Μύθοι Καρδιοπάθειας

Καρδιοπάθειες και θεραπευτικές προκλήσεις
Οι καρδιοπάθειες παραμένουν μία από τις κύριες αιτίες θανάτων στη Δύση, παρά τα τεράστια χρηματικά ποσά που ξοδεύονται κάθε χρόνο στις στατίνες και τις τροφές με χαμηλά λιπαρά. Αυτό δείχνει ότι ίσως τελικά η ιατρική να έχει μόνο μια μικρή εικόνα ή ακόμα και να μην έχει καν ιδέα για το τι ακριβώς συμβαίνει με τη χοληστερόλη.

Η καρδιαγγειακή νόσος οδηγεί στο θάνατο έναν άνθρωπο κάθε 37 δευτερόλεπτα, μόνο στις ΗΠΑ. Ο όρος καρδιαγγειακή νόσος καλύπτει ένα ευρύ φάσμα παθήσεων όπως η στεφανιαία νόσος, η καρδιακή προσβολή, η στηθάγχη, η καρδιακή ανεπάρκεια και το έμφραγμα και παραμένει η κύρια αιτία θανάτου στη Δύση καθώς είναι υπεύθυνη για σχεδόν το ένα τρίτο του συνολικού αριθμού θανάτων.

Επιπλέον, είναι φανερό ότι η ανταπόκριση της ιατρικής στη μεγαλύτερη πρόκληση που της έγινε ποτέ είναι αξιοθρήνητα ανεπαρκής και μάλιστα, τελευταία η όλη κατάσταση έχει χειροτερέψει ακόμα περισσότερο. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα μιας νέας μελέτης, η ασπιρίνη -μία από τις σημαντικότερες θεραπείες για κάθε περίσταση, την οποία χρησιμοποιούν εκατομμύρια άνθρωποι σε καθημερινή βάση- δε μπορεί πλέον να θεωρείται ασφαλής λύση για άτομα που είναι ήδη καρδιοπαθείς (Lancet, 2009; 373:1849-60).

Όλο αυτό, σαφώς θα έχει σοβαρές συνέπειες, καθώς περίπου 37 δισεκατομμύρια ταμπλέτες ασπιρίνης το χρόνο, καταναλώνονται σε όλο τον κόσμο ως μέτρο προφύλαξης ή γιατρικό για κάθε περίπτωση λόγω των αντιπηκτικών της ιδιοτήτων.

Βέβαια τα νέα δεν ήταν καλύτερα ούτε για το άλλο ισχυρό όπλο της ιατρικής ενάντια στις καρδιακές παθήσεις— τις στατίνες, που μειώνουν τη χοληστερόλη. Το ποσό από τις παγκόσμιες πωλήσεις τους για το 2008, άγγιξε τα 26 δις δολάρια στις ΗΠΑ, (www.bharatbook.com/Market-Research-Reports/Statins-The-World-Market-2009-2024.html), αν και μια πρόσφατη μελέτη για το κορυφαίο προϊόν «Lipitor» (ατορβαστατίνη) αποκάλυψε ότι τo φάρμακo επηρεάζει τη λειτουργία του εγκεφάλου και προκαλεί απώλεια μνήμης (Townsend Letter, 2009; 311: 64–70).

Η ιστορία της χοληστερόλης
Οι πωλήσεις αυτών των φαρμάκων αυξήθηκαν εξαιτίας της έντονης πεποίθησης της ιατρικής ότι οι δύο κύριες αιτίες καρδιακών παθήσεων είναι είτε η αυξημένη ή υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση), είτε τα υψηλά επίπεδα LDL (χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη, πιο γνωστή και ως «κακή» χοληστερόλη) ή η υπεργλυκαιμία λόγω διαβήτη, καπνίσματος, κακής διατροφής, έλλειψης φυσικής δραστηριότητας, παχυσαρκίας, κατανάλωσης αλκοόλ καθώς και γενετικών παραγόντων (www.cdc.gov/heartDisease/risk_ factors.htm).

Βέβαια, το πιθανότερο είναι ότι η ιατρική έχει κάνει ένα μεγάλο λάθος σχετικά με τη χοληστερόλη. Όχι μόνο δεν είναι απαραίτητα η «κακιά της παρέας», αλλά στην πραγματικότητα μπορεί να παίζει και ρόλο ζωτικής σημασίας στην ανάρρωση μετά από τραυματισμό ή καρδιακή προσβολή. Επιπλέον, καθώς γερνάμε, η χοληστερόλη γίνεται ολοένα και σημαντικότερη στη διατήρηση τη καλής νοητικής λειτουργίας. Οπότε, ενώ οι στατίνες ρίχνουν τα επίπεδα χοληστερόλης και φαινομενικά αυτό είναι κάτι ωφέλιμο, στην πραγματικότητα προκαλούν επιδείνωση στη λειτουργία του εγκεφάλου, κάτι που οι ερευνητές πλέον παρατηρούν ολοένα και συχνότερα.

Η ιατρική και οι φαρμακοβιομηχανίες προτιμούν να αγνοούν τα συνεχώς αυξανόμενα στοιχεία που φέρνει στο φως η έρευνα και υποστηρίζουν ότι κάποιοι περιβαλλοντικοί παράγοντες αποτελούν τους καταλύτες σε πολλές περιπτώσεις καρδιαγγειακών παθήσεων, ότι οι παθήσεις αυτές, ίσως είναι φλεγμονώδεις και όχι αποτέλεσμα της συσσώρευσης λίπους και ότι η διατροφή παίζει ρόλο-κλειδί τόσο στην ανάπτυξη κάποιας καρδιοπάθειας, όσο και στη θεραπείας της.

Ασπιρίνη και πονοκέφαλοι
Σύμφωνα με μια νέα μελέτη (Lancet, 2009; 373: 1849–60) εκατομμύρια άνθρωποι που παίρνουν ασπιρίνη για προστασία από καρδιοπάθειες, τώρα πια πρέπει να βρουν ένα νέο, διαφορετικό μέσο πρόληψης. Η ασπιρίνη εμποδίζει μεν τη συσσώρευση πλάκας αλλά οι αντιπηκτικές της ιδιότητες μπορούν να προκαλέσουν με τη σειρά τους έμφραγμα καθώς επίσης και σοβαρή αιμορραγία στο στομάχι. Σύμφωνα με έρευνες του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης (Anti-thrombotic Trialists” (ATT) collaboration) το κυριότερο είναι ότι οι κίνδυνοι που ενέχει υπερτερούν των οποιoνδήποτε θετικών επιδράσεων που μπορεί να προσφέρει σε ένα υγιές άτομο.

Οι ερευνητές έκαναν μια αναδρομή σε έξι κορυφαίες μελέτες που περιλάμβαναν περίπου 95.000 υγιείς συμμετέχοντες που έπαιρναν ασπιρίνη ως μέτρο προφύλαξης. Το φάρμακο βέβαια πέραν του ότι είχε ασήμαντη επίδραση στην προστασία από μια καρδιακή προβολή, αύξανε και τον κίνδυνο σοβαρής αιμορραγίας και στο στομάχι, αλλά και στον εγκέφαλο κατά το ένα τρίτο.

Παρά το άγριο ξέσπασμα των ΜΜΕ για τη συγκεκριμένη μελέτη, τα ευρήματά της δεν έλεγαν και κάτι καινούργιο. Σε μια μελέτη που χρηματοδοτήθηκε από το Βρετανικό Καρδιολογικό Ίδρυμα (British Heart Foundation) το 2001, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι η ασπιρίνη αύξανε τον κίνδυνο αιμορραγίας κατά 70%. Ο επικεφαλής ερευνητής καθηγητής Larry Ramsay αμφισβήτησε τη χρήση της ασπιρίνης από υγιή άτομα ως προστατευτικό μέσο απέναντι στις καρδιοπάθειες (Heart, 2001; 85: 265–71).

Οι κίνδυνοι που κρύβει η στατίνη
Η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υγιείς άνθρωποι που έχουν λίγες πιθανότητες να εμφανίσουν κάποια καρδιοπάθεια είναι καλύτερο να παίρνουν μια στατίνη που μειώνει τη χοληστερόλη και μπορεί να μειώσει και τις πιθανότητες εμφάνισης «εμφράγματος του μυοκαρδίου (καρδιακή προσβολή) και ισχαιμικού επεισοδίου μικρού κινδύνου». Ωστόσο, και αντίθετα με τα παραπάνω, φέτος το Φεβρουάριο, δύο διαφορετικές μελέτες κατέληξαν στο ίδιο ακριβώς συμπέρασμα: οι στατίνες που μειώνουν τη χοληστερόλη— και ειδικά, το κορυφαίο προϊόν Lipitor (ατορβαστατίνη)- προκαλούν βλάβες στον εγκέφαλο, απώλεια μνήμης και γενικότερα προβλήματα στη λειτουργία του εγκεφάλου.

Παρόλο που αυτό είχε καταγραφεί και νωρίτερα ως μια πιθανή παρενέργεια ανάμεσα σε άλλες όπως ναυτία, εχθρικότητα, τάση για ανθρωποκτονία, νεφρική ανεπάρκεια, ακινησία, ηπατική βλάβη και μειωμένη ανάπτυξη των μυών – η έκταση του προβλήματος μπορεί είναι πολύ μεγαλύτερη απ” όσο πίστευαν οι παρασκευαστές των φαρμάκων.

Στη μία από τις μελέτες, την οποία διεξήγαγαν οι Duan Graveline και Jay S. Cohen, ανακάλυψαν ότι το πρόβλημα ήταν τόσο εκτεταμένο που υπέθεσαν ότι οποιοσδήποτε παίρνει κάποια στατίνη επηρεάζεται, ακόμα και αν η γνωστική βλάβη είναι «υποκλινική»- δηλαδή όχι αρκετά σοβαρή ώστε να την αναλάβει κάποιος γιατρός (Townsend Letter, 2009; 311: 64–70).

Καθώς οι στατίνες μειώνουν τα επίπεδα χοληστερόλης, κάτι τέτοιο δεν αποτελεί έκπληξη. Στην άλλη μελέτη, ο Yeon-Kyun Shin, καθηγητής βιοφυσικής στο Πανεπιστήμιο της Αϊόβα, βρήκε ότι η χοληστερόλη, ενώ θεωρείται κακή για την υγεία της καρδιάς, είναι σημαντική για την καλή λειτουργία του εγκεφάλου. Η έλλειψή της μειώνει την ικανότητα σκέψης και μνήμης του εγκεφάλου. Ανέφερε μάλιστα: «Αν στερήσετε τη χοληστερόλη από τον εγκέφαλο, επηρεάζεται άμεσα και ο μηχανισμός που πυροδοτεί την κυκλοφορία των νευροδιαβιβαστών, οι οποίοι με τη σειρά τους πυροδοτούν τη λειτουργία της μνήμης και των δεδομένων, δηλαδή με άλλα λόγια, το πόσο έξυπνος είναι κάποιος και πόσο καλά μπορεί να θυμάται πράγματα» (Proc Natl Acad Sci USA, 2009; 106:5141-6).

Ο γρίφος της χοληστερόλης
Πώς μπόρεσε η φύση να κάνει ένα τέτοιο λάθος και να δημιουργήσει ένα λιπίδιο ή λίπος που να είναι την ίδια στιγμή απαραίτητο για την καλή υγεία αλλά και η κύρια αιτία θανάτων στη Δύση; Δεν μπόρεσε, η ιατρική είναι αυτή που μπόρεσε. Το συκώτι μας κανονικά παράγει περίπου 1000mg χοληστερόλης κάθε μέρα, το ένα τέταρτο της οποίας χρησιμεύει στον εγκέφαλο. Αυτή η ποσότητα είναι αρκετή για τις ανάγκες του σώματος και η συμβατική ιατρική υποστηρίζει ότι οποιαδήποτε υπερβολή εξαιτίας μιας δίαιτας υψηλής σε λιπαρά θα οδηγήσει σε πρόβλημα στις αρτηρίες, παρόλο που οι επικριτές ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχει σχέση μεταξύ λίπους από τις τροφές και αυξημένων επιπέδων χοληστερόλης.

Ωστόσο, το δεύτερο μέρος αυτού του ερωτήματος αποτέλεσε τη βάση της τεράστιας βιομηχανίας τροφίμων χαμηλών σε λιπαρά. Ο γιατρός σας σίγουρα θα θεωρούσε επικίνδυνα τα επίπεδα χοληστερόλης του αίματος που θα άγγιζαν τα 240 mg/dL και πάνω ή τα 160 mg/dL της LDL.
Αυτή είναι όμως μια ιδιαίτερα απλοποιημένη εικόνα. Ο καρδιολόγος Steven Sinatra, αναπληρωτής κλινικός καθηγητής της ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου του Κονέκτικατ, ξεκίνησε να αμφισβητεί τα παραπάνω όταν κάποιοι από τους ασθενείς του ενώ είχαν χαμηλά επίπεδα χοληστερόλης — κάποιοι μόλις 130mg/dL — εμφάνισαν καρδιακές παθήσεις. Όταν το συζήτησε με άλλους καρδιολόγους, ανακάλυψε ότι κι εκείνοι είχαν παρατηρήσει ακριβώς το ίδιο φαινόμενο.

Η περαιτέρω έρευνα που διεξήγαγε πάνω στο θέμα, έδειξε ότι:
το σώμα συνθέτει τη χοληστερόλη που χρειάζεται, οπότε όταν τρώμε περισσότερο, εκείνο συνθέτει λιγότερη.
τα επίπεδα χοληστερόλης αυξομειώνονται συνεχώς κατά τη διάρκεια της ημέρας.
τα επίπεδα χοληστερόλης αυξάνονται το Χειμώνα και μειώνονται το Καλοκαίρι.
τα επίπεδα χοληστερόλης αυξάνονται μετά από κάποια εγχείρηση, όταν υπάρχει μία μόλυνση ή όταν απλά είμαστε αγχωμένοι.

τα επίπεδα χοληστερόλης αυξάνονται κατά τη διάρκεια και μετά από μια καρδιακή προσβολή.
«Ένας λόγος για αυτές τις αυξομειώσεις είναι το γεγονός ότι η χοληστερόλη αποτελεί έναν θεραπευτικό παράγοντα. Το σώμα τη συνθέτει όταν υπάρχει κάποιο πρόβλημα που χρειάζεται θεραπεία», λέει ο ίδιος (Townsend Letter, 2009; 311: 61).

Αυτό μπορεί να εξηγήσει και το λόγο που τα επίπεδα χοληστερόλης είναι υψηλά όταν οι άνθρωποι έχουν καρδιοπάθειες ή μετά από μια καρδιακή προσβολή. Έτσι ενώ είναι πάντα παρούσα σε τέτοιου είδους παθήσεις, θεωρήθηκε άδικα και ως ένοχη. Η χοληστερόλη δεν είναι μόνο θεραπευτικός παράγοντας. Καθώς γερνάμε, φαίνεται να έχει έναν ολοένα αυξανόμενο ρόλο στη διατήρηση της οξυδέρκειας και της μακροζωίας. Μια σκοτσέζικη μελέτη ανακάλυψε ότι άτομα ηλικίας 85 και άνω, ενώ είχαν υψηλά επίπεδα χοληστερόλης έζησαν περισσότερο. Επίσης είχαν λιγότερες πιθανότητες να πεθάνουν από καρκίνο ή μόλυνση.

Ο Sinatra πιστεύει ότι η χοληστερόλη μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο για την υγεία της καρδιάς και των αρτηριών μόνο όταν αγγίξει επίπεδα που φτάνουν στα 320mg/dL, σχεδόν ένα τρίτο υψηλότερα από τα επίπεδα που η σύγχρονη ιατρική επεμβαίνει.

Η άποψή του ενισχύεται και από τα αποτελέσματα της «Μελέτης για την Καρδιά» της Κοπεγχάγης, που εξέτασε τα αρχεία 19.698 ατόμων που ζούσαν στην πόλη από το 1976 έως και το 1988. Σύμφωνα με αυτά, 693 είχαν πάθει καρδιακή προσβολή μέσα σε μια περίοδο πέντε ετών. Η χοληστερόλη βρέθηκε ότι σχετιζόταν άμεσα με αυτές τις προσβολές μόνο όταν τα επίπεδά της ήταν τόσο υψηλά που ανήκαν στο 5% όλων των συμμετεχόντων. (BMJ, 1994; 309: 11–5).

Η πίεση μεγαλώνει
Πέρα από τη χοληστερόλη, η υπέρταση θεωρείται ως ένας ακόμα κύριος παράγοντας καρδιακών παθήσεων. Όπως η χοληστερόλη, έτσι και η υπέρταση περικυκλώνεται από ένα μύθο γεμάτο εικασίες και μισές αλήθειες. Η αρτηριακή πίεση είναι η δύναμη με την οποία το αίμα πιέζει τα τοιχώματα των αρτηριών και τα όριά της ποικίλουν ανάλογα με την ηλικία.

Περιγράφεται από δύο αριθμούς: ο πρώτος αναφέρεται στη συστολική πίεση (όταν η καρδιά χτυπάει) και ο δεύτερος στη διαστολική (όταν η καρδιά ξεκουράζεται, ανάμεσα στους παλμούς). Κατά μέσο όρο, η ιατρική θεωρεί ως φυσιολογικό επίπεδο τα 120/80mm Hg. Οποιαδήποτε τιμή κάτω από αυτή, σημαίνει πιθανή βλάβη στην καρδιά, τα αιμοφόρα αγγεία και τα νεφρά- ή τουλάχιστον έτσι υποστηρίζει αυτή η θεωρία. Το πρόβλημα είναι ότι η πίεση δεν έχει μια σταθερή τιμή.

Είναι υψηλή το πρωί και αυξάνεται κάθε φορά που πάμε να τη μετρήσουμε σε κάποιο γιατρό, ένα φαινόμενο, γνωστό και ως «σύνδρομο της λευκής μπλούζας». Επίσης, όσο γερνάμε, τόσο πιο δύσκολα τη μετράμε. Μια μελέτη σε άνδρες ηλικίας 65 ετών και άνω ανακάλυψε ότι είχαν «ψευδοϋπέρταση», ένας λάθος συναγερμός από μια λάθος μέτρηση. Το πιεσόμετρο έδειχνε την τιμή 180/100 mmHg, τη στιγμή που η πραγματική τιμή ήταν μόνο 165/85 mmHg, κάτι φυσιολογικό για την ηλικία τους (N Engl J Med, 1985; 312: 1548–51).

Και καθώς αναλύουμε τις καρδιοπάθειες, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η υψηλή αρτηριακή πίεση θα μπορούσε να είναι μια ακόμα φλεγμονώδης διαταραχή. Όταν οι ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ ανέλυσαν δείγματα αίματος από 20.525 συμμετέχουσες στην «Μελέτη για την Υγεία των Γυναικών» πριν και μετά τη διάγνωση υπέρτασης, ανακάλυψαν ότι συνολικά 5.365 γυναίκες εμφάνισαν αυξημένη αρτηριακή πίεση και ένα μεγάλο ποσοστό αυτών των γυναικών είχαν υψηλά επίπεδα της C αντιδρώσας πρωτεΐνης στο αίμα τους, έναν αναγνωρίσιμο δείκτη φλεγμονής (JAMA, 2003; 290: 2945–51).

Άλλες Αιτίες
Η ιατρική επικεντρώνεται στα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης, των LDL και HDL (υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη, «καλή» χοληστερόλη) ως τις κύριες αιτίες των καρδιοπαθειών. Παρόλα αυτά, υπάρχουν και άλλες αιτίες που μπορεί να είναι εξίσου σημαντικές και αποδεικνύουν ότι τελικά οι καρδιαγγειακές παθήσεις είναι μια φλεγμονώδης διαδικασία.

* Η αντιδρώσα πρωτεΐνη C: Αν οι καρδιακές παθήσεις είναι ασθένειες που προκαλούνται από τη συσσώρευση λιπιδίων, όπως υποστηρίζει και η παραπάνω υπόθεση σχετικά με τη χοληστερόλη, τότε τα επίπεδα της πρωτεΐνης C δεν μπορούν να προβλέψουν μελλοντικά καρδιακά προβλήματα- αν και τελικά μπορούν. Η πρωτεΐνη C αποτελεί αιτία αυξημένης φλεγμονής και έχει αποδειχτεί ότι είναι ένας εξαιρετικά ακριβής προάγγελος εμφραγμάτων, διαβήτη, καρδιακών προσβολών και θανάτων από καρδιαγγειακές παθήσεις (J Periodontol, 2008;79: 1544–51). Οι στατίνες φαίνεται να έχουν, χωρίς να το επιδιώκουν, το πλεονέκτημα της μείωσης των επιπέδων της πρωτεΐνης C και ασθενείς με χαμηλά επίπεδα μπορούν και αναρρώνουν γρηγορότερα μετά από μία καρδιακή προσβολή— ακόμα και όταν οι στατίνες δε μπορούν να μειώσουν τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης. (N Engl J Med, 2005; 352: 20–8).

* Ινωδογόνο: Είναι μια άλλη πρωτεΐνη που αποτελεί αιτία αυξημένης φλεγμονής. Το ινωδογόνο στο αίμα είναι ένας σημαντικός δείκτης καρδιακών παθήσεων και όσοι το έχουν σε υψηλά επίπεδα, έχουν και έξι φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρδιαγγειακές παθήσεις. Αντιθέτως, άτομα με χαμηλά επίπεδα ινωδογόνου σπάνια αναπτύσσουν καρδιοπάθειες, ακόμα και όταν τα επίπεδα της LDL είναι υψηλά.(Arterioscler Thromb, 1994;14: 54–9).

* Ομοκυστεΐνη: Το συγκεκριμένο αμινοξύ υπάρχει ως υποπροϊόν της κανονικής διάσπασης των πρωτεϊνών στο σώμα. Είναι προάγγελος αρτηριοπαθειών και καρδιακών προσβολών και τα υψηλά επίπεδα αυτού, θα αυξήσουν σημαντικά τον κίνδυνο ακόμα και όταν η χοληστερόλη είναι κανονική ή και χαμηλή (Eur J Cardiovasc Prev Rehabil, 2009; epub: March 16). Μάλιστα, τα αυξημένα επίπεδα ομοκυστεΐνης μπορούν να τετραπλασιάσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων (N Engl J Med, 1997; 337: 230–6). Η μεγαλύτερη καρδιολογική έρευνα που πραγματοποιήθηκε ποτέ, η αμερικανική καρδιολογική μελέτη «Framingham» αποκάλυψε ότι όσο υψηλότερα είναι τα επίπεδα ομοκυστεΐνης, τόσο μεγαλύτερος είναι και ο βαθμός στένωσης των καρωτίδων αρτηριών.(N Engl J Med, 1995; 332: 286–91).

Τοξικά αίτια
Ολοένα και περισσότερα στοιχεία έρχονται στο φως, τα οποία στηρίζουν την άποψη ότι ακόμα και περιβαλλοντικοί παράγοντες θα μπορούσαν να παίζουν κύριο ρόλο στην εμφάνιση καρδιακών παθήσεων. Αυτό είναι κάτι που η ιατρική, βέβαια, αγνοεί. Πέρα από τους πλέον καθιερωμένους παράγοντες όπως είναι το κάπνισμα, ο διαβήτης, το άγχος και η λαιμαργία, τα καρδιακά προβλήματα θα μπορούσαν να προκαλούνται και από περιβαλλοντικούς ρυπαντές και τοξικές ουσίες, όπως είναι τα βαρέα μέταλλα, τα διαλυτικά και το ΒΡΑ (δισφαινόλη Α).

*Μόλυβδος: Έκθεση ακόμα και σε χαμηλά επίπεδα μολύβδου, μπορεί να προκαλέσει αύξηση της αρτηριακής πίεσης (J Toxicol Environ Health 1994; 43: 419–40). Οι περισσότεροι από εμάς εκτιθέμεθα σε μόλυβδο όταν πίνουμε νερό που έχει περάσει μέσα από παλιούς αγωγούς, όταν καταναλώνουμε τροφές που έχουν τοποθετηθεί σε παλιά κεραμικά πιάτα, όταν τον εισπνέουμε από τον αέρα και τέλος από τις βαφές μαλλιών και τα καλλυντικά.

*Υδράργυρος: Ένα από τα όργανα που χτυπάει κατά κύριο λόγο ο μεθυλοϋδράργυρος είναι η καρδιά και μία από τις κυριότερες πηγές του είναι τα ψάρια που κολυμπούν σε μολυσμένα νερά. Μάλιστα, μια μελέτη κατάφερε να αποδείξει τη σχέση μεταξύ της κατανάλωσης ψαριών και των καρδιακών προσβολών καθώς και της καρδιαγγειακής νόσου (Nutr Rev, 2004; 62: 68–72).

*Αρσενικό: Το χημικό αυτό στοιχείο αποτελεί αιτία εμφράγματος, στεφανιαίας νόσου και αθηροσκλήρωσης ή σκλήρυνσης των αρτηριών (Am JEpidemiol, 2005; 162: 1037–49). Υπάρχει στο νερό που πίνουμε, τις τροφές (κυρίως κοτόπουλο), τα εντομοκτόνα, τα επεξεργασμένα ξύλα, τα φάρμακα και το γυαλί.

*Δισφαινόλη Α: Αυξημένα επίπεδα ΒΡΑ οδηγούν σε στηθάγχη, καρδιακή προσβολή και στεφανιαία νόσο (JAMA, 2008; 300: 1303–10). Το οργανικό σύνθετο χρησιμοποιείται στα πλαστικά μπουκάλια, την εσωτερική επένδυση κονσερβών και τα οδοντικά σφραγίσματα.

*Διαλυτικά: Αυτοί οι παράγοντες μπορούν να προκαλέσουν αρρυθμίες ή αστάθεια στο ρυθμό της καρδιάς (Rom WN, ed. Environmental and Occupational Medicine, 2η έκδοση, Βοστώνη:Little, Brown & Co. 1992). Υπάρχουν σε βαφές μαλλιών, μπογιές, καλλυντικά, προϊόντα καθαρισμού, βιομηχανικά χημικά, χημικά στεγνού καθαρισμού, πετρελαιοειδή και χρώματα.

Θρεπτικά στοιχεία
Ελλείψεις σε θρεπτικά στοιχεία μπορεί να αποτελούν άμεσα την αιτία μιας καρδιοπάθειας ή το αποτέλεσμα μιας διαδικασίας που μπορεί να οδηγήσει σε αυτή. Σε κάθε μια από τις δύο περιπτώσεις, η διόρθωση αυτής της έλλειψης μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην αναίρεση του κινδύνου εμφάνισης της πάθησης— ή ακόμα και της ίδιας της πάθησης.

*Βιταμίνες της ομάδας Β: Οι βιταμίνες Β6, Β12 και το φολικό οξύ αποτελούν σημαντικές θρεπτικές ουσίες για μια υγιή καρδιά. Σε κάποια μελέτη βρέθηκε ότι ο κίνδυνος εμφάνισης καρδιοπάθειας μειώθηκε κατά τα δύο τρίτα, σε όσους έπαιρναν συμπληρώματα των συγκεκριμένων βιταμινών (Irish J Med Sci, 1995; 164 Suppl 15: 51A). Σε μία άλλη μελέτη ακούσια ανακαλύφθηκε ότι 3000 ασθενείς με σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα που έπαιρναν βιταμίνη Β6 κατά τη θεραπεία τους, κινδύνευαν κατά 75% λιγότερο από ξαφνική καρδιακή προσβολή και ισχαιμία μετά από πέντε χρόνια αγωγής (Res Commun Mol Pathol Pharmacol, 1995; 89: 208–20).

*Χρώμιο: Αυτό το σημαντικό ιχνοστοιχείο δύσκολα βρίσκεται σε μια συνηθισμένη διατροφή καθώς αφαιρείται μετά από επεξεργασία από τις περισσότερες τροφές που φτάνουν στον καταναλωτή. Η σημασία του για μια καλή υγεία αναφέρθηκε σε μια μελέτη για ασθενείς με στεφανιαία νόσο, όλοι εκ των οποίων είχαν χαμηλά επίπεδα σε χρώμιο (Am Heart J, 1980; 99: 604–6). Συμπληρώματα χρωμίου βοηθούν εκτός των άλλων και στον έλεγχο των επιπέδων γλυκόζης σε άτομα με διαβήτη τύπου 2, που συχνά οδηγούν σε καρδιαγγειακή νόσο(Diabetes, 1997; 46: 1786–91).

*Μαγνήσιο: Πρόκειται για ένα άλλο ιχνοστοιχείο που έχει αφαιρεθεί μέσω επεξεργασίας από τη δυτική διατροφή και άτομα με έλλειψη σε αυτό, έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής πάθησης (Magnes Bull,1981; 3: 165–77).

*Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα: Ενώ οι στατίνες προσπαθούν να μειώσουν τα επίπεδα της «κακής» LDL χοληστερόλης, τα συμπληρώματα από ιχθυέλαιο αυξάνουν την «καλή» HDL χοληστερόλη. Σε κάποια μελέτη, τα συμπληρώματα με Ω-3 ήταν πολύ καλύτερα από τη στατίνη Crestor (ροσουβαστατίνη) στην παρεμπόδιση χρόνιων καρδιακών παθήσεων (Time Magazine, August 31, 2008).

*Ναττοκινάση: Πρόκειται για ένα ένζυμο που προέρχεται από τη ζύμωση συγκεκριμένης ποικιλίας σπόρων της σόγιας και έχει αποδειχτεί ότι ενισχύει την καλή υγεία της καρδιάς. Σε μια δοκιμασία, η ναττοκινάση κατάφερε να μειώσει και τη συστολική αλλά και τη διαστολική πίεση σε ασθενείς με υπέρταση στα πρώτα της στάδια (Hypertens Res, 2008; 31: 1583–8). Επίσης δοκιμάστηκε και σε 204 ταξιδιώτες μετά από μακράς διάρκειας πτήση (7-8 ώρες), οι οποίοι είχαν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης. Παρόλα αυτά, κανείς από όσους είχαν πάρει ναττοκινάση δεν παρουσίασε θρόμβωση σε αντίθεση με το 5,4% εκείνων στους οποίους χορηγήθηκε κάποιο εικονικό φάρμακο (π.χ. ζαχαρίνη)(Angiology, 2003; 54: 531–9).

*Σερραπεπτάση: Αν όντως η καρδιαγγειακή νόσος είναι μια φλεγμονώδης πάθηση, το συγκεκριμένο ένζυμο (που προέρχεται από το βακτήριο Serratia) μπορεί να παίξει έναν σημαντικό ρόλο στην καταπολέμησή της. Αν και η έρευνα πάνω στις ιδιότητα της σερραπεπτάσης ως μέσο θεραπείας καρδιοπαθειών είναι περιορισμένη, ο αντιφλεγμονώδης χαρακτήρας της έχει καταγραφεί σε αρκετές μελέτες. Βοήθησε πολύ σε περιπτώσεις μετεγχειρητικών οιδημάτων και πόνων (Int J Oral Maxillofac Surg, 2008; 37: 264–8), καθώς και στη θεραπεία καταστάσεων που σχετίζονται με φλεγμονές όπως διαταραχές σε αυτιά, μύτη και λαιμό (J Int Med Res, 1990; 18: 379–88), σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα (J Assoc Physicians India, 1999; 47: 1170–2) και μυοσκελετικούς τραυματισμούς (Fortschr Med, 1989; 107: 67–8).

*Βρομελίνη: Πρόκειται για ένα ακόμα ένζυμο (προέρχεται από τον ανανά) με αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, για το οποίο έχουν γίνει πολυάριθμες μελέτες σχετικά με την αποτελεσματικότητά του στη θεραπεία καρδιακών παθήσεων. Έχει παρόμοια πλεονεκτήματα με την ασπιρίνη αλλά δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος αιμορραγίας. Μειώνει τον αριθμό και τη συγκέντρωση αιμοπεταλίων, δηλαδή τη μάζα που δημιουργούν όταν «κολλούν» το ένα πάνω στο άλλο (Platelets, 2006; 17: 37–41; Experientia, 1972; 28: 844–5), και μπορεί επίσης να μειώσει και την εμφάνιση στηθάγχης (Acta Med Empirica, 1978; 5: 274–8). Η βρομελίνη μπορεί να έχει θετική επίδραση ακόμα και σε βλάβη στα νεφρά εξαιτίας υπέρτασης— βέβαια μέχρι στιγμής το έχουμε διαπιστώσει μόνο σε ποντίκια, οπότε δεν είναι σίγουρο ότι ισχύει και για τους ανθρώπους (Am J Nephrol, 1998; 18: 570–6).

Κάτι πλανάται στην ατμόσφαιρα.
Μια νέα μελέτη ενίσχυσε την υποψία ότι η μόλυνση της ατμόσφαιρας αποτελεί μια ακόμα κύρια αιτία καρδιακών προβλημάτων. Σαράντα υγιείς εθελοντές εκτέθηκαν σε μολυσμένο αέρα μετά από προτροπή ερευνητών και έτσι ανακαλύφθηκε ότι ο καπνός του τσιγάρου και το λάδι μαγειρέματος μπορούν να αλλάξουν τον αέρα που αναπνέουμε, να αυξήσουν την αρτηριακή πίεση και να αλλάξουν το ρυθμό της καρδιάς ακόμα και μετά από σύντομη έκθεση. Τα αποτελέσματα ήταν δραματικά παρά το γεγονός ότι τα επίπεδα έκθεσης ήταν πολύ χαμηλά, ανέφεραν οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Κεντάκυ στην ετήσια συνέλευση της Αμερικανικής Κοινότητας Φυσιολογίας, που διεξήχθη στη Νέα Ορλεάνη τον Απρίλιο του 2009.

Ο ίδιος ο αέρας περιέχει ένα μίγμα χημικών ουσιών, βαρέων μετάλλων, διαλυτικών, πολυκυκλικών υδρογονανθράκων, εντομοκτόνων και όζοντος. Όλα αυτά προέρχονται από τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων, τα καύσιμα, τα εντομοκτόνα, τα βιομηχανικά απόβλητα και τα εργοστάσια. Όλες οι μορφές ατμοσφαιρικής ρύπανσης σχετίζονται με αυξημένη αρτηριακή πίεση, εγκεφαλικά, καρδιακές προσβολές, θρομβώσεις του αίματος και σκλήρυνση των αρτηριών (Rev Environ Health, 2007; 22: 115–37).

Τέλος, ο αέρας που αναπνέουμε περιέχει αιωρούμενα σωματίδια, ένα μίγμα σωματιδίων και υγρών σταγονιδίων. Αποτελούν ένα μίγμα οξέων, όπως νιτρικά και θειικά, οργανικών ενώσεων, μετάλλων και σωματιδίων σκόνης και εδάφους. Τα αιωρούμενα σωματίδια μπορούν να επηρεάσουν καρδιά και πνεύμονες και να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας (www.epa.gov/air/ particlepollution/). Επίσης μπορούν να επιδεινώσουν την κατάσταση υγείας εκείνων που έχουν ήδη προβλήματα με την καρδιά τους και εκείνων που έχουν αυξημένους τους δείκτες φλεγμονής (Environ Health Perspect, 2006; 114: 992–8).

Συνοψίζοντας
Παρά τα δισεκατομμύρια δολάρια που ξοδεύονται για τις στατίνες, τις τροφές χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και την εκπαίδευση σε θέματα υγείας, οι καρδιακές παθήσεις παραμένουν η κυριότερη αιτία θανάτων στη δύση. Οι ειδικοί στον τομέα της υγείας παρηγορούνται από το γεγονός ότι ο αριθμός θανάτων από καρδιοπάθειες μειώνεται, ωστόσο συνεχίζει να αποτελεί το 40% του συνόλου θανάτων. Η ιατρική έχει τέτοια εμμονή με τη θεωρία ότι η αυξημένη χοληστερόλη είναι και η αιτία για τις παθήσεις της καρδιάς— όταν στην πραγματικότητα, κάνει αποδεδειγμένα περισσότερο καλό, παρά κακό— που έχει τυφλωθεί και δε μπορεί να εντοπίσει άλλες αιτίες της καρδιαγγειακής νόσου.

Για παράδειγμα, υπάρχουν συνεχώς αυξανόμενα στοιχεία που υποστηρίζουν ότι τέτοιου είδους διαταραχές είναι αποτέλεσμα μιας φλεγμονώδους διαδικασίας και ότι η χοληστερόλη αποτελεί πρόβλημα μόνο όταν φτάνει σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα, πολύ πιο πάνω από αυτά που θεωρούνται επικίνδυνα σήμερα.

Επιπλέον, η ιατρική πρέπει να συνυπολογίσει και τους περιβαλλοντικούς παράγοντες και να ανακαλύψει άλλους τρόπους για να αντιμετωπίσει τέτοιου είδους προκλήσεις. Μάλιστα, η καρδιακή νόσος αποτελεί ένα ακόμη παράδειγμα ότι η ιατρική βαδίζει τυφλά στο δρόμο των φαρμακευτικών χωρίς να μπορεί να κοιτάξει πουθενά αλλού γύρω της.