ΑΡΡΙΑΝΟΣ - Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις (3.11.8-3.12.5)

[3.11.8] Ἀλεξάνδρῳ δὲ ἡ στρατιὰ ἐκοσμήθη ὧδε. τὸ μὲν δεξιὸν αὐτῷ εἶχον τῶν ἱππέων οἱ ἑταῖροι, ὧν προετέτακτο ἡ ἴλη ἡ βασιλική, ἧς Κλεῖτος ὁ Δρωπίδου ἰλάρχης ἦν, ἐπὶ δὲ ταύτῃ ἡ Γλαυκίου ἴλη, ἐχομένη δ᾽ αὐτῆς ἡ Ἀρίστωνος, ἐπὶ δὲ ἡ Σωπόλιδος τοῦ Ἑρμοδώρου, ἐπὶ δὲ ἡ Ἡρακλείδου τοῦ Ἀντιόχου, ἐπὶ ταύτῃ δὲ ἡ Δημητρίου τοῦ Ἀλθαιμένους, ταύτης δὲ ἐχομένη ἡ Μελεάγρου, τελευταία δὲ τῶν βασιλικῶν ἰλῶν ἧς Ἡγέλοχος ὁ Ἱπποστράτου ἰλάρχης ἦν. ξυμπάσης δὲ τῆς ἵππου τῶν ἑταίρων Φιλώτας ἦρχεν ὁ Παρμενίωνος. [3.11.9] τῆς δὲ φάλαγγος τῶν Μακεδόνων ἐχόμενον τῶν ἱππέων πρῶτον τὸ ἄγημα ἐτέτακτο τῶν ὑπασπιστῶν καὶ ἐπὶ τούτῳ οἱ ἄλλοι ὑπασπισταί· ἡγεῖτο δὲ αὐτῶν Νικάνωρ ὁ Παρμενίωνος· τούτων δὲ ἐχομένη ἡ Κοίνου τοῦ Πολεμοκράτους τάξις ἦν, μετὰ δὲ τούτους ἡ Περδίκκου τοῦ Ὀρόντου, ἔπειτα ἡ Μελεάγρου τοῦ Νεοπτολέμου, ἐπὶ δὲ ἡ Πολυπέρχοντος τοῦ Σιμμίου, ἐπὶ δὲ ἡ Ἀμύντου τοῦ Φιλίππου· ταύτης δὲ ἡγεῖτο Σιμμίας, ὅτι Ἀμύντας ἐπὶ Μακεδονίας ἐς ξυλλογὴν στρατιᾶς ἐσταλμένος ἦν. τὸ δὲ εὐώνυμον τῆς φάλαγγος τῶν Μακεδόνων ἡ Κρατεροῦ τοῦ Ἀλεξάνδρου τάξις εἶχε, [3.11.10] καὶ αὐτὸς Κρατερὸς ἐξῆρχε τοῦ εὐωνύμου τῶν πεζῶν. καὶ ἱππεῖς ἐχόμενοι αὐτοῦ οἱ ξύμμαχοι, ὧν ἡγεῖτο Ἐριγύϊος ὁ Λαρίχου· τούτων δὲ ἐχόμενοι ὡς ἐπὶ τὸ εὐώνυμον κέρας οἱ Θεσσαλοὶ ἱππεῖς, ὧν ἦρχε Φίλιππος ὁ Μενελάου. ξύμπαν δὲ τὸ εὐώνυμον ἦγε Παρμενίων ὁ Φιλώτα, καὶ ἀμφ᾽ αὐτὸν οἱ τῶν Φαρσαλίων ἱππεῖς οἱ κράτιστοί τε καὶ πλεῖστοι τῆς Θεσσαλικῆς ἵππου ἀνεστρέφοντο.

[3.12.1] Ἡ μὲν ἐπὶ μετώπου τάξις Ἀλεξάνδρῳ ὧδε κεκόσμητο. ἐπέταξε δὲ καὶ δευτέραν τάξιν ὡς εἶναι τὴν φάλαγγα ἀμφίστομον. καὶ παρηγγέλλετο τοῖς ἡγεμόσι τῶν ἐπιτεταγμένων, εἰ κυκλουμένους τοὺς σφῶν πρὸς τοῦ Περσικοῦ στρατεύματος κατίδοιεν, ἐπιστρέψαντας ἐς τὸ ἔμπαλιν δέχεσθαι τοὺς βαρβάρους· [3.12.2] ἐς ἐπικαμπὴν δέ, εἴ που ἀνάγκη καταλαμβάνοι ἢ ἀναπτύξαι ἢ ξυγκλεῖσαι τὴν φάλαγγα, κατὰ μὲν τὸ δεξιὸν κέρας ἐχόμενοι τῆς βασιλικῆς ἴλης τῶν Ἀγριάνων ἐτάχθησαν οἱ ἡμίσεες, ὧν ἡγεῖτο Ἄτταλος, καὶ μετὰ τούτων οἱ Μακεδόνες οἱ τοξόται, ὧν Βρίσων ἦρχεν, ἐχόμενοι δὲ τῶν τοξοτῶν οἱ ἀρχαῖοι καλούμενοι ξένοι καὶ ἄρχων τούτων Κλέανδρος. [3.12.3] προετάχθησαν δὲ τῶν τε Ἀγριάνων καὶ τῶν τοξοτῶν οἵ τε πρόδρομοι ἱππεῖς καὶ οἱ Παίονες, ὧν Ἀρέτης καὶ Ἀρίστων ἡγοῦντο. ξυμπάντων δὲ προτεταγμένοι ἦσαν οἱ μισθοφόροι ἱππεῖς, ὧν Μενίδας ἦρχε. τῆς δὲ βασιλικῆς ἴλης καὶ τῶν ἄλλων ἑταίρων προτεταγμένοι ἦσαν τῶν τε Ἀγριάνων καὶ τῶν τοξοτῶν οἱ ἡμίσεες, καὶ οἱ Βαλάκρου ἀκοντισταί· οὗτοι κατὰ ‹τὰ› ἅρματα τὰ δρεπανηφόρα ἐτετάχατο. [3.12.4] Μενίδᾳ δὲ καὶ τοῖς ἀμφ᾽ αὐτὸν παρήγγελτο, εἰ περιϊππεύοιεν οἱ πολέμιοι τὸ κέρας σφῶν, ἐς πλαγίους ἐμβάλλειν αὐτοὺς ἐπικάμψαντας. τὰ μὲν ἐπὶ τοῦ δεξιοῦ κέρως οὕτως ἐτέτακτο Ἀλεξάνδρῳ· κατὰ δὲ τὸ εὐώνυμον ἐς ἐπικαμπὴν οἵ τε Θρᾷκες ἐτετάχατο, ὧν ἡγεῖτο Σιτάλκης, καὶ ἐπὶ τούτοις οἱ ξύμμαχοι ἱππεῖς, ὧν ἦρχε Κοίρανος, ἐπὶ δὲ οἱ Ὀδρύσαι ἱππεῖς, ὧν ἡγεῖτο Ἀγάθων ὁ Τυρίμμα. [3.12.5] ξυμπάντων δὲ ταύτῃ προετάχθη ἡ ξενικὴ ἵππος ἡ τῶν μισθοφόρων, ὧν Ἀνδρόμαχος ὁ Ἱέρωνος ἦρχεν. ἐπὶ δὲ τοῖς σκευοφόροις οἱ ἀπὸ Θρᾴκης πεζοὶ ἐς φυλακὴν ἐτάχθησαν. ‹ἦν δὲ› ἡ πᾶσα στρατιὰ Ἀλεξάνδρου ἱππεῖς μὲν ἐς ἑπτακισχιλίους, πεζοὶ δὲ ἀμφὶ τὰς τέσσαρας μυριάδας.

***

[3.11.8] Ο στρατός του Αλεξάνδρου παρατάχθηκε ως εξής: τη δεξιά του πτέρυγα αποτελούσε το ιππικό των εταίρων, όπου την πρώτη θέση κατείχε η βασιλική ίλη, που ιλάρχης της ήταν ο Κλείτος, ο γιος του Δρωπίδη· ακολουθούσε η ίλη του Γλαυκία και μετά από αυτήν η ίλη του Αρίστωνα, ύστερα η ίλη του Σωπόλιδος, του γιου του Ερμόδωρου, στη συνέχεια εκείνη του Ηρακλείδη, του γιου του Αντιόχου, έπειτα του Δημητρίου, του γιου του Αλθαιμένη και μετά από αυτήν η ίλη του Μελέαγρου. Τελευταία από τις βασιλικές ίλες τοποθετήθηκε εκείνη που είχε για ίλαρχό της τον Ηγέλοχο, τον γιο του Ιππόστρατου. Ολόκληρο το ιππικό των εταίρων το διοικούσε ο Φιλώτας, ο γιος του Παρμενίωνα. [3.11.9] Από τη μακεδονική φάλαγγα είχε παραταχθεί πρώτο το άγημα των υπασπιστών δίπλα στους ιππείς και μετά από αυτό οι υπόλοιποι υπασπιστές· αρχηγός τους ήταν ο Νικάνωρ, ο γιος του Παρμενίωνα· ύστερα από αυτούς ήταν το τάγμα του Κοίνου, του γιου του Πολεμοκράτη, ύστερα το τάγμα του Περδίκκα, του γιου του Ορόντη, έπειτα το τάγμα του Μελέαγρου, του γιου του Νεοπτόλεμου, μετά το τάγμα του Πολυπέρχοντα, του γιου του Σιμμία, και τέλος το τάγμα του Αμύντα, του γιου του Φιλίππου. Το τάγμα αυτό διοικούσε ο Σιμμίας, επειδή ο Αμύντας είχε σταλεί στη Μακεδονία για να συγκεντρώσει στρατό. [3.11.10] Το αριστερό της μακεδονικής φάλαγγας κατείχε το τάγμα του Κρατερού, του γιου του Αλεξάνδρου, ο οποίος μάλιστα διοικούσε ολόκληρο το αριστερό των πεζών· μετά από αυτούς παρατάχθηκαν οι σύμμαχοι ιππείς, τους οποίους διοικούσε ο Εριγύιος, ο γιος του Λαρίχου, και έπειτα, και ως το άκρο της αριστερής πτέρυγας, οι Θεσσαλοί ιππείς, με αρχηγό τους τον Φίλιππο, τον γιο του Μενελάου. Ολόκληρη την αριστερή πτέρυγα διοικούσε ο Παρμενίων, ο γιος του Φιλώτα, και γύρω από αυτόν συγκεντρώθηκαν οι ιππείς των Φαρσάλων, που ήταν οι καλύτεροι και οι πολυπληθέστεροι από τους Θεσσαλούς ιππείς.
[3.12.1] Αυτή λοιπόν ήταν η κατά μέτωπο παράταξη των Μακεδόνων· ο Αλέξανδρος όμως πίσω από αυτήν τοποθέτησε και δεύτερη γραμμή, ώστε η παράταξή του να έχει διπλό μέτωπο. Έδωσε επίσης διαταγή στους αρχηγούς των ανδρών της δεύτερης γραμμής, αν αντιληφθούν ότι οι δικοί τους κυκλώνονται από τον περσικό στρατό, να κάμουν στροφή προς την αντίθετη κατεύθυνση και να αποκρούσουν τους βαρβάρους· [3.12.2] για την περίπτωση που θα παρουσιαζόταν η ανάγκη να εκτείνει ή να πυκνώσει τη φάλαγγα τοποθετήθηκαν οι μισοί από τους Αγριάνες με αρχηγό τους τον Άτταλο δίπλα στη βασιλική ίλη, στη δεξιά του πτέρυγα σε τρόπο, ώστε να σχηματίζουν γωνία με αυτήν· μετά από αυτούς ήταν οι Μακεδόνες τοξότες, των οποίων αρχηγός ήταν ο Βρίσων και μετά τους τοξότες οι ονομαζόμενοι παλαιοί μισθοφόροι, που αρχηγός τους ήταν ο Κλέανδρος. [3.12.3] Μπροστά από τους Αγριάνες και τους τοξότες τοποθετήθηκαν οι ανιχνευτές ιππείς και οι Παίονες που αρχηγοί τους ήταν ο Αρέτης και ο Αρίστων. Μπροστά από όλους αυτούς είχαν παραταχθεί οι μισθοφόροι ιππείς με αρχηγό τον Μενίδα. Εμπρός από τη βασιλική ίλη και το υπόλοιπο ιππικό των εταίρων παρατάχθηκαν οι άλλοι μισοί Αγριάνες και οι τοξότες καθώς και οι ακοντιστές του Βαλάκρου· αυτοί είχαν τοποθετηθεί απέναντι στα δρεπανηφόρα άρματα. [3.12.4] Στον Μενίδα και στους άνδρες του είχε δοθεί η διαταγή, αν ο εχθρός επιχειρούσε να κυκλώσει με το ιππικό του την πτέρυγά τους, να κάμουν στροφή και να τον χτυπήσουν από τα πλάγια. Έτσι λοιπόν είχε παρατάξει ο Αλέξανδρος τη δεξιά πτέρυγα. Στην αριστερή πτέρυγα και κατά τρόπο που να σχηματίζουν γωνία με αυτήν είχαν τοποθετηθεί οι Θράκες με αρχηγό τον Σιτάλκη και μετά από αυτούς οι σύμμαχοι ιππείς με αρχηγό τον Κοίρανο· ύστερα οι Οδρύσες ιππείς έχοντας για αρχηγό τους τον Αγάθωνα, τον γιο του Τυρίμμα. [3.12.5] Μπροστά από όλους αυτούς παρατάχθηκε το ιππικό των ξένων μισθοφόρων, τους οποίους διοικούσε ο Ανδρόμαχος, ο γιος του Ιέρωνα. Τη φρούρηση των μεταγωγικών ανέλαβαν οι πεζοί Θράκες. Ολόκληρος ο στρατός του Αλεξάνδρου ήταν επτά χιλιάδες περίπου ιππείς και σαράντα χιλιάδες περίπου πεζοί.