώπους, ο Διόνυσος ο θεός της κραιπάλης της μέθης και της καταστροφής, ο λαγός Μπρερ που ξέρει να βαδίζει σε δύσβατα και απρόσιτα μονοπάτια.

Στην οροφή μιας σπηλιάς που ονομάζεται Λε Τρουά-Φρερ (τα τρία αδέρφια) στην Γαλλία, υπάρχει μια ζωγραφιά από την εποχή των πάγων. Σε αυτήν απεικονίζεται καθαρά κάποιο όν που έχει την δυνατότητα να αλλάζει μορφές –κατά ένα μέρος άνθρωπος κατά ένα μέρος ζώο- είναι ίσως η αρχαιότερη απεικόνιση του κατεργάρη.

Τοποθετημένος στην οροφή της σπηλιάς, κοιτάζει αφ’ υψηλού το πλήθος των ζώων και των ανθρώπων που απεικονίζονται σε στιγμιαίες περιστροφές, πηδήματα και διάφορες στάσεις κατά μήκος των τοίχων. Σαν θεός του Χάους ο κατεργάρης, αφού έδωσε ζωή σε αυτές τις αλλόκοτες μορφές, μας κοιτάζει με ένα άγριο και διαπεραστικό βλέμμα.

Ο Κατεργάρης είναι ο Δημιουργός του Σύμπαντος.

Μας κοιτάζει και μας προσκαλεί να τον συνοδέψουμε στον δικό του χορό των χαοτικών μεταλλαγών.

Ο Κατεργάρης –δεν υπάρχει πληθυντικός στην λέξη-  φανερώνει τον τρόπο με τον οποίο η δημιουργικότητα, η φαντασία, μπορεί να υπερπηδήσει όλες τις ανισότητες και όλα τα εμπόδια. Ο Κατεργάρης βλέπει πέρα και έξω από τα όρια του όποιου συστήματος και παραβαίνει τους κανόνες. Γι αυτό τον λόγο ο άνθρωπος αυτός προκαλεί δυσφορία στους άκαμπτους οργανισμούς, στις δογματικές κυβερνήσεις και στα απολυταρχικά συστήματα. Κατεργάρης είναι εκείνος ο ήρωας που συγκρούεται με τους θεούς για να καταστραφεί στην συνέχεια αφού όμως έχει πετύχει τον στόχο του. Ο Προμηθέας είναι ένα καλό παράδειγμα κατεργάρη.

Ο Wilhelm Reich, , ο Lakowsky, ο Nikola Tesla ο Royal Raymond Rife η Dr. Ruth B. Drown είναι ο ΚΑΤΕΡΓΑΡΗΣ των σύγχρονων οριακών κλειστών συστημάτων.

Όταν έχουν να αντιμετωπίσουν ένα δύσκολο εχθρό οι δάσκαλοι των ανατολικών πολεμικών τεχνών εφαρμόζουν την δημιουργική μέθοδο προσέγγισης, του κατεργάρη. Η ιδέα δεν είναι να αντιτάξεις δύναμη στην δύναμη, αλλά να ενεργήσεις με έξυπνο τρόπο, την στιγμή που θα χρειαστεί να καταβάλεις τον αντίπαλο. Ο πολεμιστής υποχωρεί στην δύναμη που έρχεται κατά πάνω του και απλά εφαρμόζει μια απλή πίεση πεταλούδας την στιγμή που χρειάζεται για να επιστρέψει το χτύπημα εκεί απ΄ όπου προήλθε. Η ουσία βρίσκεται στην απλή και ήρεμη αντιμετώπιση της υπερβολικής βιαιότητας.

«Η Αρχή της Μετάπτωσης» Η ιστορία της Ρόζα Πάρκς τη δεκαετία του 50, είναι άλλο ένα παράδειγμα κατεργάρη, που δείχνει πως η σύνθετη επίδραση του απλά «να Ζεις την αλήθεια της Στιγμής», μπορεί να επιφέρει δραματικές αλλαγές και μη προβλέψιμα αποτελέσματα. Την συγκεκριμένη ημέρα η Ρόζα δεν είχε ιδέα ότι η πράξη της θα ξεκινούσε μια επανάσταση. Απλά βίωνε την «Αλήθεια της Στιγμής»

Ήταν ένα κουρασμένο σκληρά εργαζόμενο πλάσμα, που είχε το ίδιο δικαίωμα, με τον λευκό άντρα που απαιτούσε να σηκωθεί εκείνη για να καθίσει αυτός.  Όπως αποδείχτηκε εκ των υστέρων η «αλήθεια της στιγμής» της Ρόζας, δημιούργησε ένα χάσμα στην συνέργεια που κρατούσε σε συνοχή το κλειστό σύστημα του Μοντγκόμερι. Οι πολίτες του Μοντγκόμερι έμειναν άφωνοι. … η συνέχεια είναι γνωστή και όλα ξεκίνησαν από την «Στιγμή της Αλήθειας» της Ρόζα.

«Η Δύναμη της Αδυναμίας» ή «η Δύναμη της Πεταλούδας» μας δείχνει πόσο βαθιά μπορούν τα άτομα με πολύ απλές και φαινομενικά αδύναμες πράξεις να επηρεάσουν την κοινότητα τους. Δείχνει όμως και πόσο απαραίτητη είναι η επίγνωση του μη εγωισμού, για να ασκηθεί αυτή η επίδραση κι επιρροή με θετικό τρόπο. Ποτέ δεν μπορούμε να ξέρουμε πόσο σημαντική είναι η συνεισφορά μας.

Οι πράξεις μας, όταν καλύπτονται από καλοπροαίρετη διάθεση, μπορούν να ενωθούν με έναν από τους πολλούς βρόχους που ορίζουν και συντηρούν τα ανοιχτά δημιουργικά συστήματα. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα μπορούν να αυξηθούν και να ενισχυθούν ώσπου να μεταμορφώσουν ολόκληρη την κοινότητα σε κάτι τελείως νέο. Δεν είναι δυνατόν να γνωρίζουμε το άμεσο αποτέλεσμα πάντα, Πιθανόν και να μην το μάθουμε ποτέ, εάν, πότε ή πως η «Στιγμή της δικής μας Αλήθειας» θα έχει κάποιο αποτέλεσμα. Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να λειτουργούμε με βάση την αλήθεια της ψυχής μας, την ειλικρίνεια, την ευαισθησία, έχοντας πάντα στον νου μας την «Αρχή της Μετάπτωσης» 

    Η «Αρχή της Μετάπτωσης» είναι η δράση με μεταπτωτική αξία που ΕΣΥ δεν θα μάθεις ποτέ, αυτή την αξία.

Ας το δούμε μ’ ένα παράδειγμα. Σκέψου μια μέλισσα, ή μάλλον σκέψου την καθημερινότητα μιας μέλισσας. Ξυπνάει το πρωί και βγαίνει έξω από το σπίτι της, για να κάνει αυτό που ξέρει καλύτερα, να μαζέψει γύρη για να ταΐσει την οικογένεια. Αυτό το ξέρει, ότι το κάνει η μέλισσα και το κάνει τόσο καλά που σίγουρα δεν σκέφτεται καν τι κάνει. Απλά το κάνει.  

Αυτό όμως που η μέλισσα κάνει επιπλέον, πέρα από το, αυθόρμητα και με ειλικρίνεια να συντηρεί την οικογένεια, είναι ότι γονιμοποιεί τα λουλούδια και δημιουργεί αυτόν τον ολάνθιστο κήπο. Αν δεν υπήρχε η μέλισσα και η ηθική της να συντηρεί και να τρέφει την οικογένεια, τα λουλούδια δεν θα μπορούσαν να γονιμοποιηθούν και η ζωή στον πλανήτη –κάθε ζωή- θα τελείωνε μέσα σε 4 χρόνια αν η μέλισσα αποφάσιζε να κάνει διακοπές από την καθημερινή της ευθύνη.

Αυτό όμως η μέλισσα δεν το γνωρίζει, ούτε και θα το μάθει ποτέ. Ίσως κάποια σοφή σαμάνος μέλισσα κάποια στιγμή κάτι υποψιαστεί, μετά από πολλά χρόνια μελέτης και διαλογισμού. Μα η απλή κοινή μελισσούλα δεν γνωρίζει τα αποτελέσματα της πράξης της. Αυτή η μεταπτωτική αξία του να αναλαμβάνει την ευθύνη της οικογένειας και της κοινότητας της, κι ο ολάνθιστος κήπος, είναι η «Αρχή της Μετάπτωσης»

Τόσο μικρό και τόσο δυνατό, αυτή είναι «η Δύναμη της Αδυναμίας», αυτή είναι «η Δύναμη της Πεταλούδας» είναι «η Δύναμη της Μετάπτωσης».  Αυτός είναι κι ο μοναδικός λόγος ύπαρξης του terrapapers,  η αρχέγονη, μαγική, μυστηριώδης, απρόβλεπτη, χαώδης, «Η Αρχή της Μετάπτωσης»

Έτσι μολονότι η κυνικοί ορθολογιστές πιστεύουν, μέσα από τα οριακά συστήματα που είναι κλεισμένοι, ότι ο άνθρωπος είναι αδύνατον να αλλάξει, έρχεται η θεωρία του χάους και ο κατεργάρης της να μας ανοίξει την πόρτα διάπλατα σε αυτήν την αλλαγή. Μας λέει ότι η επίγνωση δεν περιορίζεται σε ό,τι συμβαίνει αυτή την στιγμή, μέσα στο κεφάλι του κάθε ανθρώπου, η επίγνωση είναι ένα ανοιχτό σύστημα όπως ο ά-νεμος, σχηματίζεται κάθε στιγμή από την κάθε σκέψη, την κάθε δράση του ανθρώπου μεμονωμένα, και της κοινωνίας που αυτός ανήκει μέσα από τις αλληλεπιδράσεις του. 

Η στρατηγική της επίγνωσης της ανθρώπινης φύσης δεν είναι απόλυτα καθορισμένη, αλλά μέσα από το χάος το άτομο ή μια μικρή ομάδα 10-15 ατόμων, μπορεί να ασκήσει, βαθιά και σύνθετη επίδραση σε ολόκληρο τον κόσμο και επί καλό και -πιο εύκολα- επί κακό. Η επιλογή είναι δική μας.    

Μπορείς να γίνεις Κ Α Τ Ε Ρ Γ Α Ρ Η Σ; Ναι Μπορείς  … Αν αλλάξεις τον εαυτό σου, τις τεμπέλικες συνήθειες σου, τις βρώμικες σκέψεις σου, τα άθλια συναισθήματα σου, αν σουλουπωθείς κι αρχίσεις να πηγαίνεις στην βιβλιοθήκη, αντί για το γήπεδο, τις συναυλίες, ή την εκκλησία, αν ασκείσαι στην φιλοσοφία, αντί να βλέπεις τηλεόραση, αν μιλάς αντί να βρίζεις, αν δεν μιλάς καθόλου, αντί να λες ανοησίες,αν συνειδητοποιήσεις ότι δεν είσαι αρχαίος Ελληνικός θεός ! ούτε αρχαίος, ούτε, Ελληνικός, πόσο μάλλον θεός, αν ακούς χωρίς να μιλάς, αν βλέπεις, αντί να φαντάζεσαι ότι βλέπεις, αν διασκέδαση αρχίσει να σημαίνει μια βόλτα στην αμμουδιά και όχι μια βόλτα πάνω στις μπάρες των μπαρ, αν αντί να φωνάζεις Μύκονος, φώναζες Ευχαριστώ.

Αν σεβόσουν όλα τα άλλα είδη ζωής, αν τροφή σου ήταν δύο επίπεδα ζωής κάτω από το δικό σου, αντί για ζωντανά πλάσματα, που είναι πάνω από το επίπεδο σου, αν άφηνες τον πλανήτη στην ησυχία του αντί να θέλεις να τον σώσεις, (όταν το μόνο που χρειάζεται για να σωθεί, είναι η εξαφάνιση σου)  αν ευγνωμονούσες αυτούς που σου δίνουν σωστή φιλοεπιβιωτική καθοδήγηση, αντί να χειροκροτείς τους δημαγωγούς και καταστροφείς σου.

Είναι ένας μικρός οδηγός ( μπορείς να διαβάσεις το «Άκου Ανθρωπάκο» του Ραιχ, για περισσότερη ορθή καθοδήγηση) αν θέλεις να πάψεις να είσαι νεκρός, αν θέλεις να πάψεις να είσαι πρόβατο. Αν θέλεις να αλλάξεις έστω και ελάχιστα αυτόν τον κόσμο, που μας ξεκούφανες, να φωνάζεις, πως δεν σου αρέσει. !!! Αν δεν σου άρεσε θα τον είχες ήδη αλλάξει. Το βασικότερο όλων αντί να τρέχεις σε ανούσιες διαδηλώσεις για να ισχυροποιείς τους οριακούς κύκλους, επέλεξε και ΔΡΑΣΕ σαν Κ Α Τ Ε Ρ Γ Α Ρ Η Σ!

Αν αρχίσεις να ζεις έξω από οριακούς κλειστούς κύκλους,
(διαδηλώσεις, διαμαρτυρίες, συναυλίες, συγκεντρώσεις, κινήματα, ψηφίσματα)

Αρχίσεις να χρησιμοποιείς τηνΧαοτική Δύναμη του Ελεύθερου Ανοιχτού Συστήματος.

Πάψεις να λειτουργείς με αυτοματισμό και συνέργεια.

Μόνο τότε θα βιώσεις την αξία του να είσαι Κατεργάρης.

Άρχισε να τα εφαρμόζεις και κάποια στιγμή, «μαγική στιγμή» ότι ερώτηση σου δημιουργήθηκε διαβάζοντας αυτό το άρθρο θα πέσει μπροστά στα πόδια σου, σαν να μην υπήρξε ποτέ. Σου το εγγυώμαι.

Αλλά Δράσε.

—————————-—–
Λεξησαφίνηση

*ευρυθμία η [evriθmía]: η ιδιότητα του εύρυθμου, ο ομαλός ρυθμός, κυρίως στη λειτουργία ενός οργανισμού.

*χάος το [xáos]

1α.η άμορφη ύλη από την οποία δημιουργήθηκε ο κόσμος, σύμφωνα με τις δοξασίες των αρχαίων λαών. || η αταξία που επικρατούσε στο διάστημα πριν από τη δημιουργία του κόσμου. β. Xάος, το πρώτο από τα τέσσερα στοιχεία της κοσμογονίας, σύμφωνα με τη «Θεογονία» του Hσιόδου. γ. το άπειρο διάστημα μέσα στο οποίο κινούνται τα ουράνια σώματα.

2. (μτφ.) α. μεγάλη έλλειψη τάξης και οργάνωσης, γενική σύγχυση: Επικρατεί πολιτικό / πολεοδομικό / συγκοινωνιακό ~. Mε την κήρυξη του πολέμου δημιουργήθηκε ένα ~ στην αγορά / στο χρηματιστήριο. || Θεωρία του χάους. β. πολύ μεγάλος κενός χώρος: Αυτό το πελώριο σπίτι χωρίς έπιπλα είναι ένα ~. γ. για τομέα της ανθρώπινης γνώσης που, επειδή είναι πολύ μεγάλος, είναι δύσκολο να τον κατακτήσει κανείς: H νομική επιστήμη είναι ..

[λόγ.: 1: αρχ. χάος• 2: σημδ. γαλλ. chaos (στη νέα σημ.) < λατ. chaos < αρχ. χάος]