Τι σημαίνει στην εποχή μας το "Καλή Χρονιά";

Όταν ο καλός φίλος του Αλβέρτου Αϊνστάιν Michele Besso πέθανε το 1955, ο Αϊνστάιν έγραψε μια επιστολή στην οικογένεια του γράφοντας τους: «Το γεγονός αυτό δεν είναι σημαντικό. Για εμάς που είμαστε πεπεισμένοι φυσικοί, η διάκριση μεταξύ του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος* είναι μόνο μια ψευδαίσθηση, όσο και επίμονη. ”

Η ιδέα ότι ο χρόνος είναι μια ψευδαίσθηση είναι παλιά, φτάνει πίσω στις ημέρες του Ηράκλειτου και του Παρμενίδη, τους προ-Σωκρατικούς στοχαστές που είναι βασικοί αρχαίοι φιλόσοφοι. Ο Ηράκλειτος υποστήριξε ότι το κύριο χαρακτηριστικό του σύμπαντος είναι ότι αλλάζει πάντα. Ο Παρμενίδης, προμηνύοντας τον Αϊνστάιν, αντιτάχθηκε υποστηρίζοντας ότι δεν υπήρχε μεταβολή. Σε μια σύγχρονη γλώσσα, ο Παρμενίδης πίστευε ότι το σύμπαν είναι το σύνολο όλων των στιγμών ταυτόχρονα. Αυτή είναι απλά όλη η ιστορία του σύμπαντος.

Σήμερα θα αποκαλούσαμε αυτή την άποψη «αιώνια» ή «μπλοκ σύμπαν» – μία σκέψη ότι ο χώρος και ο χρόνος είναι μαζί ως μια ενιαία τετραδιάστατη συλλογή γεγονότων, αντί για έναν τρισδιάστατο κόσμο που εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου. Εκτός από τον Παρμενίδη και τον Αϊνστάιν, αυτή την εικόνα μοιράζονται και οι Tralfamadorians, μια εξωγήινη φυλή που εμφανίζεται στο αντιπολεμικό μυθιστόρημα Η παιδική σταυροφορία του Kurt Vonnegut, που δεν αντιλαμβάνονται τον χρόνο ως ένα βέλος, αλλά ως μια συνολική εμπειρία ταυτόχρονα του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος. Χωρίς πριν και μετά, δεν υπάρχει αιτία και αποτέλεσμα. . Για να είσαι από τους Tralfamadore, η επίσκεψη στο παρελθόν δεν είναι πιο δύσκολη από το να περπατάς στο δρόμο.

Αυτή η «άχρονη» άποψη του σύμπαντος έρχεται σε αντίθεση με τη συνηθισμένη μας σκέψη. Αντιλαμβανόμαστε οι περισσότεροι τη ζωή μας ότι έχει παρελθόν, παρόν και μέλλον. Αλλά το «μπλοκ ή αιώνιο σύμπαν» έχει πιστούς οπαδούς ακόμη και στη σύγχρονη φυσική. Οι νόμοι της φύσης, όπως τους κατανοούμε σήμερα, αντιμετωπίζουν όλες τις στιγμές εξίσου πραγματικές. Καμία στιγμή δεν επιλέγεται ως ξεχωριστή. Οι νόμοι απλώς λένε πώς κάθε στιγμή σχετίζεται με την προηγούμενη και την επόμενη.

Ίσως ο πιο ενεργητικός και επίμονος υποστηρικτής του ισχυρισμού ότι ο χρόνος είναι απατηλός είναι ο Βρετανός φυσικός Julian Barbour. Είναι εντυπωσιακό ότι ο Barbour κατάφερε εδώ και δεκαετίες να κάνει μία ενδιαφέρουσα έρευνα στη φυσική χωρίς να έχει καμία ακαδημαϊκή θέση, δημοσιεύοντας δεκάδες εργασίες σε αξιόλογα περιοδικά. Έχει υποστηρίξει εν μέρει μεταφράζοντας εργασίες από τα ρωσικά στα αγγλικά – στον ελεύθερο χρόνο του, ερευνώντας ακούραστα την ιδέα ότι δεν υπάρχει χρόνος, κατασκευάζοντας θεωρητικά μοντέλα κλασικής και κβαντικής βαρύτητας, όπου ο χρόνος δεν παίζει θεμελιώδη ρόλο.

Πρέπει να είμαστε λίγο προσεκτικοί σχετικά με το τι εννοούμε «ο χρόνος δεν υπάρχει». Ακόμα και ο Παρμενίδης ή ο Μπαρμπούρ θα αναγνώριζαν την ύπαρξη ρολογιών ή την έννοια της χρονικής καθυστέρησης. Το ζήτημα είναι αν κάθε επόμενη στιγμή υφίσταται από την προηγούμενη στιγμή με το πέρασμα του χρόνου. Σκεφτείτε μια ταινία. Θα μπορούσατε να παρακολουθήσετε την ταινία, να δείτε τι συνέβη και να μιλήσετε με λογικό τρόπο για το πόσο διήρκεσε. Αλλά θα μπορούσατε επίσης να γλιστρήσετε στην αίθουσα προβολής, να συναρμολογήσετε τους κυλίνδρους της ταινίας και να τους δείτε όλους ταυτόχρονα. Η προοπτική κατά του χρόνου λέει ότι ο καλύτερος τρόπος να σκεφτούμε το σύμπαν είναι, ομοίως, ως μια συλλογή χρονικών πλαισίων.

Υπάρχει, είναι αναμενόμενο, κάποια ώθηση στην ιδέα αυτή στις μέρες μας. Ο Tim Maudlin, ένας φιλόσοφος και ο Lee Smolin, ένας φυσικός, ισχυρίστηκαν με έντονο τρόπο ότι ο χρόνος είναι πραγματικός και ότι το πέρασμα του χρόνου παίζει αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε δημιουργικό ρόλο: Πράγματι δίνει γέννηση στο μέλλον. Σκέφτονται τον χρόνο ως ενεργό παίκτη και όχι ως απλή συσκευή τήρησης βιβλίων.

Και οι δύο ερευνητές έχουν αναπτύξει νέα μαθηματικά εργαλεία και φυσικά μοντέλα για να υποστηρίξουν τις απόψεις τους. Η νέα προσέγγιση του Maudlin επικεντρώνεται στην τοπολογία του ίδιου του χωροχρόνου – πώς τα διαφορετικά σημεία στο σύμπαν ράβονται μαζί. Ενώ η παραδοσιακή τοπολογία χρησιμοποιεί περιοχές του διαστήματος ως θεμελιώδη δομικά στοιχεία, ο Maudlin παίρνει τις παγκόσμιες γραμμές (διαδρομές σωματιδίων μέσω του χρόνου) ως το πιο βασικό αντικείμενο. Από εκεί, η εξέλιξη του χρόνου φαίνεται σαν ένα κεντρικό χαρακτηριστικό της φυσικής.

Αντίθετα, ο Σμόλιν ανέφερε ότι οι ίδιοι οι νόμοι της φυσικής εξελίσσονται με τον χρόνο. Αυτό δεν μπορούμε να το παρατηρήσουμε από στιγμή σε στιγμή, αλλά σε κοσμολογικές χρονικές κλίμακες, οι παράμετροι που θεωρούμε σταθερές μπορεί τελικά να πάρουν πολύ διαφορετικές τιμές.

Υπάρχει, ίσως, μια συνετή μέση θέση μεταξύ της επιμονής στον κεντρικό ρόλο του χρόνου και της άρνησης της ύπαρξής του. Κάτι μπορεί να είναι πραγματικό – πραγματικά υπάρχον, όχι απλώς απατηλό – και όμως να μην είναι θεμελιώδες. Οι επιστήμονες συνήθιζαν να πιστεύουν ότι η θερμότητα, για παράδειγμα, ήταν μια ρευστή ουσία, που ονομάζεται «θερμιδική (caloric)», που ρέει από τα ζεστά αντικείμενα σε ψυχρότερα. Σήμερα γνωρίζουμε καλύτερα: Η θερμότητα είναι απλά οι τυχαίες κινήσεις των ατόμων και των μορίων από τα οποία φτιάχνονται τα αντικείμενα. Η θερμότητα είναι ακόμα πραγματική, αλλά εξηγείται σε βαθύτερο επίπεδο. Αναδύεται από μια πιο περιεκτική κατανόηση.

Ίσως ο χρόνος είναι έτσι. Κάποια στιγμή, όταν οι απόλυτοι νόμοι της φυσικής θα βρίσκονται στη διάθεσή μας, μπορεί να ανακαλύψουμε ότι η έννοια του χρόνου δεν είναι στην πραγματικότητα απαραίτητη. Αντίθετα, ο χρόνος μπορεί να εμφανιστεί για να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στον μακροσκοπικό κόσμο της εμπειρίας μας, ακόμα κι αν δεν υπάρχει πουθενά στην τελική Θεωρία των Πάντων.

Σε αυτήν την περίπτωση, δεν θα έχουμε κανένα πρόβλημα να πούμε ότι ο χρόνος είναι «πραγματικός». Ξέρουμε τι σημαίνει να μεγαλώνουμε ή να γιορτάζουμε μια επέτειο, ανεξάρτητα από το αν ο χρόνος είναι «θεμελιώδης» Και με κάθε τρόπο, μπορώ ακόμα να ευχηθώ στους ανθρώπους μια καλή χρονιά με καλή συνείδηση.

--------------------------------

*Η σημασία των εννοιών του Παρελθόντος του Παρόντος και του Μέλλοντος

Σκέψεις για το τι σημαίνουν στην πραγματικότητα οι έννοιες του «Παρελθόντος» του «Παρόντος» και του «Μέλλοντος»

Αρχικά θα πρέπει να υπενθυμίσουμε κάτι στο οποίο αναφερόμαστε εδώ και πολλά χρόνια ότι δηλαδή: «‘Όταν μελετάμε οποιοδήποτε αντικείμενο μέσα στο Σύμπαν, μελετάμε την συμπεριφορά του την στιγμή που εξέπεμψε το φώς που συλλέξαμε, δηλαδή παλιότερα».

Αυτό σημαίνει ότι μελετώντας τις εικόνες των μακρινών αστρικών αντικειμένων δεν μελετάμε το παρόν τους, δηλαδή το πως είναι τώρα που το παρατηρούμε, αλλά τις παρελθοντικές εικόνες του, δισεκατομμύρια χρόνια πριν όταν τις εξέπεμψε.

Δηλαδή οτιδήποτε αντιλαμβανόμαστε μέσω των αισθήσεών μας στο Σύμπαν, δεν είναι η πραγματικότητα του «Τώρα» του, αλλά ένα σύνολο, ίσως παραμορφωμένων, παρελθοντικών εικόνων του.

Τελικά η αισθητή εικόνα του σύμπαντος αποτελεί μια εικόνα ένα matrix

Το προηγούμενο γεγονός επιβεβαιώνει τόσο τα πειραματικά αποτελέσματα της Νευροφυσιολογίας όσο και τα συμπεράσματα της Ειδικής Θεωρίας της Σχετικότητας

Αυτό όμως σημαίνει ότι ο Ανθρώπινος Βιοϋπολογιστής έχει τρεις δυνατότητες (βλέπε εικόνα):

1.Να καταγράφει στον σκληρό δίσκο του ένα σύνολο συμπαντικών πληροφοριών οι οποίες αναμένουν με κάποια χρονική διάταξη, να υποστούν επεξεργασία. Όπως έχει ήδη αναφερθεί οι πληροφορίες καταγράφουν, με μια χρονική σειρά, χρονικούς φλοιούς (Νόμος του Hubble) παρελθοντικών εποχών του Σύμπαντος. Με λίγα λόγια, στον σκληρό δίσκο του, κάθε άνθρωπος έχει καταγράψει γεγονότα κάποιου «Μελλοντικού Βάθους».

Το πόσο και ποιο είναι αυτό το βάθος ποικίλλει από άνθρωπο σε άνθρωπο και από εποχή σε εποχή, αναλόγως της δομής του ανθρώπινου βιοϋπολογιστή.

2.Να εξωτερικεύει άμεσα τις ήδη επεξεργασμένες πληροφορίες και να δημιουργεί την εκάστοτε άμεση «Αντικειμενική Πραγματικότητα», η οποία δεν αποτελεί παρά μια αντίληψη παρελθοντικών στιγμών του Σύμπαντος.

Με τον τρόπο αυτό, σε θεωρητικό ακόμα επίπεδο, αν θεωρήσουμε ότι η «Φύση» δημιούργησε το πρωτογενές γεγονός της συγκρότησης ενός φυσικού Σύμπαντος, ο «Ανθρώπινος Βιοϋπολογιστής» έχει τη δυνατότητα μετασχηματισμού της τελικής μορφής και εξέλιξης των αρχικώς δημιουργηθέντων γεγονότων και πληροφοριών.

3.Να αποθηκεύει τις επεξεργασμένες πληροφορίες και να δημιουργεί αυτό που αναφέρεται ως «Ανθρώπινη Ανάμνηση».

Το ενδιαφέρον εστιάζεται όμως στην πρώτη δυνατότητα του Ανθρώπινου Βιοϋπολογιστή, να αποθηκεύει ανεπεξέργαστες παρελθοντικές συμπαντικές πληροφορίες που θα αποτελέσουν τη Μελλοντική Αντικειμενική Πραγματικότητα, η οποία ακόμα είναι άρρητη (ανέκφραστη, μη αντιληπτή).

Οι πληροφορίες αυτές δεν αποτελούν ακόμα αντικειμενικά γεγονότα, ούτε αναμνήσεις. Γι’ αυτά μπορούμε ίσως να έχουμε μια «Προδιάθεση» ή μια «Προαίσθηση» για το τι θα μπορούσαν να είναι στο μέλλον.

Το γεγονός αυτό, πιθανότατα, δεν αποκλείει τη δυνατότητα κάποιων πιο ευαίσθητων ανθρώπων-δεκτών να καταγράφουν γεγονότα μεγαλύτερου χρονικού βάθους από άλλους λιγότερο ευαίσθητους (ενεργειακό κατώφλι).

Δηλαδή, σε κάποιες περιπτώσεις, υπάρχει η πιθανότητα κάποιος να αντιλαμβάνεται κάποια γεγονότα, που ένας μέσος και κοινός ανθρώπινος βιοϋπολογιστής τα τοποθετεί στο παρελθόν ή στο μέλλον.

Κάτι τέτοιο δεν αντιβαίνει την επιστημονική λογική, αφού το σύνολο των γεγονότων είναι παρελθοντικά, δηλαδή έχουν ήδη συμβεί.

Μετά τα προηγούμενα στην περίπτωση που κάποιος άνθρωπος έχει τη δυνατότητα αντίληψης γεγονότων μεγάλου «παρελθοντικού βάθους», λέμε ότι έχει «Ισχυρή Μνήμη».

Αντίστοιχα ίσως, αν κάποιος έχει τη δυνατότητα αντίληψης γεγονότων μεγάλου «μελλοντικού βάθους» θα πρέπει να λέμε ότι έχει «Δυνατή Προαίσθηση».

Συμπεράσματα

Ας Θυμηθούμε: Μέσα στο Σύμπαν ουσιαστικά δεν υφίστανται παρά «παρελθοντικά γεγονότα».

Άρα «Μέλλον», όσον αφορά τον Συμπαντικό Μεγάκοσμο, ονομάζουμε τα παρελθοντικά γεγονότα τα οποία δεν έχει ακόμα επεξεργαστεί ο Βιοϋπολογιστής μας ενώ «Παρελθόν», ονομάζουμε τα παρελθοντικά γεγονότα τα οποία ήδη έχει επεξεργαστεί και διαμορφώσει ο Βιοϋπολογιστής μας και έχουν καταχωρηθεί στην μνήμη του.

Με βάση τον αυτό συλλογισμό το «Τώρα», δηλαδή το «Παρόν», διαρκεί τόσο χρόνο όσο χρειάζεται ο Ανθρώπινος Βιοϋπολογιστής να επεξεργαστεί τις πληροφορίες που συλλέγουν τα αισθητήρια όργανα και να τις αποδώσουν στη συνείδηση ως αντικειμενική πραγματικότητα.

Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται η αίσθηση του «Προσωπικού Χρόνου» (δεν έχει καμιά σχέση με την έννοια της γήρανσης του ανθρώπου). Έτσι πολλές φορές, σε περιόδους χαράς, νιώθουμε το χρόνο να κυλάει γρήγορα, αφού ο βιοϋπολογιστής μας επεξεργάζεται ταχύτατα τις προσφερόμενες πληροφορίες. Αντιθέτως σε ψυχικές περιόδους δύσκολες ή αδιάφορες, ο χρόνος κυλάει αργά, αφού η επεξεργασία των εξωτερικών δεδομένων γίνεται σε πολύ αργούς ρυθμούς.

Εκτός όμως από τον Προσωπικό Χρόνο, μπορούμε να διακρίνουμε τον «Κοινωνικό Χρόνο», ο οποίος ταυτίζεται με τον «Ανθρωπίνως Μετρούμενο Χρόνο». Αυτό συμβαίνει εφόσον ο Άνθρωπος είναι μέρος μιας κοινωνικής ομάδας που κατοικεί σε έναν περιορισμένο Κοσμικό Χώρο μια περιορισμένη χρονική περίοδο. (Στην περιορισμένη αυτή Κοσμική Περιοχή, και περίοδο δράσης μιας κοινωνίας, η πυκνότητα της ύλης, άρα και η καμπυλότητα του χώρου, έχουν συγκεκριμένη τιμή. Αυτό σημαίνει ότι η διάρκεια της μετρούμενης μονάδας χρόνου έχει συγκεκριμένη διάρκεια για όλους τους ανθρώπους αυτής της κοινότητας. Τούτο δημιουργεί την ψευδαίσθηση της παγκοσμιότητας του Κοινωνικού Χρόνου και του δεδομένου της διάρκειας μιας καθορισμένης μονάδας του).

Δεν αντιλαμβανόμαστε δηλαδή ότι, σε κάποιες άλλες περιοχές του σύμπαντος, ή σε κάποιες άλλες παρελθοντικές ή μελλοντικές περιόδους, η καμπυλότητα του χώρου, άρα και η διάρκεια του «κοινωνικού χρόνου», δεν ταυτιζόταν ή δεν θα ταυτίζεται αντίστοιχα με τον σημερινό Κοινωνικό Χρόνο. Ο σημερινός Κοινωνικός Χρόνος αποτελεί ένα απλό στιγμιότυπο του Συμπαντικού Χρόνου.