Μια μικρή ιστορία για το πρόβλημα που προκύπτει όταν το ιδιωτικό συμφέρον έρχεται αντιμέτωπο με το κοινό (συλλογικό) καλό στην κατανάλωση ή εκμετάλλευση περιορισμένων (κοινών) πόρων.
«Όλα ξεκίνησαν στο Κεμπέκ, σ’ έναν από τους παραπόταμους του Αγίου Λαυρεντίου. Εκεί ζούσαν οι κάστορες, αυτοί οι σκληροί εργάτες που είχαν κόψει πάνω από χίλια δέντρα, κατασκευάζοντας το τεράστιο φράγμα που σταμάτησε τη ροή του ποταμού. Ήρθε, όμως, μια τρομερή μέρα – η πίεση του ρεύματος έσπασε το φράγμα, παρασύροντας τα δέντρα σαν σπιρτόξυλα.
Το τελευταίο δέντρο που προστέθηκε στο φράγμα είχε 20 κάστορες, 10 θηλυκούς και 10 αρσενικούς, γαντζωμένους εκεί, να παλεύουν για τη ζωή τους. Παρασυρμένοι, ταξίδεψαν 5 μέρες και 5 νύχτες, αρμενίζοντας πολύ μακριά από την πατρίδα τους. Ξάγρυπνοι κι αποκαμωμένοι, νόμιζαν ότι ο θάνατος ήταν κοντά.
Σαν από θαύμα, το δέντρο ξεβράστηκε στην ακτή ενός παραδεισένιου νησιού, γεμάτο καταπράσινα φυλλώματα και κρυστάλλινα νερά στις βουνοπλαγιές του. Αμέσως οι κάστορες κατάλαβαν πως έπρεπε να ξεχάσουν τις σπάταλες συνήθειές τους, επειδή το νησί αυτό ήταν πολύ μικρό. Σκαρφάλωσαν στη στεριά, φίλησαν το έδαφος και υποσχέθηκαν να διαφυλάξουν το περιβάλλον για πάντα, έτσι ώστε να μπορέσει να συντηρήσει τα παιδιά και τα εγγόνια τους για πάντα».
Δεδομένου ότι υπήρχαν 10 ζευγάρια, χάραξαν το 10% του νησιού σε ίσα οικόπεδα του 1%. Κανείς δεν μπορούσε να πουλήσει το οικόπεδό του και να μείνει φτωχός. Άφησαν το υπόλοιπο 90% του νησιού για όλους και τ’ ονόμασαν The Commons – τα Κοινά. Στα Κοινά οι κάστορες έβρισκαν την τροφή τους – κλαδιά δέντρων, σπόρους, καρπούς και μικρά πλάσματα.
Πράγματι, οι κάστορες είχαν υπολογίσει πολλά πράγματα σωστά, αλλά, δυστυχώς, όχι όλα. Δίνοντας σε κάθε ζευγάρι ένα οικόπεδο, ήταν τέλειο για τους πρώτους άποικους. Αλλά με τις γιαγιάδες να έχουν μωρά ταυτόχρονα με τις κόρες και τις εγγονές, τα οικόπεδα έπρεπε να διαιρούνται ξανά και ξανά.
Υπήρχε ένας κάστορας που είδε αυτό το πρόβλημα κι έγραψε το βιβλίο “Η Καταστροφή του Κάστορα“. Είπε πως κάθε ζευγάρι έπρεπε να έχει δύο μόνο παιδιά και, με τη σειρά του, κάθε ένα από τα δύο παιδιά θ’ αποκτούσε άλλα δύο και ούτω καθεξής. Με αυτόν τον τρόπο ο πληθυσμός θ’ αυξανόταν, αλλά θα σταθεροποιούνταν όταν οι θάνατοι ισοδυναμούσαν με τις γεννήσεις. Οι υπόλοιποι κάστορες διάβασαν το βιβλίο του, μόνο για να το αγνοήσουν. Για όσο κρατούσε ο παράδεισος, οι κάστορες διασκέδαζαν όλη τη νύχτα, χορεύοντας τάνγκο και σάλσα. Χόρευαν πάνω στους τάφους τους.
Ο υπερπληθυσμός θα ήταν αρκετός για να καταστρέψει τους κάστορες, αλλά κάτι άλλο συνέβη πρώτα – η τραγωδία των Commons, των Κοινών. Οι ανόητοι χρησιμοποίησαν όσο το δυνατόν περισσότερα από τα Commons για δικό τους όφελος. Κάθε οικογένεια είχε το δικαίωμα να λαμβάνει μόνο ένα κιλό τροφής ημερησίως.
Δυστυχώς, όμως, μια οικογένεια αποφάσισε να πάρει ένα κιλό παραπάνω, θέλοντας να ικανοποιήσει το ένστικτο της απληστίας. Αυτή η οικογένεια διπλασίασε το κέρδος της, αλλά η ζημία στα Κοινά μοιράστηκε σε όλους και, ως αποτέλεσμα, αυτή η οικογένεια υπέστη μόνο το ένα δέκατο της ζημιάς που προκάλεσε. Ήταν σαν να κέρδισε δέκα πέσος και να της κόστισε μόνο ένα, αφήνοντάς τη με καθαρό κέρδος εννέα πέσος.
Σύντομα κι άλλες οικογένειες έκαναν το ίδιο και, σε λίγο, τα Κοινά δεν είχαν αρκετούς σπόρους για να καρπίσουν νέα φυτά και ν’ αντικαταστήσουν τα προηγούμενα. Στο τέλος, το δάσος πέθανε, το χώμα ξεβράστηκε κι ο παράδεισος του νησιού έγινε απλώς ένας βράχος που μπορούσε να στηρίζει μόνο τα οστά από τους κάστορες που πέθαναν από την πείνα».
Κι έτσι έγινε, κάθε οικογένεια που κυνηγούσε το δικό της συμφέρον κατέστρεψε το νησί για όλους. Αυτό ήταν το τέλος της Εδέμ. Ήταν το τέλος της επιστήμης τους. Ήταν το τέλος της τέχνης τους. Ήταν το τέλος των παιδικών τους παραμυθιών. Ήταν το τέλος τους»
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου