Το να μιλάμε για φώτιση είναι σαν να χορεύουμε στην άκρη της σιωπής, γιατί οι λέξεις δεν είναι παρά σκιές του ανέκφραστου. Μπορούμε να υφάνουμε υφαντά φιλοσοφίας, να ράψουμε μεγαλοπρεπείς θεωρίες για το εγώ και το σύμπαν, αλλά αυτές δεν είναι παρά απόηχοι, αχνά κυματάκια στην επιφάνεια μιας απύθμενης θάλασσας. Η φαντασία, επίσης, όσο ιερό δώρο κι αν είναι, είναι ένας ζωγράφος οπτασιών—δημιουργεί οράματα χρυσών βασιλείων και ουράνιων χορών, αλλά αυτά παραμένουν φαντάσματα μέχρι η ψυχή να περάσει πέρα από τον καμβά και να εισέλθει στη ζώσα φλόγα της αλήθειας.
Τι είναι, λοιπόν, αυτή η εμπειρία που μεταμορφώνει το αφηρημένο σε πραγματικό, το μακρινό σε οικείο; Είναι η στιγμή που ο νους, κουρασμένος από την αέναη φλυαρία του, σιγεί—όχι με βία, αλλά με παράδοση. Είναι το δευτερόλεπτο που η καρδιά, απογυμνωμένη από την πανοπλία της, ανοίγει σαν λωτός στην αυγή. Είναι η διάλυση του «εγώ» που γαντζώνεται στη διάκριση, λιώνοντας μέσα στο άπειρο «εμείς» που ήταν πάντα εκεί. Αυτό δεν είναι μια έννοια για να κατανοηθεί, αλλά μια κατάσταση για να βιωθεί—μια κοινωνία με τον θείο παλμό που ζωογονεί κάθε αστέρι, κάθε φύλλο, κάθε φευγαλέα ανάσα.
Στις παραδόσεις των μυστών, διαμέσου των ποταμών του χρόνου και των βουνών των πολιτισμών, αυτή η αλήθεια αντηχεί. Ο Σούφι στροβιλίζεται σε έκσταση, χάνοντας τον εαυτό του στον Αγαπημένο μέχρι που δεν απομένει εαυτός—μόνο ο χορός, μόνο το Ένα. Ο Ζεν μοναχός κάθεται ακίνητος, η ανάσα και το κοάν του διαλύονται στο κενό, μέχρι που το κενό αποκαλύπτεται ως πληρότητα. Ο γιόγκι, με τη σπονδυλική στήλη πυρακτωμένη από τη φωτιά της κουνταλίνι, συγχωνεύεται με την κοσμική ανάσα, γευόμενος το νέκταρ της αιωνιότητας. Αυτές δεν είναι απλώς ιστορίες· είναι χάρτες χαραγμένοι από εκείνους που περπάτησαν το απάτητο μονοπάτι, δείχνοντας όχι προς έναν προορισμό, αλλά προς μια αφύπνιση μέσα στο ίδιο το βήμα.
Κι όμως, πόσο εύκολα παρεκκλίνουμε! Χτίζουμε πύργους από πεποιθήσεις, μπερδεύοντας τις σκαλωσιές με τον ουρανό. Μιλάμε για τον Θεό, για την Πραγματικότητα, για την Αλήθεια, λες και είναι αντικείμενα προς κατοχή, ιδέες προς καταγραφή. Φανταζόμαστε τη φώτιση ως ένα στέμμα για να φορέσουμε, ένα έπαθλο για να διεκδικήσουμε ύστερα από χρόνια κόπου. Όμως, το θείο δεν είναι ανταμοιβή για τους έξυπνους ή τους ευσεβείς—είναι η πάντα παρούσα φλόγα που καίει κάτω από τις αυταπάτες μας, περιμένοντας να στραφούμε και να τη δούμε. Να τη βιώσουμε δεν σημαίνει να την αποκτήσουμε, γιατί ποτέ δεν χάθηκε· σημαίνει να τη θυμηθούμε, να βγούμε από το όνειρο του διαχωρισμού και να μπούμε στην εγρήγορση της ενότητας.
Φαντάσου μια νύχτα χωρίς αστέρια, τον κόσμο τυλιγμένο στο σκοτάδι. Ξαφνικά, μια μοναδική φλόγα ανάβει—ένα κερί, ένας πυρσός, μια σπίθα—και στο φως της, το σκοτάδι υποχωρεί. Το δωμάτιο, που κάποτε ήταν αόρατο, αποκαλύπτει τα περιγράμματά του· ο αέρας, που κάποτε ήταν ακίνητος, πάλλεται με ζεστασιά. Έτσι είναι και η φώτιση. Η εμπειρία δεν είναι η δημιουργία του φωτός, αλλά η αναγνώριση ότι το φως ήταν πάντα εκεί, κρυμμένο από τους καταρράκτες που δημιουργήσαμε μόνοι μας. Και ποιοι είναι αυτοί οι καταρράκτες; Το ασταμάτητο πιάσιμο του νου, η επίμονη κραυγή του εγώ, η πεποίθηση ότι είμαστε μικροί, διαχωρισμένοι, εφήμεροι. Να βιώσουμε τη φώτιση σημαίνει να αφήσουμε αυτά να πέσουν, όπως τα φύλλα που παρασύρει ο φθινοπωρινός άνεμος, αποκαλύπτοντας την αδιάσπαστη έκταση της ύπαρξης από κάτω.
Αλλά αυτό δεν είναι μια παθητική ολίσθηση στην ανυπαρξία. Οι μυστικιστές μιλούν για προσπάθεια και χάρη δεμένες μεταξύ τους—ένα παράδοξο που αψηφά τον γραμμικό νου. Πρέπει να αναζητήσουμε, να λαχταρήσουμε, να γυαλίσουμε τον καθρέφτη της ψυχής μέχρι να αντανακλά το θείο χωρίς παραμόρφωση. Και όμως, στη στιγμή της αποκάλυψης, δεν είναι η επιδίωξή μας που αποκαλύπτει την αλήθεια—είναι η παράδοση, η εγκατάλειψη, το άλμα στο άγνωστο. Όπως ένα πουλί που ελευθερώνεται από το κλουβί, η ψυχή δεν βρίσκει την ελευθερία· ανακαλύπτει ότι η ελευθερία ήταν ανέκαθεν η φύση της.
Και τι να πούμε για αυτή την ένωση με τον Θεό, αυτή την αφύπνιση στην Πραγματικότητα; Δεν είναι η συγχώνευση με κάποια μακρινή θεότητα, ενθρονισμένη πέρα από τα σύννεφα. Είναι η συνειδητοποίηση ότι το θείο δεν είναι ξεχωριστό από εμάς—ότι το κύμα δεν είναι άλλο από τον ωκεανό, η σπίθα δεν είναι χωριστή από τη φωτιά. Να το βιώσεις σημαίνει να νιώσεις τον καρδιακό παλμό της ύπαρξης ως δικό σου, να δεις στα μάτια του ξένου τον καθρέφτη της ψυχής σου, να ακούσεις τον άνεμο ως τη φωνή του αιώνιου. Είναι να περπατάς στον κόσμο όχι ως προσκυνητής που αναζητά ένα ιερό, αλλά ως το ίδιο το ιερό, ακτινοβόλο με την παρουσία του απείρου.
Κι όμως, οι λέξεις εδώ αστοχούν, όπως είναι φυσικό. Η εμπειρία της φώτισης είναι ένα τραγούδι χωρίς ήχο, ένα φως χωρίς μορφή, μια αγάπη χωρίς αντικείμενο. Είναι η γεύση της βροχής σε μια διψασμένη γλώσσα, το άρωμα ενός λουλουδιού που ανθίζει μέσα στο κενό. Μπορούμε να μιλήσουμε γι’ αυτήν, να γράψουμε γι’ αυτήν, να την ονειρευτούμε, αλλά μέχρι η ψυχή να βυθιστεί στα βάθη της, παραμένει μια σκιά στον τοίχο της σπηλιάς. Να τη ζήσεις σημαίνει να βγεις από τη σπηλιά εντελώς, σε μια πραγματικότητα τόσο απέραντη, τόσο ζωντανή, που κάθε στιγμή γίνεται ύμνος, κάθε ανάσα προσευχή.
Ας μη μιλάμε, λοιπόν, απλώς για τη φώτιση, ούτε να παραμένουμε στη βολική ασφάλεια της φαντασίας. Ας τολμήσουμε να τη βιώσουμε—να καθίσουμε στη σιωπή μέχρι η σιωπή να μιλήσει, να αγαπήσουμε μέχρι τα όρια του εαυτού να διαλυθούν, να αναζητήσουμε μέχρι η αναζήτηση να γίνει εύρεση. Γιατί η φώτιση είναι αληθινή—όχι ως έννοια, όχι ως ελπίδα, αλλά ως η ζωντανή αλήθεια που μας περιμένει τη στιγμή που θα στραφούμε προς τα μέσα και θα αντικρίσουμε τη φλόγα που ποτέ δεν σβήνει.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου