Η πραγματική ελευθερία είναι το δύσκολο, ίσως πολλές φορές και το ακατόρθωτο. Ο κόσμος συνήθως τείνει να τραβά προς την αντίθετη κατεύθυνση, επιλέγοντας τον εύκολο δρόμο. Ο δρόμος της υποταγής και της ανελευθερίας τις περισσότερες φορές είναι στρωμένος με καλές προθέσεις.Ας αναλογιστούμε, εμείς έχουμε επιλέξει ποτέ φαύλους, ανίκανους, ανθρώπους αμφιβόλου ηθικής; Οι άνθρωποι συνήθως μιλούν με δέος για ‘’κάποιους’’ που αποφασίζουν για όλα, χωρίς να τους κατονομάζουν. Σαν να μιλούν για κάποιους υπερανθρώπους. Όλοι όμως αυτοί οι σκοτεινοί, οι αφανείς και οι τρομεροί, είναι άνθρωποι, με ατέλειες και αδυναμίες. Συχνά μάλιστα είναι άνθρωποι πολύ χαμηλής ποιότητας.
Το βέβαιο είναι πως ακόμη δεν έχουμε κατορθώσει να επιλέγουμε σωστά τους πολιτικούς μας ηγέτες. Κατά ένα παράξενο τρόπο, μέσα από διαδικασίες πολύπλοκες και συχνά εντέχνως υποκινούμενες, έχει περάσει ένα πνεύμα προτίμησης προς τους πιο ακατάλληλους! Κατ’ αυτό τον τρόπο ο πολίτης κατορθώνει να βγάζει τα μάτια του με τα ίδια του τα χέρια. Στην εποχή της έξαρσης των θεωριών συνωμοσίας, θα πρέπει να τονίσουμε πως καμία παγκόσμια εξουσία δεν υπάρχει. Το μόνο που υφίσταται είναι μια παγκόσμια ακυβερνησία και μια συνομοταξία των μετρίων.
Μέσα σε ένα τέτοιο σύνθετο περιβάλλον, το πρώτο και σημαντικότερο που θα πρέπει να κάνει ο καθένας από εμάς, είναι να αναλογιστεί τις ευθύνες που του αναλογούν ως μέλος μιας συντεταγμένης κοινωνίας. Μιλάμε για κοινωνία, μια έννοια ευρύτερη από την ‘’πολιτεία’’, για να υποδηλώσουμε ότι τα φαινόμενα δεν παράγονται μόνο από κάποια πρόσωπα που ασκούν εξουσία. Υπάρχει συνολική συμμετοχή κι ευθύνη. Επομένως, το να μεταβιβάσουμε το σύνολο των ευθυνών στους εκλεγμένους αντιπροσώπους του λαού ή στους ασκούντες την εξουσία θα αποτελούσε συγχωροχάρτι για όλους εμάς που είμαστε, πρέπει να είμαστε, ενεργά μέλη μιας σύγχρονης κοινωνίας που κυβερνάται με όρους δημοκρατίας.
Ο πολίτης θα πρέπει να αντιληφθεί την σημαντικότητά του ως μέρος ενός συστήματος που κινείται γύρω από τη νομή και τη διαχείριση της εξουσίας. Ίσως έτσι να μπορέσει να βρει και τα αποθέματα του χαρακτήρα που απαιτούνται για να εκμηδενίσει με τη περιφρόνησή του, εκείνους που τον περιφρονούν, που τον εξαπατούν πολιτικά και να μην φτάνει στο σημείο να τους επιβραβεύει -διαχρονικά- γι’ αυτή τους τη συμπεριφορά.
Η πολιτική ανωριμότητα ενός μεγάλου τμήματος των ψηφοφόρων – πολιτών, δεν αθωώνει τις πρακτικές των εξουσιαζόντων του πολιτικοοικονομικού συστήματος. Ηχούν παράξενα οι προσταγές που συνιστούν στους πολίτες να αποδεχθούν άκριτα πολιτικές που συνθλίβουν την ποιότητα της ζωής τους, ενώ όλοι γνωρίζουν πως αυτές οι πολιτικές είναι άκαμπτες και βασίζονται σε προειλημμένες αποφάσεις που έχουν ληφθεί για εμάς, χωρίς εμάς. Αναπόφευκτα, κανείς δεν μπορεί να στερήσει το δικαίωμα της διαμαρτυρίας από τους πολίτες.
Ο πολίτης μιας σύγχρονης δημοκρατίας δεν είναι πλαγκτόν, ώστε να δέχεται με απάθεια τις εντολές που προέρχονται από κέντρα αποφάσεων -εντελώς αποξενωμένα από τον κοινωνικό ιστό- από τις οποίες απορρέουν σημαντικές αλλαγές για τον βίο του. Από τον τρόπο που θα αντιμετωπίσουν την παρούσα κατάσταση οι πολίτες, θα εξαρτηθεί, σε μεγάλο βαθμό, και η μορφή που θα λάβει η κοινωνία μας στο εγγύς μέλλον. Οι πολιτικές επιλογές των πολιτών αποκτούν πλέον δυσανάλογα μεγάλη βαρύτητα, σε σχέση με τις προσφερόμενες λύσεις.
Κανένας δεν υποστηρίζει πως είναι εύκολο να αντιμετωπίσεις μια τέτοια κατάσταση, ούτε και υπάρχουν μαγικές συνταγές. Ιδίως όταν ανήκεις στην, όλο και μεγαλύτερη, κατηγορία των ανθρώπων που διαβιούν υπό το όριο της φτώχειας. Οι ψόφιοι βερμπαλισμοί και οι κενές ρητορείες ηχούν παράξενα στα αυτιά αυτών των ανθρώπων. Αυτό που διαπιστώνουμε τα τελευταία χρόνια είναι η ενίσχυση της θέσης των -ήδη- ισχυρών, η ένταση της ασυδοσίας του πλούτου, η περιθωριοποίηση των αδυνάτων και η επικίνδυνη χαλάρωση των ασφαλιστικών δικλείδων που με αγώνες και θυσίες κατέκτησαν οι πολίτες.
Όμως το δικαίωμα στον βιοπορισμό είναι αδιαπραγμάτευτο. Είναι πιθανόν κάποιοι να θέλουν ανθρώπους έρμαια της ελεημοσύνης. Είναι ανάγκη να προσεχτεί αυτή η διάσταση. Μια μάζα φοβισμένων και πληγωμένων ανθρώπων με αβέβαιο μέλλον, είναι ευκολότερο να πιστέψει στις κενές ρητορείες διαφόρων νοσταλγών απολυταρχικών καθεστώτων. Ο φασισμός φουντώνει, πανευρωπαϊκά, μπροστά στα μάτια των απαθών και φοβισμένων πολιτών.
Η εποχή της ‘’ανάπτυξης’’, καθοδηγούμενη από τις ‘’αγορές’’, μας αφήνει ενδιαφέροντα αποτυπώματα. Την εδραίωση της αλαζονείας του νεόπλουτου, που μας έδωσε ένα πολίτη απαλλαγμένο από ηθικούς φραγμούς, με τη ψυχή του πουλημένη στο διάβολο χάριν του εύκολου κέρδους. Ένα πολίτη που το συγκεκριμένο σύστημα τον πρόταξε ως ‘’symbol’’ και υπόδειγμα επιτυχίας.
Η απαγόρευση στον κόσμο να διατηρήσει ταξική συνείδηση, είναι ένα ακόμη απότοκο αυτής της εποχής. Με τον τρόπο αυτό σβήστηκε από την σκέψη των πολιτών η βούληση της αντίστασης και η έννοια της αδικίας κατέστη σχεδόν ξεπερασμένη, ρομαντική. Κάθε έννοια κοινωνικής δικαιοσύνης και ειρήνης μετατράπηκε ουσιαστικά σε tabula rasa. Σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία, υπό την επικυριαρχία των ‘’αγορών’’, ο πολίτης λαμβάνει τη θέση του τελευταίου τροχού της αμάξης.
Αυτό που θα πρέπει να γίνει κατανοητό από όλους μας είναι πως το χρήμα δεν έχει ιδεολογία. Το κέρδος είναι και το μοναδικό ζητούμενο, με κάθε μέσο. Έτσι, αν μια επιλογή είναι πιο κερδοφόρα από μια άλλη, επικρατεί, ανεξάρτητα από το κόστος που μπορεί να έχει για τη ποιότητα ζωής, για το φυσικό περιβάλλον, για το μέλλον όλων μας. Στο τέλος το χρήμα τείνει να αγοράζει εξουσία, δηλαδή τη δυνατότητα να αποφασίζει για το μέλλον μας.
Ένας κόσμος όπου παντού επικρατεί η λογική του κέρδους και οι εξουσιαστικές δυνάμεις του χρήματος, είναι ένας κόσμος εμπόλεμος, μια μοντέρνα ζούγκλα που αδιαφορεί για τον άνθρωπο ως αξία και οντότητα. Σ’ ένα τέτοιο κόσμο τα πρώτα θύματα είναι οι αδύναμοι, κοινωνικά και οικονομικά. Το κίνητρο του κέρδους ως μοναδικός στόχος του σύγχρονου ανθρώπου, είναι στη βάση του χυδαίο και απάνθρωπο και είναι βέβαιο πως δεν μπορείς να θεμελιώσεις πάνω του μια βιώσιμη και δίκαιη κοινωνία.
Αυτό που θα πρέπει να επιδιώκουν οι σύγχρονες οργανωμένες κοινωνίες, είναι να εξασφαλίζουν την αξιοπρεπή διαβίωση των μελών τους, την κοινωνική πρόοδο, με όρους βαθύτατα ανθρωπιστικούς και όχι τον ανεξέλεγκτο πλουτισμό και την, με οποιοδήποτε κόστος, ‘’ανάπτυξη’’ που τείνει να εξαθλιώνει μεγάλα τμήματα του κοινωνικού συνόλου. Αυτός δεν είναι, δεν πρέπει να είναι, ένας επιθυμητός, ένας θαυμαστός κόσμος.
Για μένα θαυμαστός κόσμος είναι ο Οιδίπους Τύραννος και η Αντιγόνη, η Καπέλα Σιστίνα και ο Παρθενώνας, ο Τριστάνος και η Ιζόλδη, ο Άμλετ και η Λακριμόζα. Αυτά είναι που συνιστούν και τη διαφορά του πολιτισμένου ανθρώπου από τα ζώα. Και αποτελούν πλούτο και τιμή για όλους τους ανθρώπους. Τα υπόλοιπα, παράγωγα της σύγχρονης κοινωνίας των ‘’αγορών’’, αποτελούν πλούτο και δύναμη των ολίγων εις βάρος των πολλών. Αποτελούν μια ύπουλη μορφή ενός διαρκούς πολέμου που πάντα, όσες μορφές κι αν παίρνει, κατατείνει σ’ ένα και μοναδικό: την υποταγή και την απώλεια ελευθερίας, τη δική μου, τη δική σου, όλων μας.
Σ’ αυτό το σύνθετο και δύσκολο περιβάλλον, με μεγάλη ευθύνη των πολιτών -τουλάχιστον όσον αφορά στα προηγμένα κράτη- μετριότατοι άνθρωποι, φαιδροί και επικίνδυνοι κρατούν τα ηνία του κόσμου ολόκληρου. Ταυτόχρονα, υπάρχουν και αμέτρητοι δημιουργοί, ερευνητές, καλλιτέχνες, επιστήμονες, δάσκαλοι, οικολόγοι, άνθρωποι απλοί και μαχητές της ζωής, άξιοι κάθε σεβασμού που οραματίζονται ένα καλύτερο αύριο. Απαλλαγμένο από κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες, με μια δικαιότερη συγκρότηση του κοινωνικού ιστού. Ακόμη κι αν αυτή τη στιγμή ο κόσμος μοιάζει να τους μάχεται, εγώ πιστεύω κι ελπίζω στην τελική επικράτησή τους.
Ο Καζαντζάκης στην Ασκητική του γράφει: «Οι νεκροί σου δεν κείτουνται στο χώµα. Γένηκαν πουλιά, δέντρα, αγέρας. Κάθεσαι στον ίσκιο τους, θρέφεσαι µε τη σάρκα τους, αναπνές το χνότο τους. Γένηκαν Ιδέες και πάθη, κι ορίζουν τη βουλή σου και την πράξη». Ελπίζω, όλους αυτούς τους ανθρώπους, τους αγωνιστές που έδωσαν τη ζωή τους για τη δημοκρατία, την ελευθερία και την αξιοπρέπεια του ανθρώπου, να μην τους ξεχάσουμε. Να ορίσουν τη βούλησή μας, αύριο, και όχι μόνο. Αύριο και για πάντα..
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου