Ιστορία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, Τα μυστικά της γλώσσας

Οι ήχοι της γλώσσας και οι ήχοι των ζώων

Η λέξη πόνος, όπως και όλες οι άλλες λέξεις της γλώσσας, είναι φτιαγμένη από ήχο· όπως από ήχο είναι φτιαγμένα τα βογκητά, οι κραυγές κλπ. Αλλά ο ήχος από τον οποίο είναι φτιαγμένη η λέξη διαφέρει από τον ήχο με τον οποίο είναι φτιαγμένη η κραυγή ή το βογκητό ή το γάβγισμα,   γιατί μπορεί να χωριστεί σε μικρότερα κομμάτια. Έτσι, όλοι ξέρουμε ότι η λέξη τόνος π.χ. αποτελείται από τα γράμματα τ, ο, ν, ο, ς. Τα γράμματα είναι οι εικόνες των ήχων πάνω σε ένα χαρτί. Αν συνδυάσουμε διαφορετικά αυτά τα γράμματα και τους ήχους που απεικονίζουν, θα φτιάξουμε μια άλλη λέξη: νότος. Ένα ακόμη παράδειγμα: αν συνδυάσουμε διαφορετικά τα γράμματα της λέξης μόνος, έχουμε τη λέξη νόμος.

 

Το γάβγισμα του σκύλου όμως δεν μπορεί να χωριστεί σε μικρότερα κομμάτια. Αυτό μπορεί να το καταλάβει κανείς αν σκεφτεί πώς γράφουμε συνήθως αυτή τη συμπεριφορά του σκυλιού: γαβ. Οι συνδυασμοί αβγ, αγβ, βαγ, βγα και γβα δεν σημαίνουν τίποτε για το σκυλί. Το γαβ του σκυλιού εκφράζει ολόκληρο την αντίδρασή του σε κάποιο ερέθισμα και δεν χωρίζεται σε μικρότερα κομμάτια. Η γλώσσα όμως φτιάχνεται από κομμάτια ήχου χωρίς νόημα, τα οποία σε διάφορους συνδυασμούς δημιουργούν τις λέξεις, δηλαδή τις εκφράσεις με νόημα. Αυτό άλλωστε φαίνεται και σε αυτό που όλοι ξέρουμε: το αλφάβητο. Τα 24 γράμματα του αλφαβήτου, που είναι οι εικόνες των ήχων της ελληνικής γλώσσας, δίνουν σε διάφορους συνδυασμούς όλο το λεξιλόγιο της ελληνικής γλώσσας. Αυτό είναι το μεγάλο μυστικό της γλώσσας.

 

Αυτό το μυστικό εξηγεί γιατί η λέξη πόνος μπορεί να χρησιμοποιηθεί χωρίς να πονάμε, ενώ το βογκητό του πόνου δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί χωρίς να πονάμε: ο ήχος του βογκητού είναι ο ίδιος ο ήχος του πόνου, όπως τον ζούμε εκείνη τη στιγμή. Ενώ ο ήχος της λέξης πόνος δεν συνδέεται άμεσα με το αίσθημα του πόνου. Γι' αυτό και μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη λέξη αυτή χωρίς να πονάμε. Αποτελείται από πέντε κομμάτια ήχου, τα οποία σε άλλους συνδυασμούς μπορούν να εκφράσουν άλλα πράγματα. Αυτό είναι που κάνει τον ήχο της κραυγής φυσικό ήχο και τον ήχο της λέξης πόνος, και της κάθε λέξης, γλωσσικό ήχο. Γι' αυτό και οι φυσικοί ήχοι είναι σε όλες τις γλώσσες ίδιοι (με τον ίδιο τρόπο βογκάνε ή κραυγάζουν οι Άγγλοι, οι Γάλλοι κλπ.) και δεν μαθαίνονται. Κανένας από εμάς δεν έμαθε να βογκάει, να κραυγάζει· το ίδιο ισχύει και για τα ζώα. Οι φυσικοί ήχοι των ζώων είναι μια ενστικτώδης συμπεριφορά, δηλαδή μια συμπεριφορά που δεν μαθαίνεται. Αντίθετα, οι ήχοι της γλώσσας μαθαίνονται. Το μικρό παιδί μαθαίνει σιγά σιγά ότι οι συνδυασμοί των πέντε ήχων π, ο, ν, ο, ς, που σχηματίζουν τη λέξη πόνος, σημαίνουν κάτι.

Πώς οι λέξεις σημαίνουν κάτι;

Όλοι ξέρουμε ότι, ενώ δεν υπάρχουν λεξικά , για τους φυσικούς ήχους (κραυγές, βογκητά κλπ.) ή τις συμπεριφορές των ζώων, υπάρχουν λεξικά για τη γλώσσα. Αν ανοίξουμε ένα λεξικό στη λέξη παιδί,   θα δούμε ότι η σημασία που δίνει είναι «άνθρωπος, αρσενικού ή θηλυκού γένους, μικρής ηλικίας». Αν ψάξουμε στη λέξη κότα, θα βρούμε ότι σημαίνει «είδος κατοικίδιου πτηνού που εκτρέφεται για τα αβγά και για το κρέας του». Αν βρούμε τη λέξη πόνος, θα δούμε ως σημασία «(έντονα) δυσάρεστο αίσθημα, που προκαλείται σε σημείο, σε περιοχή ή σε όργανο του σώματος από αρρώστια, χτύπημα, τραυματισμό ή από άλλες βλάβες και αιτίες». Όπως θα παρατηρήσετε, η σημασία των τριών αυτών λέξεων δίνεται μέσα από μια περιγραφή που χρησιμοποιεί άλλες λέξεις.

Η σημασία λοιπόν των λέξεων είναι μια περιγραφή. Και αυτό ακριβώς τις ξεχωρίζει από τις κραυγές, τα βογκητά, τα γαβγίσματα, που δεν αποτελούν περιγραφές αλλά φυσικές, ενστικτώδεις αντιδράσεις σε ερεθίσματα που σημαίνουν κάτι, χωρίς ωστόσο να το περιγράφουν. Ο γλωσσικός ήχος κλείνει μέσα του μια περιγραφή, ενώ ο φυσικός ήχος δεν κάνει κάτι τέτοιο.

 

Το μυστικό ωστόσο της γλώσσας δεν τελειώνει εδώ. Αν προσέξετε τις περιγραφές που δίνουν τα λεξικά για τις τρεις λέξεις που είδαμε πιο πάνω, θα δείτε ότι όλες είναι γενικές. Με άλλα λόγια, όταν το λεξικό μάς δίνει τη σημασία της λέξης κότα, δεν μας μιλάει για τη συγκεκριμένη κότα που βλέπουμε σε μια δεδομένη στιγμή, αλλά για τις κότες γενικά, ως ένα είδος ζώου. Όταν μας δίνει τη σημασία για τη λέξη πόνος, δεν μας μιλάει για το αίσθημα του πόνου που νιώθουμε κάποια συγκεκριμένη στιγμή αλλά για τον πόνο γενικά, ως ένα είδος αισθήματος. Όταν, τέλος, διαβάζουμε στο λεξικό τη σημασία της λέξης παιδί, η σημασία αυτή δεν αφορά κάποιο συγκεκριμένο παιδί, όπως το βλέπουμε μπροστά μας κάποια στιγμή, αλλά τα παιδιά γενικά.

 

Αν θέλουμε να μιλήσουμε για τη συγκεκριμένη κότα, ή για έναν συγκεκριμένο πόνο που αισθανόμαστε, ή για ένα συγκεκριμένο παιδί, θα βάλουμε μπροστά στη λέξη το άρθρο: θα πούμε το παιδί, ο πόνος, η κότα. Με το άρθρο μπορούμε να συνδέσουμε τη γενική περιγραφή, που είναι η σημασία κάθε λέξης, με έναν συγκεκριμένο αντιπρόσωπο του είδους που περιγράφει γενικά η σημασία της λέξης. Έτσι, αν πω Ήρθε το παιδί, αυτό μπορεί να μεταφραστεί με βάση το λεξικό, όπως είδαμε παραπάνω, «ήρθε ένα μέλος του είδους άνθρωπος, αρσενικού ή θηλυκού γένους, μικρής ηλικίας».

 

Οι λέξεις, λοιπόν, σε αντίθεση με τα βογκητά, τα γαβγίσματα και τις κραυγές, περιγράφουν γενικά. Και αυτό σημαίνει μιλώ: σημαίνει ότι έχω στο κεφάλι μου σημασίες, δηλαδή γενικές περιγραφές του κόσμου μέσα στον οποίο ζω. Αυτό λείπει από τα ζώα. Τα ζώα απλώς αντιδρούν με γαβγίσματα, βελάσματα, χλιμιντρίσματα σε ερεθίσματα από το περιβάλλον τους. Αλλά αυτές οι αντιδράσεις δεν έχουν σημασία. Δεν είναι δηλαδή περιγραφές, και μάλιστα γενικές, του κόσμου με τον οποίο έρχονται σε επαφή.

 

Αυτές οι τελευταίες παρατηρήσεις μπορούν να μας βοηθήσουν να καταλάβουμε αυτό που είδαμε λίγο πιο πάνω και το ονομάσαμε το μυστικό της γλώσσας: ότι ο γλωσσικός ήχος, σε αντίθεση με τον φυσικό ήχο της κραυγής, του γαβγίσματος, του βελάσματος κλπ., αποτελείται από ξεχωριστά κομμάτια ήχου, αυτά που αντιπροσωπεύονται στα γράμματα του αλφαβήτου και τα οποία συνδυάζονται με πολλούς τρόπους. Με τους πολλούς συνδυασμούς ενός περιορισμένου αριθμού κομματιών ήχου (τους ονομάζουμε φθόγγους  ) κατασκευάζεται η ποικιλία των σημασιών της γλώσσας.

Όλες οι γλώσσες είναι ίδιες: όλες είναι σχεδιασμένες με τον ίδιο τρόπο

Όλες οι γλώσσες κατασκευάζουν τον πολύ μεγάλο αριθμό λέξεων που έχουν με έναν μικρό, περιορισμένο αριθμό κομματιών ήχου. Και έτσι, παρά τις διαφορές τους ως προς τους ήχους που χρησιμοποιούν, είναι κατά βάθος ίδιες. Δηλαδή έχουν τον ίδιο σχεδιασμό. Και αν διαφέρουν ως προς τους γλωσσικούς ήχους που χρησιμοποιούν, δεν διαφέρουν ως προς τις σημασίες που εκφράζουν. Γι' αυτό και μπορούμε να κάνουμε μεταφράσεις από γλώσσα σε γλώσσα, χωρίς να εμποδιζόμαστε από τις διαφορές των γλωσσικών ήχων (των φθόγγων που χρησιμοποιεί κάθε γλώσσα) και των συνδυασμών τους.

 

Το μεγάλο μυστικό της γλώσσας λοιπόν είναι ότι με έναν μικρό αριθμό ήχων (τους ονομάσαμε φθόγγους) δημιουργεί τη μεγάλη ποικιλία των λέξεων που χρησιμοποιούμε κάθε μέρα. Και αυτή είναι η μεγάλη διαφορά μεταξύ ανθρώπων και ζώων. Αυτό είναι εύκολο να το καταλάβει κανείς, όπως έχουμε ήδη πει, αν σκεφτεί τα γράμματα του αλφαβήτου. Με τα 24 γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου, που απεικονίζουν τους ήχους (τους φθόγγους) της ελληνικής γλώσσας, κατασκευάζονται όλες αυτές οι λέξεις που χρησιμοποιούμε καθημερινά για να μιλήσουμε για μας και για τον κόσμο γύρω μας.

Άλλο είναι τα γράμματα και άλλο είναι οι φθόγγοι

Αλλά εδώ πρέπει να καταλάβουμε ότι τα γράμματα και οι φθόγγοι δεν είναι το ίδιο πράγμα. Οι φθόγγοι είναι ήχος, ενώ τα γράμματα είναι εικόνες (σχέδια) των ήχων αυτών. Όλοι ξέρουμε, επιπλέον, ότι πρώτα μαθαίνουμε να μιλάμε και ύστερα να γράφουμε. Ή ότι μπορούμε να μιλάμε, χωρίς να ξέρουμε να γράφουμε. Και αυτό είναι πολύ συχνό. Πολλοί άνθρωποι δεν κατάφεραν να πάνε στο σχολείο και να μάθουν γράμματα, αλλά αυτό δεν τους εμποδίζει να μιλούν.

 

Επίσης, πολύ συχνά ο τρόπος με τον οποίο γράφουμε μια λέξη είναι διαφορετικός από τον τρόπο που τη λέμε, που την προφέρουμε. Έτσι, γράφουμε παιδί αλλά προφέρουμε peδί. Όσοι ξέρουν αγγλικά, θα παρατηρήσουν το ίδιο και σε αυτή τη γλώσσα: γράφουμε στα αγγλικά night για τη 'νύχτα', ενώ προφέρουμε [náit]. Αλλά γιατί συμβαίνει αυτό; Συμβαίνει γιατί η γλώσσα αλλάζει μέσα στον χρόνο,   εξακολουθούμε όμως συχνά να γράφουμε τις λέξεις έτσι όπως προφέρονταν παλιότερα.

Έτσι, στα αρχαία ελληνικά το αι που βλέπουμε στη λέξη παιδί προφερόταν ακριβώς όπως γράφεται. Μέσα στον χρόνο άλλαξε η προφορά και το αι κατέληξε να προφέρεται σαν [e]. Άλλαξε η προφορά αλλά δεν άλλαξε η γραφή. Έτσι σήμερα γράφουμε παιδί και προφέρουμε [peδί].

Η γλώσσα αλλάζει αλλά δεν χαλάει

Η γλώσσα, λοιπόν, όπως όλα τα πράγματα, αλλάζει μέσα στον χρόνο. Και αλλάζει με τον ίδιο τρόπο που αλλάζει καθετί που χρησιμοποιούμε. Το παντελόνι που φοράμε αλλάζει από τη χρήση του: παλιώνει, αλλάζει χρώμα, σκίζεται κλπ. Η γλώσσα αλλάζει όπως το ρούχο, αλλά δεν χαλάει και δεν φθείρεται. Και δεν χαλάει, γιατί δεν παύει ποτέ να είναι το εργαλείο με το οποίο επικοινωνούν οι άνθρωποι. Η γλώσσα περνάει από γενιά σε γενιά, από τη μάνα στο παιδί και από το παιδί στο δικό του παιδί, και έτσι συνεχίζει να κάνει τη δουλειά της. Μέσα στον χρόνο αλλάζουν οι ήχοι (οι φθόγγοι είδαμε ένα παράδειγμα παραπάνω) και χρησιμοποιούνται καινούργιες λέξεις για να μιλήσουμε για καινούργια πράγματα. Η λέξη υπολογιστής ή κομπιούτερ π.χ. χρησιμοποιείται για να ονομάσει ένα καινούργιο εργαλείο που δεν υπήρχε παλιά. Αντίθετα, η λέξη βοεβόδας, που σήμαινε έναν αξιωματούχο στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, ή η λέξη γαλέρα, που σήμαινε έναν παλιό τύπο καραβιού με πανιά, δεν χρησιμοποιούνται σήμερα,   γιατί δεν υπάρχουν πια βοεβόδες και γαλέρες  .

Τις λέξεις αυτές τις χρησιμοποιούν μόνο αυτοί που ασχολούνται ειδικά με παλιότερες εποχές.

 

Και τις δύο αυτές λέξεις, βοεβόδας και γαλέρα, τις πήρε η ελληνική γλώσσα από άλλες γλώσσες, τις δανείστηκε. Αυτό γίνεται συνεχώς. Όλες οι γλώσσες δανείζουν η μία στην άλλη. Σήμερα στα ελληνικά υπάρχουν πολλές λέξεις που προέρχονται από τα αγγλικά: μπαρ, κομπιούτερ· από τα γαλλικά: ασανσέρ- από τα τουρκικά: καβγάς, μεράκι. Αλλά και οι γλώσσες αυτές έχουν με τη σειρά τους δανειστεί από τα ελληνικά. Η λέξη ντίσκο, που μας φαίνεται αγγλική, προέρχεται από την ελληνική λέξη δίσκος (δισκοθήκη  ). Η λέξη anahtar[anaχtár] στα τουρκικά σημαίνει «κλειδί» και βγαίνει από την ελληνική λέξη ανοιχτήρι. Οι γλώσσες λοιπόν δεν έχουν σύνορα. Καθώς αλλάζει ο κόσμος γύρω μας, δανειζόμαστε από άλλες γλώσσες ή δανείζουμε σε άλλες γλώσσες, για να μπορέσουμε να μιλήσουμε για καινούργια πράγματα. Μπορούμε λοιπόν να καταλάβουμε γιατί η γλώσσα, σε αντίθεση με το παντελόνι που φοράμε, αλλάζει χωρίς να χαλάει. Προσαρμόζεται πάντα στις καινούργιες συνθήκες.

 

Μπορεί όμως κάποτε να χαθεί μια γλώσσα. Μια γλώσσα χάνεται, όταν δεν έχει πια ανθρώπους να τη μιλούν, δηλαδή δεν έχει ομιλητές  . Και αυτό συμβαίνει, όταν μια κοινότητα ανθρώπων που μιλάει μια γλώσσα ζει σε ένα περιβάλλον όπου κυριαρχεί μια άλλη γλώσσα. Κυριαρχεί γιατί τη μιλούν πολύ περισσότερο, και γιατί αυτοί που τη μιλούν έχουν πολιτική και κοινωνική δύναμη. Έτσι, κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, κοινότητες που μιλούσαν ελληνικά (ελληνόφωνες κοινότητες) αλλά ήταν απομονωμένες στα βάθη της Ανατολής έπαψαν να μιλούν ελληνικά και έγιναν τουρκόφωνες. Οι Ιρλανδοί, που ζούσαν κάτω από την κυριαρχία των Άγγλων, έχασαν τη δική τους παλιά γλώσσα και έγιναν, οι περισσότεροι, αγγλόφωνοι.

Η μητρική γλώσσα

Μητρική μας γλώσσα είναι αυτή που μαθαίνουμε στα πρώτα χρόνια της ζωής μας από το οικογενειακό μας περιβάλλον. Τη μαθαίνουμε χωρίς δασκάλους και σχολεία, με τα ακούσματα από αυτό το περιβάλλον. Όταν πηγαίνουμε στην πρώτη τάξη του δημοτικού, έχουμε ήδη μάθει τη μητρική μας γλώσσα. Ωστόσο, μπορεί σε μια οικογένεια η μητρική γλώσσα των γονιών να μην είναι ίδια, π.χ. η μητέρα να είναι Ελληνίδα και ο πατέρας να μιλάει άλλη γλώσσα. Τότε το μικρό παιδί μαθαίνει και τις δύο γλώσσες. Πάλι χωρίς δασκάλους, μαθήματα και σχολεία. Γίνεται δηλαδή δίγλωσσο.

 

Η μητρική μας γλώσσα δεν είναι πάντα η ίδια με τη γλώσσα του κράτους μέσα στο οποίο ζούμε. Έτσι, στη Θράκη ζουν έλληνες πολίτες που έχουν ως μητρική γλώσσα τα τουρκικά. Ταυτόχρονα μαθαίνουν και μιλούν τη γλώσσα του κράτους στο οποίο ανήκουν, που είναι τα ελληνικά. Τα παιδιά των μεταναστών που ζουν στην Ελλάδα έχουν και αυτά διαφορετική μητρική γλώσσα από την ελληνική, που είναι η γλώσσα του κράτους στο οποίο οι γονείς τους ζουν και εργάζονται. Επίσης, δύο διαφορετικά κράτη μπορεί να μοιράζονται την ίδια γλώσσα. Η αγγλική γλώσσα μιλιέται στην Αγγλία, τις Η.Π.Α., την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία και τον Καναδά. Όλα αυτά τα διαφορετικά κράτη μοιράζονται την ίδια γλώσσα. Η Κύπρος και η Ελλάδα είναι δύο διαφορετικά κράτη με την ίδια γλώσσα.

Η γλώσσα που χρησιμοποιούμε δεν είναι παντού και πάντα η ίδια

Όλοι μας μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι η ελληνική γλώσσα δεν είναι η ίδια σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας. Οι Κρητικοί έχουν διαφορετική προφορά και χρησιμοποιούν διαφορετικές λέξεις, και το ίδιο ισχύει και για τους Κύπριους, τους Πόντιους  και άλλους. Αυτές τις διαφορετικές μορφές της ελληνικής από τόπο σε τόπο τις ονομάζουμε διαλέκτους. Τη γλώσσα του σχολείου, των εφημερίδων, της τηλεόρασης, του ραδιοφώνου, της διοίκησης (των υπουργείων, των δημόσιων υπηρεσιών κλπ.) την ονομάζουμε κοινή ελληνική γλώσσα, γιατί είναι αυτή που μιλιέται σε όλη την Ελλάδα. Αυτό δεν σημαίνει ότι κάποιος δεν μπορεί να εξακολουθεί να μιλάει στο σπίτι του ή να καταλαβαίνει αυτές τις άλλες μορφές της ελληνικής που ονομάσαμε διαλέκτους. Αλλά αυτές οι διάλεκτοι χάνονται σιγά σιγά για τον ίδιο λόγο που (όπως είδαμε παραπάνω) χάθηκαν κάποιες γλώσσες: γιατί οι ομιλητές τους τις εγκατέλειψαν για χάρη μιας άλλης γλώσσας. Και στην περίπτωση των διαλέκτων αυτοί που τις μιλούν τις εγκαταλείπουν γιατί η κοινή νέα ελληνική είναι η επίσημη γλώσσα του κράτους. Ακριβώς επειδή είναι η επίσημη γλώσσα του κράτους, έχει μεγαλύτερη δύναμη και συνδέεται με αυτό που ονομάζουμε κοινωνική επιτυχία.

 

Επίσης, όλοι μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι δεν χρησιμοποιούμε τη γλώσσα μας πάντα με τον ίδιο τρόπο. Αλλιώς μιλάμε στον πατέρα μας και στη μητέρα μας, αλλιώς μιλάμε στους φίλους μας  , αλλιώς μιλάμε στους δασκάλους μας και στους καθηγητές μας. Η γλώσσα μας λοιπόν χρησιμοποιείται με διαφορετικούς τρόπους, που σχετίζονται με τις περιστάσεις και τους συνομιλητές μας. Υπάρχουν όμως και άλλες μορφές γλώσσας που δεν σχετίζονται μόνο με τον προφορικό λόγο, τις περιστάσεις και τους συνομιλητές: λ.χ. η ποίηση, που είναι ένα ξεχωριστό είδος γλώσσας, με τα δικά της χαρακτηριστικά (π.χ. ομοιοκαταληξία, παιχνίδι με τις λέξεις κλπ.).

Τα μυστικά της γλώσσας, λοιπόν...

Ας ξαναθυμηθούμε, λοιπόν, με λίγα λόγια τα μυστικά της γλώσσας.

 

Πρώτο μυστικό: Οι άνθρωποι μιλούν, τα ζώα δεν μιλούν. Μιλώ σημαίνει χρησιμοποιώ λέξεις που έχουν σημασία· δηλαδή περιγράφουν τον κόσμο. Τα ζώα δεν διαθέτουν λέξεις· απλώς αντιδρούν σε άμεσα ερεθίσματα. Και αυτές οι αντιδράσεις δεν είναι περιγραφές.

 

Δεύτερο μυστικό: Οι λέξεις σε όλες τις γλώσσες είναι φτιαγμένες με τον ίδιο τρόπο: αποτελούνται από μικρά κομμάτια ήχου (τους φθόγγους) χωρίς νόημα, τα οποία συνδυάζονται για να φτιάξουν την τεράστια ποικιλία των λέξεων. Το γεγονός ότι όλες οι γλώσσες είναι φτιαγμένες με αυτό τον τρόπο σημαίνει ότι δεν υπάρχουν καλύτερες και χειρότερες, πλούσιες και φτωχές γλώσσες. Και γι' αυτό πρέπει να σεβόμαστε και να τιμούμε κάθε γλώσσα.

 

Τρίτο μυστικό: Η γλώσσα αλλάζει αλλά δεν χαλάει.

 

Τέταρτο μυστικό: Οι γλώσσες δεν έχουν σύνορα. Και δεν έχουν σύνορα γιατί οι άνθρωποι έρχονται πάντα σε επαφή, άμεση ή έμμεση, με άλλους ανθρώπους από άλλους τόπους. Απόδειξη αυτής της επαφής είναι ο δανεισμός από γλώσσα σε γλώσσα. Ο δανεισμός εξυπηρετεί ανάγκες, και γι' αυτό δεν πρέπει να τον φοβόμαστε ή να τον απορρίπτουμε.

 

Πέμπτο μυστικό: Η γλώσσα έχει «πολλά πρόσωπα»: γεωγραφικές διαλέκτους, καθώς και διάφορες μορφές γλώσσας που εξυπηρετούν τους πολλούς τρόπους με τους οποίους σχετιζόμαστε με τους συνανθρώπους μας.

Μπορούν να είναι τα όνειρα προφητικά;

Μπορούν να είναι τα όνειρα προφητικά; Ξεκινώντας το θέμα αυτό θα ήθελα να καταρρίψω ορισμένους σχετικούς μύθους και να ξεκαθαρίσω ότι:

Η συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου βλέπει όνειρα και απλά οι περισσότεροι δε τα θυμούνται

Τα όνειρα μας δεν είναι ασπρόμαυρα

Οι γεννημένοι με τύφλωση βλέπουν όνειρα βασισμένα στις υπόλοιπες αισθήσεις τους

Τα ζώα επίσης ονειρεύονται

Τα συμπεράσματα αυτά έχουν βγει από μελέτες επιστημόνων οι οποίοι μελετούν τη διαδικασία του ύπνου και των ονείρων βασισμένοι κυρίως στη τεχνική του ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος Σε ένα ηλεκτροεγκεφαλογράφημα οι επιστήμονες τοποθετούν ηλεκτρόδια στο κρανίο ενός ανθρώπου και καταγράφουν τις διαφορές δυναμικού που δημιουργούνται από τις ηλεκτρικές λειτουργίες των νευρικών κυττάρων Τα κύματα που καταγράφονται τα έχουν διαχωρίσει σε 4 κατηγορίες οι οποίες είναι οι ακόλουθες:

Κύματα Δ – συχνότητα (0-4 ΗΖ) που καταγράφονται κατά τη διάρκεια του βαθέος ύπνου

Κύματα Θ – συχνότητα (4-7 ΗΖ) που καταγράφονται κατά τη διάρκεια ελαφρύ ύπνου

Κύματα Α – συχνότητα (8-13 ΗΖ) που καταγράφονται κατά τη διάρκεια επαγρύπνησης ή REM (Rapid Eye Movement) ύπνου

Κύματα Β – συχνότητα (13-40 ΗΖ) που καταγράφονται σε καταστάσεις άγχους ή έντονης συγκέντρωσης

Με βάση αυτή την κατηγοριοποίηση εγκεφαλικής δραστηριότητας, ο ύπνος έχει διαχωριστεί σε 5 φάσεις και κατά τη διάρκεια μιας νύχτας ο ύπνος του ανθρώπου διαρκεί 2 με 3 κύκλους αυτών των φάσεων.

Η πρώτη φάση είναι μια φάση μικρής διάρκειας και ελαφρύ ύπνου όπου ο παραμικρός θόρυβος μπορεί να μας ξυπνήσει

Η δεύτερη φάση χαρακτηρίζεται από μικρή πτώση της θερμοκρασίας του σώματος

Η τρίτη φάση χαρακτηρίζεται ως η αρχή του βαθύ ύπνου και κυμάτων Δ

Η τέταρτη φάση είναι φάση που χαρακτηρίζεται ολοκληρωτικά από βαθύ ύπνο και κύματα Δ

Η πέμπτη και τελευταία φάση είναι η φάση REM (Rapid Eye Movement), η φάση κατά την οποία ο άνθρωπος κατά κύριο λόγο ονειρεύεται Η φάση των ονείρων έχει συσχετιστεί πολύ με την πέμπτη αυτή φάση αλλά άγνωστη μέχρι τώρα παραμένει τόσο η χρησιμότητα του ύπνου όσο και των ονείρων.

Οι υποθέσεις που έχουν γίνει σχετικά με όνειρα κατά τη διάρκεια του ύπνου έχουν κατηγοριοποιηθεί σε ψυχολογικές ερμηνείες και φυσιολογικές ερμηνείες. Στην πρώτη κατηγορία κύριοι εκπρόσωποι είναι οι γνωστοί πρωτοπόροι της επιστήμης της ψυχολογίας Sigmund Freud και Carl Jung οι οποίοι παραθέτουν την άποψη ότι τα όνειρα είναι η έκφραση του υποσυνείδητου που μας φέρνει στον ύπνο μας αντιμέτωπους με οτιδήποτε (κατάσταση, πρόσωπο, πτυχή του χαρακτήρα μας, επιθυμία) καταπιέζουμε στην καθημερινότητα μας. Αποτελεί για αυτούς λοιπόν το όνειρο μια βαθιά αλήθεια που οι κοινωνικές συμβάσεις και ο ηθικός κώδικας που υιοθετήσαμε έθαψε βαθιά. Το όνειρο είναι μια διαδικασία ψυχολογικής αυτό-θεραπείας του εγκεφάλου μας. Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν οι ερμηνείες σχετικών ερευνητών όπως οι Aserinsky (ανακάλυψε τη φάση REM), Hobson, McCarley, Solms και Zhang. Οι υποθέσεις τους με ονόματα όπως activation synthesis, continual activation και άλλες έχουν όλες να κάνουν με σήματα από διάφορα μέρη του εγκεφάλου σε άλλα είτε τυχαία είτε κατά τη διάρκεια κάποιας διεργασίας όπως η κωδικοποίηση και αποθήκευση πληροφοριών στη μνήμη. Ο εγκέφαλος δημιουργεί κάποιες μικρές ‘ταινίες’ που ονομάζουμε όνειρα είτε για να επεξεργαστεί τις πληροφορίες καλύτερα είτε διότι αντιλαμβάνεται την παράλυση του σώματος σε εκείνη τη φάση και μετατρέπει τα σήματα σε εικονική κίνηση.

Το ερώτημα παραμένει ασχέτως της αιτίας δημιουργίας ονείρων: μπορούν τα όνειρα να είναι προφητικά; Θα προσεγγίσω το ερώτημα με δυο διαφορετικούς αλλά και στις δυο περιπτώσεις ορθολογικούς τρόπους δίχως να αγγίζουμε ή να αναφέρουμε μεταφυσικά ζητήματα που αποτελούν προσωπικές απόψεις του καθενός δίχως σκληρές βάσεις. Στην περίπτωση που υποθέσουμε ότι το όνειρο είναι η επεξεργασία των πολλών πληροφοριών που λαμβάνουμε κατά τη διάρκεια της μέρας και οι οποίες δεν καταγράφονται στο συνειδητό αλλά στο υποσυνείδητο τότε θα μπορούσαμε να πούμε ότι κατά τη διάρκεια του ονείρου ο εγκέφαλος τακτοποιώντας αυτές τις πληροφορίες, βρίσκει μοτίβα και μια ακολουθία.

Η επιστήμη έχει τη δύναμη της πρόβλεψης λόγω της επαγωγικής μεθόδου.

Αν αναλύσουμε μεγάλο αριθμό δεδομένων μέσα από πολλές παρατηρήσεις τότε μοτίβα μπορεί να εμφανιστούν που θα μας οδηγήσουν σε θεωρίες ικανές για ακριβή πρόβλεψη του επόμενου γεγονότος. Επιπροσθέτως η θεωρία του χάους δηλώνει τάξη μέσα σε μια φαινομενική αταξία. Είναι δυνατόν ο εγκέφαλος να εντοπίζει αυτή την τάξη στις πολλές πληροφορίες και με ένα επιστημονικό / επαγωγικό τρόπο να προβλέπει το επόμενο σχετικό γεγονός. Αυτή είναι μια καθόλου μεταφυσική εξήγηση αλλά επιστημονική και ορθολογική. Μια δεύτερη εκδοχή η οποία προσεγγίζει το θέμα από την αντίθετη πλευρά έχει να κάνει με τους αριθμούς και το θέμα των πιθανοτήτων. Δεδομένου ότι καθένας μας έχει περίπου 3 όνειρα κάθε νύχτα και ότι ο πληθυσμός της γης είναι 6 δισεκατομμύρια άνθρωποι τότε στη διάρκεια ενός έτους έχουμε περίπου 6 τρισεκατομμύρια όνειρα. Αυτός είναι αριθμός αρκετά μεγάλος για να δικαιολογήσει το ότι υπάρχει η πιθανότητα κάποια από αυτά τα όνειρα θα επαληθευτούν συμπωματικά.

Ένα άλλος τρόπος υπολογισμού είναι ότι στη διάρκεια 30 ετών καθένας μας θα έχει περίπου 10 χιλιάδες όνειρα. Αν οι πιθανότητες επαλήθευσης είναι μια στις χίλιες (επιλέγω αυτή την πιθανότητα λόγω του είναι μια συνηθισμένη καθημερινή έκφραση που υπονοεί το αδύνατο) τότε καθένας από μας θα έχει στη διάρκεια αυτή των 30 ετών τουλάχιστον 10 ‘ προφητικά’ όνειρα. Αφήνοντας τη μεταφυσική στην άκρη μπορούμε να σκεφτούμε ορθολογικά και στο τέλος να διαλέξουμε την εκδοχή που μας ταιριάζει. Η σίγουρη στιγμή που η επιστήμη θα δώσει την ξεκάθαρη απάντηση δεν έχει έρθει ακόμη αν και είναι θέμα χρόνου.

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ένας πολύ βαθύς ωκεανός γεμάτος μυστικά και πολυπλοκότητα και μόλις κάναμε την πρώτη μας βουτιά. Κλείνοντας να πούμε ότι όνειρα δεν είναι μονό αυτά που έχουμε όταν κοιμόμαστε αλλά και εκείνα που δε μας αφήνουν να κοιμηθούμε…

Είναι και μέρες που θα ήθελες να μην είχες ξυπνήσει…

Είναι κάτι μέρες που πραγματικά νιώθεις ότι δεν θα ήθελες να είχαν ξημερώσει. Μέρες που δεν αναγνωρίζεις κι εσύ ο ίδιος τον εαυτό σου, τις σκέψεις σου, τα συναισθήματα σου, τις αντιδράσεις σου. Συμπεριφέρεσαι σαν να ξυπνάει ένας άλλος εαυτός μέσα σου, μια σκοτεινή πλευρά σου που χρόνια τώρα προσπαθείς να καλά να κρύψεις.

Ίσως για πολλούς από εμάς να έχουν υπάρξει και τέτοιες μέρες που προσπαθούμε καλά να κρύψουμε σαν να μην συνέβησαν ποτέ. Μέρες που την προηγούμενη νύχτα εφιάλτες μας ταλαιπωρούσαν και δεν μας άφησαν να κοιμηθούμε καλά. Μέρες που οι σκέψεις της προηγούμενης νύχτας μας συντρόφευαν μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες, με αποτέλεσμα ο ύπνος να είναι λιγοστός και οι υποχρεώσεις της καθημερινότητας να τρέχουν. Μέρες που απλά θα θέλαμε να είμαστε μόνοι εμείς και ο εαυτός μας μόνο, κάτι που θεωρείται πολυτέλεια όταν έχεις παιδιά και σύζυγο.

Εκείνες τις μέρες φτάνουμε μέχρι και να μισούμε αυτό το κομμάτι του εαυτού μας. Είναι όμως τόσο πέρα από τον έλεγχο μας και νιώθουμε τόσο αδύναμοι στο να το αποτρέψουμε να συμβεί, που βγαίνουμε εξουθενωμένοι. Πρόκειται για εκείνο το σκοτεινό κομμάτι που καταπιέζουμε χρόνια τώρα και το φιμώνουμε μην αφήνοντας το να εκφραστεί. Μάθαμε να θεωρούμε απαγορευμένες εκείνες τις πλευρές του εαυτού μας και να αφήνουμε ελεύθερες να εκφραστούν μόνο τις κοινωνικά αποδεκτές. Τι γίνεται όμως με τις υπόλοιπες πλευρές μας; Για πόσο ακόμα θα τις φιμώνουμε και μόνο όταν δεν είναι στον έλεγχο μας θα τις αφήνουμε να βγουν προς τα έξω;

Μόνο όταν αγαπήσουμε και αποδεχτούμε όλες τις πλευρές του εαυτού μας, ακόμα και τις πιο σκοτεινές, θα νιώσουμε ολοκληρωμένοι άνθρωποι. Οι μέρες που δεν θα θέλαμε να έχουμε ξυπνήσει θα λιγοστεύουν, καθώς θα ανεχόμαστε καθημερινά περισσότερα από τον εαυτό μας, με αποτέλεσμα τα ξεσπάσματα μας να είναι λιγότερα και οι πιο σκοτεινές πλευρές μας, να φωτίσουν λίγο παραπάνω. Γιατί όλες οι πλευρές μας είναι που συνθέτουν την προσωπικότητα μας και μας κάνουν να είμαστε εμείς και όχι κάποιος άλλος άνθρωπος.

Τι σημαίνει όμως αγαπάω τον εαυτό μου; Αγαπάω τον εαυτό μου σημαίνει ότι αναγνωρίζω τις ανάγκες και τα θέλω μου και όχι των άλλων και βάζω σε προτεραιότητα την σωματική και ψυχική μου υγεία για να μπορέσω να βοηθήσω τους δικούς μου ανθρώπους που με χρειάζονται! Είναι πολύ σημαντικό να μην ξεχάσουμε ποτέ το παιδί που έχουμε μέσα μας! Να το ακούμε πάντα και να ικανοποιούμε τις ανάγκες του! Να το κανακεύουμε, να το χαϊδεύουμε και να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να επουλώσουμε τυχόν τραύματα της παιδικής μας ηλικίας, ώστε να μάθουμε να σχετιζόμαστε με έναν ενήλικο τρόπο με τους σημαντικούς για εμάς ανθρώπους!

Άθικτοι, περήφανοι Άνθρωποι

Γενναιοδωρία είναι να δίνεις περισσότερα απ' όσα μπορείς… Περηφάνεια είναι να παίρνεις λιγότερα από αυτά που χρειάζεσαι…

Είναι κάποιοι άνθρωποι που χαράζουν μια πορεία στην ζωή τους, επιμένοντας να ακολουθούν αξίες που μπορεί να μην εκτιμούνται πια .. κάποιοι μπορεί να τους βλέπουν «μικρούς», μα μέσα τους να ζηλεύουν την δύναμή που αυτοί δείχνουν. Σαν έναν Δον Κιχώτη που τολμά να τα βάζει με ανεμόμυλους ενώ αυτοί φοβούνται.

Άλλοι όμως, κρυφά τους θαυμάζουν, και τους θυμούνται για πάντα, ως φάρους που τους ενέπνευσαν, που δεν άφησαν τις ανθρώπινες αξίες να χαθούν όταν υπήρχε τρικυμία...Έλεγε κάποτε ένας τέτοιος «άθικτος» άνθρωπος, μάρτυρας σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα, ότι ενώ προσπαθούσε να απεγκλωβίσει τον κόσμο από τα άμορφα σίδερα…κοίταξε για μια στιγμή γύρω του, είδε αρκετούς να παρακολουθούν διστακτικά… τον παραξένεψε γιατί απλά κοιτούσαν…ίσως να δίσταζαν, ίσως να «μάθαιναν» από το παράδειγμά του.. Μακάρι να ήταν αυτό…να «μάθαιναν»…Ο ίδιος ντρεπόταν που φαινόταν «ήρωας», δεν ήθελε να «ξεχωρίζει»… Μου είπε την φράση… «ίσως πρέπει να έχεις βιώσει τον ανθρώπινο πόνο, για να μπορείς να τον καταλάβεις και να θες να τον σταματήσεις, όπου υπάρχει…»

Οι περήφανοι άνθρωποι λοιπόν είναι αυτοί που δεν ζητούν χάρες για να διακριθούν, δεν θυσιάζουν τον εαυτό τους για να πάρουν εύκολα μία θέση που θα τους δώσει αξία, αναγνώριση των ικανοτήτων τους… Αντίθετα δίνουν οι ίδιοι αξία στην θέση που έχουν, όποια και αυτή να είναι, βοηθώντας τους γύρω τους… Οι τίτλοι ξέρουν, δεν δίνουν αξία. Αυτοί οι άνθρωποι βλέπουν «μέσα» στους ανθρώπους, τον πυρήνα τους, αυτός τους ενδιαφέρει.

Θέλουν ότι επιτυγχάνουν να οφείλεται στην αξία τους και μόνο και δεν τους ενδιαφέρει πόσο σπουδαίοι δείχνουν στους άλλους. Ξέρουν ότι μπορεί ποτέ να μην αναγνωριστεί το καλό που κάνουν, προσφέρουν για να βλέπουν το χαμόγελο στα πρόσωπα των άλλων, και συνήθως τους βρίσκεις μέσα στον «απλό» κόσμο…

Ένας από αυτούς τους ανθρώπους δούλευε υπάλληλος μεταμεσονύχτια βάρδια σε ένα περίπτερο. Μία σοκολάτα να έτρωγε, θα άφηνε τα χρήματα στο ταμείο…Οι γνώσεις του πολλές, γενικές όχι εξειδικευμένες, καλύτερες από σαράντα πτυχία. Πάντα με το χαμόγελο, παρότι δεν προλάβαινε να δει το παιδί του… Κι ο κόσμος έκανε ουρά για να μιλήσει μαζί του όταν, νιώθοντας μοναξιά, έβγαινε να αγοράσει κάτι, ζητώντας ουσιαστικά, άνθρωπο για να μιλήσει… Κι εκείνος, αν και είχε κιβώτια να τακτοποιήσει, ντρεπόταν πάντα να τους διακόψει ενώ του μιλούσαν…

Έχουν δοκιμαστεί καιρό στα δύσκολα αυτοί οι άνθρωποι, μπορεί μέσα στην οικογένειά τους, μπορεί πιο μετά στη ζωή… Μπορεί να στηρίχτηκαν κι αυτοί από κάποιον Δον Κιχώτη να παλέψουν, και μετά αυτός έγινε το πρότυπό τους στη ζωή… Γι αυτό και ζητάνε πολύ λίγα για να περάσουν καλά στη ζωή, ανθρώπινα πράγματα, όχι υλικά, μια Δουλτσινέα ίσως...

Έχουν ισχυρή αυτοεκτίμηση γιατί δεν μετράνε τον εαυτό τους και τους άλλους με το τι έχουν στην τσέπη, μα συγκρίνονται με το χειρότερο, και νιώθουν πάντα πολύ πλούσιοι…

Κι έτσι αντέχουν πολύ καιρό σε κακουχίες γιατί είναι ολιγαρκείς, κι έτσι, πάντα ελεύθεροι στην σκέψη… Είναι πάντα ελεύθεροι γιατί δεν ασχολούνται με το τι θα μπορούσαν να κατέχουν… Αυτό τους δίνει ένα εντυπωσιακό πείσμα να παλεύουν για την αξιοπρέπεια, την δική τους ή των άλλων.

Οι άθικτοι άνθρωποι λοιπόν είναι θεματοφύλακες ιδεών και ιδανικών, ακόμη και όταν αυτά κατακτηθούν, και πολλοί τα ξεχάσουν γιατί τα νόμισαν δεδομένα…Στους δύσκολους καιρούς θα είναι εκεί όταν χρειαστεί να τα ξαναθυμίσουν…και θα ξεκινήσουν πρώτοι για τους ανεμόμυλους…

Η μάνα

Η μάνα αποτελεί το ανεξάντλητο κεφάλαιο των αναστεναγμών μας. Η μάνα προσδίδει την εντύπωση που έχουμε από την παρουσία μας δίπλα της. Μια παρουσία που μας κάνει βασιλιάδες, όπως μπορεί να μας κάνει επαίτες. Αυτή είναι που μας κουβαλά στα εσωτερικά τοιχώματα του σώματός της, σαν κομμάτι της, σαν ιδιοκτησία της. Η ιδιοκατοίκηση της μητέρας, δεν είναι παρά η αποικιοκρατία που εκφράζεται πάνω στο κορμί μας και αφήνει στην ψυχή μας την ευκολία ή την δυσκολία του μέλλοντος μας. Σαν κομμάτια του κορμιού της, σαν διαμορφωτές του ψυχισμού της, τρέχουμε κολλημένοι επάνω της, χωρίς να μπορούμε να απομακρυνθούμε με χαρά από κοντά της.

Πάντα χρειάστηκε μια μεγαλύτερη δύναμη για να απομακρυνθούμε από εκείνη, αλλά η απομάκρυνση δεν είναι παρά χιλιομετρική. Η ψυχική απομάκρυνση δεν επιτυγχάνεται παρά μόνο από την σύγκρουση, από τον πόλεμο που συμβαίνει μέσα μας, από την ενοχή απέναντι στην υποχρέωση που κάνει την εμφάνισή της, και αναπτύσσεται με την ανάπτυξή μας. Η ευχαρίστηση και η υποχρέωση γίνονται κεφάλαια που μας ακολουθούν στις σχέσεις μετά την μητέρα. Γίνονται τα αιώνια σύνορα της αξιολόγησης της ύπαρξή μας. Η συμμαχία μαζί της στα πλαίσια της οικογενειακής εξέλιξης, μας μετατρέπει σε όπλο για όποιον επιβουλεύεται την προσφορά της. Η αδυναμία ή δύναμή της γίνεται δική μας αδυναμία και δύναμη. Την παρατηρούμε, την μιμούμαστε προσπαθώντας να ακολουθήσουμε την πορεία της αγάπης της. Προσπαθώντας να ήμαστε εμείς η αγαπημένη και ανεξάντλητη πηγή της ζωή της.

Εμείς ήμαστε η υλική πραγματικότητα της ύπαρξή της. Από εμάς αντλεί τα πολεμοφόδια ενάντια σε μια κοινωνία που την καταπιέζει σαν γυναίκα και σαν ύπαρξη. Εμείς μαζεύουμε την πίκρα της, την απογοήτευση, καθώς και την χαρά της. Κοιτώντας την στα μάτια, ρυθμίζουμε τις επιθυμίες μας, που στην αρχή μοιάζουν με δικές της επιθυμίες. Το πρόσωπό της διαφεντεύει τον ορίζοντα των προγραμματισμών μας. Παντού χρειαζόμαστε τον σιωπηλό της λόγο, τον λόγο που κουβαλάμε μέσα μας και μας δεσμεύει, οριοθετώντας τον εαυτό μας στα πλαίσια των ψυχικών διαταραχών της.

Η μάνα είναι η αρχή και το τέλος μιας αφθονίας που δεν μας ανήκει πραγματικά. Μιας αφθονίας που εξαρτάται από εκείνη. Μιας αφθονίας που μπορεί να μετατραπεί σε στέρηση, σε πόνο, σε φυλακή. Ναι η μητέρα - φυλακή είναι εδώ, δίπλα στην μητέρα - ελευθερία. Η στέρηση ή η ελευθερία μας, έχει να κάνει με αυτή. Ακολουθεί την δική της πορεία, ακολουθεί τον δρόμο που αυτή , φαίνεται ότι χάραξε για την ζωή της και την ζωή μας.

Όλοι αυτοί οι προγραμματισμοί στην σχέση μαζί της δεν είναι διαδικασίες που φαίνονται. Είναι διαδικασίες εσωτερικές υποχθόνιες, που τις περισσότερες φορές ούτε και εκείνη δεν γνωρίζει. Διαδικασίες που μας ενώνουν μαζί της και αποτελούν εφόδιο, ή, δυσκολία για τα επόμενα στάδια της κοινωνικής πραγμάτωσή μας. Οι περιορισμοί της γίνονται δικοί μας περιορισμοί. Το ενδιαφέρον, ή η αδιαφορία της χαράσσουν το μονοπάτι των δικών μας αναστεναγμών. Γίνονται κεφάλαια καθοριστικά για την μελλοντική περιπέτεια της ζωής μας. Η προσπάθεια να διατηρήσουμε την αγάπη της, να μείνουμε το αγαπημένο της παιδί, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά από αυτό που θέλαμε για τον εαυτό μας. Η τάση να της μοιάσουμε, να ακολουθήσουμε την επιθυμία της πολλές φορές μας φέρνει πολύ μακριά από την δική μας επιθυμία.

Η προσπάθεια απομάκρυνσης από αυτή, αποτελεί το βασικό στοιχείο για την αυτονόμηση μας. Αλλά ακόμα και μετά την αυτονόμηση, την νιώθουμε μέσα μας να κουνιέται, να μιλάει. Η φωνή της μας ακολουθεί μέχρι τον θάνατο. Μας ακολουθεί και ρυθμίζει αποφάσεις που ενώ τις παίρνουμε εμείς στην ουσία τις παίρνουμε μαζί.

Η μητέρα που ανησυχούσε για την αγάπη μας, που φοβόταν μήπως την παρατήσουμε, μήπως της “γυρίσουμε την πλάτη”, δεν ξέρει ότι είναι φυτεμένη μέσα μας με μια ρίζα, που μπορεί να μας οδηγήσει στον ετερο-καθορισμό, στην σήψη, στην κατάθλιψη. Η μητέρα που έχει γαντζωθεί από επάνω μας, η μητέρα-μωρό, η μητέρα που ζητά το ενδιαφέρον μας όπως εμείς ζητούσαμε κάποτε το δικό της είναι εδώ! Γίνεται ένα μωράκι που θέλει φροντίδα, θέλει αγκαλιά και γλυκά παραμυθάκια για να κοιμηθεί το βράδυ, που θέλει αλλαγή της πάνας!

Η μητέρα είναι εδώ και μετά τον θάνατό της. Η μάνα διαπερνά τις γενιές οδηγώντας την βασιλεία της στην αθανασία των ουρανών. Η δύναμή της είναι τόσο μεγάλη που μπορεί να μας οδηγήσει και εμάς σε αυτούς, όσο μπορεί να μας ρίξει στα τάρταρα της αιώνιας ψυχικής διαταραχής, της αιώνιας αίσθηση του ανεκπλήρωτου, και του ανεπαρκές.

Τι γίνεται όταν…

Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι περίπλοκες ακριβώς επειδή οι άνθρωποι είναι απρόβλεπτα όντα. Είναι τόσες πολλές οι διαφορές μεταξύ μας που αρκετά συχνά δημιουργείται ένα χάος στην ζωή μας γενικότερα και στις σχέσεις μας ειδικότερα.

Οι διαφορές αυτές μπορεί να αφορούν την νοοτροπία και την αντίληψη για τον κόσμο, την ιδιοσυγκρασία, καθώς επίσης και πιο γενικά και απλά πράγματα όπως τις καθημερινές συνήθειες. Όταν λοιπόν όλα αυτά υπερβαίνουν τις ανάγκες που έχουμε ως άνθρωποι δημιουργείται μια ρήξη, μια απόσταση, ένα κενό στις σχέσεις μας(ερωτικές, φιλικές). Λένε πως οι άνθρωποι βρίσκουν το νόημα της ζωής όταν αποκτούν μια θέση στην ζωή των άλλων.

Επομένως η ανάγκη για κατανόηση, αποδοχή, αγάπη, αλληλεγγύη και σεβασμό είναι έντονη και πολλές φορές καταπιέζεται λόγω της διαφορετικότητας. Είναι όντως δύσκολο δύο άνθρωποι να συμβιβαστούν, να κάνουν θυσίες, να αλλάξουν ορισμένα πράγματα στην ζωή και τον εαυτό τους, για να μπορέσουν να συνυπάρξουν αρμονικά και να αξιοποιήσουν όλα όσα μπορεί να προσφέρει «το διαφορετικό».

Όπως επίσης είναι δύσκολο να πραγματοποιηθούν όλα αυτά χωρίς καταπίεση και εκμετάλλευση. Βέβαια η μαγεία βρίσκεται στο «διαφορετικό», δηλαδή η δημιουργία δεσμών με άτομα που δεν έχουν ίδια λειτουργικότητα με εμάς είναι το ζητούμενο.

Απ' όλα αυτά προκύπτει το ερώτημα «τι γίνεται όταν οι διαφορές μας ξεπερνούν και πως μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε;». Ένα πρώτο βήμα είναι η αποδοχή. Συγκεκριμένα, το να αποδεχτούμε τον συνάνθρωπό μας έτσι όπως είναι, χωρίς να θέλουμε να τον αλλάξουμε, να εκτιμάμε τα προτερήματά του και να είμαστε συγκαταβατικοί με τα λάθη του, θα βοηθήσει στο να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη του και να αναπτύξουμε μια υγιή σχέση.

Έπειτα ο διάλογος, η συζήτηση και η ανταλλαγή απόψεων είναι βασικά συστατικά για την συνταγή γνωριμίας και την αναγνώριση χαρακτηριστικών της προσωπικότητας του άλλου. Μπορεί να είναι δύσκολο και να βρούμε εμπόδια στον δρόμο προς την απόκτηση μιας ισορροπημένης σχέσης αλλά δεν είναι ακατόρθωτο όταν υπάρχει θέληση και πίστη.

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να επισημάνω το εξής: η αγάπη μερικές φορές δεν φτάνει για να κρατήσει δυο ανθρώπους μαζί. Τι εννοώ; Στον όρο αγάπη θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν τα δυο παραπάνω πράγματα που ανέφερα, αλλά οφείλουμε να τα διαχωρίσουμε διότι έτσι θα χτίσουμε βήμα-βήμα μια υγιή σχέση. Σίγουρα το να αγαπάς κάποιον/κάποια είναι απαραίτητο/αναγκαίο για να προχωρήσεις, αλλά δεν φτάνει.

Και δεν φτάνει γιατί πως θα πας παρακάτω αν δεν υπάρχει σεβασμός, κατανόηση και αλληλεγγύη? Στην αρχή οποιασδήποτε ερωτικής ή φιλικής σχέσης κυριαρχούν συναισθήματα χαράς, ενθουσιασμού, έπαρσης που πολλές φορές μας εμποδίζουν στο να διακρίνουμε τις ανάγκες μας, τα θέλω μας και τι ζητάμε από τον άλλο, για ποιο λόγο τον θέλουμε στην ζωή μας.

Γι αυτό χρειάζεται υπομονή και χρόνος για να ωριμάσει μια σχέση. Όταν η καταπίεση και η εκμετάλλευση γίνουν συνήθεια τότε είναι που χάνεται το παιχνίδι, τότε είναι που δεν ξέρουμε τι κάνουμε, τότε είναι που χάνουμε τον εαυτό μας. Επομένως καμία σχέση δεν αντέχει στο πέρας του χρόνου μόνο με την αγάπη, διότι δεν φτάνει για να κρατήσουμε έναν άνθρωπο δίπλα μας. Με αυτή την επισήμανση ήθελα να τονίσω πόσο σημαντικά είναι τα δυο πρώτα βήματα που ανέφερα.

Όσοι λοιπόν έχετε ναρκισσιστικές τάσεις και έντονο εγωισμό φροντίστε να τα παραμερίσετε διότι έτσι θα δείτε καθαρά την πραγματικότητα και την αλήθεια. Όσοι πάλι έχετε χαμηλή αυτοεκτίμηση και υποβαθμίζεται τις ικανότητες και τις ανάγκες σας, τονώστε την αυτοπεποίθησή σας διότι το οφείλεται στον εαυτό σας!

Και να θυμάστε ότι η διαφορετικότητα είναι ομορφιά όχι αδυναμία!

Αιτία θανάτου η αρνητική σκέψη (φαινόμενο nocebo)

Πολλοί γιατροί και διάφοροι επιστημονικές έρευνες επιβεβαιώνουν την ύπαρξη του παρακάτω φαινομένου. Ισχύει όντως αρκεί να ανατρέξει κανείς στην παγκόσμια βιβλιογραφία και θα βρει άπειρα παραδείγματα.

Το φαινόμενο nocebo αποτελεί ένα βασικό αίτιο επιδείνωσης ή και δημιουργίας τού καρκίνου. Αντίθετα, το να σκέφτεται και να αισθάνεται κάποιος θετικά, όταν πάσχει από κάποια ασθένεια, αλλά και στον καρκίνο, αυτό αποτελεί ένα από τα βασικά βήματα τής αυτοθεραπείας του.

Στις αρχές τής δεκαετίας τού ΄70, ένας Αμερικανός ασθενής, ο Σαμ Σόεμαν, πληροφορήθηκε, ότι είχε καρκίνο στο ήπαρ κι ότι δεν υπήρχε θεραπεία γι΄ αυτόν. Οι γιατροί τον διαβεβαίωσαν, ότι θα πέθαινε σε τρεις μήνες.
Ο Σαμ απεβίωσε ακριβώς στους τρεις μήνες επιβεβαιώνοντας τούς γιατρούς του. Ωστόσο, η νεκροψία έδειξε, ότι η διάγνωση ήταν λανθασμένη!
Είχε πραγματικά όγκο στο ήπαρ, όμως ήταν καλοήθης και πολύ μικροσκοπικός και το κυριότερο δεν είχε κάνει καμία μετάσταση. Αιτία τού θανάτου του δεν βρέθηκε ποτέ και τεκμηριωμένα δεν ήταν ο καρκίνος. Μετά από πολλές συσκέψεις, οι γιατροί του με την συμβολή ψυχολόγων συμπέραναν, ότι:

Πέθανε, επειδή οι γιατροί του τον έπεισαν, ότι η ασθένειά του ήταν θανατηφόρα. Ουσιαστικά ενεργοποίησαν την αρνητική αυθυποβολή μέσα στον οργανισμό του, το φαινόμενο nocebo.
Μέσα από πολλές κλινικές μελέτες και πειράματα, επιστήμονες έχουν αποδείξει κλινικά το φαινόμενο ή αποτέλεσμα nocebo, όπως ακριβώς και το αντίθετο από αυτό φαινόμενο, το placebo. Επομένως, ένα μεγάλο ποσοστό καρκινοπαθών επιδεινώνονται, νοσούν και τελικά πεθαίνουν από την δύναμη, που ασκεί το αρνητικό αυτό φαινόμενο επάνω τους.

Επίσης, υπάρχουν πλέον βάσιμες απόψεις, ότι το φαινόμενο nocebo μπορεί να προκαλέσει νέο καρκίνο ή μετάσταση τού καρκίνου! Το πλέον σίγουρο είναι, ότι οι δυνάμεις, που εμπλέκονται στο φαινόμενο nocebo, είναι πολύ ισχυρές.

Μέχρι σήμερα, οι μηχανισμοί αυτοί εξακολουθούν να παραμένουν άγνωστοι στην συμβατική Ιατρική…

Οι ψυχολόγοι αποκαλύπτουν πότε είμαστε ευτυχισμένοι

Ως μεταπτυχιακός φοιτητής στη δεκαετία του 1960, ο ψυχολόγος Arthur Aron ήθελε να καλύψει ένα πολύ σημαντικό θέμα για την ψυχολογία: πώς γνωρίζει κανείς με βεβαιότητα ότι είναι ευτυχισμένος;

Ήξερε ότι ήθελε να βρει ένα θέμα τύπου «οι άνθρωποι νόμιζαν δεν θα μπορούσαν να μελετηθούν επιστημονικά και, στη συνέχεια, να αποδείξει ότι θα μπορούσε να γίνει».

Μέσα από τη μελέτη του, βρήκε το μεγαλύτερο προγνωστικό δείκτη της ανθρώπινης ευτυχίας….!

Και τότε ερωτεύτηκε… Και ο έρωτας κυρίεψε το μυαλό του χωρίς να μπορεί να σκεφτεί κάτι άλλο.

Ήταν δύσκολο, σε πρώτη φάση, για τους ερευνητές να σκεφτούν σοβαρά τη μελέτη του Aron για την αγάπη και τις ρομαντικές σχέσεις. «Αρχικά», μας είπε ο Aron, «ήταν ένα περιθωριακό θέμα». Αλλά έγινε γρήγορα σαφές ότι άξιζε μια πιο προσεκτική, πιο επιστημονική ματιά.

«Καθώς αρχίσαμε να πείθουμε τους ανθρώπους να μελετήσουν [την αγάπη»], είπε ο Aron στο Tech Insider, οι ερευνητές άρχισαν να βρίσκουν κάτι αξιοσημείωτο: «Ο μοναδικός και μεγαλύτερος προάγγελος της ανθρώπινης ευτυχίας είναι η ποιότητα των σχέσεων [του ανθρώπου]».

Αυτό είναι ένα τρομερά σημαντικό εύρημα, με τεράστιες συνέπειες για την υγεία και την ευεξία. Αρκετά χρόνια πριν, μια μεγάλη κριτική για το θέμα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «τα άτομα με ισχυρότερες κοινωνικές σχέσεις είχαν 50% αυξημένη πιθανότητα επιβίωσης [σε σύγκριση με] εκείνα με πιο αδύναμες κοινωνικές σχέσεις».

Η ιδέα ότι αναζητούμε τη σύνδεση με τους άλλους ανθρώπους και είμαστε πιο ευτυχισμένοι όταν σχηματίζουμε δεσμούς μαζί τους είναι «πολύ βασική», δήλωσε ο Aron. «Έχουμε συνειδητοποιήσει πόσο βασικής σημασίας είναι».

Όπως έγραψε η κοινωνική ψυχολόγος Ellen Berscheid το 2003: «Φαίνεται ότι έχουμε εγγενώς την τάση να σχηματίζουμε ισχυρούς, σταθερούς και αρμονικούς δεσμούς με τους άλλους».

Είναι όμως πραγματικά αυτές οι σχέσεις το κλειδί για την ευτυχία, όπως ισχυρίζεται ο Aron; Στοίβες απο έρευνες δείχνουν ότι έχει πολύ μεγάλες πιθανότητες να είναι. Μια εκτεταμένη ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε από τρεις από τους κορυφαίους επιστήμονες στην ευτυχία, εξέτασε κατά πόσον «ευτυχισμένοι άνθρωποι έχουν καλύτερες κοινωνικές σχέσεις από ό, τι οι λιγότερο ευτυχείς συνομηλίκοί τους.» Πράγματι, κατέληξαν στο συμπέρασμα, «η επισκόπησή μας αποκαλύπτει ότι αυτό είναι ένα από τα πιο ισχυρά ευρήματα στη βιβλιογραφία για την ευεξία».

Αλλά η ευτυχία και οι ευτυχισμένες σχέσεις είναι κάτι σαν δρόμος διπλής κατεύθυνσης: Είναι οι ευτυχισμένες σχέσεις στην πραγματικότητα η αιτία της συνολικής ευτυχίας ή οι ευτυχισμένοι άνθρωποι είναι απλά πιο πιθανό να σχηματίσουν ευτυχισμένες σχέσεις;

Είναι δύσκολο να δώσουμε έμφαση σε αυτό, αλλά έχουμε κάποιες ενδείξεις.

Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό “Journal of Happiness Studies” εξέτασε πάνω από 65.000 νορβηγικές μητέρες. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η ικανοποίηση στις σχέσεις και η ικανοποίηση από τη ζωή ήταν στενά συνδεδεμένη. Όμως, αποδείχθηκε ότι η ικανοποίηση στη σχέση προέβλεπε αλλαγές στη συνολική ικανοποίηση από τη ζωή περισσότερο από το αντίστροφο. «Έχοντας μια ικανοποιητική ρομαντική σχέση», οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα, «είναι σημαντικό για τη διατήρηση και την αύξηση της ικανοποίησης από τη ζωή στο μέλλον».(Περισσότερες μελέτες απαιτούνται με πιο διαφοροποιημένους πληθυσμούς.)

Δεν υπάρχει αμφιβολία, σε κάθε περίπτωση, ότι οι σχέσεις μας είναι σημαντικές και ότι έχουν τη δύναμη να διαμορφώσουν γενικότερα τη διάθεση και τα συναισθήματα για τον κόσμο μας. Πάρτε τη ρομαντική αγάπη, για παράδειγμα. «Φαίνεται σαν κάτι το επιπόλαιο, και όμως αλλάζει τελείως τις ζωές των ανθρώπων», δήλωσε ο Aron.

Έρευνα: Η κεντρική θέρμανση και τα φώτα βλάπτουν σοβαρά το DNA

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, με το νυχτερινό φωτισμό και την κεντρική θέρμανση, μπορεί να βλάπτει το ανοσοποιητική σύστημα και να μας αφήνει έκθετους στα νοσήματα και τον πρόωρο θάνατο, προειδοποιούν Βρετανοί ερευνητές.
Όπως εξηγούν, ο ανθρώπινος οργανισμός έχει εξελιχθεί να ανταποκρίνεται στις εναλλαγές του 24ωρου κύκλου και των εποχών του χρόνου, ενεργοποιώντας ή αδρανοποιώντας κατά περίπτωση τα γονίδιά του .
Έτσι λ.χ. ενεργοποιούνται το χειμώνα τα γονίδια που παίζουν ρόλο στην ανοσία, για να τον βοηθήσουν να καταπολεμήσει λοιμώξεις όπως η γρίπη, ενώ όταν γίνει ηπιότερος ο καιρός, αδρανοποιούνται διότι οι πιθανότητες ιώσεως μειώνονται σημαντικά.
Η δυνατότητα, όμως, να διατηρούμε σε σχετικά άνετη θερμοκρασία τα σπίτια μας καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου, καθώς και να παρατείνουμε τις ώρες της ηλιοφάνειας με τη βοήθεια του τεχνητού φωτισμού, «μπερδεύει» τον οργανισμό και τον κάνει να νομίζει ότι οι μέρες είναι πολύ μεγαλύτερες από το φυσιολογικό και ότι το καλοκαίρι παρατείνεται επ' αόριστον.
Έτσι, δεν ενεργοποιεί τα ανοσοποιητικά γονίδια, με συνέπεια να είμαστε απροστάτευτοι στις κάθε είδους ιώσεις και χειμερινές ασθένειες.

Τα ευρήματα αυτά υποστηρίζονται από εκείνα άλλων πρόσφατων μελετών. Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Κέιμπριτζ, λ.χ., είχαν ανακοινώσει τον περασμένο μήνα ότι το ένα τέταρτο των γονιδίων του ανθρωπίνου σώματος παρουσιάζουν σαφείς ενδείξεις εναλλαγής αναλόγως με την εποχή του χρόνου.
Λίγες μέρες αργότερα, εξάλλου, επιστήμονες από τα πανεπιστήμια του Μάντσεστερ και του Εδιμβούργου δημοσίευσαν μελέτη, που έδειξε ότι ο οργανισμός μας δεν διαθέτει μόνο βιολογικό «ρολόι» το οποίο ελέγχει την 24ωρη συμπεριφορά του, αλλά και βιολογικό «ημερολόγιο» που ελέγχει τις ετήσιες εποχιακές λειτουργίες του.
Τώρα, επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Αμπερντήν με επικεφαλής τον λέκτορα δρα Τάυλερ Στήβενσον, οι οποίοι πραγματοποίησαν σειρά πειραμάτων στο εργαστήριο, λένε ότι η αποτελεσματικότητα των γονιδίων με εποχιακή λειτουργικότητα μπορεί να παρεμποδίζεται από τον σύγχρονο τρόπο ζωής.
«Το αληθινό μήνυμα των ευρημάτων μας είναι ότι οι εποχιακοί ρυθμοί μάς είναι απολύτως απαραίτητοι», δήλωσε ο δρ Στήβενσον.
«Όπως οι ημερήσιοι ρυθμοί καθορίζουν ότι είναι ώρα να κοιμηθούμε, έτσι και οι εποχιακοί παίζουν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση πολλών σωματικών και συμπεριφορικών διεργασιών.
»Με τον καιρό, όμως, φθίνουν και σε αυτό οφείλεται ο σύγχρονος τρόπος ζωής».
Όπως εξήγησε, στη διάρκεια του 20ου αιώνα ο άνθρωπος επινόησε τεχνολογίες που του επιτρέπουν να ασκεί απόλυτο έλεγχο στον φωτισμό και τις κλιματολογικές συνθήκες εντός των χώρων διαβίωσής του, με συνέπεια να περνάμε πλέον το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας «υπό συνθήκες που προσομοιάζουν στο καλοκαίρι».
«Αυτά τα επονομαζόμενα "ατέλειωτα καλοκαίρια" χαρακτηρίζονται από σταθερό έλεγχο του φωτισμού και της θερμοκρασίας, δίχως εποχιακή ρυθμικότητα», είπε.
«Αυτό όμως είναι αναντίστοιχο όχι μόνο με τη φύση του ανθρώπου, αλλά και με τους γεωφυσικούς ρυθμούς στους οποίους δεν ασκούμε καμία επιρροή, με συνέπεια ο οργανισμός να υποφέρει».
Η νέα έρευνα δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Proceedings of The Royal Society».

Η σημασία & η χρήση του μαντηλιού στον ελληνικό χορό

Το μαντήλι παίζει μεγάλο ρόλο στην ζωή των ανθρώπων και στα διάφορα έθιμα της κάθε χώρας. Στην αρχαία Ελλάδα το λέγανε σουβάριον ή σωδάριον καθώς λέγεται, στην Δωρική γλώσσα. Ήταν ένα κομμάτι ύφασμα πού το μεταχειρίζονταν οι αρχαίοι μας πρόγονοι για να σκουπίζουν τον ιδρώτα τού προσώπου τους.

Οι Ρωμαίοι πού μιμούνταν τούς Έλληνες το χρησιμοποιούσαν επίσης για να σκουπίζουν τον ιδρώτα. Διέθεταν όμως και ειδικά μαντήλια για το στόμα και την μύτη καθώς και μεγαλύτερα μαντήλια για την προφύλαξη τού κεφαλιού. Αναφέρεται μάλιστα και περίπτωση όπου «ή αρπαγή τού μαντηλιού από της κεφαλής της κόρης υποχρεοί ταύτην να αρραβωνιασθή τον αρπάσαντα». Σιγά σιγά διαδόθηκε η χρήσις τού μαντηλιού σ” ένα σωρό περιπτώσεις πού θα μάς ενδιέφερε να τις απαριθμήσουμε εδώ.

Το μαντήλι με έχει παιδέψει για πολλά χρόνια μπορώ να πω μάλιστα απ” την αρχή. Και αυτό γιατί συνεχώς μού έκαναν σχετικές ερωτήσεις οι θεατές, είτε στην Ελλάδα, στο θέατρό μας, είτε στο εξωτερικό, τους δημιουργούσε πάντα ένα ερωτηματικό. Αλλά τα ίδια ερωτηματικά δημιουργούσε και σε μένα. Βέβαια στον ελληνικό παραδοσιακό χορό, ο πρωτοχορευτής, πού κάνει πολλά τερτίπια και επίδειξη δεξιοτεχνίας, συνήθως βασίζεται στον δεύτερο χορευτή πού τον κρατά, και τον προσέχει ιδίως στα Τσάμικα, τα Καλαματιανά, αλλά και σε πολλούς άλλους χορούς.Κι ο πρωτοχορευτής δεν μπορεί να χορέψει με άνεση αν δεν έχει τον δικό του «βαστάζο» ας πούμε. Ιδίως στα ζεστά κλίματα Πού μπορεί εύκολα να σπάσει κανένα πόδι ή χέρι ή πλάτη κιόλας. Και ο ελληνικός χορός βασίζεται συνήθως στους άνδρες.

Οι άνδρες κάνουν όλες τις δύσκολες φιγούρες, τα εντυπωσιακά πηδήματα, κι ο κάθε χορευτής έχει το δικό του ύφος, τη δικιά του διάθεση, τα δικά του τσακίσματα. Οι γυναίκες πρέπει να είναι σεμνές και χαμηλοβλεπούσες. Γι” αυτό και οι γυναικείοι χοροί είναι συνήθως συρτοί. Μπορεί και το μαντήλι να το χρησιμοποίησαν με το πέρασμα τού χρόνου από σεμνότητα για να μην ακουμπάει το χέρι τού νέου στο χέρι της νέας, ή για να μην ακουμπάει το ιδρωμένο χέρι τού χορευτή στο χέρι τού διπλανού του και γλιστρήσει στον χορό του.

Το μαντήλι το βλέπουμε σε χρησιμοποίηση γενικά, σε όλα σχεδόν τα διαμερίσματα της Ελλάδας. Έχει τη δική του υπόσταση, ύπαρξη, αλλάζει κίνηση με την αλλαγή της μουσικής φράσης, σαν να το μεταχειρίζεται όπως ένα απαραίτητο μουσικό όργανο. Ποια θα μπορούσε να είναι άραγε ή εξήγηση αυτής της συνεχούς μεταχειρίσεως τού μαντηλιού; και με τόσους διαφορετικούς τρόπους;
Και ήρθε μιά μέρα πού είδα επιτέλους καθαρή την πιθανή – έστω μία πιθανή – εξήγηση. Χάρη στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών με τη θαυμάσια, από κάθε πλευρά, έκθεση Σενιέ, και χάρη στα ανεκτίμητα γράμματα της μητέρας τού Αντρέα Σενιέ, – τού μεγάλου γαλλοέλληνα ποιητή πού λάτρευε την Ελλάδα – και τις διάφορες φωτοτυπίες πού μού παρεχώρησαν, για μιά μελέτη.
Αλλά και χάρη στον φίλο Καθηγητή Πανεπιστημίου Δημήτρη Λουκάτο, τον γνωστότατο λαογράφο, πού μού υπέδειξε να πάω να δω αυτή την Έκθεση. Πιστεύω απόλυτα πώς το γεγονός ότι δεν υπάρχει σχεδόν ποτέ ελληνικός χορός χωρίς μαντήλι – με εξαίρεση εκείνους πού έχουν πολεμική προέλευση, όπως ό Πυρρίχιος – μάς οδηγεί να πιστέψουμε στην ανάγκη της βαθύτερης σημασίας του και να αρχίζουμε να προσέχουμε περισσότερο κάθε εκδήλωση και κάθε κίνηση τού μαντηλιού σχετικά με το χορό. Γιατί βασικά το θέμα μαντήλι μάς ενδιαφέρει πολύ.

Γουμένιτσα – Κιλκίς – Μακεδονίας
Υπάρχει χορός στα περίχωρα της Θεσσαλονίκης – αλλά και αλλού – πού σε ορισμένες στιγμές στρίβουν το μαντήλι να γίνεται σαν σκοινί σε αντικριστό χορό. (Γουμένιτσα, – Κιλκίς – Μακεδονίας). Με βάση αυτή την κίνηση μεταχειρίστηκαν το μαντήλι αργότερα σε διάφορες άλλες χορευτικές εκφράσεις, πχ. στην Αλεξάνδρεια, στο χορό «Κερά-Μαρία», όπου ή πρωτοχορεύτρια κρατάει το μαντήλι και το μεταχειρίζεται όπως ή πρωτοχορεύτρια τής αρχαιότητας τα κρόταλα.

Η φιγούρα αυτή, πολύ εντυπωσιακή, γίνεται ακόμα πιο πιστευτή όταν δει κανείς μιά αναπαράσταση χορού σε αρχαίο αγγείο με τη χορεύτρια να μεταχειρίζεται τα κρόταλα κατά τον ίδιο τρόπο πού η γυναίκα της Αλεξάνδρειας κρατάει και μεταχειρίζεται το μαντήλι.

Το μαντήλι δε αυτό παίρνει μιά σημασία και μιά βαρύτητα εντελώς ξεχωριστή, τόσο πού σχεδόν είναι σαν ή πρώτη χορεύτρια να κρατάει μουσικό όργανο και να διευθύνει μ” αυτό το χορό. Στην Αλεξάνδρεια, είχα τύχη να βρω τον πιο αντιπροσωπευτικό τύπο τού γνήσιου χορού με την βαρύτητα και την εσωτερικότητα τη Μακεδονική.

Η φυσιογνωμία αυτής της γυναίκας, η έκφραση τού προσώπου της, το αυστηρό βλέμμα, το σώμα, ή εσωτερικότητα, μαζί με την καταπληκτική ενδυμασία και τον κεφαλόδεσμο πού φορούν οι γυναίκες τού Ρουμλουκίου – μιά περιφέρεια από πενήντα χωριά πού συντελούν το Ρουμλούκι, – ήταν τόσο επιβλητική πού νόμιζε κανείς ότι έβλεπε τον Μέγα Αλέξανδρο να ξεκινά για τα πέρατα τού κόσμου για να πραγματοποιήσει το μεγάλο όνειρό του, να κατακτήσει, να εκπολιτίσει και να ενώσει τον κόσμο όλο.

Η Κυρά Ελισάβετ Γιαννοπούλου, σε καθήλωνε και σε παρέσυρε σ” αυτά τα ονειροπολήματα! Ο χορός αυτός ο τόσο επιβλητικός και αργός – και πρέπει να πω αρκετά δύσκολος – ονομάζεται με το πιο απίθανο όνομα! Τον λένε «Τι κλαις Κερά-Μαρία;». Συμβαίνει πολύ συχνά στα τραγούδια μας και στους χορούς μας, να μην έχουν σχέση τα λόγια τού τραγουδιού με το ύφος τού χορού.Πιστεύω ότι αυτό θα οφείλεται σε διαθέσεις τής στιγμής ή της εποχής όπως δηλαδή όταν κάποιος εντυπωσιάζεται με μιά κοπέλλα, ή αρραβωνιάζεται με την αγαπημένη του κτλ, και βάζει λόγια δικά του στη μουσική τού χορού. Ο οραματισμός της κυρίας Σενιέ για τον πέπλο της Αριάνδης όχι μόνο, είναι βάσιμος κατά την γνώμη μου, αλλά και δίνει μιά εξήγηση τής υπάρξεως και χρησιμοποιήσεως τού μαντηλιού στον παραδοσιακό μας χορό.

Ο Φ. Κουκουλές μάς λέει ότι ο πέπλος πού φορούσαν πάνω από το κεφάλι τους οι αρχαίες χορεύτριες εξελίχτηκε με τον καιρό σε μικρές «χειρίδες, στους βυζαντινούς χρόνους. Τα φορέματά τους ήταν μακριά και καμμιά φορά στολισμένα με χρυσά κεντήματα.

Το γνώρισμα δε των χορευτών και χορευτριών ήταν ότι από τούς αγκώνες και κάτω έφεραν μακράς χειρίδας, αίτινες ηδύνατο να αναδιπλωθώσι προς τα επάνω, συνέχειαν ίσως τού υπέρ την κεφαλήν κυκλικώς ανεμιζομένου πέπλου». Βέβαια ή ενδυμασία συντείνει πολύ στην ολοκλήρωση τής εικόνας ενός χορού: στην περιφέρεια τού Ρουμλουκίου, οι ενδυμασίες και ιδίως ο κεφαλόδεσμος είναι συνταρακτικοί.

Ο κεφαλόδεσμος πολύπλοκος στην κατασκευή του και αβάστακτος στο κεφάλι τής χορεύτριας είναι καμωμένος από διάφορα κομμάτια – ανάμεσά τους και ένα ξύλινο αυγό! – κρόσια, κεντήματα, λουλούδια διαφόρων χρωμάτων και πολλά ασημένια κοσμήματα έτσι πού το σύνολο αυτό δίνει την εικόνα περικεφαλαίας αρχαίων Ελλήνων πολεμιστών.

Μακεδονία
Η δεύτερη ανακάλυψη για το μαντήλι, μού ήρθε εντελώς ξαφνικά από έναν ηλικιωμένο χορευτή πού έφερα από το Σοχό της Μακεδονίας και μού άνοιξε καινούργιους και απρόβλεπτους ορίζοντες. Υπάρχει ένας χορός πού λέγεται «Σιγανός», και χορεύεται από άντρες συνήθως, πού κάνουν ό καθένας κατά το κέφι του ορισμένα «τερτίπια».

Είναι όμως δύσκολος χορός γιατί είναι πολύ αργός και πρέπει ό χορευτής να έχει έλεγχο γερό στα αργά βήματα και τις αργές στροφές πού κάνει επίσης και στο πώς μεταχειρίζεται το μαντήλι πού βαστάει στο δεξί του χέρι. Εκοίταξα για ώρες την πρόβα αυτού τού χορού με τον χορευτή πού είχα επισημάνει… τόσο καταπληκτικός ήταν, ώστε δεν χόρταινα να κοιτάζω, αλλά και να προβληματίζομαι στο τι ακριβώς κάνει και τι μού θυμίζουν αυτά πού έκανε σαν βηματισμούς όσο και σαν περίεργους σχηματισμούς με το μαντήλι…

Δεν είχα ξαναδεί τέτοια κίνηση, τέτοια άνεση να στέκει με το ένα μόνο πόδι και το άλλο το – αριστερό – τυλιγμένα γύρω από το δεξί, με τέτοια μαστοριά, θα ‘λεγε κανείς ότι γεννήθηκε με το ένα πόδι διπλοτυλιγμένο στο άλλο. Αδύνατος, ψηλός όλο του το σώμα ένα νεύρο με αυτή την απίθανη ισορροπία και ρυθμό πού ήταν σαν να άρχιζε η κίνησή του από τη στιγμή πού άρχιζε να ρίχνει την ανάσα του στο Ζουρνά ο οργανοπαίκτης!

Με ένα μαντήλι στο χέρι συνόδευε, θα ‘λεγα τη μουσική φράση πού χόρευαν τα πόδια του αλλά και το κορμί του όλο, και σε κάθε μουσική φράση, σε κάθε αλλαγή της μουσικής φράσης, το μαντήλι έπαιρνε ενεργό μέρος σαν να ‘τανε μουσικό όργανο κι αυτό. Όταν ό χορευτής στεκότανε έξαφνα με το ένα πόδι και το άλλο διπλωμένο στο όρθιο πόδι, πάνω σε μουσική φράση τού ζουρνά, πού έκανε σαν «αραβουργήματα» μουσικά, ακολουθούσε με το μαντήλι αυτά τα μουσικά ανεβοκατεβάσματα, σαν το μαντήλι να «ήταν μουσικό όργανο κι αυτό, ή κανένα τραγούδημα πουλιού, ή σαν να ζωγράφιζε στον αέρα φανταστικά τραγούδια, με το νταούλι πού κρατούσε το ρυθμό και έδινε το «γιόμισμά» του στη μελωδία τής κινήσεως τού μαντηλιού».

Το μαντήλι ήταν ένα με το χέρι του, σαν προέκταση τού χεριού του. Σε όλο αυτό το διάστημα στέκονταν ακίνητος και ολόϊσιος σαν λαμπάδα! Μετά ακολουθώντας τη μουσική και το κτύπημα τού νταουλιού, ξεκινούσε, σαν κυνηγός πού ψάχνει το θήραμα, με το κεφάλι σε κίνηση και τα πόδια αργά-αργά, σαν να ψάχνει προσεκτικά, μην το ακούσει – το υποτιθέμενο ζώο – πού ψάχνει να βρει, ή τυχόν ο άνθρωπος… Γιατί μπορεί και να ψάχνει άνθρωπο, αφού δεν ξέρουμε, τουλάχιστον εγώ δεν βρήκα την απάντηση σ” αυτό το ψάξιμο. Φυσικά κύριο θέμα για μένα ήταν το μαντήλι. Και από κει πια θυμήθηκα και το μαντήλι, όπως το κρατούνε και το σείουν οι γυναίκες της Γουμένιτσας-Κιλκίς (Μακεδονία), σ” ένα χορό πού χορεύεται μόνο από γυναίκες, και πού σού φέρνει αμέσως στη σκέψη την επίκληση για τη βροχή. Ανεβάζουν το χέρι, σείοντας το μαντήλι τρεμουλιαστά, προς τον ουρανό, στέκουν για λίγο, και φωνάζουν «Ιη-η-η» και το κατεβάζουν αργά-αργά σείοντάς το και πάλι στη γη.

Αυτό γίνεται τρεις φορές. Σαφώς δε σού θυμίζει επίκληση. Και είναι σαν να κάνουν επίκληση στο Θεό για να στείλει τη βροχή για τη βλάστηση της γης. Στην ιεροτελεστία της Ελευσίνας αναφέρει ο Καθηγητής Αρχαιολόγος-Ακαδημαϊκός Γεώργιος Ε. Μυλωνάς στο βιβλίο του «Ελευσίς και τα Ελευσίνια Μυστήρια», ατένιζαν προς τον ουρανό και φώναζαν δυνατά «βροχή», κατόπιν κοίταξαν κάτω στη γη και φώναζαν «σύλληψη».

Είναι δε αξιοπερίεργο ότι γύρω-γύρω στο χείλος ενός πηγαδιού κοντά στην πύλη τού Διπύλου των Αθηνών ήταν χαραγμένη μιά επιγραφή πού λέει τα παρακάτω: «Ω Πάν, ώ Μην έχετε καλή διάθεση, ωραίες Νύμφες, βροχή, ξεχείλισμα». Η επιγραφή ήταν χαραγμένη πάνω σ” ένα κεραμίδι πού περικύκλωνε το άνοιγμα τού πηγαδιού. (Προσπάθησα να βρω τα κομμάτια τού κεραμιδιού, πού είχαν κατατεθεί στο Μουσείο Επιγραφών).

Δυστυχώς όμως χάθηκαν μετά τον πόλεμο τού 1940-44. Το επιφώνημα πάλι θυμίζει το αρχαίο επιφώνημα «Ιη Παιάν»:…. «Μέσα από την ιστορία η χαρακτηριστική επωδός «Ιηη παιάν» φαίνεται να μην έχει παραγκωνισθεί…» γράφει η Λίλιαν Λόουερ αυθεντία στους αρχαίους χορούς και τις ομοιότητες με αυτούς πού υπάρχουν, στην Ελλάδα.

Μετά το επιφώνημα αυτό πιάνονταν από την ζώνη ή μιά της άλλης – χορός «ζωναράδικος» – και ξανασταματούν πάλι για την επίκληση πού επαναλαμβάνεται, όπως είπαμε, τρεις φορές.

Γουμένιτσα
Στη Γουμένιτσα υπάρχει και ένας παραδοσιακός χορός μικτός – δηλαδή άντρες και γυναίκες – πού, καθώς μού είπαν οι χορευτές πού προέρχονται από την περιφέρεια αυτή, χορεύεται όταν ό γαμπρός ξυρίζεται πριν να πάει στην εκκλησία για να παντρευτεί. Το μαντήλι το μεταχειρίζονται κατά πολλούς τρόπους οι χορευτές σ” αυτόν το χορό:
α) Το βαστούν όρθιο σε τριγωνικό σχήμα κρατώντας το από τις μύτες, τεντωμένο μετά
β) το φέρνουν οριζόντια και
γ) σε ορισμένη μουσική φράση, το στρίβουν και το ξεστρίβουν σαν σκοινί, συνέχεια, ανάλογα με τον μουσικό ρυθμό και με το χορευτικό βήμα σαν το μαντήλι να είχε ζωή και ακολουθούσε τη μουσική.

Νάουσα
Εκεί πάλι, στον αποκριάτικο χορό «Μπούλες», ιδίως, έχουν ένα παράξενο δέσιμο μαντηλιού στο δεξί τους χέρι πού κινείται και δίνει τον τόνο, την έκφραση στην όλη κίνηση τού χορευτή: το δένουν στον καρπό έτσι πού να εξέχει από τη μέσα πλευρά τού χεριού και έτσι όπως το κρατούνε, κάνει σαν προέκτασή του.

Δεν μπόρεσα να καταλάβω την έννοια τού δεσίματος αυτού. Συνήθως το έχει έτσι δεμένο ο πρωτοχορευτής και το κινεί ανάλογα με τη μουσική φράση, επιδεικτικά… θεωρείται απαραίτητο και δεν είναι παραδεκτό από τούς χορευτές να μην το δέσουν έτσι. Το χέρι με το μαντήλι υψώνεται συνέχεια. Μπορεί ίσως να υπονοεί μιά κάποια σημαία, πού δεν τολμούσαν, φυσικά, να την κρατήσουν στα χέρια επιδεικτικά, επί Τουρκοκρατίας;

Καμιά φορά το μαντήλι το ανεμίζουν – σε πολλούς αν όχι σε όλους τούς χορούς – με το χέρι ακολουθώντας τη μουσική φράση, μιά δεξιά και μιά αριστερά, σαν μιά προέκταση τής κινήσεως, και αν δεν υπήρχε το μαντήλι, ή κίνηση τού χεριού ενδεχομένως θα ήταν ξερή κίνηση αναπόφευκτα ανέκφραστη.

Υπάρχουν κινήσεις χωρίς μαντήλι, αλλά ή κίνηση τους αυτή ξεκινά από τον ώμο, και τότε το χέρι από τον καρπό κι ύστερα υποκαθιστά το μαντήλι σε έκφραση, αλλά περιορισμένου τύπου. Αυτό το πρόσεξα σε μιά κοπέλλα Σαρακατσάνισσα πού χόρευε πρώτη στον Τσάμικο – την Τσαούση από τις Σέρρες (Μακεδονία) – και μού έκανε κατάπληξη όταν συνειδητοποίησα αυτά πού γράφω πάρα πάνω. Δέχτηκα για πρώτη φορά, ότι υπάρχει τρόπος – εξαρτάται φυσικά από τον χορευτή ή την χορεύτρια – να επεκτείνεις την κίνηση τού μπράτσου έτσι ώστε το χέρι να αντικαθιστά το μαντήλι. Αλλά αυτό μού φαίνεται καθαρά προσωπικό ταλέντο.

Δρυμός-Μακεδονία
Στους χορούς τού Δρυμού-Μακεδονίας, έχουν διαφορετικούς τρόπους οι γυναίκες να μεταχειρίζονται το μαντήλι. Πάντα με τη μουσική, σαν να είναι όργανο μουσικό και συμπληρωματικά το μαντήλι. Έξαφνα, σε σχέδιο τριγώνου το κρατούν με το ένα χέρι από τη μιά γωνία τού τριγώνου και με το άλλο χέρι από την άλλη πλευρά, και το πάνε πίσω από το κεφάλι, τραβώντας το μιά δεξιά και μιά αριστερά, ή πάλι το κρατούν ακίνητο – ανάλογα με την μουσική φράση τού χορού.

Γιατί σε άλλο χορό της ίδιας περιφέρειας, το κρατούν από την μιά μύτη με το χέρι, και ακολουθώντας πάντα τη μουσική και τα βήματα το ανεμίζουν μιά δεξιά και μιά ανάποδα – δηλαδή μιά προς τα έξω και μιά προς τα μέσα, με το μπράτσο σε σχήμα γωνίας.

Κέρκυρα
Στην περιοχή αυτή, στο «χορό της νύφης» πού μάς έδειξαν οι χορεύτριες της κ. Λ. Αργυρού, ό νέος παίρνει το μαντήλι από τη νέα χορεύοντας όπως ο χορός αυτός αναπαριστά ένα τοπικό έθιμο. Τα μαντήλια έχουν ειδικό κόκκινο χρώμα και σχέδια κίτρινα και είναι πολύ μεγάλα.

Ο νέος – χορευτής – παίρνει ένα-ένα τα μαντήλια πού τού δίνουν οι κοπέλλες, κάνοντας διάφορες χαιρετούρες χορεύοντας, για να τις ευχαριστήσει για το μαντήλι. Σε άλλο χορό Κερκυραϊκό πού τραγουδιέται από τούς χορευτές – αφορά ένα Γιαννάκη πού τον σκότωναν και τον κλαίνε τα κορίτσια – το μαντήλι παίζει πάλι ρόλο βοηθώντας τις κοπέλλες να λικνίζονται συνάμα με τη μουσική και να μεταχειρίζονται το μαντήλι σε τριγωνικό σχήμα με το ρυθμό τού σώματος πού ακολουθεί ναζιάρικα τη μουσική.

Η ενδυμασία αυτή, γιατί η Κέρκυρα έχει και άλλες πολλές ενδυμασίες, είναι από την περιφέρεια Λευκίμης όπου υπάγονται 22 περίπου χωριά και βρίσκεται στο νοτιότατο άκρο τής Κέρκυρας. Τη φορούσαν σε κάθε γιορτή και σε εξαιρετικές περιστάσεις.

Ήταν η ενδυμασία τού γάμου πού φορούσε ή νιόπαντρη για ένα χρόνο και μετά δεν την ξανάβαζε. Η φορεσιά βοηθάει πολύ στο λίκνισμα τού κορμιού και είναι πολύ ωραία, αλλά πολύ επηρεασμένη φυσικά από τη Δυτική Ευρώπη.

Θράκη
Σέναν Θρακιώτικο χορό πού τον ονομάζουν «Μαντηλάτο», οι χορευτές – άνδρες και γυναίκες – κρατούν ό καθένας από ένα μαντήλι με τα δυό τους χέρια από τις δύο άκρες σε τρίγωνο σχήμα. Το κρατούν στο ύψος των ματιών τους και το κουνάνε ρυθμικά, σύμφωνα με τη ρυθμική αλλαγή τού μέτρου – και τού ποδιού συνεπώς. Το σείουν τεντωμένο μιά δεξιά και μιά αριστερά. Θα ‘λεγε κανείς ότι σκεπάζουν και ξεσκεπάζουν το πρόσωπό τους, είτε από κοκεταρία, είτε από παιγνίδισμα.

Οι Ελληνίδες της Κύπρου μεταχειρίζονται το μαντήλι άνετα και σε διάφορα σχήματα: σε ένα χορό π.χ. βαστούν το μαντήλι από τις δύο άκρες σε σχήμα τριγώνου και μιά το αντικρίζουν ή μιά κοπέλλα με την άλλη σε σχήμα όρθιο και μιά το μεταχειρίζονται σε σχήμα σταυρού.

Την έννοια αυτού τού σχήματος δεν την ξέρω αλλά και κανείς δεν βρέθηκε να μάς την εξηγήσει με μιά κάποια υπευθυνότητα. Σ” ένα χορό των Μεγάρων, τον ζεϊμπέκικο πού τον χορεύουν γυναίκες αντικριστά, μεταχειρίζονται σ” όλη τη διάρκεια τού χορού, το μαντήλι, μάλιστα μεγάλο μαντήλι, με το οποίο «συνοδεύουν» – θα μπορούσε κανείς να πει – τις στροφές και τον μουσικό τονισμό.

Επίσης και στο Καγκελλευτό, χορό μικτό, μεταχειρίζονται συνέχεια το μαντήλι, το οποίο στριφογυρίζουν μιά ψηλά μιά χαμηλά. Τουλάχιστον έτσι μάς τον έδειξαν κάτοικοι του Μενιδίου και οργανοπαίκτες, πού μάλλον δεν λαθεύονται συνηθισμένοι όπως είναι από τα πανηγύρια.

Πιο σημαντική είναι ή χρήση τού μαντηλιού των Ελληνίδων από τα Φάρασσα της Καππαδοκίας Μ. Ασίας: δύο μεγάλα μαντήλια, κάθε χορεύτρια κρατά ένα στο κάθε χέρι, και ανάλογα με το μουσικό ρυθμό τα κινεί: Μιά πηγαίνει το χέρι, από τον ώμο και κάτω προς τα δεξιά και μιά πηγαίνει προς τ” αριστερά, πάντα με τη μουσική φράση και με το ρυθμό. Φορές-φορές τα τυλίγουν και τα ξετυλίγουν κρατώντας τα πάντα από τη μιά άκρη – όπως τυλίγει κανείς και ξετυλίγει ένα κουβάρι.

Κύθηρα
Στα Κύθηρα, σ’ένα χορό πού λέγεται Κομπιάνικος και καθώς λένε οι κάτοικοι είναι χορός τού «Θησέα» παίζει πάλι μεγάλο ρόλο το μαντήλι. Το κρατά ή πρώτη χορεύτρια σε ορισμένη φάση τού χορού και κάποτε παίρνει και το δεύτερο μαντήλι πού μέχρι μιά ορισμένη μουσική φράση ό βαστούσε μιά άλλη χορεύτρια, σχηματίζοντας έτσι δυό σειρές. {Όταν δηλαδή βρίσκονται οι δυό σειρές}.

Όταν δηλαδή βρίσκονται οι δυό σειρές παράλληλες, τότε ή πρωτοχορεύτρια παίρνει και τα δύο μαντήλια, ένα στο κάθε της χέρι και οδηγεί τις άλλες, υποτίθεται, για να βγουν από τον Λαβύρινθο. Μερικοί λένε ότι ό χορός αυτός χορεύεται μόνο από γυναίκες, άλλοι πάλι λένε ότι χορεύεται από γυναίκες αλλ” επικεφαλής είναι πάντα ένας άνδρας.

Ζάκυνθος
Στη Ζάκυνθο έχουν επίσης έναν «Αρχαίο Χορό», όπως τον ονομάζουν επάνω σε ένα βουνό. Δύσκολη η συγκοινωνία, επομένως ευκολότερα να μην ξεχαστούν οι παλιοί χοροί τους. Και εκεί βρήκαμε χωρίς να το περιμένουμε, το χορό Λαβύρινθο όπου υπάρχουν δύο σειρές χορευτών, μιά σειρά γυναίκες και πίσω μιά σειρά άνδρες και ο πρωτοχορευτής σε δεδομένη στιγμή εκεί πού βαστάει τις δύο σειρές των χορευτών με τα δυό χέρια, από τα μαντήλια πού βαστούν, πιάνει πια και τις δύο με το ένα χέρι και περνά ανάμεσα στους χορευτές, έτσι πού να σχηματίζεται αμέσως ή αίσθηση ότι περνούν όλοι, οδηγούμενοι από έναν άνδρα – τον Θησέα – μέσα από τον Λαβύρινθο και βγαίνουν στην ύπαιθρο πια ελεύθεροι. Ο «Αρχαίος Συρτός» όπως τον λένε, χορεύεται και τραγουδιέται χωρίς μουσικά όργανα, στο ορεινό χωριό Άγιος Λέων Ζακύνθου.

Σκύρος
Η απόκρια στη Σκύρο φαίνεται ότι είναι πολύ Διονυσιακή, και τα έθιμα έχουν κρατηθεί με πολύ σεβασμό και αγάπη. Στο έθιμο της Απόκριας, με τούς μασκαρεμένους με τα πάμπολλα κουδούνια στη μέση τους, τούς οποίους παρακολουθούν άνδρες ντυμένοι γυναικεία με ένα μαντήλι στο χέρι ό καθένας, γίνεται μεγάλη φασαρία. Αλλά ακόμα μεγαλύτερη γίνεται με τις υποτιθέμενες γυναίκες πού στριφογυρίζουν σαν «μυίγες» γύρω από τούς γέρους κουνώντας επίμονα το μαντήλι γύρω στο κεφάλι τους.

Κρήτη
Θα αναφέρω και απόσπασμα βιβλίου ενός Κρητικού πού μιλά για τη σημασία τού μαντηλιού στο χωριό του: «Απόψε ακόμη στο γάμο ό κόσμος είναι περισσότερος και το γλέντι βράζει ούλη τη νύχτα. Χωρίς στ” άλλους χορούς πού χορεύουν, θα χορέψουν και τη ντάμα μιά δυό φορές.

Η ντάμα είναι χορός σερτός κι ετούτος, μα εκείνο πού αλλάζει είναι ότι: Δένουμε δυό τρία μαντηλάκια σταυρωτά, πού ό κόμπος τους είναι στη μέση και γύρου γύρου οι άκρες. Τη κάθα άκρη βαστά μιά γυναίκα με τη ζερβή τζη χέρα και στη δεξιά άλλο ένα μαντηλάκι. Ετούτο το άλλο μαντηλάκι πιάνει ένας άντρας, ή λύρα παίζει και ούλοι μαζί χορεύουν. Ο λυρατζής γ” ή ένας άλλος κάνει τον διαιτητή και φωνάζει αριθμούς. Έναααα!

Τσ” αφήνει να χορέψουν ένα δυό κύκλους και φωνιάζει, δύοοοο! Στο τρία ό κάθε άντρας πού χορεύει αφήνει το μαντηλάκι τσή ντάμας του και πρέπει να προλάβει ν” αρπάξει το μαντηλάκι τσή άλλης ντάμας πού χορεύει απ” ομπρός του, γ” ή όποιας μπορέσει. Πρέπει να είναι σβέλτος και πιτήδειος, γιατί παραμονεύουνε κι άλλοι απ” όξω απού το χορό κι όποιος μπροκάμει».

Συνηθίζονται επίσης πολύ συχνά τα μαντήλια σαν διακοσμητικά τού αντρικού ντυσίματος σε γιορτές και πανηγύρια. Μεγάλα μαντήλια με κρόσια πολλά πάλι σε σχήμα τριγώνου, φορούν οι άντρες κάτω από τα σελάχια, πού φοριούνται με τις αστικές φουστανέλλες και τα γιορτινά. Ή πάλι, τα φορούνε γύρω από το λαιμό, ιδίως σε ορισμένα νησιά. Τα μαντήλια αυτά είναι μεγάλα, μεταξωτά, με κρόσια γύρω-γύρω, και πολύχρωμα.

Πηγή: Ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί, Δώρα Ν. Στράτου

Παιδαγωγικές τακτικές ενίσχυσης της αυτοπεποίθησης

Τι είναι η αυτοπεποίθηση;

H αυτοπεποίθηση δεν είναι η εγωκεντρική, ναρκισσιστική αίσθηση έπαρσης και ανωτερότητας. Είναι η συναίσθηση της ικανότητας να ανταποκρίνεται κανείς στις απαιτήσεις της καθημερινότητας και η επίγνωση της σημαντικότητάς του ως ιδιαίτερο πρόσωπο.

Η συναίσθηση ότι ως άνθρωποι είμαστε σημαντικοί και έχουμε αξία θεμελιώνεται σε τρεις κυρίως παράγοντες:

– Στις πρακτικές ικανότητες που μας επιτρέπουν να τα καταφέρνουμε στις επαγγελματικές, κοινωνικές, πολιτιστικές και αθλητικές μας δραστηριότητες.
– Στην αναγνώριση, την αποδοχή και την αγάπη, των άλλων.
– Στη δυνατότητά μας να αντιμετωπίζουμε με δυναμισμό και αξιοπρέπεια τις κρίσιμες καταστάσεις τις προσωπικής μας ζωής όπως είναι η ασθένεια, ο χωρισμός, η απώλεια θέσης εργασίας, ο θάνατος αγαπημένου προσώπου κλπ.

Η αυτοπεποίθηση εκφράζεται με συγκεκριμένες γόνιμες συμπεριφορές και υγιή συναισθήματα όπως υπευθυνότητα, πρωτοβουλία, αξιοπρέπεια, αυτοέλεγχο, ανεκτικότητα και σεβασμό των άλλων, επιδίωξη αξιόλογων στόχων κλπ.

Η αυτοπεποίθηση συνοδεύεται από ένα αίσθημα επάρκειας των ικανοτήτων μας, δημιουργική επικοινωνία, γόνιμο προβληματισμό, κατάλληλο σχεδιασμό, σωστές αποφάσεις και από την συναίσθηση ότι με τις προσπάθειές μας μπορούμε να πετύχουμε τα αποτελέσματα που επιθυμούμε.

Η αυτοπεποίθηση δεν καλλιεργείται μόνο με τα ενισχυτικά και υποστηρικτικά λόγια των άλλων αλλά κυρίως με την ρεαλιστική και έγκυρη αυτο-αξιολόγηση, μέσα από την ανάληψη ευθυνών, την εμπειρία της αγάπης και την δυναμική στάση απέναντι στις καθημερινές δυσκολίες και τις αναπόφευκτες αντιξοότητες.

Παιδαγωγικές τακτικές ενίσχυσης της αυτοπεποίθησης.

* Επικοινωνώ με το παιδί με ειλικρίνεια και ενδιαφέρον. Του δείχνω ότι χαίρομαι που μιλάω μαζί του και δεν το κάνω σαν αγγαρεία. Εκδηλώνω με σωματικό τρόπο την αγάπη μου με αγκαλιές και χάδια.
* Ξεκινώ την επικοινωνία μου με το παιδί εστιάζοντας πάντοτε την προσοχή μου στα θετικά του χαρακτηριστικά και στα χαρίσματά του.
* Στις συζητήσεις μας με το παιδί δεν επιβάλλω ευγενικά τις απόψεις μου. Προσπαθώ να είμαι διαλλακτικός και αληθινά δημοκρατικός.
* Ομολογώ στο παιδί ότι κάποια από τα αισθήματα που το τρομάζουν είναι ή ήταν και δικά μου αισθήματα. Το παιδί δέχεται τον εαυτό του καλύτερα όταν συνειδητοποιεί ότι τα πρόσωπα που θεωρεί σημαντικά έχουν περάσει ανάλογες δυσκολίες με τις δικές του.
* Προτείνω στο παιδί να τοποθετήσει μικρά, έγχρωμα, αυτοκόλλητα χαρτάκια σε διάφορα σημεία του χώρου του, με θετικά μηνύματα που ενισχύουν την αυτοπεποίθηση. Για παράδειγμα: «Ανακαλύπτω τις δυνάμεις που κρύβονται μέσα μου». «Μαθαίνω να σέβομαι τις αδυναμίες μου και να μαθαίνω από αυτές». «Εισπνέω βαθιά, χαλαρώνω το σώμα και μένω ήρεμος.». «Αυτοπεποίθηση». «Δυναμισμός». «Αγάπη».
* Ενθαρρύνω το παιδί να αντιμετωπίζει με χιούμορ ακόμη και δυσάρεστα γεγονότα.
* Εξηγώ στο παιδί πως αν κάποιος θυμώνει μαζί του, το κοροϊδεύει ή του επιτίθεται, αυτό δεν σημαίνει ότι φταίει ή ότι είναι κακό παιδί.
* Εξηγώ στο παιδί πως μέσα του κρύβονται απεριόριστες δυνατότητες που αν τις αξιοποιήσει με συστηματική προσπάθεια μπορεί να πετύχει σε όλους τους τομείς αξιόλογη πρόοδο.
* Προτρέπω ευγενικά το παιδί να επιδιώκει υψηλότερες επιδόσεις. Θεμελιώνω όμως τις προσδοκίες μου σε μια ρεαλιστική εκτίμηση των ικανοτήτων του παιδιού και όχι σε πιέσεις που ασκούνται από το κοινωνικό-πολιτιστικό μου περιβάλλον ή από προσωπικές μου ανάγκες για προβολή και επιτυχία.
* Προτρέπω το παιδί να βάζει στόχους, να παίρνει αποφάσεις και να λύνει προβλήματα. Το βοηθώ να σχεδιάζει το δρόμο προς την επιτυχία με μια συγκεκριμένη σειρά σταδιακών επιδιώξεων με μικρά και συγκεκριμένα βήματα.
* Το βοηθώ να υπομένει, να επιμένει, και να αγωνίζεται μέχρι να πετύχει τους στόχους του.
* Το προτρέπω να αποδέχεται χωρίς ταραχή τον έπαινο και την κοροϊδία.
* Το ενθαρρύνω να εκφράζει ειλικρινά τις προσωπικές του απόψεις και να εξωτερικεύει ξεκάθαρα τα αισθήματά του.
* Το βοηθώ να αναπτύξει αυτοέλεγχο. Να επιλέγει τη συναισθηματική του αντίδραση αντί να αντιδρά παρορμητικά στις προκλήσεις του περιβάλλοντος.
* Του μαθαίνω να απορρίπτει την άδικη κριτική αλλά να δέχεται και να αξιοποιεί την καλοπροαίρετη κριτική.
* Εξηγώ στο παιδί ότι είναι φυσικό μερικές φορές να μην πηγαίνουν τα πράγματα όπως θα ήθελε.
* Επιβραβεύω κάθε μικρή πρόοδο που κάνει το παιδί. Ενισχύω την που κάνει ακόμη και όταν δεν τα καταφέρνει.
* Προτρέπω το παιδί να σέβεται και να εκτιμά τον εαυτό του ανεξάρτητα από το πόσο αποδίδει.
* Προτείνω στο παιδί να γράψει ένα γράμμα σε ένα άλλο (υποθετικό) παιδί που αντιμετωπίζει ανάλογες δυσκολίες με τις δικές του. Να του γράψει συμβουλές σχετικά με το πώς θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τα προβλήματά του και να νιώσει καλύτερα. Η αναζήτηση και ο προβληματισμός του παιδιού σε νοητικό και συναισθηματικό επίπεδο, είναι πολύ εποικοδομητική.
* Προσπαθώ χωρίς να το καταπιέζω να βάλω τάξη και δομή στην καθημερινή του ζωή.
* Προτρέπω το παιδί να αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεών του και να διεκδικεί τα δικαιώματά του.
* Βοηθώ το παιδί να αναζητά και να αναγνωρίζει τις θετικές πτυχές της κάθε κατάστασης. (Να βλέπει το μισό ποτήρι γεμάτο).
* Βοηθώ το παιδί να αντιμετωπίζει δημιουργικά το φόβο, τον κίνδυνο και την αποτυχία. Να διαχειρίζεται τις δύσκολες καταστάσεις με υπομονή και δυναμισμό. Να συμφιλιώνεται με τους φόβους και να τους αντιμετωπίζει αντί να τους αφήνει να το κυριεύουν και να ελέγχουν τη ζωή του. Να μαθαίνει από τα λάθη του. Να χάνει χωρίς να θίγεται η αξιοπρέπειά του.
* Βοηθώ το παιδί να επιλέγει τη συναισθηματική του αντίδραση απέναντι στα γεγονότα. Να καταλάβει ότι δεν είναι τα γεγονότα και οι περιστάσεις που προσδιορίζουν τη ζωή μας αλλά ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε τα γεγονότα.
* Εξηγώ στο παιδί τα χαρακτηριστικά και τις ιδιότητες που μπορούν να συμβάλλουν στη δημιουργία και τη διατήρηση μιας υγιούς σχέσης.
* Βοηθώ το παιδί να αντιλαμβάνεται τις επιθετικές προκλήσεις των άλλων και να τις απενεργοποιεί ή να αδιαφορεί.
* Το προτρέπω να μπαίνει στη θέση του άλλου και να βλέπει τα γεγονότα μέσα από τα δικά του μάτια. Του μαθαίνω να είναι ανεκτικός και να σέβεται την διαφορετικότητα.
* Το προτρέπω να σκέφτεται θετικά και να οραματίζεται τη θετική έκβαση των γεγονότων αλλά να μην απογοητεύεται όταν τα πράγματα δεν πάνε όπως θα ήθελε.
* Εξηγώ στο παιδί ότι μπορεί μειώσει το θυμό, το άγχος και το φόβο του με την παρακάτω απλή τεχνική: Εισπνέω βαθιά, χαλαρώνω τους μύες του σώματός μου και συγκεντρώνω την προσοχή μου σε μια υποστηρικτική θετική σκέψη όπως για παράδειγμα «Είμαι σημαντικός ανεξάρτητα από τι πιστεύουν οι άλλοι για μένα» ή «Αντιμετωπίζω το φόβο και γίνομαι πιο δυνατός» ή «μπορώ να ελέγχω τον εαυτό μου και να χαλαρώνω». Ακόμη το προτρέπω να συγκεντρώσει την προσοχή του σε κάτι ουδέτερο όπως, να μετρήσει μέχρι το δέκα ή να παρατηρήσει αναλυτικά τις λεπτομέρειες της μορφής ενός αντικειμένου που είναι κοντά μου (πόρτα, μολύβι, πίνακας)».
* Εξηγώ στο παιδί τον τρόπο με οποίο η εικόνα που δίνει στους άλλους (εμφάνιση, στάση του σώματος, τρόπος κοιτάγματος, χειρονομίες, μιμική έκφραση του προσώπου, τόνος, χροιά και ένταση της φωνής) μπορεί να αποκαλύπτει φόβο και ανασφάλεια ή αυτοπεποίθηση και δυναμισμό.
* Η εικόνα της ανασφάλειας μαζί με κάποιες άλλες ακατάλληλες συμπεριφορές, προκαλούν αυτούς που αναζητούν κάποιο στόχο για να εκφράσουν την επιθετικότητά τους.
* Εξηγώ στο παιδί συμπεριφορές που δηλώνουν ή οδηγούν στην ενίσχυση και την προβολή της αυτοπεποίθησης. (κατάλληλη στάση του σώματος, χειρονομίες, μιμική του προσώπου και τόνος της φωνής που φανερώνουν δυναμισμό).

* Εξηγώ στο παιδί την διαφορά ανάμεσα στις παρακάτω συμπεριφορές:

Παθητική Συμπεριφορά: Ανασφάλεια, μπλοκάρισμα αισθημάτων, υποχωρητικότητα, φόβος. Τα θέλω μου και οι ανάγκες μου είναι λιγότερο σημαντικές από των άλλων.

Δυναμική Συμπεριφορά: Υπεράσπιση και διεκδίκηση των ατομικών δικαιωμάτων με τρόπο που δεν θίγει τον άλλο. Τα θέλω μου και οι ανάγκες μου είναι εξίσου σημαντικές με των άλλων. Ειλικρινής εξωτερίκευση των αισθημάτων.

Επιθετική Συμπεριφορά: Παραβίαση των δικαιωμάτων του άλλου, εξωτερίκευση των αισθημάτων με παρενόχληση. Τα θέλω μου και οι ανάγκες μου είναι περισσότερο σημαντικές από των άλλων.

* Εξηγώ στο παιδί πώς να κερδίζει την προσοχή και το ενδιαφέρον των άλλων με δημιουργικές – θετικές συμπεριφορές και όχι με προκλήσεις, αταξίες και απαράδεκτα αστεία.
* Βοηθώ το παιδί να αξιολογεί και να αποτιμά την βελτίωση που κατορθώνει μέσα από τις προσπάθειές του.

Ζεις ενοχικά ή πραγματικά ?

Οι ενοχές είναι διαδρομές του μυαλού, οι οποίες μας αναγκάζουν να ζούμε κάτω από έναν ζυγό. Οι ενοχές κάποιες φορές καταφέρνουν να κρύβονται τόσο καλά και μας οδηγούν να νομίζουμε ότι εμείς επιλέγουμε. Κι όμως σε αρκετές περιπτώσεις οι ενοχές πριν καν εμείς προλάβουμε να σκεφτούμε, έχουν εκείνες δώσει τον δρόμο και τον τρόπο που θα χειριστούμε τα πράγματα.

Μορφές εξαναγκασμού και υποβιβασμού, λοιπόν που υπάρχουν μέσα στο υποσυνείδητό μας, για να μας κατευθύνουν, να μας κατατάσσουν και να μας ορίζουν.

Μέσα από τις ενοχές ζούμε αποσπασματικά και αντιδραστικά και συνήθως ξεσπούμε προς τους εαυτούς μας. Αφού νιώθουμε για μας μορφές «βίας» οι οποίες έρχονται από το ίδιο μας το μυαλό, χωρίς να μπορούμε να αντιληφθούμε το πώς.

Έτσι υπάρχουν φορές που είτε μας απαγορεύουμε να κάνουμε πράγματα, είτε μας μαλώνουμε, είτε μας τρομάζουμε με σκέψεις αρνητικές, φοβικές.
Οι περισσότερες στερήσεις που βιώνει ο άνθρωπος γεννιούνται πρώτα μέσα του, μέσα από τον τρόπο που εκείνος σκέφτεται.
Όμως επειδή στο μεγαλύτερο ποσοστό της μέρας λειτουργούμε υποσυνείδητα δεν έχουμε τη δυνατότητα να αντιληφθούμε το μέγεθος της ενοχής μας.
Οι ενοχές είναι αυτές που θα μας οδηγήσουν να πούμε ψέματα, να υποσχόμαστε άλλα από αυτά που μπορούμε να κάνουμε τελικά, να βάζουμε στους εαυτούς μας παραπάνω πράγματα από αυτά που αντέχουν.
Το πρώτο που μπορώ να κάνω λοιπόν είναι να αναζητήσω τις ενοχές μου. Να αναζητήσω πώς νιώθω όταν δίνω κάτι στον εαυτό μου ? Πόσο συχνά με φροντίζω ? Πόσο άσχημα νιώθω αν πω όχι σε κάποιον ?
Πότε ξεκίνησαν οι ενοχές να εμφανίζονται στη ζωή μου ?
Μήπως μέσα από τις ενοχές έφτασα να αντικαταστήσω τα πρέπει και να τα ορίσω θέλω μου ?

Όλη αυτή η έρευνα μπορεί να κρατήσει μήνες. Ο τρόπος για να ανακαλύψουμε πόσες ενοχές έχουμε είναι να δούμε τη ζωή μας. Να αναζητήσουμε όλα όσα μας συμβαίνουν, κυρίως τα δύσκολα και τα άσχημα. Ανάλογα με το μέγεθός τους είναι και ανάλογες οι ενοχές μας.

Δεν υπάρχουν απαντήσεις πια... μόνο ιστορίες

"Είμαι 100 χρονών. Μια ηλικία στα όρια του αδύνατου.

 Το μυαλό μου δεν μπορεί να ρίξει άγκυρα στο παρόν. Αντίθετα, παρασύρεται στο παρελθόν και συχνά τα κύματα το βγάζουν στην ίδια παραλία.

Σήμερα, όπως και τις περισσότερες μέρες, βρίσκομαι πίσω, στη χρονιά που ανακάλυψα τον έρωτα.

Καθόμασταν οι δυο μας στην ακτή και βλέπαμε τη θάλασσα, ακούγαμε τα πουλιά να συνεννοούνται για να βρουν καταφύγιο από τη βροχή που ερχόταν. Κι ύστερα, πως η σιωπή απλωνόταν καθώς ο ουρανός άλλαζε το σκούρο χρώμα του σε ένα λευκόχρυσο.

Για ώρες μείναμε ξαπλωμένοι εκεί, ανασαίναμε μαζί, βλέπαμε μικρούς κύκλους να απλώνονται στο νερό, νιώθαμε τον κόσμο να περιστρέφεται απαλά γύρω μας καθώς έγερνε ο ένας μέσα στην αγκαλιά του άλλου για να βρει λίγη ζεστασιά... αλλά και για να βρει κάτι άλλο, κάτι που δεν μπορούσα ακόμη να το ονομάσω, κάτι δοξαστικό και αξέχαστο.

Είμαι σχεδόν 100 χρονών.

Υπάρχουν πράγματα που θα 'θελα να σου πω, αλλά θα με άκουγες αν σου έλεγα πόσο γρήγορα περνά ο χρόνος; Ξέρω πως δεν μπορείς καν να το φανταστείς.

 Θα σου πω όμως ότι θα ξυπνήσεις μια μέρα και θα διαπιστώσεις ότι η ζωή σου σε προσπέρασε με μια τόσο άγρια όσο και ασύλληπτη ταχύτητα. Οι πιο έντονες στιγμές θα είναι σαν να τις έζησες πριν λίγες μέρες ενώ θα έχουν περάσει δεκαετίες και τίποτα δεν θα'χει σβήσει τα ίχνη του πόνου και της ευχαρίστησης που σου άφησαν.

Γερνάς και διαπιστώνεις ότι δεν υπάρχουν απαντήσεις πια. Μόνο ιστορίες...

Το μυαλό όμως συνεχίζει να λαχταρά, συνεχίζει ανόητα να καίγεται από τον πόθο.

Συνεχίζει να ζει στην αξιολύπητη πλάνη

Είμαι σχεδόν 100 χρονών. Εδώ. Περιμένοντας το τέλος... σκέφτομαι την αρχή."

(Βασισμένο σε αποσπάσματα από το βιβλίο της Meg Ros off What I was.)

... Στο τέλος, η ζωή προβάλλεται σαν ταινία. Κι αυτό που μένει να πονά δεν είναι ό,τι κάναμε αλλά ό,τι δεν κάναμε, τα ρίσκα που δεν πήραμε, τα όχι που δεν είπαμε. Πρόκειται για τη ζωή σου. Όταν κλείνεις τα μάτια σου το βράδυ και πας να κοιμηθείς, ο κόσμος σου παύει να υπάρχει και γεννιέται ξανά το πρωί, μόλις ξυπνήσεις.

Εδώ μιλάμε για τη ζωή σου και πρέπει ΕΣΥ να έχεις τον έλεγχο και να κάνεις αυτό που νιώθεις σωστό στην καρδιά σου.

Πήγαινε λοιπόν, κάθισε κάπου αναπαυτικά και συνάντησε τον μελλοντικό εαυτό σου. Τι θα σου πει αυτός για τις ιδέες που δεν δημιούργησες, τα βιβλία που δεν έγραψες, τα όμορφα λόγια που δεν είπες επειδή ήσουν κουρασμένη, ή διστακτική ή φοβισμένη.

Εδώ μιλάμε για τη ΖΩΗ ΣΟΥ. Κάντην μια όμορφη ιστορία.

Το μυστικό της επιτυχίας

Μία από τις πρώτες συμβουλές που μας έδιναν οι δάσκαλοι του δημοτικού αναφορικά με την έκθεση ιδεών σε γραπτό λόγο, ήταν η δημιουργία σχεδιαγράμματος, των λέξεων και γενικότερα του κειμένου. Για μένα αυτό ήταν πάντα το δυσκολότερο σημείο. Η οργάνωση ήταν και είναι μια αβάσταχτη διαδικασία ακόμα και όταν πρόκειται για τα ρούχα στη ντουλάπα μου, πόσο μάλλον για τη σκέψη μου. Πιστεύω, ωστόσο, πως δεν είμαι ο μόνος που νιώθει έτσι.

Οι στόχοι που θέτει κανείς για την ζωή του, είναι, συνήθως, παντελώς διαφορετικοί με αυτούς των γύρων του. Θέλετε έναν πετυχημένο γάμο; Επαγγελματική καταξίωση; Ίσως περισσότερα ρούχα; Οι περισσότεροι συμφωνούν μαζί σας. Ο μόνος τρόπος επίτευξης των στόχων αυτών, είναι η οργανωμένη και συστηματική προσπάθεια.

Τις περισσότερες φορές φθείρουμε την ψυχολογία μας μέσω ενεργειών που αποσκοπούν στην επίτευξη πραγμάτων που πιθανόν δεν θελήσαμε ποτέ πραγματικά. Οι ανεπιτυχείς μας απόπειρες μας προκαλούν απογοήτευση ,και ούτε που βάζουμε τον εαυτό μας στη διαδικασία να σκεφτεί πως δεν φταίνε όσα κάναμε, αλλά το ότι υποσυνείδητα 'σαμποτάραμε' τον εαυτό μας γιατί ουσιαστικά επιθυμούσαμε κάτι άλλο, κάτι διαφορετικό.

Αν σχεδιάζαμε τα βήματα μέσω των οποίων θα φτάναμε τελικά στην πολυπόθητη επιτυχία, πρώτο βήμα θα έπρεπε να θεωρείται η επανεξέταση των επιδιώξεών μας. Σκοπός της ζωής σύμφωνα με τους μεγάλους φιλοσόφους είναι η ευτυχία των ατόμων (Ο ελεύθερος χρόνος που έχουμε τη δυνατότητα να διαθέσουμε κατά τη διάρκεια της μέρας μας, στο να σκεφτούμε τέτοιου είδους θέματα είναι ελλιπής. Συνεπώς, θα χρησιμοποιήσουμε εδώ, τις κοινώς παραδεκτές θεωρίες). Αυτό που ποθούμε να καταφέρουμε στη ζωή μας, με αυτό που είναι αποδεκτό σύμφωνα με την κοινωνία, την οικογένεια, τους φίλους μας, συχνά διαφέρουν κατά πολύ. Η αποδοχή του γνήσιου εαυτού μας και της ιδιοσυγκρασίας μας, θα βοηθήσουν σε αυτό.

Έτσι, οδηγούμαστε στο επόμενο βήμα. Την απεμπόληση όλων εκείνων των χαρακτηριστικών που οι εξωγενείς παράγοντες μας προσέδωσαν με το πέρασμα του χρόνου. Τέλος, η οργάνωση των κινήσεων που οφείλουμε να κάνουμε έτσι ώστε να φτάσουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα θα ολοκληρώσει όλη αυτή την δύσκολη κι επίπονη, ίσως, σειρά ενεργειών.

Είναι αλήθεια πως πολλές φορές , τα συμφέροντα, οι υποχρεώσεις και οι επιθυμίες μας συγκρούονται. Τις περισσότερες φορές δεν μπορούν καν να συνδυαστούν. Όμως ποτέ κανέναν δεν έβλαψε η προσπάθεια κατάκτησης των στόχων του. Επίσης, αλήθεια είναι το γεγονός ότι συχνά παραμελούμε όσα θέλουμε να κάνουμε τη στιγμή που μιλάμε, φρονώντας πως ο χρόνος που έχουμε είναι απεριόριστος και πάντα αναβάλλουμε όσα είναι σημαντικά για εμάς, για μια άλλη στιγμή. Βαθιά μέσα μας όλοι γνωρίζουμε πως κάτι τέτοιο δεν ισχύει.

Κάνε ταξίδια, αφιέρωσε χρόνο στα παιδιά σου, στη δουλειά σου, στα ενδιαφέροντά σου. Μη περιμένεις τη κατάλληλη στιγμή. Οι καιροί είναι δύσκολοι, τα χρήματα περιορισμένα. Το ίδιο και ο χρόνος. Το μυστικό της επιτυχίας: όχι άλλες αναβολές...

Η ΠΗΓΗ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ

Είτε μπορούμε να συμφωνήσουμε με το αν υπάρχει «διάβολος» ή όχι, μπορούμε όλοι να συμφωνήσουμε ότι υπάρχει κάποια πηγή του κακού στον κόσμο.

Αυτή η πηγή του κακού, ό, τι αυτή μπορεί να είναι, φαίνεται να περιφέρεται, καταστρέφοντας την ημέρα των ανθρώπων και σιγά-σιγά να καταστρέφει ζωές. Ένας τρόπος που μπορεί να καταστρέψει τη δική μας ζωή είναι όταν πιστεύουμε τα ψέματα που το κακό ψιθυρίζει στο αυτί μας. «Δεν είσαι αρκετά καλός. Είσαι ηλίθιος. Είσαι ανάξιος. Δεν της αρέσεις. Δεν αρέσεις σε κανέναν».

Με την πάροδο του χρόνου, αν αμελήσουμε να αμφισβητήσουμε αυτά τα πράγματα που το κακό ψιθυρίζει στις ζωές μας, αρχίζουμε να τα πιστεύουμε. Σταματήστε να πιστεύετε τα ψέματα που σας λένε, και αντ' αυτού αρχίστε να γεμίζετε το μυαλό σας με την αλήθεια, και πείτε φωναχτά. «Είμαι άξιος. Με αγαπούν. Είμαι όμορφος, είμαι δυνατός». (Ή οτιδήποτε είναι αυτό με το οποίο είστε ανασφαλής).

Όποια και αν είναι η πηγή του κακού, της αρέσει να μας βλέπει πεσμένους. Όταν είμαστε καταβεβλημένοι, δεν μπορούμε να ενθαρρύνουμε και άλλους. Έχουμε χαμηλά επίπεδα ενέργειας και δεν είμαστε παραγωγικοί. Δεν ξέρω για σας, αλλά αυτό εμένα με τρελαίνει. Δεν θέλω το κακό να εισβάλει αργά και να παίρνει τη ζωή μου στα χέρια της. Παραμείνετε σταθεροί και αμφισβητείστε αυτά τα ψέματα. Είστε ιδιαίτεροι και σας αγαπούν!

Tο τέλος της οθόνης αφής

Επιστήμονες γερμανικών ερευνητικών ιδρυμάτων εξελίσσουν μία νέα τεχνολογία που ενδέχεται να αποκαθηλώσει την ευρύτατα διαδεδομένη οθόνη αφής. Για τον χειρισμό της νέας οθόνης η επαφή με τα δάχτυλα θα καταστεί περιττή.

Ο χειρισμός της οθόνης αφής με την οποία είναι εξοπλισμένα όλα τα μοντέρνα κινητά τηλέφωνα είναι τόσο απλός ώστε μοιάζει παιχνιδάκι ακόμη και για μικρά παιδιά. Η τεχνολογία της οθόνης αφής έχει εξαπλωθεί πολύ πέρα από τα smartphone και τα tablet και συναντάται πλέον σε μηχανήματα αυτόματης συναλλαγής, συστήματα πλοήγησης, ακόμη και… καφετιέρες.
Ερευνητές του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ στη Στουτγάρδη και του Πανεπιστημίου Λούντιχ Μαξιμίλιαν του Μονάχου επιχειρούν με τις έρευνές τους να εξελίξουν ένα στάδιο περαιτέρω τη συγκεκριμένη τεχνολογία. Ως τκ τούτου σχεδίασαν έναν τύπο οθόνης που αντιδρά απλά και μόνο με την προσέγγιση των δαχτύλων. Ο χειρισμός της δεν απαιτεί άγγιγμα, αλλά μπορεί να γίνει με κινήσεις στον αέρα.
Οι νέες οθόνες αντιλαμβάνονται τα δάχτυλα που πλησιάζουν μέσω του ιδρώτα που εκκρίνεται από τους πόρους των δαχτύλων, που δεν γίνεται πάντα αντιληπτός από τον άνθρωπο, ωστόσο τον αντιλαμβάνεται ο νέος τύπος οθόνης και αντιδρά ανάλογα με τις κινήσεις των δαχτύλων.

Βελτίωση και των όρων υγιεινής
Όταν φέρνει κάποιος τα δάχτυλά του κοντά στην οθόνη, το υλικό της απορροφά την υγρασία και αλλάζει χρώμα. Πάνω από τον αισθητήρα τοποθετήθηκαν δέκα εξαιρετικά λεπτές επιστρωματώσεις συνολικού πάχους μικρότερου από ένα χιλιοστόμετρο.
Το υλικό αυτό φουσκώνει απορροφώντας την υγρασία των δαχτύλων που πλησιάζουν και ενεργοποιεί τον αισθητήρα. «Επειδή με αυτόν τον τρόπο αλλάζει το πάχος της οθόνης, αλλάζει και το χρώμα του αισθητήρα», εξηγεί η Καταλίν Σεντρέι, μέλος της ερευνητικής ομάδας.
Η παραπάνω συμπεριφορά είναι χαρακτηριστική για τα επονομαζόμενα φωτονικά κρύσταλλα, ωστόσο στην περίπτωση του νέου τύπου οθόνης που κατασκεύασαν οι ερευνητές οι εναλλαγές των χρωμάτων γίνονται πολύ πιο γρήγορα από το συνηθισμένο.
Το γεγονός αυτό καθιστά ενδεχομένως τον συγκεκριμένο συνδυασμό υλικών κατάλληλο για τις επόμενες γενιές smartphone, tablet και notebook. Η νέα τεχνολογία πλεονεκτεί αισθητά σε ό,τι αφορά τους όρους υγιεινής, ειδικά όταν πρόκειται για συσκευές δημόσιας χρήσης, όπως μηχανήματα αυτόματης ανάληψης ή ζυγαριές προϊόντων σε σούπερ μάρκετ.
Ωστόσο, η νέα τεχνολογία δεν είναι ακόμη έτοιμη να κυκλοφορήσει στην αγορά, καθώς πρέπει να ξεκαθαριστούν ορισμένες τεχνικές λεπτομέρειες για τη λειτουργική βελτιστοποίηση