1. Η καταγωγή του - d -
§ 377. Η Eλληνική γνωρίζει πολλά επιθήματα, όπου ένα - d - παίζει κάποιο ρόλο· έτσι διαφέρει σαφώς από τις περισσότερες συγγενικές της γλώσσες, όπου αυτή η ομάδα από καιρό πια έχει πάψει να ξεχωρίζει. Κατά συνέπεια και η καταγωγή των επιθημάτων με d λίγο έχει αποσαφηνιστεί, και γενικά ενδείκνυται να ξεκινήσουμε από τις ελληνικές ομάδες. Μόνον ως παραδείγματα για τη διαφορετικότητα των πιθανών προελεύσεων αξίζει ν' αναφέρουμε δύο περιπτώσεις: 1) Τα αριθμητικά ουσιαστικά σε -αδ- (δεκα-δ- 'δεκάδα', επιπλέον εἰκαδ- από το εἴκοσι, δωρ. Ϝίκατι, κτλ., ύστερα με περαιτέρω εξάπλωση του -αδ- και μονάς από το μόνος, ἑβδομάς από το ἕβδομος κτλ.) είχαν παλιότερα, όπως αποδεικνύουν συγγενικές γλώσσες, θέματα με t· 2) το -δ- του επιθήματος -δαπός 'καταγόμενος από' είναι η κατάληξη του ουδετέρου των αντωνυμιών που δηλώνουν γένος (ποδ-απός [1] ἀλλοδ-απός 'από πού, καταγόμενος από αλλού', πρβ. λατ. quod, aliud· ύστερα παντ-ο-δαπός 'ποικίλης προέλευσης, παντοειδής', τηλε-δαπός 'από μακρινή χώρα'· και το οὐτιδανός 'παντελώς ανάξιος' περιέχει ένα ουδέτερο: τι(δ) = λατ. quid).
§ 378. Ωστόσο κατά τα άλλα το -δ- φαίνεται να είναι συνήθως μια ασήμαντη για μας επέκταση (ένα "καθοριστικό της ρίζας", § 7): παρα-στά-ς, -άδος 'παραστάδα' (κλασ.) από τη ρίζα στα-, και συγγενικοί μ' αυτό οι επιρρηματικοί σχηματισμοί σε -δα, -δόν, -δην (§ 107) και επίθετα σε -διος όπως στάδιος 'που στέκεται' (Όμ.· ουσιαστικοποιημένο στάδιον 'στίβος' Πίνδαρος κτλ.).
----------------------------
[1] Το -απός αντιστοιχεί ετυμολογικά στο λατ. - inquusτου propinquus 'κοντινός', longinquus 'μακρινός' και είναι ένα συνθετικό μέλος που έχει γίνει αδιαφανές.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου