«Η παρακίνηση σε κάνει να ξεκινάς. Η συνήθεια να συνεχίζεις» – ΤΖΙΜ ΡΟΝ
Λένε ότι η ποιότητα των συνηθειών μας δημιουργεί την ποιότητα της ζωής μας. Αν κάποιος ζει μια επιτυχημένη ζωή, σημαίνει ότι έχει αναπτύξει τις συνήθειες που δημιουργούν και διατηρούν το συγκεκριμένο επίπεδο επιτυχίας. Από την άλλη, όταν κάποιος δεν βιώνει τα επίπεδα επιτυχίας που θα ήθελε –σε οποιονδήποτε τομέα– απλά δεν έχει δεσμευτεί να αρχίσει να εφαρμόζει τις συνήθειες εκείνες που είναι απαραίτητες ώστε να δημιουργήσει τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Δεδομένου ότι οι συνήθειές μας δημιουργούν τη ζωή μας, δεν υπάρχει σημαντικότερη ικανότητα που πρέπει να τελειοποιήσουμε από το να μάθουμε να ελέγχουμε τις συνήθειές μας. Πρέπει να προσδιορίσετε, να αναπτύξετε και να διατηρήσετε τις απαραίτητες συνήθειες για να δημιουργήσετε τα αποτελέσματα που επιθυμείτε στη ζωή σας, ενώ ταυτόχρονα μαθαίνετε να ξεπερνάτε τις όποιες αρνητικές συνήθειες δεν σας αφήνουν να αξιοποιήσετε στο μέγιστο τις δυνατότητές σας.
Οι συνήθειες είναι συμπεριφορές που επαναλαμβάνονται τακτικά συνήθως υποσυνείδητα. Είτε το συνειδητοποιείτε είτε όχι, οι συνήθειές σας δημιουργούν, και θα συνεχίσουν να δημιουργούν, τη ζωή σας. Αν, λοιπόν, δεν τις ελέγξετε, θα σας ελέγχουν αυτές.
Δυστυχώς, αν ανήκετε στην πλειοψηφία, μάλλον δεν διδαχτήκατε ποτέ πώς να αναπτύσσετε και να διατηρείτε θετικές συνήθειες. Δεν υπάρχει μάθημα στο σχολείο με τίτλο Διαχείριση Συνηθειών, αν και θα έπρεπε. Μάλλον θα ήταν το σημαντικότερο μάθημα γενικά για την επιτυχία σας.
Επειδή οι περισσότεροι δεν έμαθαν ποτέ να ελέγχουν τις συνήθειές τους, αποτυγχάνουν όταν το δοκιμάζουν. Πάρτε για παράδειγμα τα μεγαλεπήβολα σχέδια αλλαγής που κάνουν πολλοί κάθε Πρωτοχρονιά.
Καθ’ έξιν αποτυχία: πρωτοχρονιάτικα σχέδια
Κάθε Πρωτοχρονιά, εκατομμύρια άνθρωποι κάνουν καλοπροαίρετα σχέδια να αλλάξουν τη ζωή τους, αλλά λιγότερο από πέντε τοις εκατό τα πραγματοποιούν. Τα πρωτοχρονιάτικα σχέδια συνήθως έχουν να κάνουν με κάποια θετική συνήθεια (όπως η γυμναστική ή το πρωινό ξύπνημα) που θέλετε να ενσωματώσετε στη ζωή σας, ή μια αρνητική συνήθεια (όπως το κάπνισμα ή η κακή διατροφή) που θέλετε να κόψετε. Δεν χρειάζονται στατιστικές για να σας πουν ότι οι περισσότεροι τα παρατούν και έχουν ήδη ρίξει λευκή πετσέτα προτού καν τελειώσει ο Ιανουάριος.
Ίσως να το έχετε παρατηρήσει και εσείς εκείνο τον καιρό. Αν έχει τύχει να πάτε ποτέ στο γυμναστήριο την πρώτη εβδομάδα του Ιανουαρίου, ξέρετε πόσο δύσκολο είναι να βρείτε θέση στάθμευσης. Το πάρκινγκ είναι γεμάτο με αυτοκίνητα καλοπροαίρετων ανθρώπων οι οποίοι είναι οπλισμένοι μόνο με το πρωτοχρονιάτικο σχέδιό τους να χάσουν βάρος και να αποκτήσουν καλή φυσική κατάσταση. Ωστόσο, αν ξαναπάτε στο γυμναστήριο προς το τέλος του μήνα, θα παρατηρήσετε πως ο μισός χώρος στάθμευσης είναι άδειος. Χωρίς μια δοκιμασμένη στρατηγική που θα τους βοηθήσει να διατηρήσουν τη νέα τους συνήθεια, οι περισσότεροι τα παρατούν.
Γιατί είναι τόσο δύσκολο να αναπτύξουμε και να διατηρήσουμε τις συνήθειες που απαιτούνται για να είμαστε ευτυχείς, υγιείς και επιτυχημένοι;
Εθισμένοι στο παλιό: η επίπονη φύση της αλλαγής
Ναι, σε κάποιο επίπεδο είμαστε εθισμένοι στις συνήθειές μας. Είτε ψυχολογικά είτε σωματικά, μόλις μια συνήθεια ενισχυθεί αρκετά μέσα από την επανάληψη, μπορεί να είναι πολύ δύσκολο να αλλάξει. Αυτό, βέβαια, συμβαίνει αν δεν διαθέτετε μια αποτελεσματική, δοκιμασμένη στρατηγική.
Ένας από τους βασικότερους λόγους που οι περισσότεροι δεν καταφέρνουν να αναπτύξουν και να κρατήσουν τις νέες συνήθειές τους είναι γιατί δεν ξέρουν τι να περιμένουν και δεν διαθέτουν καμία αποτελεσματική στρατηγική.
Πόσος χρόνος απαιτείται πραγματικά για να αναπτύξουμε μια νέα συνήθεια;
Ανάλογα με το άρθρο που θα διαβάσετε ή ποιον ειδικό θα ακούσετε, θα σας παρουσιαστούν πειστικά στοιχεία για διαφορετικά χρονικά διαστήματα (από μία συνεδρία ύπνωσης, είκοσι μία μέρες ή ακόμα και έως τρεις μήνες) που απαιτούνται για να εισαγάγει κανείς μια νέα συνήθεια στη ζωή του ή για να απαλλαγεί από μια παλιά.
Ο δημοφιλής μύθος των είκοσι ενός ημερών ίσως προέρχεται από το βιβλίο του 1960 PsychoCybernetics: A New Way To Get More Living Out of Life. Συγγραφέας του είναι ο πλαστικός χειρουργός δρ Μάξγουελ Μαλτς, ο οποίος διαπίστωσε ότι τα άτομα που είχαν υποστεί ακρωτηριασμό χρειάζονταν κατά μέσο όρο είκοσι μία μέρες για να προσαρμοστούν στην απώλεια του άκρου τους. Έτσι, υποστήριξε ότι οι άνθρωποι χρειάζονται είκοσι μία μέρες για να προσαρμοστούν σε μεγάλες αλλαγές στη ζωή τους. Άλλοι υποστηρίζουν ότι ο χρόνος που απαιτείται για να αυτοματοποιηθεί μια συνήθεια ενδεχομένως να εξαρτάται και από τη δυσκολία της.
Η προσωπική εμπειρία μου και τα πραγματικά αποτελέσματα που έχω δει δουλεύοντας με εκατοντάδες πελάτες με οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι με τη σωστή στρατηγική μπορείτε να αλλάξετε οποιαδήποτε συνήθεια μέσα σε τριάντα μέρες. Το πρόβλημα είναι ότι οι περισσότεροι δεν έχουν καμία στρατηγική, πόσο μάλλον τη σωστή. Έτσι, χρόνο με τον χρόνο χάνουν την εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, καθώς και την ικανότητά τους να βελτιώνονται, αφού οι αποτυχίες συσσωρεύονται και τους καταρρακώνουν. Κάτι πρέπει να αλλάξει.
Αλλά πώς μπορείτε να κυριαρχήσετε στις συνήθειές σας; Πώς μπορείτε να ελέγξετε απόλυτα τη ζωή –και το μέλλον σας– μαθαίνοντας πώς να προσδιορίζετε, να αναπτύσσετε και να διατηρείτε μια θετική συνήθεια και πώς να απαλλαγείτε μόνιμα από οποιαδήποτε αρνητική; Παρακάτω θα μάθετε τη σωστή στρατηγική, την οποία γνωρίζουν ελάχιστοι.
Η στρατηγική για να κυριαρχήσετε στις συνήθειές σας
Ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια που δεν επιτρέπει στους περισσότερους να αναπτύξουν και να διατηρήσουν θετικές συνήθειες είναι ότι δεν διαθέτουν τη σωστή στρατηγική. Δεν ξέρουν τι να περιμένουν και δεν είναι προετοιμασμένοι να ξεπεράσουν τις ψυχολογικές και συναισθηματικές προκλήσεις που αποτελούν μέρος της διαδικασίας καλλιέργειας μιας νέας συνήθειας.
Θα ξεκινήσουμε χωρίζοντας το χρονικό διάστημα των τριάντα ημερών που απαιτείται για να αναπτυχθεί μια νέα θετική συνήθεια (ή για να διακοπεί μια παλιά, αρνητική) σε τρεις φάσεις των δέκα ημερών. Καθεμία από τις φάσεις αυτές παρουσιάζει ένα διαφορετικό σύνολο συναισθηματικών προκλήσεων και ψυχικών εμποδίων που καθιστούν δύσκολη τη διατήρηση της συνήθειας. Επειδή το μέσο άτομο δεν συνειδητοποιεί αυτές τις προκλήσεις και τα εμπόδια, όταν τα συναντάει παραιτείται γιατί δεν ξέρει πώς να τα ξεπεράσει.
Φάση πρώτη: Η ανυπόφορη περίοδος
Οι πρώτες δέκα μέρες που προσπαθείτε να αναπτύξετε μια νέα συνήθεια ή να απαλλαγείτε από μια παλιά ίσως σας είναι ανυπόφορες. Παρότι όταν ξεκινήσετε ενδεχομένως να σας φανεί εύκολο ή και συναρπαστικό –γιατί είναι κάτι καινούριο– με το που η γοητεία αυτή χαθεί επιστρέφετε αυτομάτως στη σκληρή πραγματικότητα. Το μισείτε. Είναι επίπονο και διόλου συναρπαστικό. Κάθε κομμάτι της ύπαρξής σας αντιστέκεται και απορρίπτει την αλλαγή. Το μυαλό σας την απορρίπτει λέγοντας: Το μισώ αυτό. Το σώμα σας αντιστέκεται και σας λέει: Δεν μου αρέσει αυτή η αίσθηση.
Αν η νέα συνήθεια που προσπαθείτε να αποκτήσετε είναι να ξυπνάτε νωρίς (συνήθεια από την οποία ίσως είναι καλό να ξεκινήσετε), τις πρώτες δέκα μέρες η εμπειρία σας ίσως είναι κάπως έτσι: [Χτυπάει το ξυπνητήρι] Ωχ, ξημέρωσε κιόλας;! Δεν θέλω να σηκωθώ. Είμαι τόσο κουρασμένος. Χρειάζομαι περισσότερο ύπνο. Εντάξει, θα κοιμηθώ δέκα λεπτά ακόμα. [Και πατάτε το κουμπί της αναβολής αφύπνισης.]
Το πρόβλημα για τους περισσότερους είναι ότι δεν συνειδητοποιούν πως αυτές οι φαινομενικά ανυπόφορες πρώτες δέκα μέρες είναι «προσωρινές». Αντίθετα, νομίζουν ότι έτσι θα συνεχίσει να είναι για πάντα η καινούρια αυτή συνήθεια και λένε στον εαυτό τους: Αν η νέα αυτή συνήθεια είναι τόσο επίπονη, ξέχνα το – δεν αξίζει τον κόπο.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το ενενήντα πέντε τοις εκατό της κοινωνίας –η πλειοψηφία των μετρίων– να αποτυγχάνει συστηματικά όταν ξεκινάει να γυμνάζεται, να κόψει το κάπνισμα, να βελτιώσει τη διατροφή του, να μείνει εντός προϋπολογισμού ή να αποκτήσει οποιαδήποτε άλλη συνήθεια που θα βελτιώσει την ποιότητα ζωής του.
Εδώ είναι που πλεονεκτείτε σε σχέση με το ενενήντα πέντε τοις εκατό. Γιατί όταν είστε προετοιμασμένοι για αυτές τις πρώτες δέκα μέρες, όταν γνωρίζετε πως είναι το τίμημα που πρέπει να πληρώσετε για την επιτυχία, ότι θα είναι δύσκολες, αλλά και ότι θα περάσουν, μπορείτε να πάτε κόντρα στις πιθανότητες και να πετύχετε! Αν η ανταμοιβή ήταν μεγάλη, θα κάνατε οτιδήποτε για δέκα μέρες, έτσι δεν είναι;
Επομένως, οι πρώτες δέκα μέρες που καλλιεργείτε μια νέα συνήθεια δεν είναι εύκολες. Ίσως αμφισβητήσετε την επιλογή σας. Μερικές φορές ίσως και να τη μισήσετε. Αλλά μπορείτε να τα καταφέρετε. Ιδιαίτερα αν σκεφτείτε ότι από δω και πέρα τα πράγματα γίνονται ευκολότερα και ότι η ανταμοιβή είναι η ικανότητα να δημιουργείτε οτιδήποτε επιθυμείτε στη ζωή σας.
Φάση δεύτερη: Η ενοχλητική περίοδος
Αφού περάσουν οι πρώτες δέκα μέρες –που είναι και οι δυσκολότερες–, ξεκινάτε τη δεύτερη φάση δέκα ημερών, που είναι αρκετά ευκολότερη. Αρχίζετε να συνηθίζετε τη νέα σας συνήθεια. Επίσης θα έχετε αποκτήσει αρκετή αυτοπεποίθηση και θετικούς συσχετισμούς με τα οφέλη της συνήθειας.
Παρότι οι μέρες έντεκα έως είκοσι δεν είναι ανυπόφορες, παραμένουν ενοχλητικές και απαιτείται πειθαρχία και δέσμευση από μέρους σας. Σε αυτό το στάδιο είναι ακόμη δελεαστικό να επιστρέψετε στις παλιές συνήθειές σας. Παίρνοντας το παράδειγμα του πρωινού ξυπνήματος, θα είναι ακόμα εύκολο να παρασυρθείτε και να κοιμηθείτε παραπάνω γιατί αυτό κάνατε μέχρι τώρα. Μη λυγίζετε. Έχουμε περάσει ήδη από την ανυπόφορη στην ενοχλητική περίοδο, και σε λίγο θα αισθανθείτε τι θα πει να είστε ΑΣΤΑΜΑΤΗΤΟΙ.
Φάση τρίτη: Ασταμάτητες συνήθειες
Μπαίνοντας στις τελευταίες δέκα μέρες –στην τελική ευθεία–, οι ελάχιστοι άνθρωποι που καταφέρνουν και φτάνουν έως εδώ κάνουν σχεδόν πάντοτε ένα ολέθριο λάθος ακολουθώντας τη συμβουλή πολλών ειδικών που υποστηρίζουν ότι αρκούν μόλις είκοσι μία μέρες για να αναπτύξει κανείς μια νέα συνήθεια.
Οι ειδικοί έχουν εν μέρει δίκιο. Πράγματι απαιτούνται είκοσι μία μέρες –οι πρώτες δύο φάσεις– για να αναπτυχθεί μια νέα συνήθεια. Αλλά η τρίτη δεκαήμερη φάση είναι ζωτικής σημασίας για τη μακροπρόθεσμη διατήρηση της νέας συνήθειας. Τις δέκα τελευταίες μέρες είναι που ενισχύετε θετικά και συνδέετε τη νέα σας συνήθεια με ευχάριστα συναισθήματα. Τις πρώτες είκοσι μέρες τη συνδέατε με δυσφορία και ενόχληση. Αντί να μισείτε τη νέα σας συνήθεια και να αντιστέκεστε σε αυτή, αρχίζετε να αισθάνεστε περήφανοι για τον εαυτό σας που έφτασε έως εδώ.
Στην τρίτη φάση επέρχεται επίσης η μεταμόρφωση, αφού η νέα σας συνήθεια γίνεται μέρος της ταυτότητάς σας. Από κάτι που προσπαθείτε μετατρέπεται σε κάτι που είστε. Αρχίζετε να βλέπετε τον εαυτό σας σαν κάποιον που ζει με τη συνήθεια.
Επιστρέφοντας στο παράδειγμα του πρωινού ξυπνήματος: Από εκεί που είχατε την ταυτότητα ατόμου που πίστευε ότι δεν είναι «πρωινός τύπος», μεταμορφώνεστε σε πρωινό τύπο! Αντί να τρέμετε πότε θα ακούσετε το ξυπνητήρι, τώρα όποτε χτυπάει ανυπομονείτε να ξυπνήσετε και να ξεκινήσετε τη μέρα σας γιατί το κάνετε εδώ και είκοσι μέρες. Έχετε ξεκινήσει να βλέπετε και να βιώνετε τα οφέλη.
Πολλοί δείχνουν υπερβολική αυτοπεποίθηση, επαινούν τον εαυτό τους και σκέφτονται: Τα κατάφερα για είκοσι μέρες, άρα μου αξίζει ένα διάλειμμα μερικών ημερών. Το πρόβλημα είναι ότι οι πρώτες είκοσι μέρες είναι το πιο δύσκολο μέρος της διαδικασίας. Όταν κάνετε διάλειμμα προτού αφιερώσετε τον απαιτούμενο χρόνο για να ενισχύσετε τη συνήθεια, θα δυσκολευτείτε να τη διατηρήσετε. Στις μέρες είκοσι μία με τριάντα είναι που αρχίζετε να απολαμβάνετε πραγματικά τη συνήθειά σας, κάτι που θα σας κάνει να τη συνεχίσετε στο μέλλον.
Μα μισώ το τρέξιμο
«Δεν είμαι δρομέας. Βασικά, μισώ το τρέξιμο. Δεν υπάρχει περίπτωση να το κάνω».
«Έλα, απάντησε. «Βασικά, ούτε εγώ πίστευα ότι θα κατάφερνα να τρέξω μαραθώνιο, αλλά μόλις το βάλεις στόχο θα βρεις τρόπο να τα καταφέρεις. Και σου λέω, είναι μια εμπειρία που θα σου αλλάξει τη ζωή!»
«Θα το σκεφτώ».
Στην πραγματικότητα, είπα ότι θα το σκεφτώ απλώς για να τον ξεφορτωθώ. Πάνω από δέκα χρόνια, από όταν αποφοίτησα από το λύκειο, δεν είχα τρέξει ούτε ένα τετράγωνο παρά μόνο όταν ήταν απόλυτη ανάγκη. Και στο σχολείο, όμως, έτρεχα μόνο και μόνο για να μην κοπώ στο μάθημα της γυμναστικής.
Άλλωστε, μετά το ατύχημα που είχα, όταν έσπασα τη κνήμη μου, πάντοτε φοβόμουν για το τι θα συνέβαινε αν πίεζα παραπάνω το πόδι μου. Ήταν μια μακάβρια σκέψη, αλλά όταν σπας το πόδι σου και σου λένε ότι υπάρχει πιθανότητα να μην περπατήσεις ξανά, σίγουρα επηρεάζεσαι ψυχολογικά.
Μία εβδομάδα μετά τη συζήτησή μου, μια φίλη μου ολοκλήρωσε τον δεύτερο μαραθώνιό της. «είναι εκπληκτικό… Τώρα πιστεύω ότι μπορώ να καταφέρω τα πάντα!»
Όταν είδα πόσο ενθουσιασμένοι ήταν, σκέφτηκα ότι ίσως ήρθε καιρός να ξεπεράσω την περιοριστική αντίληψη ότι δεν είμαι δρομέας και απλώς να αρχίσω να τρέχω. Όπως με οτιδήποτε άλλο στη ζωή, αφού μπορούσαν να το κάνουν αυτοί, μπορούσα κι εγώ. Και έτσι το έκανα.
Το επόμενο πρωί, αποφασισμένος να τρέξω το πρώτο μου χιλιόμετρο, φόρεσα τα παπούτσια μου (σας ακούγεται γνωστό;) και βγήκα από την εξώπορτα. Βασικά, ανυπομονούσα να δοκιμάσω! (Θυμηθείτε ότι οι πρώτες μέρες που δοκιμάζετε κάτι καινούριο είναι συνήθως συναρπαστικές.)
Άρχισα να κατηφορίζω τρέχοντας τον ιδιωτικό δρόμο του σπιτιού μου με μεγάλη αποφασιστικότητα και ζήλο. Φτάνοντας στο πεζοδρόμιο του κεντρικού δρόμου, θέλησα να κατέβω στο οδόστρωμα και τότε γύρισα τον αστράγαλό μου και σωριάστηκα κάτω. Ενώ σφάδαζα σωριασμένος στον δρόμο κρατώντας το πόδι μου, σκέφτηκα: Όλα συμβαίνουν για κάποιον λόγο, άρα μάλλον σήμερα δεν ήταν η μέρα να ξεκινήσω τρέξιμο… Θα ξαναδοκιμάσω αύριο. Κι αυτό έκανα.
Τριάντα μέρες: «Από την ανυπόφορη περίοδο στην ασταμάτητη συνήθεια»
Την επόμενη μέρα ξεκίνησα επίσημα την προπόνηση για τον μαραθώνιο. Το πείραμά μου διήρκεσε μόνο μερικά οικοδομικά τετράγωνα, καθώς ο σωματικός πόνος μού υπενθύμισε την πεποίθηση που είχα όλον αυτό τον καιρό: Δεν είμαι δρομέας. Οι γοφοί μου με σούβλιζαν. Ο μηρός μου με πονούσε. Αλλά ήμουν αποφασισμένος.
Ολοκλήρωσα το πρώτο, επίπονο, χιλιόμετρο, αλλά συνειδητοποίησα ότι χρειαζόμουν βοήθεια – χρειαζόμουν να καταστρώσω ένα σχέδιο. Σε λίγο είχα το σχέδιο που χρειαζόμουν.
Οι πρώτες δέκα μέρες τρεξίματος ήταν σωματικά επίπονες και ψυχολογικά δύσκολες. Κάθε μέρα έδινα συνεχή μάχη με τη φωνή της μετριότητας στο κεφάλι μου, που μου έλεγε ότι δεν πείραζε να τα παρατήσω. Αλλά πείραζε.
Κάνε το σωστό, όχι το εύκολο, υπενθύμισα στον εαυτό μου. Συνέχισα να τρέχω. Ήμουν αποφασισμένος.
Οι μέρες έντεκα με είκοσι ήταν σχεδόν εξίσου επίπονες. Συνέχισα να μην απολαμβάνω το τρέξιμο, αλλά τουλάχιστον δεν το μισούσα πια. Για πρώτη φορά στη ζωή μου, είχα αρχίσει να αποκτώ τη συνήθεια να τρέχω κάθε μέρα. Δεν ήταν πλέον αυτό το τρομακτικό πράγμα που έβλεπα να κάνουν οι άλλοι στα πεζοδρόμια όταν περνούσα με το αυτοκίνητο. Ύστερα από σχεδόν δύο εβδομάδες καθημερινού τρεξίματος, είχα αρχίσει να αισθάνομαι ότι ήταν φυσιολογικό να ξυπνάω και να πηγαίνω αμέσως για τρέξιμο. Παρέμεινα αποφασισμένος.
Οι μέρες είκοσι μία με τριάντα ήταν σχεδόν ευχάριστες. Είχα αρχίσει να ξεχνάω πώς ήταν να μισείς το τρέξιμο. Το έκανα χωρίς πολλή σκέψη. Απλώς ξυπνούσα, φορούσα τα παπούτσια μου (ναι, αγόρασα παπούτσια τρεξίματος) και κατέγραφα κάθε μέρα τα χιλιόμετρα που έκανα. Η εσωτερική μάχη είχε σταματήσει και την είχα αντικαταστήσει με θετικές δηλώσεις ή με ηχητικά αρχεία αυτοβελτίωσης. Σε μόλις τριάντα μέρες, είχα ξεπεράσει την περιοριστική μου πεποίθηση ότι δεν μπορούσα να τρέξω. Είχα αρχίσει να γίνομαι κάτι που δεν θα φανταζόμουν ποτέ… Είχα αρχίσει να γίνομαι δρομέας.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου