Η Παραδοξότητα των Ονείρων και η «Μνήμη»

Τα Όνειρα δεν θα ήταν όνειρα αν δεν ήταν παράξενα. Το φαντασιακό τους πλαίσιο γίνεται παράλογο από την στιγμή που θα ξυπνήσουμε, όμως φαντάζουν σοβαρά κατά την διάρκεια της εμπειρίας, ή τουλάχιστον όταν θυμόμαστε την εμπειρία του Ονείρου. Βέβαια στην επανάκτηση αποκαλύπτεται η Παραδοξότητα των Ονείρων, η μέθοδος της «τρέλας» τους.

Η Παραδοξότητα των Ονείρων και η «Μνήμη»

Είναι παράξενα, και όμως φαίνεται πως εμπεριέχουν στοιχεία της Πραγματικότητας, αντικατοπτρισμούς της Συνειδητής ζωής μας. Το ονείρεμα έχει προμηθεύσει σε αναρίθμητους Καλλιτέχνες και Επιστήμονες την απαραίτητη έμπνευση που παρουσιάστηκε μέσα από το έργο τους. Αυτή η Παραδοξότητα των Ονείρων έχει οδηγήσει τους ανθρώπους από αμνημόνευτους χρόνους να θεωρούν πως τα Όνειρα έχουν προέλευση. Έχουν αντιμετωπιστεί σε διαφορετικούς καιρούς ως προμηνύματα από Θεούς ή Δαίμονες, ως Οιωνοί του Μέλλοντος, ή ακόμη και πως αντιπροσωπεύουν συμβολικά όλες τις προσωπικές μας προσδοκίες. Όλες αυτές οι θεωρίες περί Ονείρων συμφωνούν σε μία βασική αρχή: Τα Όνειρα σημαίνουν κάτι και έτσι μπορούν κατά κάποιο τρόπο να ερμηνευτούν.

Μονάχα στον αιώνα μας, και με την ανάπτυξη της Επιστημονικής Ψυχολογίας, και ακόμη πιο πρόσφατα με την ικανότητα της μελέτης της άμεσης Νευρολογικής Διαδικασίας, διαπιστώσαμε πως τα όνειρα έχασαν αρκετό από το μυστήριο που τα περιέβαλλε. Η επιστημονική επανάσταση ενάντια στην Φροϋδική θεωρία πως τα όνειρα είναι η εκπλήρωση των προσδοκιών μας, καθώς και ενάντια σε άλλες μυστικιστικές θεωρίες σαν εκείνη του Carl Jung, οδήγησε μερικούς από τους πιο επιφανείς ερευνητές των Ονείρων να θεωρήσουν πως τα όνειρα είναι κατ’ ουσίαν ασήμαντα, τυχαίες σπίθες των νευρώνων που δημιουργούνται και αντιμετωπίζονται ως σημαίνοντες έπειτα από τη σύνδεσή τους με κάποιο γεγονός.

Η Πιό πρόσφατη θεώρηση βγήκε στην επιφάνεια από τον Βιολόγο – κάτοχο του Βραβείου Νόμπελ Francis Crick, που ανακάλυψε το DNA. Ο Crick υποστήριξε πως τα όνειρα είναι η εκπυρσοκρότηση των νοητικών τυχαίων και ασήμαντων συσχετισμών του Νου. Η θεώρησή του αυτή αναπτύχθηκε από τον Νευρολόγο J. Allen Hobson, ίσως τον πιο Αντισυμβατικό Επιστημονικό ερευνητή Ονείρων. Ο Hobson αφιέρωσε την καριέρα του στην προσπάθεια να αποκαλύψει οποιαδήποτε σύνδεση του Ονειρικού περιεχομένου με το εσωτερικό νόημα ή συμβολική ερμηνεία. Υποστήριξε επίσης πως το όνειρο αντιπροσωπεύει ένα «ζέσταμα» για κάποια διανοητική διεργασία του ανθρώπου έπειτα από το ξύπνημα.

Ο Hobson έχει παραδεχτεί πως υιοθέτησε μία ακραία αντιπάθεια στην Ψυχοαναλυτική ερμηνεία των ονείρων – Μία αντιπάθεια που βασίστηκε στην συνήθεια των Ψυχαναλυτών να μειώνουν κάθε ανθρώπινη συμπεριφορά στα πλαίσια της εκπλήρωσης επιθυμιών. Σαν την Μεσαιωνική Ιερά Εξέταση, μπορούν να αντιστρέψουν κάθε τι που λες και να υποθέσουν πως αντιπροσωπεύει μία κρυφή καταπιεσμένη επιθυμία. Υπάρχει βέβαια και ένας διαφορετικός τρόπος να δούμε το μυαλό που ονειρεύεται: Η Διεργασία της κατασκευής της Ανάμνησης, πως τα όνειρα δηλαδή είναι οι σύνδεσμοι των αναμνήσεων και της μνήμης.

Έχει πλέον εδραιωθεί το γεγονός πως κατά την διάρκεια του ύπνου οι αναμνήσεις κατοχυρώνονται και πως το υλικό που έχει προσφάτως εντυπωθεί στο Νου υλοποιείται. Σε Εργαστηριακά περάματα άνθρωποι που έχουν μάθει κάτι νέο το θυμούνται καλύτερα αφού έχουν κοιμηθεί σχεδόν άμεσα μετά την νέα γνώση αυτή. Ο Ιππόκαμπος, ένα όργανο που παίζει τεράστιο ρόλο στην δημιουργία αναμνήσεων είναι εξαιρετικά ενεργός κατά την διάρκεια του ύπνου. Μερικοί Υπνικοί Ερευνητές έχουν συμπεράνει πως τα όνειρα εμπλέκονται στον σχηματισμό αναμνήσεων. Παρ’ όλα αυτά εκείνοι που ερεύνησαν το ενδεχόμενο μελετώντας το Ονειρικό περιεχόμενο προσπάθησαν να φανερώσουν ονειρικές αναφορές στην καθημερινή ζωή. Οι παράδοξες λεπτομέρειες αντιμετωπίζονται ως «σκουπίδια», η απλή υπερ-ενεργοποίηση των νευρώνων του εγκεφάλου.

Ίσως και να υπάρχει κάποια έρευνα στην Ψυχολογική επιστήμη που να πήρε στα σοβαρά το ενδεχόμενο πως τα όνειρα και όλα τα στοιχεία που αποκαλύπτουν αντιπροσωπεύουν σημαίνοντες συνδέσμους. Υπάρχουν όμως ενδείξεις πως τα όνειρα είναι μέσω της παραδοξότητάς τους εκτός των άλλων Μνημονικές απεικονίσεις. Οι περισσότεροι τομείς της Ιστορίας, της Ανθρωπολογίας και παραδόξως της Εσωτερικής Φιλοσοφίας παρέχουν αυτές τις ενδείξεις. Για να ισχυριστούμε κάτι τέτοιο ίσως να χρειαστεί να ανατρέξουμε στις μεθόδους που χρησιμοποιούνται στην Προ- Gutenberg Ευρώπη για να θυμηθούμε τα πράγματα που έχουν μάθει: Η Ars Memoria, ή τέχνη της Μνήμης που αποκαλείται επίσης και ΜνημοΤεχνικές. Ίσως η Ονειρική διαδικασία, είναι η τέχνη της Μνήμης που λειτουργεί αυτόματα ενώ κοιμόμαστε.

Η Μνημοτεχνική Υπόθεση

Ας υποθέσουμε πως τα όνειρα είναι πιθανόν Μνημονικές συσκευές που όμως λειτουργούν σε ένα ανώτερο επίπεδο πολυπλοκότητας από τον συνειδητό Νου. Κάτι τέτοιο εξηγεί γιατί τα όνειρα αποκαλύπτουν και ψάχνουν σε βαθύτερο σημείο, με την μέθοδο που εισήγαγε ο Φρόιντ αλλά περιορίστηκε από τους Ψυχολόγους – Επιστήμονες σήμερα. Όπως και η καταγραφή ακόμη και ενός κομματιού της ονειρικής εμπειρίας για αποκρυπτογράφηση. Η λειτουργία του Ονείρου δεν αντιπροσωπεύει απλά τις επιθυμίες μας, και αυτό το αποδεικνύει η Ελεύθερη βούληση που αποκαλύπτει τις εσωτερικές διεργασίες αλλά και τις συνδέσεις ενός ονείρου. Προσπαθήστε το – ακόμη και σε κάποιο απλό όνειρο – όταν το αποκρυπτογραφήσουμε μπορούμε να γεμίσουμε ολόκληρες σελίδες στο σημειωματάριο περιγράφοντας τις συνδέσεις και τα ονειρικά σημάδια που εμπεριέχονται μέσα στο όνειρο.

Η Διάνοια των Μνημονικών αυτών συσκευών και τον ονείρων είναι πως κάθε προσωπική εμπειρία του ατόμου δίνει μία μοναδική και αχανή σειρά συνδέσεων που είναι άμεσα χρησιμοποιήσιμη για την ανάπτυξη νέων εμπειριών και νέων βιωμάτων της Μνήμης. Πολλές, αν όχι όλες από αυτές τις ονειρικές συνδέσεις είναι αυστηρά προσωπικές, σίγουρα όχι κάτι που θα θέλατε να περιγράψετε σε κάποιο τρίτο πρόσωπο. Αυτή η προσωπική φύση των Νοητικών συνδέσεων είναι ίσως μία καλύτερη εξήγηση της Φροϋδικής αντίστασης στην απόπειρα των ανθρώπων να συσχετιστούν ελεύθερα μέσω των Ονειρικών εμπειριών με τον Θεραπευτή τους.

Το «Συνδετικό» Χαρακτηριστικό της Τέχνης της Μνήμης και ο τρόπος με τον οποίο διαστρεβλώνει τα όνειρα δεν μπορεί να αναπτυχθεί καθώς είναι η βάση για την Παραδοξότητα των Ονείρων, ως μία φυσική Μνημοτεχνική Διεργασία: Ένα νέο αντικείμενο γνώσης δεν μπορεί να βρει τον δρόμο του προς την μνήμη αν δεν στρεβλωθεί μέσω της Ονειρικής διαδικασίας ούτως ώστε να συνδεθεί με ένα παλαιότερο γεγονός. Η Μνημονική αυτή υπόθεση (αν αληθεύει) εξηγεί με ένα τρόπο που δεν μπορεί η Φροϋδική θεώρηση πως τα όνειρα είναι γεμάτα από συμβολισμούς και τα γεγονότα που βιώνουμε στην καθημερινή μας ζωή σχεδόν ποτέ δεν απεικονίζονται κυριολεκτικά, και άρα κατανοούμε ίσως την σημασία τους μονάχα αφότου ξυπνήσουμε και είμαστε σε πλήρη συνείδηση.