Αρχαίες τριήρεις: Στα ίχνη του ξύλου τους...

Στα ίχνη του ξύλου από το οποίο κατασκευάζονταν οι αρχαίες τριήρεις πιστεύουν ότι βρίσκονται επιστήμονες από την Ελλάδα και τις ΗΠΑ που αναζητούν στα Πιέρια το “μακεδονικό έλατο και το πεύκο του Ολύμπου και των Πιερίων”, τη λεγόμενη και δασική πεύκη ή "λιάχα" κατά την τοπική ονομασία, που κατά τον μαθητή του Αριστοτέλη, Θεόφραστο, χρησιμοποιούνταν για την επίπονη διαδικασία της κατασκευής κουπιών και πλοίων.
Αποτυπώματα στο χώμα του συγκεκριμένου είδους ξύλου, που δεν έχει ρόζους και “ανάποδα νερά” αλλά επιδεικνύει μεγάλη αντοχή στο θαλασσινό νερό, εντοπίστηκαν στις αρχαιολογικές ανασκαφές που ξεκίνησαν το 2003 στη Μεθώνη της Πιερίας.
Το γεγονός αυτό, μετά τη δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων των ευρημάτων σε επιστημονικό συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 2011, κινητοποίησε επιστήμονες από διαφορετικούς κλάδους από την Ελλάδα, το Λος Άντζελες των ΗΠΑ, τη Βρετανία και την Ιρλανδία που έκτοτε συνεργάζονται με στόχο να εντοπίσουν ατόφια κομμάτια ξύλου από τον 8ο π.Χ. αιώνα, κατά τη συνέχιση των ανασκαφών στη Μεθώνη από το 2014. Αν κάτι τέτοιο συμβεί, όπως ελπίζουν, θα ακολουθήσουν διαδικασίες ταυτοποίησης του ξύλου με τα πεύκα και τα έλατα αυτού του είδους που ευδοκιμούν μόνο σε δύο περιοχές της Ελλάδας, στο δάσος της Ρητίνης στα Πιέρια και σε ένα μικρό τμήμα της Δράμας.
Ραδιοχρονολογήσεις, εργαστηριακές αναλύσεις αλλά και βοτανικές μελέτες θα μπορούσαν να ρίξουν φως στο αν η συγκεκριμένη βλάστηση υπήρξε στην ευρύτερη περιοχή της Μεθώνης στο διάστημα από τη νεολιθική εποχή (5.000 π.Χ) μέχρι το 354 π.Χ. οπότε ο Φίλιππος κατέστρεψε την πόλη για να την εγκαταστήσει σε άλλη τοποθεσία.
“Αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη μια μεγάλη συνεργασία, η οποία ξεκίνησε στα τέλη του 2011 ανάμεσα στην 27η Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, που έχει έδρα στην Κατερίνη της Πιερίας, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το τμήμα αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια Λος Άντζελες” εξηγεί στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Ιωάννης Τζιφόπουλος.
Ο ίδιος εξηγεί ότι από την αμερικανική πλευρά ιδιαίτερο ήταν το ενδιαφέρον του ελληνικής καταγωγής καθηγητή Τζων Παπαδόπουλου, ο οποίος επί πολλά χρόνια ηγείτο ανασκαφών στην Τορώνη της Χαλκιδικής, στην Ήπειρο αλλά και στην Αλβανία.
Η συνεργασία χρηματοδοτείται από όλους τους παραπάνω φορείς, ενώ σε αυτήν συμμετέχουν αρχαιολόγοι, ανθρακολόγοι, σχεδιαστές, συντηρητές, δασολόγοι και βοτανολόγοι, από τη Θεσσαλονίκη, τα Ιωάννινα, την Κατερίνη, το Λος Άντζελες, το Εδιμβούργο και την Οξφόρδη. Έχοντας ως δεδομένο ότι η αρχαία πόλη – λιμάνι της Μεθώνης ήταν κέντρο εμπορίας ξυλείας για τη ναυπήγηση ξύλων (τριήρεων και άλλων αρχαίων εμπορικών και πολεμικών πλοίων), αλλά και κουπιών από τα δάση της Πιερίας, η ομάδα των επιστημόνων επισκέφθηκε την περασμένη Κυριακή τα Πιέρια, αναζητώντας τα συγκεκριμένα είδη ξύλου που χρησιμοποιούνταν πριν από 2.500 χρόνια.
“Η Μεθώνη της Πιερίας ήταν αποικία των Ερετριέων και μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας. Οι Ερετριείς, που ήταν ένα είδος εμπόρων και εφοπλιστών της εποχής εκείνης με εξειδίκευση στη ναυπηγική και τη ναυσιπλοϊα γνώριζαν τους φυσικούς πόρους της ευρύτερης περιοχής και κυρίως την απαραίτητη και κατάλληλη ξυλεία για τη ναυπηγική. Αυτή την ξυλεία την έπαιρναν από τα δάση του Ολύμπου και των Πιερίων” σημειώνει ο κ. Τζιφόπουλος. Διευκρινίζει, επίσης, ότι τα έλατα και τα πεύκα του Παρνασσού και της Εύβοιας ήταν σχεδόν άχρηστα καθώς ήταν τραχιά με ρόζους και ανάποδα νερά και όπως έλεγαν οι μαραγκοί, σάπιζαν γρήγορα στη θάλασσα.
Πέρα από τα ευρήματα στη Μεθώνη, τους επιστήμονες “καθοδήγησε” η επιγραφή στήλης της ακρόπολης των Αθηνών που σώζεται σήμερα και εκτίθεται στο Μουσείο της Ακρόπολης. Σε αυτήν αναφέρεται ρητά η συμμαχία των Μεθωναίων εκ Πιερίας και των Αθηναίων, ενώ είναι γνωστό στους αρχαιολόγους ότι σε όλες τις συνθήκες που σύναπταν οι Αθηναίοι εκδήλωναν το ενδιαφέρον τους για την ξυλεία της Μακεδονίας. Άλλωστε, στα αρχαία κείμενα επισημαίνεται ο ρόλος του λιμανιού της Μεθώνης ως διαμετακομιστικού κέντρου στο Αιγαίο. Παράλληλα, σύμφωνα με κείμενα που έχουν διασωθεί, ο αρχαίος ρήτορας Αισχύνης δήλωνε με περηφάνια ότι διέθετε άδεια από τον μακεδόνα βασιλιά για τη μεταφορά ξυλείας στην Αθήνα.
“Από τις πηγές και τις ανασκαφές γεννώνται πολλά ερωτήματα. Οι ανασκαφές που θα ξεκινήσουν και πάλι από του χρόνου στην αρχαία Μεθώνη (περιοχή Μεθώνης – Μακρύγιαλου) αναμένεται να ρίξουν 'φως' σε πολλά θέματα. Εκτός από την ξυλεία, από την οποία κατασκευάζονταν οι αρχαίες τριήρεις, στοιχεία αναζητούνται για τον χαρακτήρα της αρχαϊκής αγοράς που βρέθηκε σε πολύ καλή κατάσταση, το λιμάνι του οικισμού που δεν έχει εντοπιστεί ακόμη, τις μεταλλευτικές δραστηριότητες, τη δομή της τοπικής κοινωνίας και των φύλων που κατοίκησαν την περιοχή” σχολιάζει ο κ. Τζιφόπουλος.
Προσθέτει, μάλιστα, ότι όπως μαρτυρούν τα μέχρι τώρα ευρήματα του ανασκαφικού έργου με επικεφαλής τον αρχαιολόγο της 27ης Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων Μάνθο Μπέσιο μπορεί να υπάρχουν ευρήματα που πραγματικά θα αλλάξουν τα δεδομένα για την περίοδο της αρχαίας Μεθώνης και Μακεδονίας, αλλά θα προσθέσουν στο πολιτισμικό κεφάλαιο της Πιερίας ώστε να αποτελέσει συγκριτικό πλεονέκτημα στην ανάπτυξή της.