Ο ΥΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΥ

«Οι άνθρωποι επινόησαν τη θεά της Τύχης για να δικαιολογήσουν τη δική τους έλλειψη θέλησης.» Δημόκριτος

Ο υλισμός ξεκίνησε ως κίνημα της επιστημονικής σκέψης σχετικά με τη φύση της ύπαρξης, η οποία θεωρεί ότι δεν υπάρχει άλλη αιωνία  ουσία πέραν της ύλης, ενώ το θέμα της  αυτοσυνείδησης,  το έθετε στα δευτερογενή υποπροϊόντα της ύλης. Ο υλισμός απορρίπτει την ύπαρξη της ψυχής, του επόμενου κόσμου, άρα εκ των πραγμάτων και του  Θεού ως μη αναγκαίου για  την πλάση του υλικού κόσμου, σε αντίθεση με τον πνευματισμό και τον ιδεαλισμό, που χρεώνει πως η αρχή των πάντων ανήκει στον ιδεατό κόσμο και θέτει ως  την πρώτη αιτία της ύπαρξης του σε έναν α ν α ί τ ι ο (για την δική του ύπαρξη)  δημιουργό.

Η υλιστική φιλοσοφία είναι στενά συνδεδεμένη με την ανάπτυξη της επιστήμης της οποίας τα αποτελέσματα βελτιώνουν την ικανότητά του να εξελίσσεται και να διαρθρώνεται κατά τη διάρκεια των αιώνων. Ως εκ τούτου, ο υλισμός καλύπτει διάφορες μορφές που πηγαίνουν από τον ατομισμό των Ελλήνων φιλοσόφων στη σύγχρονη επιστήμη.

Οι αρχαίοι Έλληνες ατομικοί φιλόσοφοι θεωρούσαν ότι το σύμπιαν και η ύλη αποτελείται μόνο από άφθαρτα άτομα, αδιαίρετα σωματίδια, που κινούνται στο κενό και έχουν συναρμολογηθεί από τύχη με ένα καθαρά μηχανικό τρόπο. Οι ιδρυτές αυτής της υλιστικής σκέψης ήταν ο φιλόσοφος Λεύκιππος και μαθητής του Δημόκριτος (περίπου 460 – 370 π.Χ.). Γι αυτούς, ο σχηματισμός του κόσμου και της ζωής εξηγούνται από τις κινήσεις, τις συγκρούσεις και τις ενώσεις αυτών των ατόμων, που είναι η μόνη πραγματικότητα. Ενώ η ψυχή είναι ένα είδος  «φωτιάς» που αποτελείται από λεπτά άτομα που «αιωρούνται» στον αέρα όταν αποσυντίθενται κατά τη στιγμή του θανάτου.

 Αυτή την θεωρία που βασίζεται στα άτομα, την επεξεργάστηκε και διόρθωσε έναν αιώνα αργότερα ο Επίκουρος (341 – 270 π.Χ.), η οποία από μια στενή μονιστική και υλιστική περιγραφή της πραγματικότητας, χωρίς το αμετάκλητο, με την αυθόρμητη απόκλιση των ατόμων στην τροχιά τους, τη μορφή της μηχανικής ελευθερίας, εθεσε έτσι μια πιο μη-ντετερμινιστική ( αιτιοκρατική) άποψη, δίδοντας περισσότερη ελεύθερη βούληση στην ανθρώπινη σκέψη. Ο διάσημος μαθητής του Επίκουρου, ο Ρωμαίος Λουκρήτιος (90-52 π.Χ.), ανέπτυξε σε μεγάλο βαθμό τη θεωρία της ατομικής φυσικής στο ποίημά του «Περί της φύσης των πραγμάτων» (De Rerum Natura).