ΛΥΣ 25.25–35
Οι κατήγοροι με την πρακτική και τις συκοφαντίες τους έβλαψαν κατ' επανάληψη την πόλη
Στις προηγούμενες παραγράφους ο ομιλητής τόνισε την αξία της ομόνοιας, η οποία στην προκειμένη περίπτωση δεν θα ήταν δυνατό να εξασφαλιστεί αν διώκονταν όσοι, όπως ο ίδιος, θεωρούνταν ή κατηγορούνταν ως ολιγαρχικοί, αλλά με την προσήλωση στους όρκους για συμφιλίωση που έδωσαν μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας οι Αθηναίοι. Στο απόσπασμα που ακολουθεί, το τελευταίο από την πίστιν–ἀπόδειξιν του λόγου (ας σημειωθεί ότι ο ἐπίλογος δεν σώζεται), εστιάζει τις αναφορές του στη δράση των κατηγόρων του.
[25] Ἄξιον δὲ μνησθῆναι <καὶ> τῶν μετὰ τοὺς τετρακο-
σίους πραγμάτων· εὖ γὰρ εἴσεσθε ὅτι, ἃ μὲν οὗτοι συμ-
βουλεύουσιν, οὐδεπώποτε ὑμῖν ἐλυσιτέλησεν, ἃ δ’ ἐγὼ πα-
ραινῶ, ἀμφοτέραις ἀεὶ ταῖς πολιτείαις συμφέρει. ἴστε γὰρ
Ἐπιγένη καὶ Δημοφάνη καὶ Κλεισθένη ἰδίᾳ μὲν καρπω-
σαμένους τὰς τῆς πόλεως συμφοράς, δημοσίᾳ δὲ ὄντας
μεγίστων κακῶν αἰτίους. [26] ἐνίων μὲν γὰρ ἔπεισαν ὑμᾶς ἀκρί-
των θάνατον καταψηφίσασθαι, πολλῶν δὲ ἀδίκως δημεῦσαι
τὰς οὐσίας, τοὺς δ’ ἐξελάσαι καὶ ἀτιμῶσαι τῶν πολιτῶν·
τοιοῦτοι γὰρ ἦσαν ὥστε τοὺς μὲν ἡμαρτηκότας ἀργύριον
λαμβάνοντες ἀφιέναι, τοὺς δὲ μηδὲν ἠδικηκότας εἰς ὑμᾶς
εἰσιόντες ἀπολλύναι. καὶ οὐ πρότερον ἐπαύσαντο, ἕως τὴν
μὲν πόλιν εἰς στάσεις καὶ τὰς μεγίστας συμφορὰς κατέ-
στησαν, αὐτοὶ δ’ ἐκ πενήτων πλούσιοι ἐγένοντο. [27] ὑμεῖς δὲ
οὕτως διετέθητε ὥστε τοὺς μὲν φεύγοντας κατεδέξασθε,
τοὺς δ’ ἀτίμους ἐπιτίμους ἐποιήσατε, τοῖς δ’ ἄλλοις περὶ
ὁμονοίας ὅρκους ὤμνυτε· τελευτῶντες δὲ ἥδιον ἂν τοὺς ἐν
τῇ δημοκρατίᾳ συκοφαντοῦντας ἐτιμωρήσασθε ἢ τοὺς ἄρ-
ξαντας ἐν τῇ ὀλιγαρχίᾳ. καὶ εἰκότως, ὦ ἄνδρες δικασταί·
πᾶσι γὰρ ἤδη φανερόν ἐστιν ὅτι διὰ τοὺς μὲν ἀδίκως πο-
λιτευομένους ἐν τῇ ὀλιγαρχίᾳ δημοκρατία γίγνεται, διὰ
δὲ τοὺς ἐν τῇ δημοκρατίᾳ συκοφαντοῦντας ὀλιγαρχία δὶς
κατέστη. ὥστε οὐκ ἄξιον τούτοις πολλάκις χρῆσθαι συμ-
βούλοις, οἷς οὐδὲ ἅπαξ ἐλυσιτέλησε πειθομένοις. [28] σκέψασθαι
δὲ χρὴ ὅτι καὶ τῶν ἐκ Πειραιῶς οἱ μεγίστην δόξαν ἔχον-
τες καὶ μάλιστα κεκινδυνευκότες καὶ πλεῖστα ὑμᾶς ἀγαθὰ
εἰργασμένοι πολλάκις ἤδη τῷ ὑμετέρῳ πλήθει διεκελεύ-
σαντο τοῖς ὅρκοις καὶ ταῖς συνθήκαις ἐμμένειν, ἡγούμενοι
ταύτην δημοκρατίας εἶναι φυλακήν· τοῖς μὲν γὰρ ἐξ ἄστεως
ὑπὲρ τῶν παρεληλυθότων ἄδειαν ποιήσειν, τοῖς δ’ ἐκ Πει-
ραιῶς οὕτως πλεῖστον <ἂν> χρόνον τὴν πολιτείαν παρα-
μεῖναι. [29] οἷς ὑμεῖς πολὺ ἂν δικαιότερον πιστεύοιτε ἢ τού-
τοις, οἳ φεύγοντες μὲν δι’ ἑτέρους ἐσώθησαν, κατελθόντες
δὲ συκοφαντεῖν ἐπιχειροῦσιν. ἡγοῦμαι δέ, ὦ ἄνδρες δικα-
σταί, τοὺς μὲν τὴν αὐτὴν γνώμην ἔχοντας ἐμοὶ τῶν ἐν
ἄστει μεινάντων φανεροὺς γεγενῆσθαι καὶ ἐν ὀλιγαρχίᾳ καὶ
ἐν δημοκρατίᾳ, ὁποῖοί τινές εἰσι πολῖται· [30] τούτων δ’ ἄξιον
θαυμάζειν, ὅ τι ἂν ἐποίησαν, εἴ τις αὐτοὺς εἴασε τῶν τριά-
κοντα γενέσθαι, οἳ νῦν δημοκρατίας οὔσης ταὐτὰ ἐκείνοις
πράττουσι, καὶ ταχέως μὲν ἐκ πενήτων πλούσιοι γεγένην-
ται, πολλὰς δὲ ἀρχὰς ἄρχοντες οὐδεμιᾶς εὐθύνην διδόασιν,
ἀλλ’ ἀντὶ μὲν ὁμονοίας ὑποψίαν πρὸς ἀλλήλους πεποιήκα-
σιν, ἀντὶ δὲ εἰρήνης πόλεμον κατηγγέλκασι, διὰ τούτους
δὲ ἄπιστοι τοῖς Ἕλλησι γεγενήμεθα. [31] καὶ τοσούτων κακῶν
καὶ ἑτέρων πολλῶν ὄντες αἴτιοι, καὶ οὐδὲν διαφέροντες
τῶν τριάκοντα πλὴν ὅτι ἐκεῖνοι μὲν ὀλιγαρχίας οὔσης ἐπε-
θύμουν ὧνπερ οὗτοι, οὗτοι δὲ καὶ δημοκρατίας τῶν αὐτῶν
ὧνπερ ἐκεῖνοι, ὅμως οἴονται χρῆναι οὕτως ῥᾳδίως ὃν ἂν
βούλωνται κακῶς ποιεῖν, ὥσπερ τῶν μὲν ἄλλων ἀδικούν-
των, ἄριστοι δὲ ἄνδρες αὐτοὶ γεγενημένοι [32] (καὶ τούτων
μὲν οὐκ ἄξιον θαυμάζειν, ὑμῶν δέ, ὅτι οἴεσθε μὲν δημο-
κρατίαν εἶναι, γίγνεται δὲ ὅ τι ἂν οὗτοι βούλωνται, καὶ
δίκην διδόασιν οὐχ οἱ τὸ ὑμέτερον πλῆθος ἀδικοῦντες,
ἀλλ’ οἱ τὰ σφέτερα αὐτῶν μὴ διδόντες). καὶ δέξαιντ’ ἂν
μικρὰν εἶναι τὴν πόλιν μᾶλλον ἢ δι’ ἄλλους μεγάλην καὶ
ἐλευθέραν, [33] ἡγούμενοι νῦν μὲν διὰ τοὺς ἐκ Πειραιῶς κιν-
δύνους αὑτοῖς ἐξεῖναι ποιεῖν ὅ τι ἂν βούλωνται, ἐὰν δ’ ὕστε-
ρον ὑμῖν δι’ ἑτέρων σωτήρια γένηται, αὐτοὶ μὲν καταλύσε-
σθαι, ἐκείνους δὲ μεῖζον δυνήσεσθαι· ὥστε τὸ αὐτὸ πάν-
τες ἐμποδών εἰσιν, ἐάν τι δι’ ἄλλων ἀγαθὸν ὑμῖν φαίνηται.
[34] τοῦτο μὲν οὖν οὐ χαλεπὸν τῷ βουλομένῳ κατανοῆσαι· αὐτοί
τε γὰρ οὐκ ἐπιθυμοῦσι λανθάνειν, ἀλλ’ αἰσχύνονται μὴ δο-
κοῦντες εἶναι πονηροί, ὑμεῖς τε τὰ μὲν αὐτοὶ ὁρᾶτε τὰ
δ’ ἑτέρων πολλῶν ἀκούετε. ἡμεῖς δέ, ὦ ἄνδρες δικασταί,
δίκαιον μὲν ἡγούμεθ’ εἶναι πρὸς πάντας ὑμᾶς τοὺς πολίτας
ταῖς συνθήκαις καὶ τοῖς ὅρκοις ἐμμένειν, [35] ὅμως δέ, ὅταν
μὲν ἴδωμεν τοὺς τῶν κακῶν αἰτίους δίκην διδόντας, τῶν
τότε περὶ ὑμᾶς γεγενημένων μεμνημένοι συγγνώμην ἔχο-
μεν, ὅταν δὲ φανεροὶ γένησθε τοὺς μηδὲν αἰτίους ἐξ ἴσου
τοῖς ἀδικοῦσι τιμωρούμενοι, τῇ αὐτῇ ψήφῳ πάντας ἡμᾶς
εἰς ὑπο<ψίαν καταστήσετε>....
[25] Ἄξιον δὲ μνησθῆναι <καὶ> τῶν μετὰ τοὺς τετρακο-
σίους πραγμάτων· εὖ γὰρ εἴσεσθε ὅτι, ἃ μὲν οὗτοι συμ-
βουλεύουσιν, οὐδεπώποτε ὑμῖν ἐλυσιτέλησεν, ἃ δ’ ἐγὼ πα-
ραινῶ, ἀμφοτέραις ἀεὶ ταῖς πολιτείαις συμφέρει. ἴστε γὰρ
Ἐπιγένη καὶ Δημοφάνη καὶ Κλεισθένη ἰδίᾳ μὲν καρπω-
σαμένους τὰς τῆς πόλεως συμφοράς, δημοσίᾳ δὲ ὄντας
μεγίστων κακῶν αἰτίους. [26] ἐνίων μὲν γὰρ ἔπεισαν ὑμᾶς ἀκρί-
των θάνατον καταψηφίσασθαι, πολλῶν δὲ ἀδίκως δημεῦσαι
τὰς οὐσίας, τοὺς δ’ ἐξελάσαι καὶ ἀτιμῶσαι τῶν πολιτῶν·
τοιοῦτοι γὰρ ἦσαν ὥστε τοὺς μὲν ἡμαρτηκότας ἀργύριον
λαμβάνοντες ἀφιέναι, τοὺς δὲ μηδὲν ἠδικηκότας εἰς ὑμᾶς
εἰσιόντες ἀπολλύναι. καὶ οὐ πρότερον ἐπαύσαντο, ἕως τὴν
μὲν πόλιν εἰς στάσεις καὶ τὰς μεγίστας συμφορὰς κατέ-
στησαν, αὐτοὶ δ’ ἐκ πενήτων πλούσιοι ἐγένοντο. [27] ὑμεῖς δὲ
οὕτως διετέθητε ὥστε τοὺς μὲν φεύγοντας κατεδέξασθε,
τοὺς δ’ ἀτίμους ἐπιτίμους ἐποιήσατε, τοῖς δ’ ἄλλοις περὶ
ὁμονοίας ὅρκους ὤμνυτε· τελευτῶντες δὲ ἥδιον ἂν τοὺς ἐν
τῇ δημοκρατίᾳ συκοφαντοῦντας ἐτιμωρήσασθε ἢ τοὺς ἄρ-
ξαντας ἐν τῇ ὀλιγαρχίᾳ. καὶ εἰκότως, ὦ ἄνδρες δικασταί·
πᾶσι γὰρ ἤδη φανερόν ἐστιν ὅτι διὰ τοὺς μὲν ἀδίκως πο-
λιτευομένους ἐν τῇ ὀλιγαρχίᾳ δημοκρατία γίγνεται, διὰ
δὲ τοὺς ἐν τῇ δημοκρατίᾳ συκοφαντοῦντας ὀλιγαρχία δὶς
κατέστη. ὥστε οὐκ ἄξιον τούτοις πολλάκις χρῆσθαι συμ-
βούλοις, οἷς οὐδὲ ἅπαξ ἐλυσιτέλησε πειθομένοις. [28] σκέψασθαι
δὲ χρὴ ὅτι καὶ τῶν ἐκ Πειραιῶς οἱ μεγίστην δόξαν ἔχον-
τες καὶ μάλιστα κεκινδυνευκότες καὶ πλεῖστα ὑμᾶς ἀγαθὰ
εἰργασμένοι πολλάκις ἤδη τῷ ὑμετέρῳ πλήθει διεκελεύ-
σαντο τοῖς ὅρκοις καὶ ταῖς συνθήκαις ἐμμένειν, ἡγούμενοι
ταύτην δημοκρατίας εἶναι φυλακήν· τοῖς μὲν γὰρ ἐξ ἄστεως
ὑπὲρ τῶν παρεληλυθότων ἄδειαν ποιήσειν, τοῖς δ’ ἐκ Πει-
ραιῶς οὕτως πλεῖστον <ἂν> χρόνον τὴν πολιτείαν παρα-
μεῖναι. [29] οἷς ὑμεῖς πολὺ ἂν δικαιότερον πιστεύοιτε ἢ τού-
τοις, οἳ φεύγοντες μὲν δι’ ἑτέρους ἐσώθησαν, κατελθόντες
δὲ συκοφαντεῖν ἐπιχειροῦσιν. ἡγοῦμαι δέ, ὦ ἄνδρες δικα-
σταί, τοὺς μὲν τὴν αὐτὴν γνώμην ἔχοντας ἐμοὶ τῶν ἐν
ἄστει μεινάντων φανεροὺς γεγενῆσθαι καὶ ἐν ὀλιγαρχίᾳ καὶ
ἐν δημοκρατίᾳ, ὁποῖοί τινές εἰσι πολῖται· [30] τούτων δ’ ἄξιον
θαυμάζειν, ὅ τι ἂν ἐποίησαν, εἴ τις αὐτοὺς εἴασε τῶν τριά-
κοντα γενέσθαι, οἳ νῦν δημοκρατίας οὔσης ταὐτὰ ἐκείνοις
πράττουσι, καὶ ταχέως μὲν ἐκ πενήτων πλούσιοι γεγένην-
ται, πολλὰς δὲ ἀρχὰς ἄρχοντες οὐδεμιᾶς εὐθύνην διδόασιν,
ἀλλ’ ἀντὶ μὲν ὁμονοίας ὑποψίαν πρὸς ἀλλήλους πεποιήκα-
σιν, ἀντὶ δὲ εἰρήνης πόλεμον κατηγγέλκασι, διὰ τούτους
δὲ ἄπιστοι τοῖς Ἕλλησι γεγενήμεθα. [31] καὶ τοσούτων κακῶν
καὶ ἑτέρων πολλῶν ὄντες αἴτιοι, καὶ οὐδὲν διαφέροντες
τῶν τριάκοντα πλὴν ὅτι ἐκεῖνοι μὲν ὀλιγαρχίας οὔσης ἐπε-
θύμουν ὧνπερ οὗτοι, οὗτοι δὲ καὶ δημοκρατίας τῶν αὐτῶν
ὧνπερ ἐκεῖνοι, ὅμως οἴονται χρῆναι οὕτως ῥᾳδίως ὃν ἂν
βούλωνται κακῶς ποιεῖν, ὥσπερ τῶν μὲν ἄλλων ἀδικούν-
των, ἄριστοι δὲ ἄνδρες αὐτοὶ γεγενημένοι [32] (καὶ τούτων
μὲν οὐκ ἄξιον θαυμάζειν, ὑμῶν δέ, ὅτι οἴεσθε μὲν δημο-
κρατίαν εἶναι, γίγνεται δὲ ὅ τι ἂν οὗτοι βούλωνται, καὶ
δίκην διδόασιν οὐχ οἱ τὸ ὑμέτερον πλῆθος ἀδικοῦντες,
ἀλλ’ οἱ τὰ σφέτερα αὐτῶν μὴ διδόντες). καὶ δέξαιντ’ ἂν
μικρὰν εἶναι τὴν πόλιν μᾶλλον ἢ δι’ ἄλλους μεγάλην καὶ
ἐλευθέραν, [33] ἡγούμενοι νῦν μὲν διὰ τοὺς ἐκ Πειραιῶς κιν-
δύνους αὑτοῖς ἐξεῖναι ποιεῖν ὅ τι ἂν βούλωνται, ἐὰν δ’ ὕστε-
ρον ὑμῖν δι’ ἑτέρων σωτήρια γένηται, αὐτοὶ μὲν καταλύσε-
σθαι, ἐκείνους δὲ μεῖζον δυνήσεσθαι· ὥστε τὸ αὐτὸ πάν-
τες ἐμποδών εἰσιν, ἐάν τι δι’ ἄλλων ἀγαθὸν ὑμῖν φαίνηται.
[34] τοῦτο μὲν οὖν οὐ χαλεπὸν τῷ βουλομένῳ κατανοῆσαι· αὐτοί
τε γὰρ οὐκ ἐπιθυμοῦσι λανθάνειν, ἀλλ’ αἰσχύνονται μὴ δο-
κοῦντες εἶναι πονηροί, ὑμεῖς τε τὰ μὲν αὐτοὶ ὁρᾶτε τὰ
δ’ ἑτέρων πολλῶν ἀκούετε. ἡμεῖς δέ, ὦ ἄνδρες δικασταί,
δίκαιον μὲν ἡγούμεθ’ εἶναι πρὸς πάντας ὑμᾶς τοὺς πολίτας
ταῖς συνθήκαις καὶ τοῖς ὅρκοις ἐμμένειν, [35] ὅμως δέ, ὅταν
μὲν ἴδωμεν τοὺς τῶν κακῶν αἰτίους δίκην διδόντας, τῶν
τότε περὶ ὑμᾶς γεγενημένων μεμνημένοι συγγνώμην ἔχο-
μεν, ὅταν δὲ φανεροὶ γένησθε τοὺς μηδὲν αἰτίους ἐξ ἴσου
τοῖς ἀδικοῦσι τιμωρούμενοι, τῇ αὐτῇ ψήφῳ πάντας ἡμᾶς
εἰς ὑπο<ψίαν καταστήσετε>....
***
Αξίζει δε να έχετε υπ' όψιν και την μετά τους τετρακοσίους κατάστασιν της πόλεως. Διότι καλώς θα εννοήσετε ότι, όσα μεν ούτοι (οι κατήγοροί μου) σας συμβουλεύουν, ουδέποτε σας ωφέλησαν, όσα δε εγώ σας συμβουλεύω, είναι συμφέροντα και εις την δημοκρατίαν και εις την ολιγαρχίαν. Διότι γνωρίζετε ότι ο Επιγένης και ο Δημοφάνης και ο Κλεισθένης εκαρπούντο τας συμφοράς της πόλεως διά το ατομικόν των συμφέρον, και ότι εγένοντο αίτιοι μεγίστων συμφορών εις το κράτος. Διότι σας έπεισαν μερικούς μεν να θανατώσετε άνευ δίκης, πολλών δε να δημεύσετε τας περιουσίας, άλλους δε εκ των πολιτών να εξορίσετε, και από άλλους να αφαιρέσετε τα πολιτικά τους δικαιώματα· διότι ήσαν τοιούτοι, ώστε τους μεν εγκληματούντας λαμβάνοντες παρ' αυτών χρήματα να μη τους ενοχλούν, τους δε αθώους καταγγέλλοντες να καταστρέφουν. Και δεν έπαυσαν, έως ότου εις μεν την πόλιν επέφερον εμφυλίους πολέμους και μεγίστας συμφοράς, αυτοί δε, ενώ ήσαν πτωχοί, εγένοντο πλούσιοι. Σεις δε τοιουτοτρόπως ετακτοποιήσατε (την δημιουργηθείσαν εξ αιτίας των συκοφαντών κατάστασιν)· εδέχθητε τους εξορίστους, εδώσατε πολιτικά δικαιώματα εις τους στερηθέντας αυτών, και εδώσατε όρκους μεταξύ σας περί ομονοίας· εν τέλει δε με μεγαλυτέραν ευχαρίστησιν θα ετιμωρείτε τους εν καιρώ της δημοκρατίας συκοφαντούντας, παρά τους άρξαντας κατά την εποχήν της ολιγαρχίας. Και ευλόγως, κύριοι δικασταί, επράξατε ταύτα· διότι εις όλους πλέον είναι φανερόν ότι εξ αιτίας μεν των διαπραξάντων αδικίας εν καιρώ της ολιγαρχίας επανιδρύθη η δημοκρατία, εξ αιτίας δε των εν καιρώ της δημοκρατίας συκοφαντούντων δύο φορές ιδρύθη ολιγαρχία· ώστε δεν αξίζει να έχετε τούτους διαρκώς συμβούλους σας των οποίων η συμβουλή ουδέ μίαν φοράν δεν σας ωφέλησε. Πρέπει δε να σκεφθήτε, ότι και οι μεγίστην δύναμιν έχοντες από τους δημοκρατικούς, και διατρέξαντες μεγάλους κινδύνους, και πλείστας ευεργεσίας παράσχοντες εις σας πολλάκις μέχρι τούδε συνεβούλευσαν τον λαόν να τηρή πιστώς τους όρκους και τας συνθήκας, διότι ενόμιζον ότι η πιστή τήρησις των συνθηκών εξασφαλίζει την δημοκρατίαν· διότι (έλεγον) ότι η τήρησις των συνθηκών θα παράσχη ασφάλειαν εις τους ολιγαρχικούς διά τας κατά το παρελθόν πράξεις των, και ότι (διά της τηρήσεως των συνθηκών) θα παραμείνη χάριν των δημοκρατικών το πολίτευμα όσον το δυνατόν περισσότερον χρόνον. Εις τους οποίους (Θρασύβουλον, Αρχίνον κλπ.) πολύ δικαιότερον θα πιστεύετε παρά εις τούτους, οίτινες, όταν μεν ήσαν εξόριστοι υπό άλλων εσώθησαν, επανελθόντες δε εις την πατρίδα των επιχειρούν να συκοφαντούν. Νομίζω δε, κύριοι δικασταί, ότι οι έχοντες την ιδίαν γνώμην με εμέ εκ των μεινάντων εις την πόλιν έχουν γίνει φανεροί οποίοι πολίται ήσαν και εις την ολιγαρχίαν και εις την δημοκρατίαν. Με τούτους δε (τους συκοφάντας) πρέπει να απορή κανείς, τι θα έπραττον, εάν κανείς τους άφηνε να γίνουν εκ των Τριάκοντα, οι οποίοι τώρα, αν και υπάρχει δημοκρατία πράττουν τα ίδια με εκείνους (τους Τριάκοντα), και ταχέως μεν, ενώ ήσαν πτωχοί, έγιναν πλούσιοι, ενώ δε έχουν διαχειρισθή πολλας εξουσίας, δι' ουδεμίαν δίδουν λογαριασμόν των πράξεών των, αλλ' αντί μεν ομονοίας έκαμαν να υποψιάζεται ο ένας πολίτης τον άλλον, αντί δε ειρήνης έχουν κηρύξει πόλεμον εναντίον των πολιτών, και εξ αιτίας αυτών έχομεν γίνει άπιστοι προς τους Έλληνας (ως μη τηρούντες τα περί αμνηστίας συμφωνηθέντα). Και ενώ είναι αίτιοι τόσον μεγάλων κακών, και ενώ ουδόλως διαφέρουν από τους Τριάκοντα, εκτός του ότι εκείνοι επεθύμουν εν καιρώ της ολιγαρχίας, όσα ούτοι επιθυμούν, ούτοι δε αν και υπάρχει δημοκρατία, επιθυμούν τα ίδια με εκείνους (τους Τριάκοντα), μόλα ταύτα φρονούν πως πρέπει έτσι ευκόλως να βλάπτουν, όποιον θέλουν, ωσάν να ηδίκουν μεν οι άλλοι, αυτοί δε να είχον γίνει άριστοι άνδρες. Και με αυτούς μεν (τους συκοφάντας) δεν αξίζει να απορή κανείς, με σας όμως (αξίζει να απορή), διότι νομίζετε μεν ότι υπάρχει δημοκρατία, γίνεται όμως ό,τι θέλουν αυτοί, και τιμωρούνται όχι όσοι αδικούν την δημοκρατίαν, αλλ' όσοι δεν δίδουν (εις τους συκοφάντας) την περιουσίαν των, και οι οποίοι θα εδέχοντο να είναι μικρά η πόλις μάλλον, παρά εξ αιτίας άλλων να είναι μεγάλη και ελευθέρα. Διότι νομίζουν ότι τώρα μεν επιτρέπεται εις αυτούς να κάμνουν ό,τι θέλουν εξ αιτίας των αγώνων των δημοκρατικών, εάν δε ύστερον εις σας εξ αιτίας άλλων γίνη σωτηρία, (νομίζουν οι συκοφάνται) ότι θα λησμονηθούν, και ότι εκείνοι θα λάβουν μεγάλην δύναμιν. Ώστε φροντίζοντες μόνον διά το ατομικόν των συμφέρον είναι εμπόδιον, οσάκις δι' άλλων φαίνεται εις σας ωφέλιμον τι. Τούτο βέβαια δεν είναι δύσκολον να το καταλάβη όποιος θέλει. Διότι και αυτοί δεν θέλουν να κρύπτωνται, αλλά εντρέπονται, εάν δεν θεωρούνται φαύλοι, και σεις άλλα μεν οι ίδιοι βλέπετε, άλλα δε από πολλούς άλλους ακούετε. Ημείς, κύριοι δικασταί, φρονούμεν μεν ότι είναι δίκαιον σεις να εμμένετε εις τους όρκους και τας συνθήκας δι' όλους τους πολίτας, αλλ' όμως όταν μεν ίδωμεν τιμωρουμένους τους ενόχους εγκλημάτων, ενθυμούμενοι τα επί της εποχής των Τριάκοντα εναντίον σας πραχθέντα σας συγχωρούμεν, όταν όμως γίνεσθε φανεροί ότι τιμωρείτε τους ουδόλως αδικήσαντας εξ ίσου με τους αδικούντας, διά της ιδίας αποφάσεώς σας θα μας εμβάλετε εις υποψίαν…
Αξίζει δε να έχετε υπ' όψιν και την μετά τους τετρακοσίους κατάστασιν της πόλεως. Διότι καλώς θα εννοήσετε ότι, όσα μεν ούτοι (οι κατήγοροί μου) σας συμβουλεύουν, ουδέποτε σας ωφέλησαν, όσα δε εγώ σας συμβουλεύω, είναι συμφέροντα και εις την δημοκρατίαν και εις την ολιγαρχίαν. Διότι γνωρίζετε ότι ο Επιγένης και ο Δημοφάνης και ο Κλεισθένης εκαρπούντο τας συμφοράς της πόλεως διά το ατομικόν των συμφέρον, και ότι εγένοντο αίτιοι μεγίστων συμφορών εις το κράτος. Διότι σας έπεισαν μερικούς μεν να θανατώσετε άνευ δίκης, πολλών δε να δημεύσετε τας περιουσίας, άλλους δε εκ των πολιτών να εξορίσετε, και από άλλους να αφαιρέσετε τα πολιτικά τους δικαιώματα· διότι ήσαν τοιούτοι, ώστε τους μεν εγκληματούντας λαμβάνοντες παρ' αυτών χρήματα να μη τους ενοχλούν, τους δε αθώους καταγγέλλοντες να καταστρέφουν. Και δεν έπαυσαν, έως ότου εις μεν την πόλιν επέφερον εμφυλίους πολέμους και μεγίστας συμφοράς, αυτοί δε, ενώ ήσαν πτωχοί, εγένοντο πλούσιοι. Σεις δε τοιουτοτρόπως ετακτοποιήσατε (την δημιουργηθείσαν εξ αιτίας των συκοφαντών κατάστασιν)· εδέχθητε τους εξορίστους, εδώσατε πολιτικά δικαιώματα εις τους στερηθέντας αυτών, και εδώσατε όρκους μεταξύ σας περί ομονοίας· εν τέλει δε με μεγαλυτέραν ευχαρίστησιν θα ετιμωρείτε τους εν καιρώ της δημοκρατίας συκοφαντούντας, παρά τους άρξαντας κατά την εποχήν της ολιγαρχίας. Και ευλόγως, κύριοι δικασταί, επράξατε ταύτα· διότι εις όλους πλέον είναι φανερόν ότι εξ αιτίας μεν των διαπραξάντων αδικίας εν καιρώ της ολιγαρχίας επανιδρύθη η δημοκρατία, εξ αιτίας δε των εν καιρώ της δημοκρατίας συκοφαντούντων δύο φορές ιδρύθη ολιγαρχία· ώστε δεν αξίζει να έχετε τούτους διαρκώς συμβούλους σας των οποίων η συμβουλή ουδέ μίαν φοράν δεν σας ωφέλησε. Πρέπει δε να σκεφθήτε, ότι και οι μεγίστην δύναμιν έχοντες από τους δημοκρατικούς, και διατρέξαντες μεγάλους κινδύνους, και πλείστας ευεργεσίας παράσχοντες εις σας πολλάκις μέχρι τούδε συνεβούλευσαν τον λαόν να τηρή πιστώς τους όρκους και τας συνθήκας, διότι ενόμιζον ότι η πιστή τήρησις των συνθηκών εξασφαλίζει την δημοκρατίαν· διότι (έλεγον) ότι η τήρησις των συνθηκών θα παράσχη ασφάλειαν εις τους ολιγαρχικούς διά τας κατά το παρελθόν πράξεις των, και ότι (διά της τηρήσεως των συνθηκών) θα παραμείνη χάριν των δημοκρατικών το πολίτευμα όσον το δυνατόν περισσότερον χρόνον. Εις τους οποίους (Θρασύβουλον, Αρχίνον κλπ.) πολύ δικαιότερον θα πιστεύετε παρά εις τούτους, οίτινες, όταν μεν ήσαν εξόριστοι υπό άλλων εσώθησαν, επανελθόντες δε εις την πατρίδα των επιχειρούν να συκοφαντούν. Νομίζω δε, κύριοι δικασταί, ότι οι έχοντες την ιδίαν γνώμην με εμέ εκ των μεινάντων εις την πόλιν έχουν γίνει φανεροί οποίοι πολίται ήσαν και εις την ολιγαρχίαν και εις την δημοκρατίαν. Με τούτους δε (τους συκοφάντας) πρέπει να απορή κανείς, τι θα έπραττον, εάν κανείς τους άφηνε να γίνουν εκ των Τριάκοντα, οι οποίοι τώρα, αν και υπάρχει δημοκρατία πράττουν τα ίδια με εκείνους (τους Τριάκοντα), και ταχέως μεν, ενώ ήσαν πτωχοί, έγιναν πλούσιοι, ενώ δε έχουν διαχειρισθή πολλας εξουσίας, δι' ουδεμίαν δίδουν λογαριασμόν των πράξεών των, αλλ' αντί μεν ομονοίας έκαμαν να υποψιάζεται ο ένας πολίτης τον άλλον, αντί δε ειρήνης έχουν κηρύξει πόλεμον εναντίον των πολιτών, και εξ αιτίας αυτών έχομεν γίνει άπιστοι προς τους Έλληνας (ως μη τηρούντες τα περί αμνηστίας συμφωνηθέντα). Και ενώ είναι αίτιοι τόσον μεγάλων κακών, και ενώ ουδόλως διαφέρουν από τους Τριάκοντα, εκτός του ότι εκείνοι επεθύμουν εν καιρώ της ολιγαρχίας, όσα ούτοι επιθυμούν, ούτοι δε αν και υπάρχει δημοκρατία, επιθυμούν τα ίδια με εκείνους (τους Τριάκοντα), μόλα ταύτα φρονούν πως πρέπει έτσι ευκόλως να βλάπτουν, όποιον θέλουν, ωσάν να ηδίκουν μεν οι άλλοι, αυτοί δε να είχον γίνει άριστοι άνδρες. Και με αυτούς μεν (τους συκοφάντας) δεν αξίζει να απορή κανείς, με σας όμως (αξίζει να απορή), διότι νομίζετε μεν ότι υπάρχει δημοκρατία, γίνεται όμως ό,τι θέλουν αυτοί, και τιμωρούνται όχι όσοι αδικούν την δημοκρατίαν, αλλ' όσοι δεν δίδουν (εις τους συκοφάντας) την περιουσίαν των, και οι οποίοι θα εδέχοντο να είναι μικρά η πόλις μάλλον, παρά εξ αιτίας άλλων να είναι μεγάλη και ελευθέρα. Διότι νομίζουν ότι τώρα μεν επιτρέπεται εις αυτούς να κάμνουν ό,τι θέλουν εξ αιτίας των αγώνων των δημοκρατικών, εάν δε ύστερον εις σας εξ αιτίας άλλων γίνη σωτηρία, (νομίζουν οι συκοφάνται) ότι θα λησμονηθούν, και ότι εκείνοι θα λάβουν μεγάλην δύναμιν. Ώστε φροντίζοντες μόνον διά το ατομικόν των συμφέρον είναι εμπόδιον, οσάκις δι' άλλων φαίνεται εις σας ωφέλιμον τι. Τούτο βέβαια δεν είναι δύσκολον να το καταλάβη όποιος θέλει. Διότι και αυτοί δεν θέλουν να κρύπτωνται, αλλά εντρέπονται, εάν δεν θεωρούνται φαύλοι, και σεις άλλα μεν οι ίδιοι βλέπετε, άλλα δε από πολλούς άλλους ακούετε. Ημείς, κύριοι δικασταί, φρονούμεν μεν ότι είναι δίκαιον σεις να εμμένετε εις τους όρκους και τας συνθήκας δι' όλους τους πολίτας, αλλ' όμως όταν μεν ίδωμεν τιμωρουμένους τους ενόχους εγκλημάτων, ενθυμούμενοι τα επί της εποχής των Τριάκοντα εναντίον σας πραχθέντα σας συγχωρούμεν, όταν όμως γίνεσθε φανεροί ότι τιμωρείτε τους ουδόλως αδικήσαντας εξ ίσου με τους αδικούντας, διά της ιδίας αποφάσεώς σας θα μας εμβάλετε εις υποψίαν…
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου