ΔΗΜ πρ 1.1–3
Ο καλός ρήτορας συμβουλεύει τα δέοντα και όχι τα ευχάριστα
[1] Εἰ μὲν περὶ καινοῦ τινος πράγματος προὐτίθετ’, ὦ ἄνδρες
Ἀθηναῖοι, λέγειν, ἐπισχὼν ἂν ἕως οἱ πλεῖστοι τῶν εἰωθό-
των γνώμην ἀπεφήναντο, εἰ μὲν ἤρεσκέ τί μοι τῶν ῥηθέντων,
ἡσυχίαν ἂν ἦγον, εἰ δὲ μή, τότ’ ἂν καὶ αὐτὸς ἐπειρώμην ἃ
γιγνώσκω λέγειν· ἐπειδὴ δ’ ὑπὲρ ὧν πολλάκις εἰρήκασιν
οὗτοι πρότερον, περὶ τούτων νυνὶ σκοπεῖτε, ἡγοῦμαι καὶ
πρῶτος ἀναστὰς εἰκότως ἂν μετὰ τούτους δοκεῖν λέγειν. [2] εἰ
μὲν οὖν εἶχεν καλῶς τὰ πράγματα, οὐδὲν ἂν ἔδει συμβου-
λεύειν· ἐπειδὴ δ’ ὅσην ἅπαντες ὁρᾶτ’ ἔχει δυσκολίαν, ὡς ἐκ
τοιούτων πειράσομαι συμβουλεύειν ἃ κράτιστ’ εἶναι νομίζω.
πρῶτον μὲν οὖν ὑμᾶς ἐκεῖν’ ἐγνωκέναι δεῖ, ὡς οὐδὲν ὧν
ἐποιεῖτ’ ἐπὶ τοῦ πολεμεῖν ὄντες τοῦ λοιποῦ πρακτέον ἐστίν,
ἀλλὰ πάντα τἀναντία· εἰ γὰρ ἐκεῖνα φαῦλα πεποίηκε τὰ
πράγματα, τἀναντί’ εἰκὸς βελτίω ποιῆσαι. [3] ἔπειτα νομιστέον
οὐχ ὃς ἂν ὑμῖν ἢ μηδὲν ἢ μικρὰ προστάττῃ, τοῦτον ὀρθῶς
λέγειν (ὁρᾶτε γὰρ ὡς ἐκ τῶν τοιούτων ἐλπίδων καὶ λόγων
εἰς πᾶν προελήλυθε μοχθηρίας τὰ παρόντα), ἀλλ’ ὃς ἂν τὸ
χαρίζεσθαι παρείς, ἃ δεῖ καὶ δι’ ὧν παυσαίμεθ’ <ἂν> αἰσχύ-
νην ὀφλισκάνοντες καὶ ζημιούμενοι, ταῦτα λέγῃ. καὶ γὰρ
ὡς ἀληθῶς, εἰ μέν, ὅσ’ ἂν τῷ λόγῳ τις ὑπερβῇ λυπῆσαι μὴ
βουλόμενος, καὶ τὰ πράγμαθ’ ὑπερβήσεται, δεῖ πρὸς ἡδονὴν
δημηγορεῖν· εἰ δ’ ἡ τῶν λόγων χάρις, ἂν ᾖ μὴ προσήκουσα,
ἔργῳ ζημία γίγνεται, αἰσχρόν ἐστιν φενακίζειν ἑαυτοὺς καὶ
μετὰ τῆς ἐσχάτης ἀνάγκης πρᾶξαι ταῦθ’ ἃ πάλαι ’θελοντὰς
προσῆκεν ποιεῖν.
[1] Εἰ μὲν περὶ καινοῦ τινος πράγματος προὐτίθετ’, ὦ ἄνδρες
Ἀθηναῖοι, λέγειν, ἐπισχὼν ἂν ἕως οἱ πλεῖστοι τῶν εἰωθό-
των γνώμην ἀπεφήναντο, εἰ μὲν ἤρεσκέ τί μοι τῶν ῥηθέντων,
ἡσυχίαν ἂν ἦγον, εἰ δὲ μή, τότ’ ἂν καὶ αὐτὸς ἐπειρώμην ἃ
γιγνώσκω λέγειν· ἐπειδὴ δ’ ὑπὲρ ὧν πολλάκις εἰρήκασιν
οὗτοι πρότερον, περὶ τούτων νυνὶ σκοπεῖτε, ἡγοῦμαι καὶ
πρῶτος ἀναστὰς εἰκότως ἂν μετὰ τούτους δοκεῖν λέγειν. [2] εἰ
μὲν οὖν εἶχεν καλῶς τὰ πράγματα, οὐδὲν ἂν ἔδει συμβου-
λεύειν· ἐπειδὴ δ’ ὅσην ἅπαντες ὁρᾶτ’ ἔχει δυσκολίαν, ὡς ἐκ
τοιούτων πειράσομαι συμβουλεύειν ἃ κράτιστ’ εἶναι νομίζω.
πρῶτον μὲν οὖν ὑμᾶς ἐκεῖν’ ἐγνωκέναι δεῖ, ὡς οὐδὲν ὧν
ἐποιεῖτ’ ἐπὶ τοῦ πολεμεῖν ὄντες τοῦ λοιποῦ πρακτέον ἐστίν,
ἀλλὰ πάντα τἀναντία· εἰ γὰρ ἐκεῖνα φαῦλα πεποίηκε τὰ
πράγματα, τἀναντί’ εἰκὸς βελτίω ποιῆσαι. [3] ἔπειτα νομιστέον
οὐχ ὃς ἂν ὑμῖν ἢ μηδὲν ἢ μικρὰ προστάττῃ, τοῦτον ὀρθῶς
λέγειν (ὁρᾶτε γὰρ ὡς ἐκ τῶν τοιούτων ἐλπίδων καὶ λόγων
εἰς πᾶν προελήλυθε μοχθηρίας τὰ παρόντα), ἀλλ’ ὃς ἂν τὸ
χαρίζεσθαι παρείς, ἃ δεῖ καὶ δι’ ὧν παυσαίμεθ’ <ἂν> αἰσχύ-
νην ὀφλισκάνοντες καὶ ζημιούμενοι, ταῦτα λέγῃ. καὶ γὰρ
ὡς ἀληθῶς, εἰ μέν, ὅσ’ ἂν τῷ λόγῳ τις ὑπερβῇ λυπῆσαι μὴ
βουλόμενος, καὶ τὰ πράγμαθ’ ὑπερβήσεται, δεῖ πρὸς ἡδονὴν
δημηγορεῖν· εἰ δ’ ἡ τῶν λόγων χάρις, ἂν ᾖ μὴ προσήκουσα,
ἔργῳ ζημία γίγνεται, αἰσχρόν ἐστιν φενακίζειν ἑαυτοὺς καὶ
μετὰ τῆς ἐσχάτης ἀνάγκης πρᾶξαι ταῦθ’ ἃ πάλαι ’θελοντὰς
προσῆκεν ποιεῖν.
***
[1] Εάν μεν επρόκειτο να συζητήσωμεν περί κάποιου νέου ζητήματος, άνδρες Αθηναίοι, αφού συνεκρατούμην έως ότου εκφέρουν την γνώμην των οι συνηθίζοντες να ομιλούν, εάν μεν ήρεσκεν εις εμέ κάτι εκ των λεχθέντων, θα ησύχαζον, ειδέ μη, θα προσεπάθουν και εγώ να είπω τότε την γνώμην μου. Επειδή όμως τώρα σκέπτεσθε περί εκείνων περί των οποίων ούτοι πολλάκις εξέφερον γνώμην, νομίζω, ότι, και αν σηκωθώ να ομιλήσω πρώτος, ευλόγως θα δώσω την εντύπωσιν, ότι ομιλώ έπειτα από αυτούς. [2] Εάν μεν λοιπόν τα πράγματα ευρίσκοντο εις καλήν κατάστασιν, δεν θα εχρειάζοντο καθόλου αι συμβουλαί, επειδή όμως, όπως όλοι βλέπετε, τα πράγματα ευρίσκονται εις πολύ δύσκολον κατάστασιν, έχων υπ' όψιν μου τούτο, θα προσπαθήσω να σας συμβουλεύσω εκείνα, τα οποία θεωρώ άριστα. Πρώτον μεν λοιπόν εκείνο πρέπει να έχετε κατά νουν, ότι του λοιπού δεν πρέπει να πράττετε τίποτε εξ εκείνων, τα οποία επράττετε, όταν διεξήγετε πόλεμον, αλλά όλως διόλου τα αντίθετα· διότι, εάν εκείνα έφεραν εις κακήν κατάστασιν τα πράγματα, φυσικόν είναι να τα καλυτερεύσουν τα αντίθετα τούτων. [3] Έπειτα πρέπει να έχετε την γνώμην ότι ομιλεί ορθώς ουχί εκείνος, ο οποίος δεν σας διατάσσει τίποτε ή σας διατάσσει ολίγα· διότι βλέπετε, ότι ένεκα των τοιούτων ελπίδων και λόγων αι παρούσαι υποθέσεις έφθασαν εις πολύ κακήν κατάστασιν· αλλά ορθώς ομιλεί εκείνος, ο οποίος, αφήσας κατά μέρος το να ομιλή προς ευχαρίστησίν σας, λέγει ταύτα, τα οποία πρέπει και διά των οποίων ηθέλομεν παύσει να επισύρωμεν εναντίον μας αισχύνην και να υφιστάμεθα ζημίας. Διότι πράγματι, αν μεν όσα ήθελε τις παραλείψει διά του λόγου, θέλων να μη σας λυπήση, και εις την πραγματικότητα θα παραλειφθούν, τότε πρέπει να ομιλή διά να σας ευχαριστήση. Εάν δε η εκ των λόγων ευχαρίστησις, αν είναι ανάρμοστος αποβαίνη πράγματι ζημία, είναι αισχρόν να εξαπατούν ούτοι τους εαυτούς των και ευρισκόμενοι εις την εσχάτην ανάγκην να πράξουν ταύτα, τα οποία προ πολλού εκουσίως έπρεπε να πράξουν.
[1] Εάν μεν επρόκειτο να συζητήσωμεν περί κάποιου νέου ζητήματος, άνδρες Αθηναίοι, αφού συνεκρατούμην έως ότου εκφέρουν την γνώμην των οι συνηθίζοντες να ομιλούν, εάν μεν ήρεσκεν εις εμέ κάτι εκ των λεχθέντων, θα ησύχαζον, ειδέ μη, θα προσεπάθουν και εγώ να είπω τότε την γνώμην μου. Επειδή όμως τώρα σκέπτεσθε περί εκείνων περί των οποίων ούτοι πολλάκις εξέφερον γνώμην, νομίζω, ότι, και αν σηκωθώ να ομιλήσω πρώτος, ευλόγως θα δώσω την εντύπωσιν, ότι ομιλώ έπειτα από αυτούς. [2] Εάν μεν λοιπόν τα πράγματα ευρίσκοντο εις καλήν κατάστασιν, δεν θα εχρειάζοντο καθόλου αι συμβουλαί, επειδή όμως, όπως όλοι βλέπετε, τα πράγματα ευρίσκονται εις πολύ δύσκολον κατάστασιν, έχων υπ' όψιν μου τούτο, θα προσπαθήσω να σας συμβουλεύσω εκείνα, τα οποία θεωρώ άριστα. Πρώτον μεν λοιπόν εκείνο πρέπει να έχετε κατά νουν, ότι του λοιπού δεν πρέπει να πράττετε τίποτε εξ εκείνων, τα οποία επράττετε, όταν διεξήγετε πόλεμον, αλλά όλως διόλου τα αντίθετα· διότι, εάν εκείνα έφεραν εις κακήν κατάστασιν τα πράγματα, φυσικόν είναι να τα καλυτερεύσουν τα αντίθετα τούτων. [3] Έπειτα πρέπει να έχετε την γνώμην ότι ομιλεί ορθώς ουχί εκείνος, ο οποίος δεν σας διατάσσει τίποτε ή σας διατάσσει ολίγα· διότι βλέπετε, ότι ένεκα των τοιούτων ελπίδων και λόγων αι παρούσαι υποθέσεις έφθασαν εις πολύ κακήν κατάστασιν· αλλά ορθώς ομιλεί εκείνος, ο οποίος, αφήσας κατά μέρος το να ομιλή προς ευχαρίστησίν σας, λέγει ταύτα, τα οποία πρέπει και διά των οποίων ηθέλομεν παύσει να επισύρωμεν εναντίον μας αισχύνην και να υφιστάμεθα ζημίας. Διότι πράγματι, αν μεν όσα ήθελε τις παραλείψει διά του λόγου, θέλων να μη σας λυπήση, και εις την πραγματικότητα θα παραλειφθούν, τότε πρέπει να ομιλή διά να σας ευχαριστήση. Εάν δε η εκ των λόγων ευχαρίστησις, αν είναι ανάρμοστος αποβαίνη πράγματι ζημία, είναι αισχρόν να εξαπατούν ούτοι τους εαυτούς των και ευρισκόμενοι εις την εσχάτην ανάγκην να πράξουν ταύτα, τα οποία προ πολλού εκουσίως έπρεπε να πράξουν.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου