Δυστυχείς είναι όσοι…

 Ένας ηλικιωμένος ιερέας είχε φτάσει λίγο πάνω από τα εκατό και ζούσε σ’ ένα χωριουδάκι, στην ενδοχώρα της Αργεντινής. Έπασχε σχεδόν από όλες τις ασθένειες, από τις χρόνιες ως τις οξείες, από τις ασήμαντες ως τις πιο σοβαρές, από τις πιο απλές ως τις πιο περίπλοκες… Για μένα, φοιτητή τότε της ιατρικής, ο γέροντας εκείνος έμοιαζε ένα ζωντανό εγχειρίδιο παθολογίας.

 Αν τον συναντούσες και τον ρωτούσες πως τα πάει, απαντούσε πάντα:

«Από ποια άποψη με ρωτάς παιδί μου;»

«Από ποια άποψη, πάτερ; Ας πούμε… γενικά, από κάθε άποψη… Πως πάει;» επέμενε ο ερωτών, αμήχανος με το σχόλιο του γέροντα.

«Ααα… Τώρα μπορώ να σου απαντήσω, παιδί μου… Από κάθε άποψη, γενικά, είμαι ευτυχισμένος!»

Ήταν άρρωστος, μπορεί να είχε όλους τους πόνους του κόσμου και είχε όλους τους πόνους του κόσμου και είχε στ’ αλήθεια πολλές φυσικές αναπηρίες, αλλά όπως ο ίδιος έλεγε, ήταν «από κάθε πλευρά», ένας ευτυχισμένος άνθρωπος.

Ποιο ήταν το μυστικό του;

Σήμερα, υποθέτω ότι είχε με το μέρος του τον χρόνο, τη σοφία και την αποφασιστικότητα να διασχίσει προς κάθε κατεύθυνση αυτό το πεδίο –του πνεύματος-, μέχρι να γνωρίσει και τις πιο κρυφές πτυχές του. Σήμερα, πιστεύω πως η ευτυχία του βασιζόταν στο γεγονός ότι είχε μπορέσει να τοποθετήσει εκεί όλα όσα είχε χάσει το σώμα του.

Στον αντίποδα ακριβώς, ο Αμπντεραμάν ο 3ος, ο σχεδόν παντοδύναμος χαλίφης της Κόρδοβα του 10ου αιώνα, έλεγε:

«Κυβερνάω πάνω από πενήντα χρόνια, κι έχω στο ενεργητικό μου νίκες και περιόδους ειρήνης. Οι υπήκοοί μου μ’ αγαπάνε, οι εχθροί μου με φοβούνται και οι σύμμαχοί μου με σέβονται. Με μια μου λέξη, τα πλούτη, οι τιμές, η εξουσία και οι απολαύσεις απλώνονται στα πόδια μου. Δεν υπάρχει κοσμική τελετή που να μου ξέφυγε, ούτε αρρώστια που να άντεξε στη δύναμή μου. Με τέτοια ζωή που έζησα, κατέγραψα επιμελώς τις μέρες της γνήσιας και ολοκληρωτικής ευτυχίας που απόλαυσα: ανέρχονται σε δεκατέσσερις».

Κάπου ανάμεσα σ’ αυτά τα δύο άκρα, βρισκόμαστε εμείς. Πιεσμένοι από κάποιο βαθμό νεύρωσης, σε κατάθλιψη, αγχωμένοι ή εξοργισμένοι, υπομένουμε εκείνη την αδιόρατη και χρόνια έλλειψη ικανοποίησης που μας επιφύλαξε η ύπαρξη.

Οι ειδικοί σήμερα γνωρίζουμε με σιγουριά ότι αυτή η έλλειψη ικανοποίησης (την οποία σύμφωνα με κάποιες στατιστικές, βιώνει πολύ πάνω από το μισό του πληθυσμού) δεν έχει να κάνει με την απουσία επιτυχίας, ούτε με τις οικονομικές στερήσεις, ούτε με την έλλειψη υλικών αγαθών ή προσδοκιών. Η δυστυχία, από την σκοπιά του ειδικού, είναι πάντα αποτέλεσμα της κάκιστης προσαρμογής του ανθρώπου σε μια πραγματικότητα όπου υποθέτει ότι δεν έχει πιθανότητες ν’ αποκτήσει αυτό που πιστεύει ότι του είναι απαραίτητο.

Δυστυχείς είναι όσοι, αντί ν’ αντιμετωπίζουν την πραγματικότητα, προσπαθούν να την αποφύγουν.

Δυστυχείς είναι όσοι, αντί να θέτουν τις προσπάθειες και την ενεργητικότητά τους στην υπηρεσία της επίλυσης ενός προβλήματος, προτιμούν να αρνούνται τόσο την ύπαρξή του όσο και τις περιστάσεις που το δημιούργησαν.

Δυστυχείς είναι όσοι, αντί να αποδεχτούν τον πόνο μιας ματαίωσης ή μιας απώλειας, γεμίζουν τη ζωή τους με υποκατάστατα και περισπασμούς για να μην τον σκέφτονται.

Δυστυχείς είναι όσοι αρνούνται ότι δεν είναι δυνατόν να είναι σε όλους αρεστοί, και γι’ αυτό επινοούν να επιδεικνύουν ένα ευχάριστο προσωπείο στους ανθρώπους που τους περιβάλλουν.

Δυστυχείς είναι όσοι θεωρούν ότι η πραγμάτωσή τους εξαρτάται από το τι κάνουν ή σκέφτονται οι άλλοι.

Δυστυχείς είναι, τέλος, αυτοί που τίποτα δεν τους φαίνεται ποτέ αρκετό.

Δώστε σ’ έναν άνθρωπο όλα όσα επιθυμεί,
και την ίδια στιγμή θα σκεφτεί ότι όλα αυτά
δεν είναι πια όλα.
 ΙΜΑΝΟΥΕΛ ΚΑΝΤ

«Ο δρόμος της πνευματικότητας» του Χόρχε Μπουκάι