ΔΗΜ 15.14–20
(ΔΗΜ 15. Πίστις: §5–34) Το συμφέρον της πόλης, και όχι η μνησικακία, οδηγός για ορθή απόφαση – Ο κίνδυνος από την εξάπλωση των ολιγαρχικών πολιτευμάτων
[14] Οὐ μὴν οὐδ’ ἂν εἰ δι’ αὑτῶν εἶχον τὴν πόλιν οἱ νῦν ὄντες
ἐν αὐτῇ Ῥόδιοι, παρῄνεσ’ ἂν ὑμῖν τούτους ἑλέσθαι, οὐδ’ εἰ
πάνθ’ ὑπισχνοῦνθ’ ὑμῖν ποιήσειν. ὁρῶ γὰρ αὐτοὺς τὸ μὲν
πρῶτον, ὅπως καταλύσωσι τὸν δῆμον, προσλαβόντας τινὰς
τῶν πολιτῶν, ἐπειδὴ δὲ τοῦτ’ ἔπραξαν, πάλιν ἐκβαλόντας
τούτους· τοὺς οὖν μηδετέροις πιστῶς κεχρημένους οὐδ’ ἂν
ὑμῖν βεβαίους ἡγοῦμαι γενέσθαι συμμάχους. [15] καὶ ταῦτ’
οὐδεπώποτ’ εἶπον ἄν, εἰ τῷ Ῥοδίων δήμῳ μόνον ἡγούμην
συμφέρειν· οὔτε γὰρ προξενῶ τῶν ἀνδρῶν οὔτ’ ἰδίᾳ ξένος
αὐτῶν οὐδείς ἐστί μοι. οὐ μὴν οὐδ’ εἰ ταῦτ’ ἀμφότερ’ ἦν,
εἰ μὴ συμφέρειν ὑμῖν ἡγούμην, εἶπον ἄν, ἐπεὶ Ῥοδίοις γε, εἰ
οἷόν τε τοῦτ’ εἰπεῖν τῷ συναγορεύοντι τῇ σωτηρίᾳ αὐτῶν,
συγχαίρω τῶν γεγενημένων. τοῦ κομίσασθαι γὰρ τὰ ὑμέτερ’
ὑμῖν φθονήσαντες τὴν ἑαυτῶν ἐλευθερίαν ἀπολωλέκασι, καὶ
παρὸν αὐτοῖς Ἕλλησι καὶ βελτίοσιν αὐτῶν [ὑμῖν] ἐξ ἴσου
συμμαχεῖν, βαρβάροις καὶ δούλοις, οὓς εἰς τὰς ἀκροπόλεις
παρεῖνται, δουλεύουσιν. [16] ὀλίγου δὲ δέω λέγειν, ἐὰν αὐτοῖς
ὑμεῖς ἐθελήσητε βοηθῆσαι, ὡς καὶ συνενήνοχε ταῦτ’ αὐτοῖς·
εὖ μὲν γὰρ πράττοντες οὐκ οἶδ’ εἴ ποτ’ ἂν εὖ φρονῆσαι
ἠθέλησαν, ὄντες Ῥόδιοι, ἔργῳ δὲ πειραθέντες καὶ διδαχθέντες
ὅτι πολλῶν κακῶν ἡ ἄνοι’ αἰτία τοῖς πολλοῖς γίγνεται, τάχ’
ἄν, εἰ τύχοιεν, σωφρονέστεροι πρὸς τὸν λοιπὸν τοῦ χρόνου
γένοιντο. τοῦτο δ’ οὐ μικρὰν ὠφέλειαν αὐτοῖς ἡγοῦμαι.
φημὶ δὴ χρῆναι πειρᾶσθαι σῴζειν τοὺς ἄνδρας καὶ μὴ
μνησικακεῖν, ἐνθυμουμένους ὅτι πολλὰ καὶ ὑμεῖς ὑπὸ τῶν
ἐπιβουλευσάντων ἐξηπάτησθε, ὧν οὐδενὸς αὐτοὶ δοῦναι δίκην
δίκαιον ἂν εἶναι φήσαιτε.
[17] Ὁρᾶτε δὲ κἀκεῖν’, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὅτι πολλοὺς ὑμεῖς
πολέμους πεπολεμήκατε καὶ πρὸς δημοκρατίας καὶ πρὸς
ὀλιγαρχίας. καὶ τοῦτο μὲν ἴστε καὶ αὐτοί· ἀλλ’ ὑπὲρ ὧν
πρὸς ἑκατέρους ἔσθ’ ὑμῖν ὁ πόλεμος, τοῦτ’ ἴσως ὑμῶν οὐδεὶς
λογίζεται. ὑπὲρ τίνων οὖν ἐστίν; πρὸς μὲν τοὺς δήμους ἢ
περὶ τῶν ἰδίων ἐγκλημάτων, οὐ δυνηθέντων δημοσίᾳ διαλύ-
σασθαι ταῦτα, ἢ περὶ γῆς μέρους ἢ ὅρων ἢ φιλονικίας ἢ τῆς
ἡγεμονίας· πρὸς δὲ τὰς ὀλιγαρχίας ὑπὲρ μὲν τούτων οὐδενός,
ὑπὲρ δὲ τῆς πολιτείας καὶ τῆς ἐλευθερίας· [18] ὥστ’ ἔγωγ’ οὐκ
ἂν ὀκνήσαιμ’ εἰπεῖν μᾶλλον ἡγεῖσθαι συμφέρειν δημοκρατου-
μένους τοὺς Ἕλληνας ἅπαντας πολεμεῖν ὑμῖν ἢ ὀλιγαρχου-
μένους φίλους εἶναι. πρὸς μὲν γὰρ ἐλευθέρους ὄντας οὐ
χαλεπῶς ἂν εἰρήνην ὑμᾶς ποιήσασθαι νομίζω, ὁπότε βουλη-
θείητε, πρὸς δ’ ὀλιγαρχουμένους οὐδὲ τὴν φιλίαν ἀσφαλῆ
νομίζω· οὐ γὰρ ἔσθ’ ὅπως ὀλίγοι πολλοῖς καὶ ζητοῦντες
ἄρχειν τοῖς μετ’ ἰσηγορίας ζῆν ᾑρημένοις εὖνοι γένοιντ’ ἄν.
[19] Θαυμάζω δ’ εἰ μηδεὶς ὑμῶν ἡγεῖται Χίων ὀλιγαρχουμένων
καὶ Μυτιληναίων, καὶ νυνὶ Ῥοδίων καὶ πάντων ἀνθρώπων
ὀλίγου δέω λέγειν εἰς ταύτην τὴν δουλείαν ὑπαγομένων,
συγκινδυνεύειν τι τὴν παρ’ ἡμῖν πολιτείαν, μηδὲ λογίζεται
τοῦθ’ ὅτι οὐκ ἔστιν ὅπως, εἰ δι’ ὀλιγαρχίας ἅπαντα συστή-
σεται, τὸν παρ’ ὑμῖν δῆμον ἐάσουσιν. ἴσασι γὰρ οὐδένας
ἄλλους πάλιν εἰς ἐλευθερίαν <ἂν> τὰ πράγματ’ ἐξάγοντας·
ὅθεν δὴ κακὸν αὑτοῖς ἄν τι γενέσθαι προσδοκῶσι, τοῦτ’
ἀνελεῖν βουλήσονται. [20] τοὺς μὲν οὖν ἄλλους τοὺς ἀδικοῦντάς
τινας αὐτῶν τῶν κακῶς πεπονθότων ἐχθροὺς ἡγεῖσθαι χρή·
τοὺς δὲ τὰς πολιτείας καταλύοντας καὶ μεθιστάντας εἰς ὀλι-
γαρχίαν κοινοὺς ἐχθροὺς παραινῶ νομίζειν ἁπάντων τῶν
ἐλευθερίας ἐπιθυμούντων.
[14] Οὐ μὴν οὐδ’ ἂν εἰ δι’ αὑτῶν εἶχον τὴν πόλιν οἱ νῦν ὄντες
ἐν αὐτῇ Ῥόδιοι, παρῄνεσ’ ἂν ὑμῖν τούτους ἑλέσθαι, οὐδ’ εἰ
πάνθ’ ὑπισχνοῦνθ’ ὑμῖν ποιήσειν. ὁρῶ γὰρ αὐτοὺς τὸ μὲν
πρῶτον, ὅπως καταλύσωσι τὸν δῆμον, προσλαβόντας τινὰς
τῶν πολιτῶν, ἐπειδὴ δὲ τοῦτ’ ἔπραξαν, πάλιν ἐκβαλόντας
τούτους· τοὺς οὖν μηδετέροις πιστῶς κεχρημένους οὐδ’ ἂν
ὑμῖν βεβαίους ἡγοῦμαι γενέσθαι συμμάχους. [15] καὶ ταῦτ’
οὐδεπώποτ’ εἶπον ἄν, εἰ τῷ Ῥοδίων δήμῳ μόνον ἡγούμην
συμφέρειν· οὔτε γὰρ προξενῶ τῶν ἀνδρῶν οὔτ’ ἰδίᾳ ξένος
αὐτῶν οὐδείς ἐστί μοι. οὐ μὴν οὐδ’ εἰ ταῦτ’ ἀμφότερ’ ἦν,
εἰ μὴ συμφέρειν ὑμῖν ἡγούμην, εἶπον ἄν, ἐπεὶ Ῥοδίοις γε, εἰ
οἷόν τε τοῦτ’ εἰπεῖν τῷ συναγορεύοντι τῇ σωτηρίᾳ αὐτῶν,
συγχαίρω τῶν γεγενημένων. τοῦ κομίσασθαι γὰρ τὰ ὑμέτερ’
ὑμῖν φθονήσαντες τὴν ἑαυτῶν ἐλευθερίαν ἀπολωλέκασι, καὶ
παρὸν αὐτοῖς Ἕλλησι καὶ βελτίοσιν αὐτῶν [ὑμῖν] ἐξ ἴσου
συμμαχεῖν, βαρβάροις καὶ δούλοις, οὓς εἰς τὰς ἀκροπόλεις
παρεῖνται, δουλεύουσιν. [16] ὀλίγου δὲ δέω λέγειν, ἐὰν αὐτοῖς
ὑμεῖς ἐθελήσητε βοηθῆσαι, ὡς καὶ συνενήνοχε ταῦτ’ αὐτοῖς·
εὖ μὲν γὰρ πράττοντες οὐκ οἶδ’ εἴ ποτ’ ἂν εὖ φρονῆσαι
ἠθέλησαν, ὄντες Ῥόδιοι, ἔργῳ δὲ πειραθέντες καὶ διδαχθέντες
ὅτι πολλῶν κακῶν ἡ ἄνοι’ αἰτία τοῖς πολλοῖς γίγνεται, τάχ’
ἄν, εἰ τύχοιεν, σωφρονέστεροι πρὸς τὸν λοιπὸν τοῦ χρόνου
γένοιντο. τοῦτο δ’ οὐ μικρὰν ὠφέλειαν αὐτοῖς ἡγοῦμαι.
φημὶ δὴ χρῆναι πειρᾶσθαι σῴζειν τοὺς ἄνδρας καὶ μὴ
μνησικακεῖν, ἐνθυμουμένους ὅτι πολλὰ καὶ ὑμεῖς ὑπὸ τῶν
ἐπιβουλευσάντων ἐξηπάτησθε, ὧν οὐδενὸς αὐτοὶ δοῦναι δίκην
δίκαιον ἂν εἶναι φήσαιτε.
[17] Ὁρᾶτε δὲ κἀκεῖν’, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὅτι πολλοὺς ὑμεῖς
πολέμους πεπολεμήκατε καὶ πρὸς δημοκρατίας καὶ πρὸς
ὀλιγαρχίας. καὶ τοῦτο μὲν ἴστε καὶ αὐτοί· ἀλλ’ ὑπὲρ ὧν
πρὸς ἑκατέρους ἔσθ’ ὑμῖν ὁ πόλεμος, τοῦτ’ ἴσως ὑμῶν οὐδεὶς
λογίζεται. ὑπὲρ τίνων οὖν ἐστίν; πρὸς μὲν τοὺς δήμους ἢ
περὶ τῶν ἰδίων ἐγκλημάτων, οὐ δυνηθέντων δημοσίᾳ διαλύ-
σασθαι ταῦτα, ἢ περὶ γῆς μέρους ἢ ὅρων ἢ φιλονικίας ἢ τῆς
ἡγεμονίας· πρὸς δὲ τὰς ὀλιγαρχίας ὑπὲρ μὲν τούτων οὐδενός,
ὑπὲρ δὲ τῆς πολιτείας καὶ τῆς ἐλευθερίας· [18] ὥστ’ ἔγωγ’ οὐκ
ἂν ὀκνήσαιμ’ εἰπεῖν μᾶλλον ἡγεῖσθαι συμφέρειν δημοκρατου-
μένους τοὺς Ἕλληνας ἅπαντας πολεμεῖν ὑμῖν ἢ ὀλιγαρχου-
μένους φίλους εἶναι. πρὸς μὲν γὰρ ἐλευθέρους ὄντας οὐ
χαλεπῶς ἂν εἰρήνην ὑμᾶς ποιήσασθαι νομίζω, ὁπότε βουλη-
θείητε, πρὸς δ’ ὀλιγαρχουμένους οὐδὲ τὴν φιλίαν ἀσφαλῆ
νομίζω· οὐ γὰρ ἔσθ’ ὅπως ὀλίγοι πολλοῖς καὶ ζητοῦντες
ἄρχειν τοῖς μετ’ ἰσηγορίας ζῆν ᾑρημένοις εὖνοι γένοιντ’ ἄν.
[19] Θαυμάζω δ’ εἰ μηδεὶς ὑμῶν ἡγεῖται Χίων ὀλιγαρχουμένων
καὶ Μυτιληναίων, καὶ νυνὶ Ῥοδίων καὶ πάντων ἀνθρώπων
ὀλίγου δέω λέγειν εἰς ταύτην τὴν δουλείαν ὑπαγομένων,
συγκινδυνεύειν τι τὴν παρ’ ἡμῖν πολιτείαν, μηδὲ λογίζεται
τοῦθ’ ὅτι οὐκ ἔστιν ὅπως, εἰ δι’ ὀλιγαρχίας ἅπαντα συστή-
σεται, τὸν παρ’ ὑμῖν δῆμον ἐάσουσιν. ἴσασι γὰρ οὐδένας
ἄλλους πάλιν εἰς ἐλευθερίαν <ἂν> τὰ πράγματ’ ἐξάγοντας·
ὅθεν δὴ κακὸν αὑτοῖς ἄν τι γενέσθαι προσδοκῶσι, τοῦτ’
ἀνελεῖν βουλήσονται. [20] τοὺς μὲν οὖν ἄλλους τοὺς ἀδικοῦντάς
τινας αὐτῶν τῶν κακῶς πεπονθότων ἐχθροὺς ἡγεῖσθαι χρή·
τοὺς δὲ τὰς πολιτείας καταλύοντας καὶ μεθιστάντας εἰς ὀλι-
γαρχίαν κοινοὺς ἐχθροὺς παραινῶ νομίζειν ἁπάντων τῶν
ἐλευθερίας ἐπιθυμούντων.
***
[14] Αλλ' όμως και αν ακόμη οι ισχύοντες τώρα εις την Ρόδον είχον την πόλιν εις την εξουσίαν των διά της ιδίας δυνάμεώς των, δεν θα σας συνεβούλευον να τους λάβετε ως συμμάχους, ακόμη και αν υπισχνούντο ότι θα κάμουν όλα προς χάριν σας. Διότι βλέπω, ότι αυτοί πρώτον μεν διά να καταλύσουν το δημοκρατικόν πολίτευμα έλαβον με το μέρος των μερικούς πολίτας δημοκρατικούς συντηρητικούς, αφού δε κατώρθωσαν τούτο, πάλιν εξεδίωξαν τούτους. Εκείνοι λοιπόν, οι οποίοι δεν εφάνησαν πιστοί ούτε προς τον ένα ούτε προς τον άλλον, νομίζω ότι ουδέ προς σας ήθελον φανή σταθεροί σύμμαχοι. [15] Και ταύτα ουδέποτε θα έλεγον, εάν ενόμιζον, ότι ταύτα μόνον εις τους δημοκρατικούς εκ των Ροδίων είναι συμφέροντα· διότι ούτε ως αντιπρόσωπος των Ροδίων ενεργώ ούτε κανείς εξ αυτών μου είναι φίλος. Αλλ' όμως, και αν και αυτά τα δύο συνέβαινον, δεν θα τα έλεγον, εάν δεν ενόμιζον, ότι αυτά συμφέρουν εις σας, διότι βέβαια χαίρουν μαζί σας δι' όσα έχουν συμβή εις τους Ροδίους, εάν επιτρέπεται εις εμέ τον συνηγορούντα υπέρ της σωτηρίας αυτών να ομιλήσω τοιουτοτρόπως. Διότι θελήσαντες να σας στερήσουν εκείνων τα οποία σας ανήκον, έχουν χάσει την ελευθερίαν των, διότι ενώ ήτο εις την εξουσίαν των να είναι σύμμαχοι με ίσους όρους με σας που είσθε Έλληνες και καλύτεροι αυτών, είναι δούλοι βαρβάρων και δούλων, τους οποίους έχουσι δεχθή εις τας ακροπόλεις. [16] Πλησιάζω δε να λέγω, εάν σεις θελήσετε να τους βοηθήσετε, ότι η δυστυχία αυτή έχει αποβή προς όφελός των· διότι ευτυχούντες μεν δεν γνωρίζω εάν ποτέ ήθελον φανή σώφρονες, όντες Ρόδιοι, εμπράκτως δε αποκτήσαντες πείραν και διδαχθέντες, ότι η ασύνετος πολιτική γίνεται αιτία πολλών κακών εις τας δημοκρατίας, ίσως, αν έχουν κάποιαν τύχην, ήθελον γίνει σωφρονέστεροι κατά τον υπόλοιπον χρόνον. Τούτο δε δεν νομίζω μικράν ωφέλειαν δι' αυτούς. Λέγω λοιπόν, ότι πρέπει να προσπαθήτε να σώζετε τους άνδρας και να μη μνησικακήτε, ενθυμούμενοι, ότι και σεις πολλάκις έχετε εξαπατηθή από εκείνους οι οποίοι σας επεβουλεύθησαν και όμως ηθέλετε είπει ότι δεν είναι δίκαιον να τιμωρηθούν αυτοί διά τας απάτας ταύτας.
[17] Προσέξατε όμως και εκείνο, ω άνδρες Αθηναίοι, ότι πολλούς πολέμους σεις έχετε διεξαγάγει και προς δημοκρατίας και προς ολιγαρχίας. Και τούτο μεν γνωρίζετε και σεις οι ίδιοι· αλλά διά ποιαν αιτίαν επολεμήσατε προς ένα έκαστον των δύο τούτων, τούτο ίσως κανείς από σας δεν σκέπτεται· προς μεν τας δημοκρατίας επολεμήσατε ή ένεκα ιδιωτικών συμφερόντων, διότι δεν ηδυνήθησαν να τακτοποιήσουν ταύτα διά κοινής συναινέσεως ή ένεκα μέρους γης ή ένεκα συνόρων ή ένεκα αντιζηλίας ή ηγεμονίας· προς δε τας ολιγαρχίας επολεμήσατε διά κανέν μεν απ' αυτά, αλλά διά την υπεράσπισιν της πολιτείας και της ελευθερίας· [18] ώστε εγώ δεν ήθελον διστάσει να είπω, ότι πρέπει να νομίζετε, ότι σας συμφέρει μάλλον να πολεμήτε εναντίον όλων των Ελλήνων εχόντων ως πολίτευμα την δημοκρατίαν, παρά να είναι φίλοι έχοντες ως πολίτευμα την ολιγαρχίαν. Διότι, εάν μεν είναι ελεύθεροι, νομίζω, ότι ουχί δυσκόλως ηθέλετε κάμει ειρήνην, προς εκείνους δε που ολιγαρχούνται ουδέ την φιλίαν νομίζω ασφαλή· διότι δεν είναι δυνατόν να είναι συμπαθείς οι ολίγοι εις τους πολλούς και εκείνοι που ζητούν να άρχουν εις εκείνους που προτιμούν να ζουν εν ισότητι. [19] Παραξενεύομαι δε, διότι κανείς από σας δεν νομίζει, ότι, αφού οι Χίοι και οι Μυτιληναίοι έχουν ολιγαρχικόν πολίτευμα και όλαι σχεδόν αι πόλεις πλησιάζουν να περιπέσουν εις την δουλείαν ταύτην, κινδυνεύει μαζί με αυτάς και αυτή η πολιτεία μας και διότι δεν σκέπτεται, ότι, αν γίνη είς ολιγαρχικός σύνδεσμός των πόλεων, ούτος δεν θα αφήση την δημοκρατουμένην πόλιν μας κυρίαν εαυτής. Διότι γνωρίζουν, ότι κανείς άλλος από ημάς δεν αποκαθιστά την ελευθερίαν πανταχού· διά τούτο λοιπόν, αν προσδοκώσι να γίνη κάτι κακόν εις αυτούς, τούτους θα θελήσουν να καταστρέψουν. [20] Τους μεν λοιπόν άλλους τους αδικούντας μερικούς απ' αυτούς πρέπει να νομίζωμεν εχθρούς εκείνων οι οποίοι έχουν πάθει κακά, αλλά εκείνους οι οποίοι καταλύουν τα δημοκρατικά πολιτεύματα διά να εγκαθιδρύσουν ολιγαρχικά συμβουλεύω να νομίζετε κοινούς εχθρούς όλων εκείνων που επιθυμούν την ελευθερίαν των.
[14] Αλλ' όμως και αν ακόμη οι ισχύοντες τώρα εις την Ρόδον είχον την πόλιν εις την εξουσίαν των διά της ιδίας δυνάμεώς των, δεν θα σας συνεβούλευον να τους λάβετε ως συμμάχους, ακόμη και αν υπισχνούντο ότι θα κάμουν όλα προς χάριν σας. Διότι βλέπω, ότι αυτοί πρώτον μεν διά να καταλύσουν το δημοκρατικόν πολίτευμα έλαβον με το μέρος των μερικούς πολίτας δημοκρατικούς συντηρητικούς, αφού δε κατώρθωσαν τούτο, πάλιν εξεδίωξαν τούτους. Εκείνοι λοιπόν, οι οποίοι δεν εφάνησαν πιστοί ούτε προς τον ένα ούτε προς τον άλλον, νομίζω ότι ουδέ προς σας ήθελον φανή σταθεροί σύμμαχοι. [15] Και ταύτα ουδέποτε θα έλεγον, εάν ενόμιζον, ότι ταύτα μόνον εις τους δημοκρατικούς εκ των Ροδίων είναι συμφέροντα· διότι ούτε ως αντιπρόσωπος των Ροδίων ενεργώ ούτε κανείς εξ αυτών μου είναι φίλος. Αλλ' όμως, και αν και αυτά τα δύο συνέβαινον, δεν θα τα έλεγον, εάν δεν ενόμιζον, ότι αυτά συμφέρουν εις σας, διότι βέβαια χαίρουν μαζί σας δι' όσα έχουν συμβή εις τους Ροδίους, εάν επιτρέπεται εις εμέ τον συνηγορούντα υπέρ της σωτηρίας αυτών να ομιλήσω τοιουτοτρόπως. Διότι θελήσαντες να σας στερήσουν εκείνων τα οποία σας ανήκον, έχουν χάσει την ελευθερίαν των, διότι ενώ ήτο εις την εξουσίαν των να είναι σύμμαχοι με ίσους όρους με σας που είσθε Έλληνες και καλύτεροι αυτών, είναι δούλοι βαρβάρων και δούλων, τους οποίους έχουσι δεχθή εις τας ακροπόλεις. [16] Πλησιάζω δε να λέγω, εάν σεις θελήσετε να τους βοηθήσετε, ότι η δυστυχία αυτή έχει αποβή προς όφελός των· διότι ευτυχούντες μεν δεν γνωρίζω εάν ποτέ ήθελον φανή σώφρονες, όντες Ρόδιοι, εμπράκτως δε αποκτήσαντες πείραν και διδαχθέντες, ότι η ασύνετος πολιτική γίνεται αιτία πολλών κακών εις τας δημοκρατίας, ίσως, αν έχουν κάποιαν τύχην, ήθελον γίνει σωφρονέστεροι κατά τον υπόλοιπον χρόνον. Τούτο δε δεν νομίζω μικράν ωφέλειαν δι' αυτούς. Λέγω λοιπόν, ότι πρέπει να προσπαθήτε να σώζετε τους άνδρας και να μη μνησικακήτε, ενθυμούμενοι, ότι και σεις πολλάκις έχετε εξαπατηθή από εκείνους οι οποίοι σας επεβουλεύθησαν και όμως ηθέλετε είπει ότι δεν είναι δίκαιον να τιμωρηθούν αυτοί διά τας απάτας ταύτας.
[17] Προσέξατε όμως και εκείνο, ω άνδρες Αθηναίοι, ότι πολλούς πολέμους σεις έχετε διεξαγάγει και προς δημοκρατίας και προς ολιγαρχίας. Και τούτο μεν γνωρίζετε και σεις οι ίδιοι· αλλά διά ποιαν αιτίαν επολεμήσατε προς ένα έκαστον των δύο τούτων, τούτο ίσως κανείς από σας δεν σκέπτεται· προς μεν τας δημοκρατίας επολεμήσατε ή ένεκα ιδιωτικών συμφερόντων, διότι δεν ηδυνήθησαν να τακτοποιήσουν ταύτα διά κοινής συναινέσεως ή ένεκα μέρους γης ή ένεκα συνόρων ή ένεκα αντιζηλίας ή ηγεμονίας· προς δε τας ολιγαρχίας επολεμήσατε διά κανέν μεν απ' αυτά, αλλά διά την υπεράσπισιν της πολιτείας και της ελευθερίας· [18] ώστε εγώ δεν ήθελον διστάσει να είπω, ότι πρέπει να νομίζετε, ότι σας συμφέρει μάλλον να πολεμήτε εναντίον όλων των Ελλήνων εχόντων ως πολίτευμα την δημοκρατίαν, παρά να είναι φίλοι έχοντες ως πολίτευμα την ολιγαρχίαν. Διότι, εάν μεν είναι ελεύθεροι, νομίζω, ότι ουχί δυσκόλως ηθέλετε κάμει ειρήνην, προς εκείνους δε που ολιγαρχούνται ουδέ την φιλίαν νομίζω ασφαλή· διότι δεν είναι δυνατόν να είναι συμπαθείς οι ολίγοι εις τους πολλούς και εκείνοι που ζητούν να άρχουν εις εκείνους που προτιμούν να ζουν εν ισότητι. [19] Παραξενεύομαι δε, διότι κανείς από σας δεν νομίζει, ότι, αφού οι Χίοι και οι Μυτιληναίοι έχουν ολιγαρχικόν πολίτευμα και όλαι σχεδόν αι πόλεις πλησιάζουν να περιπέσουν εις την δουλείαν ταύτην, κινδυνεύει μαζί με αυτάς και αυτή η πολιτεία μας και διότι δεν σκέπτεται, ότι, αν γίνη είς ολιγαρχικός σύνδεσμός των πόλεων, ούτος δεν θα αφήση την δημοκρατουμένην πόλιν μας κυρίαν εαυτής. Διότι γνωρίζουν, ότι κανείς άλλος από ημάς δεν αποκαθιστά την ελευθερίαν πανταχού· διά τούτο λοιπόν, αν προσδοκώσι να γίνη κάτι κακόν εις αυτούς, τούτους θα θελήσουν να καταστρέψουν. [20] Τους μεν λοιπόν άλλους τους αδικούντας μερικούς απ' αυτούς πρέπει να νομίζωμεν εχθρούς εκείνων οι οποίοι έχουν πάθει κακά, αλλά εκείνους οι οποίοι καταλύουν τα δημοκρατικά πολιτεύματα διά να εγκαθιδρύσουν ολιγαρχικά συμβουλεύω να νομίζετε κοινούς εχθρούς όλων εκείνων που επιθυμούν την ελευθερίαν των.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου