Η «παπαγαλία» των εξετάσεων αναπαράγει ένα στείρο σύστημα και στην κοινωνία.
Όταν ο Έλιοτ έλεγε ότι ο Απρίλης είναι ο σκληρότερος μήνας προφανώς δεν είχε στο μυαλό του τις Πανελλήνιες και την προετοιμασία για αυτές. Και πράγματι, οι Πανελλαδικές δεν είναι το τέλος του κόσμου. Για όσους ωστόσο έχουν βιώσει τη συγκεκριμένη εμπειρία είναι σαφές πως πρόκειται για μια σημαντική δοκιμασία. Κι επειδή τυγχάνει οι αναμνήσεις να είναι ακόμα νωπές θα ήθελα να αναφερθώ στο βασικό –κατά τη γνώμη μου- αγκάθι του εκπαιδευτικού και εξεταστικού μας συστήματος, την ‘παπαγαλία’.
Τι ακριβώς είναι όμως η απομνημόνευση; Στην πράξη, δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένα copy-paste γνώσεων, που επιτυγχάνεται μέσω μιας επίπονης για τον εγκέφαλο διαδικασίας. Το πρόβλημα βεβαίως δεν έγκειται στη δυσκολία της προσπάθειας αλλά στο γεγονός ότι η όποια ωφέλεια απορρέει από την όλη διαδικασία, είναι σχεδόν ασήμαντη σε σχέση με το κόστος τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.
Αλλά ας αναρωτηθούμε: γεννά άραγε η παπαγαλία άτομα δημιουργικά; Όχι φυσικά, διότι ο μαθητής δεν αυτενεργεί, δεν μαθαίνει να έχει το θάρρος της γνώμης του κι έτσι δεν καινοτομεί γιατί συνηθίζει να μην έχει ανάγκη την καινοτομία για να διακριθεί. Το αποτέλεσμα; Μαθητές ως επί το πλείστον ανίκανοι να επεξεργαστούν κριτικά τα ήδη υπάρχοντα δεδομένα προκείμενου να συνθέσουν το νέο, καταδικασμένοι να καταναλώνουν το έτοιμο που τους «σερβίρουν» οι άλλοι.
Γεννά μήπως άτομα παραγωγικά; Η απάντηση είναι και πάλι αποφατική. Κι αυτό όχι μόνον επειδή οι δύο έννοιες –δημιουργικότητα και παραγωγικότητα- αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία, αλλά και γιατί σε ένα απόλυτα ρευστό περιβάλλον, παραγωγικό και άρα ανταγωνιστικό θα είναι μονάχα το προσαρμοστικό άτομο. Εκείνο που έχει μάθει πώς να μαθαίνει, όχι εκείνο που απλώς αποστηθίζει πληροφορίες, οι οποίες εντός ολίγου θα καταστούν άχρηστες και παρωχημένες. Εάν, συνεπώς, κάποιος -παπαγαλίζοντας νυχθημερόν- έχει σιχαθεί την ίδια τη διαδικασία της μάθησης, λόγω της άνευ αντικρίσματος κόπωσης, τότε είναι σίγουρο πως δεν θα έχει σχεδόν τίποτα να προσφέρει.
Στην ουσία, ένα εκπαιδευτικό σύστημα βασισμένο στην παπαγαλία δεν μπορεί παρά να παράγει στρατιές κακών δημοσίων υπαλλήλων, αφού ούτε την πρωτοβουλία ενθαρρύνει ούτε την κρίση καλλιεργεί και το κυριότερο: κατορθώνει να υπνωτίσει το δαιμόνιο του Έλληνα και να αναδείξει τις χειρότερες πτυχές του εαυτού του, εκείνες δηλαδή που συνδέονται με τη στασιμότητα και το «βόλεμα».
Το σύστημα αυτό όμως παράγει και κάτι άλλο, εξίσου ολέθριο: κάκιστους πολίτες. Πολίτες που αδιαφορούν για τα κοινά, εκδηλώνοντας έτσι την αποστροφή τους απέναντι σε μια κοινωνία που δεν τους εξόπλισε με τα απαραίτητα εφόδια. Πολίτες απογοητευμένους, που έχουν ταυτίσει την Παιδεία με τη στείρα απομνημόνευση απαξιώνοντάς την συνεχώς. Πολίτες νωθρούς, που δεν αναλαμβάνουν δράσεις και τα περιμένουν όλα από ένα Κράτος – Πατέρα. Με λίγα λόγια, πολίτες που δια της απάθειάς τους λειτουργούν εχθρικά έναντι του συνόλου.
Η άνοιξη αυτή λοιπόν αναμένεται να είναι κουραστική αλλά και προσοδοφόρα για τους φετινούς υποψηφίους εάν αυτοί είναι αποφασισμένοι να υποστούν το «βασανιστήριο» της ΄παπαγαλίας΄ καθώς θα τους ανταμείψει με μια θέση στο Πανεπιστήμιο. Κι είναι βέβαιο πως η επιτυχία αυτή θα αποτελέσει μια άλλου τύπου άνοιξη για τους ίδιους. Η άλλη Άνοιξη όμως, η συλλογική και βαθιά ουσιαστική Άνοιξη, αυτή δηλαδή που αφορά το επίπεδο και τις προοπτικές της κοινωνίας μας, δεν θα έρθει με εντυπωσιακούς παπαγάλους αλλά με σοφές κουκουβάγιες…
Όταν ο Έλιοτ έλεγε ότι ο Απρίλης είναι ο σκληρότερος μήνας προφανώς δεν είχε στο μυαλό του τις Πανελλήνιες και την προετοιμασία για αυτές. Και πράγματι, οι Πανελλαδικές δεν είναι το τέλος του κόσμου. Για όσους ωστόσο έχουν βιώσει τη συγκεκριμένη εμπειρία είναι σαφές πως πρόκειται για μια σημαντική δοκιμασία. Κι επειδή τυγχάνει οι αναμνήσεις να είναι ακόμα νωπές θα ήθελα να αναφερθώ στο βασικό –κατά τη γνώμη μου- αγκάθι του εκπαιδευτικού και εξεταστικού μας συστήματος, την ‘παπαγαλία’.Τι ακριβώς είναι όμως η απομνημόνευση; Στην πράξη, δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένα copy-paste γνώσεων, που επιτυγχάνεται μέσω μιας επίπονης για τον εγκέφαλο διαδικασίας. Το πρόβλημα βεβαίως δεν έγκειται στη δυσκολία της προσπάθειας αλλά στο γεγονός ότι η όποια ωφέλεια απορρέει από την όλη διαδικασία, είναι σχεδόν ασήμαντη σε σχέση με το κόστος τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.
Αλλά ας αναρωτηθούμε: γεννά άραγε η παπαγαλία άτομα δημιουργικά; Όχι φυσικά, διότι ο μαθητής δεν αυτενεργεί, δεν μαθαίνει να έχει το θάρρος της γνώμης του κι έτσι δεν καινοτομεί γιατί συνηθίζει να μην έχει ανάγκη την καινοτομία για να διακριθεί. Το αποτέλεσμα; Μαθητές ως επί το πλείστον ανίκανοι να επεξεργαστούν κριτικά τα ήδη υπάρχοντα δεδομένα προκείμενου να συνθέσουν το νέο, καταδικασμένοι να καταναλώνουν το έτοιμο που τους «σερβίρουν» οι άλλοι.
Γεννά μήπως άτομα παραγωγικά; Η απάντηση είναι και πάλι αποφατική. Κι αυτό όχι μόνον επειδή οι δύο έννοιες –δημιουργικότητα και παραγωγικότητα- αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία, αλλά και γιατί σε ένα απόλυτα ρευστό περιβάλλον, παραγωγικό και άρα ανταγωνιστικό θα είναι μονάχα το προσαρμοστικό άτομο. Εκείνο που έχει μάθει πώς να μαθαίνει, όχι εκείνο που απλώς αποστηθίζει πληροφορίες, οι οποίες εντός ολίγου θα καταστούν άχρηστες και παρωχημένες. Εάν, συνεπώς, κάποιος -παπαγαλίζοντας νυχθημερόν- έχει σιχαθεί την ίδια τη διαδικασία της μάθησης, λόγω της άνευ αντικρίσματος κόπωσης, τότε είναι σίγουρο πως δεν θα έχει σχεδόν τίποτα να προσφέρει.
Στην ουσία, ένα εκπαιδευτικό σύστημα βασισμένο στην παπαγαλία δεν μπορεί παρά να παράγει στρατιές κακών δημοσίων υπαλλήλων, αφού ούτε την πρωτοβουλία ενθαρρύνει ούτε την κρίση καλλιεργεί και το κυριότερο: κατορθώνει να υπνωτίσει το δαιμόνιο του Έλληνα και να αναδείξει τις χειρότερες πτυχές του εαυτού του, εκείνες δηλαδή που συνδέονται με τη στασιμότητα και το «βόλεμα».
Το σύστημα αυτό όμως παράγει και κάτι άλλο, εξίσου ολέθριο: κάκιστους πολίτες. Πολίτες που αδιαφορούν για τα κοινά, εκδηλώνοντας έτσι την αποστροφή τους απέναντι σε μια κοινωνία που δεν τους εξόπλισε με τα απαραίτητα εφόδια. Πολίτες απογοητευμένους, που έχουν ταυτίσει την Παιδεία με τη στείρα απομνημόνευση απαξιώνοντάς την συνεχώς. Πολίτες νωθρούς, που δεν αναλαμβάνουν δράσεις και τα περιμένουν όλα από ένα Κράτος – Πατέρα. Με λίγα λόγια, πολίτες που δια της απάθειάς τους λειτουργούν εχθρικά έναντι του συνόλου.
Η άνοιξη αυτή λοιπόν αναμένεται να είναι κουραστική αλλά και προσοδοφόρα για τους φετινούς υποψηφίους εάν αυτοί είναι αποφασισμένοι να υποστούν το «βασανιστήριο» της ΄παπαγαλίας΄ καθώς θα τους ανταμείψει με μια θέση στο Πανεπιστήμιο. Κι είναι βέβαιο πως η επιτυχία αυτή θα αποτελέσει μια άλλου τύπου άνοιξη για τους ίδιους. Η άλλη Άνοιξη όμως, η συλλογική και βαθιά ουσιαστική Άνοιξη, αυτή δηλαδή που αφορά το επίπεδο και τις προοπτικές της κοινωνίας μας, δεν θα έρθει με εντυπωσιακούς παπαγάλους αλλά με σοφές κουκουβάγιες…
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου