Κυριακή 5 Απριλίου 2020

Η Ευρώπη προ του 19ο κ.ε. αιώνος

Η Ευρώπη, η οποία σήμερον είναι το κέντρον της ιστορίας του κόσμου και κατοικείται υπό των ισχυροτάτων και μάλλον πολιτισμένων λαών, είχε το πάλαι δύο μόνον σπουδαίους και πολιτισμένους λαούς, τους Έλληνας και τους Ρωμαίους. Αλλ’ ο πολιτισμός και των δύο τούτων λαών, μάλιστα ο των Ελλήνων, είχε την καταγωγήν του εν μέρει εκ της Ασίας και εκ της Αιγύπτου.
 
Εκεί ανεπτύχθη ο αρχαιότατος ιστορικός βίος, εκεί αι αρχαιόταται θρησκείαι και πoλιτείαι. Η Κίνα, η Ινδία, η Βαβυλωνία, η Ασσυρία, η Μηδία, η Περσία εις την μεγάλην Ασιατικήν ήπειρον, και η Αίγυπτος εις την Αφρικήν ήσαν αι χώραι και τα κράτη, όπου εγεννήθη κατά πρώτον ο πολιτισμός. Αλλ’ ο πολιτισμός εκείνος εστερείτο τριών πραγμάτων, τα οποία δημιουργούν τον αληθή πνευματικόν βίον του ανθρώπου, δηλαδή της Φιλοσοφίας εις τας γνώσεις, της ελευθερίας εις την πολιτείαν και της καλαισθησίας εις την τέχνην. Υπό τοιούτον πνεύμα εμορφώθη μόνον ο Ελληνικός πολιτισμός.
 
Οι Έλληνες κατοικούντες κατά την αρχαιότητα τας ιδίας περίπου χώρας, τας οποίας κατοικούν και σήμερον, υπήρξαν οι αρχηγοί και δημιουργοί του Ευρωπαϊκού πολιτισμού. Ούτοι ανέπτυξαν εις ανώτατον βαθμόν τας τέχνας, την ποίησιν, τας επιστήμας, την φιλοσοφίαν και όλον εν γένει τον πνευματικόν βίον, μετά δε την εμφάνισιν του Χριστιανισμού ούτοι ανέπτυξαν και ετελειοποίησαν την διδασκαλίαν της νέας πίστεως και διέδωκαν αυτήν εις όλην την άλλην Ευρώπην.
 
Οι Ρωμαίοι
 
Οι δε Ρωμαίοι, κάτοικοι μιας πόλεως της Ιταλίας, της Ρώμης, διά σώφρονος πολιτείας και διά μεγάλων στρατιωτικών αρετών κατέκτησαν βαθμηδόν όλην την Ιταλίαν και αφού ούτως εδημιούργησαν ισχυρόν κράτος Ιταλικόν, υπέταξαν εις αυτό και τας Ελληνικάς χώρας. Η Ελλάς υπετάχθη πολιτικώς και στρατιωτικώς εις την Ρώμην, αλλά και η Ρώμη υπετάχθη ηθικώς και πνευματικώς εις την Ελλάδα. Τα Ελληνικά γράμματα και ο Ελληνικός πολιτισμός διεδόθησαν εις τους Ρωμαίους, και από των Ρωμαίων εις όλα τα έθνη της Ευρώπης, τα οποία αυτοί υπέταξαν.
 
Τα έθνη ταύτα ήσαν οι πρόγονοι των σημερινών Γάλλων, Ισπανών και οι αρχαίοι κάτοικοι της Αγγλίας. Αλλά και οι πρόγονοι των σημερινών λαών της Γερμανίας, αν και δεν υπετάχθησαν στρατιωτικώς και πολιτικώς εις τους Ρωμαίους, ήλθαν όμως εις σχέσεις και συνάφειαν πολλήν προς αυτούς και έλαβαν παρ’ αυτών τον Ελληνορρωμαϊκόν πολιτισμόν.
 
Το Ρωμαϊκό κράτος
 
Όλοι ούτοι οι αρχαίοι λαοί της δυτικής Ευρώπης προ της υποταγής των εις τους Ρωμαίους ευρίσκοντο εις βαρβαρότητα. Παρά των Ρωμαίων έλαβαν τα σπέρματα του πολιτισμού και αυτόν τον χριστιανισμόν, αφού διεδόθη και εστερεώθη εις το Ρωμαϊκόν κράτος.
 
Το παγκόσμιον τούτο Ρωμαϊκόν κράτος έλαβε βαθμηδόν τόσην έκτασιν, ώστε προς ευκολίαν της διοικήσεώς του εθεωρήθη αναγκαίον ν’ αποκτήση νέαν δευτέραν πρωτεύουσαν. Η νέα αύτη πρωτεύουσα ήτο η υπό του αυτοκράτορος Κωνσταντίνου του Μεγάλου κτισθείσα (το 323 μ. Χ.) Κωνσταντινούπολις, η οποία κειμένη εν μέσω του Ελληνικού κόσμου ήτο εξ αρχής Ελληνική. Εις την ιδίαν θέσιν έκειτο η παλαιά Ελληνική πόλις Βυζάντιον. Μετά την ίδρυσιν της νέας εις την Ανατολήν πρωτευούσης, επήλθε βαθμηδόν η διαίρεσις του Ρωμαϊκού κράτους εις δύο τμήματα, το Δυτικόν και το Ανατολικόν. Το εις την Ανατολήν κράτος κατεστάθη πράγματι Ελληνικόν, μολονότι εξηκολούθησε μέχρι τέλους να λέγεται Ρωμαϊκόν, εκ τούτου δε και οι Έλληνες συνείθισαν να λέγωνται Ρωμαίοι. Ονομάζεται δε το κράτος τούτο και Βυζαντινόν εκ του Βυζαντίου, της παλαιάς ονομασίας της πρωτευούσης. Το Βυζαντινόν, ήτοι το Ελληνικόν Ρωμαϊκόν κράτος, διήρκεσε μέχρι του 1453 μ. Χ., ενώ το δυτικόν μέρος του Ρωμαϊκού κράτους κατελύθη περί το 500 μ.Χ. υπό των βαρβάρων, οι οποίοι ήλθαν από την ανατολικήν και βόρειον Ευρώπην.
 
Η εξουσία του Πάπα
 
Αλλά και αφού διελύθη το Ρωμαϊκόν Κράτος της Δύσεως, δεν έπαυσεν η υπεροχή της Ρώμης. Αντί της πολιτικής και στρατιωτικής αρχής, την οποίαν έχασεν, ήρχισεν έκτοτε να υποτάσση θρησκευτικώς τους πρώην βαρβάρους εκείνους λαούς. Από του 5ου μέχρι του 8ου μ. Χ. αιώνος όλοι βαθμηδόν οι λαοί της δυτικής Ευρώπης (εκτός των Σλαυικών λαών, οι οποίοι κατώκουν εις τα Ανατολικά της), έγειναν Χριστιανοί και ως ανώτατον αρχηγόν της Χριστιανικής Εκκλησίας ανεγνώριζαν τον επίσκοπον της Ρώμης, ο οποίος ελέγετο και λέγεται συνήθως «Πάπας» ήτοι πατήρ. Η εξουσία αύτη του Πάπα δεν ανεγνωρίζετο υπό των Ελλήνων. Μη παραδεχόμενοι τον Πάπαν ως υπέρτατον αρχηγόν της Εκκλησίας και Επίτροπον του Χριστού επί της γης, όπως εθεωρείτο υπό των λαών της δυτικής Ευρώπης, οι Έλληνες έμειναν πιστοί εις τους θεσμούς και τα δόγματα της αρχαίας ορθοδόξου Εκκλησίας, ήτις διά τούτο ωνομάσθη και Ελληνική ορθόδοξος, ή Ανατολική. Εξ αυτής δε έλαβαν τον χριστιανισμόν και πολλοί Σλαυικοί λαοί, ιδίως οι Ρώσοι, οι Σέρβοι και οι Βούλγαροι.
 
Ο Προτεσταντισμός
 
Αλλά και εις την λοιπήν Ευρώπην το κράτος της παπικής Εκκλησίας δεν έμεινε μέχρι τέλους ακέραιον. Κατά τον 16ον αιώνα μ. Χ. επήλθε μέγα «σχίσμα», ήτοι διαίρεσις, εις την παπικήν ή δυτικήν Εκκλησίαν, διά του Προτεσταντισμού. Τολμηροί τινές θεολόγοι της δυτικής Εκκλησίας, περιφημότατος των οποίων είναι ο Λούθηρος, κατεπολέμησαν τας έως τότε επικρατούσαι γνώμας περί της υπεροχής του Πάπα, και χωρισθέντες από της παπικής Εκκλησίας ίδρυσαν την Εκκλησίαν των Προτεσταντών, ήτοι των Διαμαρτυρομένων.
 
Κατά τους χρόνους του σχίσματος τούτου των Προτεσταντών, ήτοι κατά τον 16ον αιώνα μ. Χ. και ολίγον πρότερον, συνέβησαν πολλά άλλα σπουδαία γεγονότα, τα οποία μετέβαλαν την όψιν του κόσμου.
 
Η Αμερική
 
Το 1492 μ. Χ. ανεκαλύφθη η Αμερική, εις την οποίαν έκτοτε πολλοί Ευρωπαϊκοί λαοί, ιδίως Ισπανοί, Πορτογάλλοι, Άγγλοι, Γάλλοι έκαμαν μεγάλας αποικίας. Δια τούτων δε η νέα ήπειρος έγεινε χώρα Ευρωπαϊκή υπό έποψιν του πολιτισμού και της καταγωγής των κατοίκων. Διότι οι αρχαίοι κάτοικοι, οι ιθαγενείς Αμερικανικοί λαοί, τινές των οποίων είχαν προοδεύσει και εις βαθμόν τινα πολιτισμού, καταπιεζόμενοι υπό των Ευρωπαίων αποίκων, κατέφευγαν εις τα δάση και τα όρη και ήρχισαν να εξαφανίζωνται κατά μικρόν.
 
Οι μεγάλες ανακαλύψεις
 
Κατά τους χρόνους της ανακαλύψεως της Αμερικής ετελειοποιήθη η ναυτική τέχνη. Προ δύο ήδη αιώνων είχεν εφευρεθή η ναυτική πυξίς, και οι θαλασσοπόροι της Ευρώπης ήρχισαν έκτοτε να διατρέχουν πάσας τας θαλάσσας ανακαλύπτοντες νέας χώρας και πολλαπλασιάζοντες τας συγκοινωνίας μεταξύ των διαφόρων λαών του κόσμου.
 
Κατά τους χρόνους των μεγάλων τούτων ανακαλύψεων προώδευσαν εις Ευρώπην και τέχναι και επιστήμαι και τα γράμματα εν γένει, ιδρύθησαν δε εις πολλάς πόλεις πανεπιστήμια, όπου εισήχθη και η σπουδή της αρχαίας Ελληνικής γλώσσης και φιλολογίας. Η σπουδή αύτη, η οποία τόσον συνετέλεσε και συντελεί μέχρι σήμερον εις την πνευματικήν πρόοδον και εξημέρωσιν της ανθρωπότητος, διεδόθη ιδίως από του 15ου και του 16ου αιώνος μ. Χ. εκ του εξής γεγονότος.
 
Ο Μωαμεθανισμός
 
Ενώ το Ελληνικόν κράτος της Κωνσταντινουπόλεως ήτο ακόμη εις μεγάλην ακμήν, κατά τον 7ον αιώνα μ. Χ. νέα εφάνη θρησκεία εις την Αραβίαν της Ασίας. Η νέα θρησκεία ωνομάσθη υπό του θεμελιωτού αυτής Μωάμεθ «Ισλάμ» = «Αφοσίωσις εις τον Θεόν», από το όνομα δε του Μωάμεθ ωνομάσθη και «Μωαμεθανική». Ο Μωαμεθανισμός διεδόθη κατ’ αρχάς μεν εις την Αραβίαν, έπειτα δε και εις πολλά άλλα μέρη της Ασίας και Αφρικής. Ούτως εδημιουργήθη μέγα κράτος Αραβικόν, το οποίον κατέστη επικινδυνότατον διά το Ελληνικόν κράτος. Πολλαί επαρχίαι εις Ασίαν και Αφρικήν, η Παλαιστίνη, η Συρία, η Μεσοποταμία, η Αίγυπτος και όλη η βόρειος Αφρική εκυριεύθησαν υπό των Αράβων.
 
Αυτή η Κωνσταντινούπολις επολιορκήθη δις υπ’ αυτών, το πρώτον επί επτά έτη (669 — 676 μ.Χ.) και κατόπιν επί έν έτος (717 —718 μ.Χ.) Οι Άραβες κατά μικρόν παρήκμασαν. Αλλ’ εφάνη τότε νέον έθνος Μωαμεθανικόν, το Τουρκικόν. Τούτο είχε δεχθή το Ισλάμ από τους Άραβας, παρήχθησαν δε εξ αυτού διαδοχικώς διάφορα Τουρκικά κράτη, μέχρις ου ιδρύθη το κράτος των Οσμάνων, το επικινδυνότατον όλων των προ αυτού διά τους Έλληνας.
 
Το 1453 μ. Χ. οι Οσμάνοι Τούρκοι (Οθωμανοί) εκυρίευσαν την Κωνσταντινούπολιν και κατέλυσαν το μέγα Ελληνορρωμαϊκόν κράτος της Ανατολής, το οποίον, ως είδομεν, είχεν ιδρύσει ο Μέγας Κωνσταντίνος (εις τα 323 π. Χ.) Εννοείται ότι οι Τούρκοι πριν να κυριεύσουν την πρωτεύουσαν του κράτους, την Κωνσταντινούπολιν, είχαν αρχίσει πολύ πρότερον να κυριεύουν τας διαφόρους επαρχίας του, πανταχού φέροντες καταστροφήν και εμπνέοντες τον τρόμον.
 
Η φυγή προς τη Δύση
 
Μετά την άλωσιν της Κωνσταντινουπόλεως πολλοί ευγενείς Έλληνες λόγιοι εκ διαφόρων χωρών του Ελληνικού κράτους, και από την Κωνσταντινούπολιν αυτήν, κατέφυγαν εις την δυτικήν Ευρώπην και ιδίως εις την Ιταλίαν. Οι λόγιοι ούτοι εύρισκαν πανταχού θερμήν και έντιμον υποδοχήν και εκ μέρους των λαών και εκ μέρους των ηγεμόνων, διδάσκοντες δε την Ελληνικήν γλώσσαν και φιλολογίαν και την φιλοσοφίαν προσείλκυαν μέγα πλήθος ακροατών, ιδίως εκ των αριστοκρατικών τάξεων. Ούτως εις Ιταλίαν και εις άλλας Ευρωπαϊκάς χώρας πολλοί σπουδαίοι άνδρες διά της Ελληνικής γλώσσης συνετέλεσαν μεγάλως εις την πνευματικήν ανάπτυξιν και πρόοδον των λαών. Η επίδρασις των Ελληνικών γραμμάτων εις την πνευματικήν πρόοδον της Ευρώπης υπήρξε τόσον μεγάλη, ώστε οι χρόνοι ούτοι ωνομάσθησαν εποχή της Αναγεννήσεως, της πνευματικής δηλαδή αναγεννήσεως. Εκ τούτου δε και η ιστορία από των χρόνων τούτων, από του 15ου δηλονότι και του 16ου αιώνος, ονομάζεται «ιστορία των νεωτέρων χρόνων» ενώ η προ αυτής, από του 5ου μ. Χ. αιώνος μέχρι του 15ου, ονομάζεται «μεσαιωνική», ή ιστορία των «μέσων» αιώνων, διότι κείται εν τω μέσω της αρχαίας ιστορίας, ήτοι της ιστορίας του αρχαίου Ελληνικού και Ρωμαϊκού πολιτισμού, και της νεωτέρας ιστορίας της Ευρώπης.
 
Οι πολιτικοί θεσμοί
 
Καθ’ όλην την ιστορίαν των νεωτέρων χρόνων, από του 15ου μ. Χ. αιώνος μέχρι του 19ου αιώνος οι λαοί της Ευρώπης εξηκολούθησαν να κάμνουν μεγάλας προόδους εις τον πολιτισμόν, εις τα γράμματα, τας τέχνας, τας επιστήμας και τας διαφόρους εφευρέσεις· η βιομηχανία και το εμπόριον ανεπτύχθησαν, συγχρόνως δε και η υλική ευημερία των λαών. Το μόνον, το οποίον έλειπεν από τον πολιτισμόν τούτον ήτο η ελευθερία των λαών, δηλαδή ελεύθεροι πολιτικοί θεσμοί, διά των οποίων να δύναται ο λαός να λαμβάνη μέρος εις την κυβέρνησιν της πατρίδος, ασκών δικαιώματα πολιτικά. Όλη η πολιτική εξουσία ευρίσκετο εις τας χείρας μοναρχίας απολύτου, και αριστοκρατίας η οποία περιεκύκλωνε τον θρόνον τον βασιλικόν και εχρησίμευεν ως στήριγμα αυτού. Όλα σχεδόν τα μεγάλα πολιτικά και στρατιωτικά και δικαστικά αξιώματα κατείχοντο από τους ευγενείς, εις αυτούς δε ανήκε και όλη σχεδόν η έγγειος ιδιοκτησία. Οι χωρικοί οι εργαζόμενοι εις τα κτήματα των ευγενών ήσαν απλώς καλλιεργηταί, πληρώνοντες φόρους εις τους κυρίους των κτημάτων.
 
Ούτε δε οι χωρικοί ούτοι, ούτε οι εις τας πόλεις κατοικούντες, έμποροι ή βιομήχανοι ή άνδρες ελευθέρων επαγγελμάτων, -ιατροί, δικηγόροι, διδάσκαλοι, οι εν γένει λεγόμενοι «αστοί»- είχαν πολιτικά δικαιώματα όμοια προς τα σημερινά. Αντιπροσωπείαι λαού, βουλαί, εκλεγόμεναι διά της ψήφου του λαού, δεν υπήρχαν.
 
Αι μόναι αντιπροσωπείαι ήσαν τότε συνελεύσεις των ευγενών, συνερχόμεναι οσάκις ήθελεν ο μονάρχης διά να συσκεφθούν μετ’ αυτού περί των πραγμάτων της χώρας, χωρίς αι αποφάσεις των συνελεύσεων τούτων να έχουν υποχρεωτικόν κύρος διά τον μονάρχην. Μόνον εις την Αγγλίαν, ένεκα του χαρακτήρος του Αγγλικού έθνους, και των εξαιρετικών περιστάσεων υπό τας οποίας εμορφώθη, είχαν αναπτυχθή θεσμοί φιλελεύθεροι πολιτικοί, επιτρέποντες εν μέρει και εις τον λαόν ν’ αντιπροσωπεύεται εις τα μεγάλα συμβούλια της χώρας (το Κοινοβούλιον ή Παρλαμέντον), και δι’ αυτών να επιδρά εις την κυβέρνησίν της.
 
Ο τύπος και η απονομή της δικαιοσύνης
 
Ο τύπος, ήτοι η δημοσιογραφία, η οποία σήμερον έγεινε μεγάλη δύναμις εις τον δημόσιον βίον των λαών, καθό εκπροσωπούσα την δημοσίαν γνώμην, υπήρχε και από του 15ου και 16ου αιώνος, αλλά δεν είχε την σημερινήν σπουδαιότητα και περιωρίζετο ως επί το πλείστον εις αναγραφήν ειδήσεων. Και η απονομή της δικαιοσύνης εις τον λαόν ήτο πολύ ελαττωματική. Δεν υπήρχαν όπως σήμερον δικαστήρια τακτικά του κράτους, ούτε δικαστήρια λαϊκά των ενόρκων. Ο λαός εδικάζετο υπό δικαστηρίων των ευγενών, οι οποίοι ήσαν και κύριοι αυτού. Και η θρησκευτική δε ελευθερία ήτο πολύ περιωρισμένη και εις τας Καθολικάς και εις τας Προτεσταντικάς χώρας. Αλλ’ η ακατάπαυστος πρόοδος του πολιτισμού εβελτίωνε βαθμηδόν τα πάντα.

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου