Το επίπεδο της ομιλίας και της γλωσσικής ικανότητας ενός παιδιού είναι το αποτέλεσμα των φυσικών ικανοτήτων του, αλλά βέβαια, και των εμπειριών του.
Όταν ένα παιδί γεννιέται με μειωμένες φυσικές ικανότητες εξαιτίας διαφόρων παραγόντων (προγεννητικών, περιγεννητικών κλπ.), τότε κατά την εξέλιξη του η ομιλία και ο λόγος του είναι συχνά διαταραγμένα.
Ποιος είναι ο στόχος της έγκαιρης παρέμβασης;
Ο στόχος της Έγκαιρης Παρέμβασης είναι να εξακριβώσει, να διαγνώσει και να θεραπεύσει τέτοιες περιπτώσεις, έτσι ώστε η επικοινωνία να εξελιχθεί ομαλά. Η Έγκαιρη Παρέμβαση αφορά, στη συγκεκριμένη περίπτωση, παιδιά που γεννιούνται με κάποιο πρόβλημα, κάποια δυσκολία, εμφανή από τις πρώτες μέρες μετά τη γέννηση τους: αφορά παιδιά από την γέννηση έως τα τέσσερα τους χρόνια.
Ποιος είναι ο ρόλος των γονιών;
Οι γονείς, έγκαιρα, πέρα από το σοκ, τη στεναχώρια, την πικρία, την άρνηση, το θυμό, την απόγνωση, συναισθήματα που συχνά συνοδεύουν την διαπίστωση ότι "τα πράγματα δεν πήγαν ακριβώς όπως ήθελαν", πρέπει να ξέρουν με σαφήνεια την κατάσταση που καλούνται να αντιμετωπίσουν _τι να περιμένουν και που να προστρέξουν ώστε να βοηθηθούν κατάλληλα και συστηματικά, για να "συνδιαλαγούν" με τα συχνά απαιτητικά δεδομένα του μωρού τους.
Ένα μωρό στην οικογένεια είναι, έτσι κι αλλιώς, μια νέα πραγματικότητα που, μέρα με τη μέρα, καθώς μεγαλώνει, αλλάζει τις ισορροπίες μέσα στο σπίτι. Ένα μωρό μάλιστα με δυσκολίες, καταλαβαίνουμε ότι, πολύ περισσότερο, δημιουργεί άλλες ανάγκες, άλλο ρυθμό! Οι γονείς, το ζευγάρι ή και τα αδερφάκια, τα παιδιά που ήδη έχουν, πρέπει να μάθουν να ζουν με ένα μωρό αγαπημένο, αλλά πιο δύσκολο από ό,τι φαντάζονταν.
Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις, οι οποίες υποδεικνύουν διαταραχή;
Συχνά, μια διαταραχή, μια καθυστέρηση στην επικοινωνιακή εξέλιξη κάποιου παιδιού, είναι ίσως το πρώτο και πιο σαφές δείγμα μιας πιο σύνθετης και βαθιάς αιτιολογίας. Συχνά, κάποιο παιδί μπορεί, ενώ δεν παρουσιάζει "ξεκάθαρα" κάποιου άλλου τύπου διαταραχή (στην κίνηση του ή στην υγεία του γενικότερα), ωστόσο, να δυσκολεύεται να μεταβεί από το ένα στάδιο στο άλλο, όσον αφορά στο λόγο του. Οι πρώτες λεξούλες ή αργούν να γίνουν προτασούλες ή αργούν να γίνουν κατανοητές από τους τρίτους (και όχι μόνο από τη μαμά, που πάντα όλα τα καταλαβαίνει), ή μοιάζει το παιδί να μην ανταποκρίνεται στις "γλύκες" ή στις φωνούλες του περιβάλλοντος του ή ανταποκρίνεται παράξενα.
Υπάρχουν ακόμα ταμπού για τα παιδιά με επικοινωνιακά προβλήματα;
Σε ένα μεγάλο βαθμό (ευτυχώς όχι τόσο όσο παλιότερα, τώρα και στην χώρα μας αυτό αλλάζει!) οι δυσκολίες στην επικοινωνία, στο λόγο, δεν αντιμετωπίζονται, δεν θεραπεύονται έγκαιρα. Όλοι σίγουρα έχετε ακούσει φράσεις όπως, "θα το ξεπεράσει", "είναι τεμπελάκος γι΄ αυτό δεν μιλάει", "είναι έξι ετών αλλά δεν μιλάει καθαρά, γιατί μπεμπεκίζει"!
Συχνά λοιπόν δεν υπάρχει παρέμβαση, και μάλιστα έγκαιρη, δεν υπάρχει σωστή αξιολόγηση του προβλήματος και βέβαια δεν υπάρχει πρόληψη.
Τόσο το ιατρικό (υπηρεσίες υγείας) όσο και το εκπαιδευτικό (σχολικές υπηρεσίες) σύστημα πολύ πρόσφατα δείχνουν μια κινητοποίηση, από πλευράς κρατικής μέριμνας να βοηθήσουν γονείς που βρίσκονται "πελαγωμένοι".
Ας μην ξεχνάμε ότι στην χώρα μας πολλά θέματα είναι ακόμα ταμπού. Πολλές φορές εμείς οι ίδιοι προσπαθούμε να πιστέψουμε ότι "έλα μωρέ, δεν είναι τίποτα!"
Ποιες είναι οι συνέπειες όταν δεν υπάρχει έγκαιρη παρέμβαση;
Ωστόσο, η καθυστερημένη διαπίστωση του προβλήματος δεν βοηθά στην καλύτερη λύση του. Η καθυστερημένη διαπίστωση, ιδιαίτερα στα προβλήματα του λόγου, επιζητά πιο μακρόχρονη και σύνθετη θεραπευτική προσέγγιση, γιατί ο λόγος είναι αλυσίδα. Από μέρα σε μέρα, με ταχύτατο ρυθμό από τη γέννηση έως τα έξι χρόνια, το παιδί καλείται να βάλει κρίκους για την δόμηση ενός ικανού προφορικού λόγου, τέτοιου ώστε να δεχτεί στην Α΄ δημοτικού την διδαχή του γραπτού.
Τι εννοούμε όταν μιλάμε για λόγο;
Όταν μιλάμε για Λόγο εννοούμε την Αντίληψη και την Εκφορά. Και τα δύο τούτα έχουν να κάνουν με:
Α) Την άρθρωση (τους φθόγγους που χρησιμοποιεί ένα παιδί ) και την ακουστική διάκριση (τους φθόγγους που διακρίνει ένα παιδί )
Β) Tο λεξιλόγιο που κατανοεί και χρησιμοποιεί,
Γ) Tη μορφολογία, δηλαδή τους γραμματικούς κανόνες που χρησιμοποιεί και κατανοεί. Τούτο σημαίνει, όχι ότι βέβαια το παιδί ξέρει κανόνες, αλλά ότι μπορεί, την κατάλληλη στιγμή, να βάλει στη φράση του π.χ. πληθυντικό αριθμό, παρελθοντικό χρόνο, γενική πτώση, ή ότι όταν κάποιος άλλος το κάνει, το παιδί κατανοεί.
Δ) Tη σύνταξη, κατά την ίδια έννοια που εξηγούμε τη μορφολογία παραπάνω
Ε) Tην πραγματολογία, που σημαίνει τους κανόνες της επικοινωνίας, δηλαδή ότι κοιτάμε π.χ. τον άλλο όταν του μιλάμε.
Σκεφτείτε την επικοινωνία της μαμάς με το παιδί και τα γελάκια τους όταν αυτή το ντύνει. Σκεφθείτε τις ιστοριούλες που του λέει και αυτό ρωτά κάτι σχετικό. Και ακόμα, σκεφθείτε ότι μπορεί η μαμά να προσπαθεί να "κουβεντιάσει" με το μικρό της και εκείνο συχνά να είναι "αλλού"...
Αυτή η μητέρα σίγουρα προβληματίζεται, ωστόσο πολλές φορές προσπαθεί να πείσει τον εαυτό της "ότι όλα πάνε καλά!"
Η μητέρα είναι πάντα αυτή που καταλαβαίνει πρώτη ότι κάτι συμβαίνει, συχνά όμως δεν το αποδέχεται.
Σκεφθείτε ότι κάθε ηλικία έχει στάδια εξέλιξης και όπως μετράμε το ύψος και το βάρος και την περίμετρο της κεφαλής, έτσι μετράμε τον αριθμό των λέξεων, το μήκος και τη σύνθεση της πρότασης, ακόμα και την ανταπόκριση στα γλωσσικά ερεθίσματα που έχει ένα παιδί. Μετράμε δηλαδή με νόρμες την πρόοδο των δομών του Λόγου.
Όταν κάποια δομή του Λόγου δεν προχωράει όσο και όπως πρέπει, τότε, επηρεάζονται και τα υπόλοιπα μέρη του λόγου, γιατί είπαμε, ότι ο Λόγος είναι αλυσίδα.
Ποια είναι η σημασία του Λόγου στη σχολική επιτυχία;
Η εξέλιξη του Λόγου είναι καίρια όχι μόνο για την κυριολεκτικά επικοινωνιακή ευτυχία του παιδιού αλλά και για τη σχολική του επιτυχία.
Ο Γραπτός λόγος διδάσκεται στην Α΄ δημοτικού με στόχο την κατάκτηση:
1) της ορθής γραφής
2) της ορθής γραφής καθ΄ υπαγόρευση
και κύρια 3) της ολοκληρωμένης γραφής ως αποτύπωσης σκέψης.
Ο Γραπτός λόγος έχει αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσει μαθησιακές δυσκολίες όταν ο Προφορικός λόγος είναι ατελής.
Στην περίπτωση: α) ψυχοκινητικής καθυστέρησης / ανωριμότητας, β) συνδρόμων, γ) μεταβολικών νοσημάτων, δ) εγκεφαλικών τραυματισμών, ε) βαρηκοΐας, στ) αυτισμού κ.λ.π., ή και οποιουδήποτε προβλήματος που θέτει σε μη άρτια κατάσταση την κινητική των αρθρωτικών οργάνων, τη γνωστική και τη γλωσσική ικανότητα του παιδιού, κατανοούμε ότι, ένας έγκαιρος και σωστός προγραμματισμός παρέμβασης είναι απαραίτητος.
Κάποιος ψυχολόγος, κοινωνικός λειτουργός, οικογενειακός σύμβουλος μπορεί να βοηθήσει την οικογένεια να ασχοληθεί ουσιαστικά με το πρόβλημα και τον οργανωτικό και ουσιαστικό χειρισμό των διαδικασιών για την αντιμετώπιση του.
Με ποιες ειδικότητες μπορεί να συνεργαστεί εποικοδομητικά ο γονιός για να βοηθήσει το παιδί;
Μια ομάδα από ειδικούς επιστήμονες, όπως οι: νεογνολόγος, αναπτυξιολόγος-παιδίατρος, παιδίατρος, παιδονευρολόγος, παιδοψυχίατρος, Ω.Ρ.Λ. , παιδοχειρουργός, ορθοπεδικός, φυσιοθεραπευτής, εργοθεραπευτής, λογοθεραπεδικός , ειδικός παιδαγωγός ( όπου, ανά περίπτωση, καθένας κρίνεται απαραίτητος ή όποιος άλλος) είναι καλό να καταρτίζουν σε συνεργασία ένα πλάνο παρέμβασης για το παιδί και την οικογένεια του, με βήματα προόδου σταδιακά και σε συνδυασμό. Π.χ. ο αναπτυξιολόγος – παιδίατρος δουλεύει συνδυαστικά με τον λογοπεδικό.
Οι γονείς βοηθιούνται όταν έχουν ένα χρονοδιάγραμμα στόχων και πράξεων που πρέπει να επιτελέσουν, ώστε να βελτιώσουν την κατάσταση του παιδιού τους.
Ο ειδικός βοηθιέται από τις παρατηρήσεις των γονιών, από τα δεδομένα που εκείνοι μαζεύουν και τους προβληματισμούς τους. Έτσι ολοκληρώνει την εικόνα που έχει για το παιδί, πέρα από το αναλυτικό ιστορικό που παίρνει και την εξέταση αυτού του ίδιου του παιδιού.
Η αποτελεσματικότητα της Έγκαιρης Παρέμβασης εξαρτάται κατά πολύ από την ηλικία που έχει το παιδί όταν το πρόβλημα αξιολογείται και ξεκινά η αντιμετώπιση του, από το βαθμό και τον τρόπο της συμμετοχής της οικογένειας, από την ομάδα ειδικών που το αναλαμβάνει και την συνέπεια που υπάρχει στις δρομολογημένες ενέργειες παρέμβασης.
Και βέβαια, πάνω απ΄ όλα χρειάζεται ψυχραιμία, και πνεύμα συνεννόησης!
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου