ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἰφιγένεια ἡ ἐν Ταύροις (342-391)

ΙΦ. εἶεν· σὺ μὲν κόμιζε τοὺς ξένους μολών,

τὰ δ᾽ ἐνθάδ᾽ ἡμεῖς οἷα φροντιούμεθα.…
ὦ καρδία τάλαινα, πρὶν μὲν ἐς ξένους
345 γαληνὸς ἦσθα καὶ φιλοικτίρμων ἀεί,
ἐς θοὑμόφυλον ἀναμετρουμένη δάκρυ,
Ἕλληνας ἄνδρας ἡνίκ᾽ ἐς χέρας λάβοις.
νῦν δ᾽ ἐξ ὀνείρων οἷσιν ἠγριώμεθα,
δοκοῦσαν Ὀρέστην μηκέθ᾽ ἥλιον βλέπειν,
350 δύσνουν με λήψεσθ᾽, οἵτινές ποθ᾽ ἥκετε.
καὶ τοῦτ᾽ ἄρ᾽ ἦν ἀληθές, ᾐσθόμην, φίλαι·
οἱ δυστυχεῖς γὰρ τοῖσι δυστυχεστέροις
αὐτοὶ κακῶς πράξαντες οὐ φρονοῦσιν εὖ.
ἀλλ᾽ οὔτε πνεῦμα Διόθεν ἦλθε πώποτε,
355 οὐ πορθμίς, ἥτις διὰ πέτρας Συμπληγάδας
Ἑλένην ἀπήγαγ᾽ ἐνθάδ᾽, ἥ μ᾽ ἀπώλεσεν,
Μενέλεών θ᾽, ἵν᾽ αὐτοὺς ἀντετιμωρησάμην,
τὴν ἐνθάδ᾽ Αὖλιν ἀντιθεῖσα τῆς ἐκεῖ,
οὗ μ᾽ ὥστε μόσχον Δαναΐδαι χειρούμενοι
360 ἔσφαζον, ἱερεὺς δ᾽ ἦν ὁ γεννήσας πατήρ.
οἴμοι —κακῶν γὰρ τῶν τότ᾽ οὐκ ἀμνημονῶ—
ὅσας γενείου χεῖρας ἐξηκόντισα
γονάτων τε τοῦ τεκόντος, ἐξαρτωμένη,
λέγουσα τοιάδ᾽· Ὦ πάτερ, νυμφεύομαι
365 νυμφεύματ᾽ αἰσχρὰ πρὸς σέθεν· μήτηρ δ᾽ ἐμὲ
σέθεν κατακτείνοντος Ἀργεῖαί τε νῦν
ὑμνοῦσιν ὑμεναίοισιν, αὐλεῖται δὲ πᾶν
μέλαθρον· ἡμεῖς δ᾽ ὀλλύμεσθα πρὸς σέθεν.
Ἅιδης Ἀχιλλεὺς ἦν ἄρ᾽, οὐχ ὁ Πηλέως,
370 ὅν μοι προτείνας πόσιν, ἐν ἁρμάτων ὄχοις
ἐς αἱματηρὸν γάμον ἐπόρθμευσας δόλῳ.
ἐγὼ δὲ λεπτῶν ὄμμα διὰ καλυμμάτων
ἔχουσ᾽, ἀδελφόν τ᾽ οὐκ ἀνειλόμην χεροῖν,
—ὃς νῦν ὄλωλεν— οὐ κασιγνήτῃ στόμα
375 συνῆψ᾽ ὑπ᾽ αἰδοῦς, ὡς ἰοῦσ᾽ ἐς Πηλέως
μέλαθρα· πολλὰ δ᾽ ἀπεθέμην ἀσπάσματα
ἐς αὖθις, ὡς ἥξουσ᾽ ἐς Ἄργος αὖ πάλιν.
ὦ τλῆμον, εἰ τέθνηκας, ἐξ οἵων καλῶν
ἔρρεις, Ὀρέστα, καὶ πατρὸς ζηλωμάτων.…
380 τὰ τῆς θεοῦ δὲ μέμφομαι σοφίσματα,
ἥτις βροτῶν μὲν ἤν τις ἅψηται φόνου,
ἢ καὶ λοχείας ἢ νεκροῦ θίγῃ χεροῖν,
βωμῶν ἀπείργει, μυσαρὸν ὡς ἡγουμένη,
αὐτὴ δὲ θυσίαις ἥδεται βροτοκτόνοις.
385 οὐκ ἔσθ᾽ ὅπως ἔτεκεν ἡ Διὸς δάμαρ
Λητὼ τοσαύτην ἀμαθίαν. ἐγὼ μὲν οὖν
τὰ Ταντάλου θεοῖσιν ἑστιάματα
ἄπιστα κρίνω, παιδὸς ἡσθῆναι βορᾷ,
τοὺς δ᾽ ἐνθάδ᾽, αὐτοὺς ὄντας ἀνθρωποκτόνους,
390 ἐς τὴν θεὸν τὸ φαῦλον ἀναφέρειν δοκῶ·
οὐδένα γὰρ οἶμαι δαιμόνων εἶναι κακόν.

***

ΙΦΙ. Καλά· τους ξένους τρέχα εσύ να φέρεις·
για το ιερό μου χρέος έχω το νου μου.
Ο γελαδάρης φεύγει.
Δόλια καρδιά μου, ως τώρα για τους ξένους
ήσουν γλυκιά, πονετικιά ήσουν πάντα,
κι όταν Έλληνες σού ᾽πεφταν στα χέρια,
δάκρυζες, σαν ομόφυλοί σου που ήταν.
Μα τώρα, μ᾽ έχει αγριέψει τ᾽ όνειρό μου·
ο Ορέστης, λέω, δε ζει· για σας συμπόνια,
350 όποιοι και να ᾽στε που έρχεστε, δε νιώθω.
Σωστό ειν᾽ αυτό που λένε, φίλες· τώρα
το βλέπω· συμφορά σα σε χτυπήσει,
δε συμπαθάς τον πιο δυστυχισμένο.
Αλλ᾽ απ᾽ το Δία δεν ήρθε ως τώρα ούτ᾽ ένας
αέρας, ένα πέραμα δεν ήρθε,
που μέσ᾽ απ᾽ το στενό των Συμπληγάδων
την Ελένη, πηγή της συμφοράς μου,
μαζί με το Μενέλαο να μας φέρει,
για να εκδικιόμουν, και μιαν άλλη Αυλίδα
να ᾽στηνα εδώ γι ᾽ αυτούς, αντίς για κείνη,
όπου οι Αργείοι κρατώντας με ως δαμάλα
360 μ᾽ έσφαζαν κι ήταν θύτης μου ο γονιός μου.
Αχ —δεν ξεχνώ τις τότε πίκρες— πόσες
φορές στα γένια του άπλωσα τα χέρια μου,
στα γόνατά του! Πάνω του κρεμιόμουν
και του ᾽λεγα: «Φριχτή παντρειά μου κάνεις,
πατέρα· τη στιγμή που εσύ με σφάζεις
η μάνα μου κι οι Αργίτισσες του γάμου
τραγούδι λεν για μένα, όλο το σπίτι
γεμίζει αυλών αχούς· κι απ᾽ το δικό σου
χάνομαι χέρι εγώ· ώστε ήταν ο Άδης
—κι όχι ο Πηλείδης— ο Αχιλλέας, που για άντρα
370 μού πρόβαλες με δόλο, να με σύρεις
με αμάξι εδώ για ματωμένο γάμο.»
Με πέπλο εγώ αγανό στο πρόσωπό μου,
δε σήκωσα στα χέρια μου τ᾽ αδέρφι
—αυτό που τώρα πάει—, την αδερφή μου
δε φίλησα στο στόμα από ντροπή,
που πήγαινα στο σπίτι του Πηλέα·
για αργότερα, είπα, ας μείνουν οι ασπασμοί μου,
σα να ήταν πίσω να στο Άργος γυρίσω.
Άμοιρε, Ορέστη, αν πέθανες, τί πλούτη,
τι πατρικά έχεις χάσει μεγαλεία!
Έπειτ᾽ από μικρή διακοπή.
380 Της θεάς μας οι ξυπνάδες δε μου αρέσουν·
αν με τα χέρια ένας θνητός αγγίξει
φόνου αίμα ή και λεχώνα ή πεθαμένον,
τον διώχνει, ως μολυσμένο, απ᾽ το βωμό της,
κι αυτή θυσίες ανθρώπων την ευφραίνουν.
Αδύνατο η Λητώ, του Δία γυναίκα,
να γέννησε ένα τόσο ανόητο πλάσμα.
Ούτε όσα λένε για ταντάλεια δείπνα,
πως γεύτηκαν θεοί τις σάρκες τάχα
του γιου του, εγώ πιστεύω· οι ντόπιοι πάλι,
νομίζω, είν᾽ αιμοβόροι και ζητούνε
390 στη θεά να ρίξουν τ᾽ άγριο φυσικό τους·
κανένας, λέω, θεός κακός δεν είναι.
Μπαίνει στο ναό.