Πώς η χελώνα απέκτησε το καβούκι της

Ο απολιθωμένος σκελετός ενός προγόνου των χελωνών επιτρέπει για πρώτη φορά στους παλαιοντολόγους να εξηγήσουν πώς αυτά τα μοναδικά ερπετά απέκτησαν καβούκι, ουσιαστικά τυλίγοντας το σώμα τους με τα οστά τους.

Το καβούκι των σημερινών χελωνών δεν μια μονοκόμματη ασπίδα -είναι μια περίπλοκη κατασκευή που περιλαμβάνει γύρω στα...
50 οστά. Η κάτω επιφάνεια αποτελείται από τα πλευρά, πεπλατυσμένα και συγχωνευμένα, ενώ η πάνω επιφάνεια από προεκβολές των σπονδύλων και τα οστά. Η κοιλιακή και ραχιαία επιφάνεια του κελύφους συνδέεται στα πλάγια με ειδικές «γέφυρες» και καλύπτεται με φολίδες που προέρχονται από το δέρμα.

Πώς όμως εξελίχθηκε αυτή η δομή, η οποία δεν απαντάται σε κανένα άλλο ζώο. Το απολίθωμα του Eunotosaurus, ενός προγόνου των χελωνών που έζησε πριν από 260 εκατ. χρόνια στην περιοχή της Νοτίου Αφρικής, βοηθά τώρα να ξεκαθαριστεί η εικόνα.


Το Eunotosaurus διέθετε πεπλατυσμένα πλευρά εντός του σώματός του καθώς και διογκωμένους σπονδύλους, όπως οι σημερινές χελώνες. Όμως τα οστά αυτά δεν είχαν ακόμα ενωθεί μεταξύ τους για να σχηματίσουν ένα εξωτερικό κέλυφος.

Η μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Current Biology, βοηθά να εδραιωθεί η θεωρία ότι τα πρώτα βήματα για την εξέλιξη του καβουκιού ήρθαν με αλλαγές στα πλευρά και τους σπονδύλους κατά την Πέρμια γεωλογική περίοδο.

Στην πραγματικότητα όμως το Eunotosaurus δεν ήταν άμεσος πρόγονος των χελωνών -σύμφωνα με τους ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Γέιλ και το Ίδρυμα Smithsonian, το θωρακισμένο αυτό ερπετό ανήκε σε διαφορετικό είδος από ό,τι οι σημερινές χελώνες.

Ο αρχαιότερος γνωστός άμεσος πρόγονος των σημερινών χελωνών ήταν το Odontochelys semitestachea, ο οποίος ανακαλύφθηκε το 2008 και είναι 20 εκατομμύρια χρόνια μεταγενέστερος από το Eunotosaurus.

Η πρωτόγονη αυτή χελώνα είχε ένα πλήρως ανεπτυγμένο πλάστρο, όπως ονομάζεται η κοιλιακή επιφάνεια του καβουκιού, ενώ η πάνω επιφάνεια δεν είχε ακόμα συμπληρωθεί.

Η ανακάλυψη του Eunotosaurus μεταφέρει τώρα τους παλαιοντολόγους ακόμα πιο πίσω στην εξέλιξη, στα πρώτα στάδια σχηματισμού του κελύφους.

Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, εκτός από τις σταδιακές αλλαγές στο σκελετό των χελωνών, καθοριστικό ρόλο για την εξέλιξη του καβουκιού έπαιξε και μια σειρά προσαρμογών που αφορούν τους μύες του θώρακα.

Σε αντίθεση με τον άνθρωπο και τα περισσότερα ερπετά, οι χελώνες δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τους μύες των πλευρών για να φουσκώσουν το θώρακα και να αναπνεύσουν. Χρειάστηκε λοιπόν να αναπτύξουν έναν ειδικό μυ γύρω από τους πνεύμονες για να τους βοηθούν να ανοιγοκλείνουν.

Σίγουρα το καβούκι της χελώνας δεν είναι το πιο άνετο σπίτι -δεδομένου ότι ο ένοικος μένει εγκλωβισμένος διά βίου.

Η εξέλιξη όμως αποφάσισε ότι η ασφάλεια που προσφέρει αυτή η δραστική θωράκιση άξιζε τον κόπο.