Υπάρχουν σχέσεις που μοιάζουν με καταιγίδες γεμάτες ένταση, πάθος, ανατροπές. Σχέσεις που δεν ηρεμούν ποτέ πραγματικά, άλλοτε σε παρασύρουν, άλλοτε σε εξαντλούν. Και όμως, για κάποιους ανθρώπους αυτές είναι οι «ζωντανές» σχέσεις. Αντίθετα, η ηρεμία, η σταθερότητα, η προβλεψιμότητα προκαλούν δυσφορία ή… βαρεμάρα.
Μήπως τελικά έχουμε μάθει να εξισώνουμε την ένταση με την αγάπη; Μήπως το πάθος, όταν γίνεται ανάγκη, παύει να είναι έρωτας και μετατρέπεται σε εξάρτηση;
Η ένταση ως 'απόδειξη' αγάπης
Η κοινωνική μας κουλτούρα ενισχύει την πεποίθηση ότι ο 'μεγάλος έρωτας' πρέπει να είναι καταιγιστικός. Από ταινίες και σειρές μέχρι τραγούδια, το πάθος παρουσιάζεται σαν το απόλυτο μέτρο της αγάπης. Αν δεν υπάρχουν ζήλιες, τσακωμοί, συναισθηματικά πάνω-κάτω, τότε θεωρούμε πως κάτι λείπει. Η ήρεμη αγάπη φαντάζει... χλιαρή.
Στην πραγματικότητα, αυτός ο τρόπος σκέψης βασίζεται συχνά σε τραυματικά βιώματα. Για κάποιους, η αγάπη υπήρξε από νωρίς ταυτισμένη με πόνο, απουσία ή ανασφάλεια. Έτσι, όταν ηρεμούν τα νερά, αισθάνονται αποσύνδεση. Το δράμα γίνεται απόδειξη σημασίας.
Γιατί κάποιοι δεν αντέχουν τη σταθερότητα;
Για πολλούς ανθρώπους, η σταθερότητα ξυπνά το άγνωστο και όχι την ασφάλεια. Αν κάποιος μεγάλωσε με απρόβλεπτους ή συναισθηματικά μη διαθέσιμους γονείς, τότε το νευρικό του σύστημα είναι εξοικειωμένο με την αβεβαιότητα. Όταν λοιπόν συναντήσει έναν άνθρωπο που του φέρεται με συνέπεια και φροντίδα, το υποσυνείδητο δεν ξέρει πώς να το διαχειριστεί. Αντί να αισθανθεί ασφάλεια, νιώθει πλήξη ή και απειλή.
Σύμφωνα με τη θεωρία προσκόλλησης, τα άτομα με ανασφαλή προσκόλληση (π.χ. αποδιοργανωμένη ή προσκολλητική) συχνά νιώθουν έλξη προς ανθρώπους που τους προσφέρουν αβεβαιότητα. Η ένταση δεν είναι απαραίτητα επιθυμητή, αλλά είναι γνώριμη. Και το οικείο, όσο επώδυνο κι αν είναι, μοιάζει πιο 'φυσικό' από το καινούριο.
Όταν η ηρεμία τρομάζει περισσότερο από τον φόβο
Ένα ήσυχο περιβάλλον μας αφήνει αντιμέτωπους με εμάς τους ίδιους. Όταν δεν υπάρχει τρικυμία, δεν έχουμε άλλοθι να μη νιώθουμε. Και για κάποιους, το να νιώσουν είναι επικίνδυνο. Γι’ αυτό η «βαρεμάρα» σε μια σταθερή σχέση μπορεί να είναι η επιφάνεια ενός βαθύτερου φόβου: «Αν μείνει, θα δει ποιος πραγματικά είμαι», ή «Αν δεν τον θέλω έντονα, μήπως δεν αγαπάω αρκετά;».
Η ανάγκη για δράμα λειτουργεί ως απόσπαση προσοχής. Αντί να κοιτάξουμε τι χρειάζεται θεραπεία μέσα μας, αναζητούμε εξωτερικές εντάσεις. Η ένταση τότε δεν είναι απόλαυση, αλλά μηχανισμός επιβίωσης.
Ο εθισμός στην ένταση
Η βιοχημεία της έντασης είναι πραγματική. Σε καταστάσεις έντονου έρωτα ή δράματος, εκκρίνονται ουσίες όπως ντοπαμίνη και κορτιζόλη. Η αίσθηση της αναμονής, της αβεβαιότητας, της εξιδανίκευσης μπορεί να μας δώσει ένα είδος «high» – μια φυσική ευφορία. Όταν αυτό αποσύρεται, επανέρχεται η πτώση. Και τότε μπορεί να προκληθεί τεχνητά νέα ένταση για να νιώσουμε ξανά.
Έτσι δημιουργείται ένας κύκλος που θυμίζει εθισμό: επιθυμούμε το έντονο, αγνοούμε το ήρεμο, κι όταν το ήρεμο έρθει, το απορρίπτουμε. Ο Harville Hendrix έχει πει πως 'πολλές σχέσεις δεν είναι σχέσεις αγάπης, αλλά αναβιώσεις παλιών τραυμάτων'. Το πάθος λειτουργεί ως μάσκα.
Το πάθος δεν είναι εχθρός
Αυτό δεν σημαίνει ότι το πάθος είναι λάθος ή αρνητικό. Αντιθέτως, το πάθος είναι απαραίτητο συστατικό μιας ερωτικής σχέσης. Το ζήτημα είναι όταν το πάθος γίνεται υποκατάστατο της ασφάλειας. Όταν δηλαδή δεν υπάρχει άλλη βάση πέρα από την ένταση. Μια σχέση με πάθος και χωρίς ουσία μοιάζει με φωτιά χωρίς καυσόξυλα: φλογερή αλλά σύντομη.
Αντίθετα, το πάθος που αναδύεται μέσα από σταθερότητα, σεβασμό και αμοιβαία παρουσία είναι αυτό που έχει διάρκεια και βάθος.
Τι σημαίνει ώριμη αγάπη;
Ώριμη αγάπη δεν σημαίνει απουσία ενθουσιασμού, αλλά παρουσία σταθερότητας. Είναι η δυνατότητα να παραμένεις με κάποιον ακόμη κι όταν η ζωή δεν είναι συναρπαστική, αλλά απλώς καθημερινή. Να επιλέγεις τον άλλο με επίγνωση και όχι με εξάρτηση.
Η αγάπη αυτή επιτρέπει την προσωπική ανάπτυξη, την ατομικότητα, την ελευθερία και ταυτόχρονα την εγγύτητα. Δεν έχει την αδρεναλίνη της πρώτης φάσης, αλλά έχει τη δύναμη της συνέπειας. Και αυτή είναι η πιο βαθιά μορφή πάθους, η αγάπη που δεν χρειάζεται κρίση για να επιβεβαιωθεί.
Από τη θεωρία στην πράξη: Πώς αλλάζει το μοτίβο
Η συνειδητοποίηση ότι επαναλαμβάνουμε έναν κύκλο έντασης δεν αρκεί από μόνη της για να τον σπάσουμε. Χρειάζεται προσωπική δουλειά, ενδοσκόπηση και κυρίως επεξεργασία του συναισθηματικού μας ιστορικού.
Με τον καιρό, αρχίζουμε να αναγνωρίζουμε τα σημάδια του παλιού μοτίβου: την ανάγκη για αναστάτωση, την υποσυνείδητη απόρριψη της ασφάλειας, την αποφυγή της οικειότητας όταν δεν συνοδεύεται από ένταση.
Μέσα από αυτή τη βιωματική εμπειρία, ο οργανισμός μας αρχίζει να ηρεμεί και να δέχεται ότι η αγάπη δεν χρειάζεται να πονάει για να είναι αληθινή.
Η σχέση με τον εαυτό ως θεμέλιο της σχέσης με τον άλλον
Η ικανότητά μας να αντέχουμε μια ήρεμη σχέση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη σχέση που έχουμε με τον ίδιο μας τον εαυτό. Όταν δεν νιώθουμε επαρκείς, όταν εσωτερικά υπάρχει ένταση, ανασφάλεια ή σύγκρουση, τότε το εξωτερικό περιβάλλον –και ιδίως η σταθερότητα του άλλου– μπορεί να μας προκαλεί αμηχανία.
Σε πολλές περιπτώσεις, αυτό που απορρίπτουμε στον άλλον είναι αυτό που δεν αντέχουμε να αντικρίσουμε μέσα μας. Η αγάπη που δεν μας πολεμά, που δεν μας προκαλεί, που δεν παίζει παιχνίδια, μάς εκθέτει. Δεν μπορούμε να κρυφτούμε πίσω από την καταιγίδα. Και τότε αναδύεται η πραγματική πρόκληση: να σταθούμε γυμνοί μπροστά στην αποδοχή.
Η δουλειά με τον εαυτό δεν είναι εύκολη υπόθεση. Θέλει χρόνο, ειλικρίνεια και, πάνω από όλα, προθυμία να δούμε τον εαυτό μας έξω από τα παλιά σχήματα. Όμως η ανταμοιβή είναι μεγάλη: μπορούμε να δημιουργήσουμε σχέσεις που βασίζονται σε πραγματική σύνδεση, και όχι σε υποκατάστατα έντασης ή εξάρτησης.
Συμπερασματικά...
Η αληθινή πρόκληση στις σχέσεις δεν είναι να κρατήσεις τη φλόγα ζωντανή με ένταση, αλλά με παρουσία. Όχι να κυνηγάς την κορύφωση, αλλά να αντέχεις την ησυχία. Εκεί γεννιέται η οικειότητα – και εκεί δοκιμάζεται το αν είμαστε έτοιμοι για μια ουσιαστική σχέση.
Το ερώτημα δεν είναι αν υπάρχει πάθος. Το ερώτημα είναι: Μπορώ να αντέξω την αγάπη, όταν δεν με πληγώνει;
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου