Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ, ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΠΑΡΑΠΡΕΣΒΕΙΑΣ

ΔΗΜ 19.64–66

Ο Αισχίνης είναι ο υπαίτιος της καταστροφής των Φωκέων

Ο ρήτορας Αισχίνης καλείται να λογοδοτήσει στην Ηλιαία για τις πράξεις του κατά τη συμμετοχή του (μαζί με τον Δημοσθένη) στη δεύτερη πρεσβεία που είχε σταλεί στον Φίλιππο, αποστολή της οποίας ήταν η ένορκη επικύρωση της "ειρήνης του Φιλοκράτη" (346 π.Χ.). Στην πρόθεσιν του λόγου ο Δημοσθένης δήλωσε πως θα αποδείξει ότι ο Αισχίνης, με τις παραπλανητικές αναφορές του, τις εσφαλμένες συμβουλές του, την αναβλητικότητα και την αδυναμία εκμετάλλευσης των ευκαιριών, έδρασε υπέρ των μακεδονικών συμφερόντων. Στη διήγησιν–πίστιν , καθώς προσπαθεί να αποδείξει τον παραπάνω ισχυρισμό, αναφέρεται στα γεγονότα της κατάληψης της Φωκίδας από τους Μακεδόνες και την απόφαση για διάλυση των φωκικών πόλεων ως τιμωρία τους για τις πράξεις που οδήγησαν στον Τρίτο Ιερό πόλεμο (355–346 π.Χ).

[64] Τούτων, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, δεινότερ’ οὐ γέγονεν οὐδὲ
μείζω πράγματ’ ἐφ’ ἡμῶν ἐν τοῖς Ἕλλησιν, οἶμαι δ’ οὐδ’
ἐν τῷ πρόσθεν χρόνῳ. τηλικούτων μέντοι καὶ τοιούτων
πραγμάτων κύριος εἷς ἀνὴρ [Φίλιππος] γέγονεν διὰ τούτους,
οὔσης τῆς Ἀθηναίων πόλεως, ᾗ προεστάναι τῶν Ἑλλήνων
πάτριον καὶ μηδὲν τοιοῦτον περιορᾶν γιγνόμενον. ὃν μὲν
τοίνυν τρόπον οἱ ταλαίπωροι Φωκεῖς ἀπολώλασιν, οὐ μόνον
ἐκ τῶν δογμάτων τούτων ἔστιν ἰδεῖν, [65] ἀλλὰ καὶ ἐκ τῶν ἔργων
ἃ πέπρακται, θέαμα δεινόν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, καὶ ἐλεινόν·
ὅτε γὰρ νῦν ἐπορευόμεθ’ εἰς Δελφούς, ἐξ ἀνάγκης ἦν ὁρᾶν
ἡμῖν πάντα ταῦτα, οἰκίας κατεσκαμμένας, τείχη περιῃρημένα,
χώραν ἔρημον τῶν ἐν ἡλικίᾳ, γύναια δὲ καὶ παιδάρι’ ὀλίγα
καὶ πρεσβύτας ἀνθρώπους οἰκτρούς· οὐδ’ ἂν εἷς δύναιτ’
ἐφικέσθαι τῷ λόγῳ τῶν ἐκεῖ κακῶν νῦν ὄντων. ἀλλὰ μὴν
ὅτι τὴν ἐναντίαν ποτὲ Θηβαίοις ψῆφον ἔθενθ’ οὗτοι περὶ
ἡμῶν ὑπὲρ ἀνδραποδισμοῦ προτεθεῖσαν, ὑμῶν ἔγωγ’ ἀκούω
πάντων. [66] τίν’ ἂν οὖν οἴεσθ’, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τοὺς προ-
γόνους ὑμῶν, εἰ λάβοιεν αἴσθησιν, ψῆφον ἢ γνώμην θέσθαι
περὶ τῶν αἰτίων τοῦ τούτων ὀλέθρου; ἐγὼ μὲν γὰρ οἶμαι κἂν
καταλεύσαντας αὐτοὺς ταῖς ἑαυτῶν χερσὶν καθαροὺς ἔσεσθαι
νομίζειν. πῶς γὰρ οὐκ αἰσχρόν, μᾶλλον δ’ εἴ τις ἔστιν
ὑπερβολὴ τούτου, τοὺς σεσωκότας ἡμᾶς τότε καὶ τὴν σῴζουσαν
περὶ ἡμῶν ψῆφον θεμένους, τούτους τῶν ἐναντίων τετυχη-
κέναι διὰ τούτους, καὶ περιῶφθαι τοιαῦτα πεπονθότας οἷ’
οὐδένες ἄλλοι τῶν Ἑλλήνων; τίς οὖν ὁ τούτων αἴτιος; τίς ὁ
ταῦτα φενακίσας; οὐχ οὗτος;

***
[64] Φοβερώτερα από αυτά και σοβαρώτερα, άνδρες Αθηναίοι, δεν συνέβησαν επί των ημερών μας εις τους Έλληνας, αλλ' ούτε, νομίζω, κατά τον προηγούμενον χρόνον. Περί τοιούτων όμως υποθέσεων και τόσον σοβαρών είς μόνον ανήρ, ο Φίλιππος, έκρινεν αποφασιστικά, ενώ υπάρχουν ακόμη αι Αθήναι, εις τας οποίας είναι πατροπαράδοτον να προΐστανται των Ελλήνων και να μη ανέχωνται να γίνωνται τοιαύτα πράγματα. Κατά ποίον μεν λοιπόν τρόπον κατεστράφησαν οι δυστυχείς Φωκείς, δύναται τις να το αντιληφθή όχι μόνον εκ των αποφάσεων τούτων, [65] αλλά και από τας πράξεις που έγιναν. Θέαμα φοβερόν και αξιοθρήνητον, άνδρες Αθηναίοι! Διότι τώρα τελευταία, ότε επηγαίνομεν εις τους Δελφούς, είμεθα υποχρεωμένοι να βλέπωμεν όλα αυτά, οικίας κατεστραμμένας, τείχη κρημνισμένα, χώραν ερημωμένην από τους άνδρας, ολίγας δε γυναίκας και μικρά παιδιά και γέροντες ανθρώπους εις ελεεινήν κατάστασιν. Κανείς δεν ημπορούσε με τα λόγια του να εκφράση το μέγεθος των κακών που συνέβησαν τώρα εκεί. Και όμως εγώ από όλους ακούω ότι οι Φωκείς κάποτε εψήφισαν όλως διόλου τα αντίθετα προς τους Θηβαίους, όταν επροτάθη η υποδούλωσίς σας. [66] Ποίαν λοιπόν, νομίζετε, άνδρες Αθηναίοι, σκέψιν ήθελον κάμει ή ποίαν ψήφον ήθελον ρίψει οι πρόγονοί σας διά τους αιτίους της συμφοράς των Φωκέων, αν ήθελον αποκτήσει εκ νέου τας αισθήσεις των; Εγώ βέβαια νομίζω, ότι, και αν οι ίδιοι με τα χέρια των τους ελιθοβόλουν, θα ενόμιζον ότι είναι καθαροί από το έγκλημα. Διότι πώς δεν είναι αισχρόν, αλλά και ακόμη περισσότερον, αν δύναται τις να ομιλήση κάπως υπερβολικά διά το ζήτημα τούτο, εκείνοι οι οποίοι μας έσωσαν τότε και έδωσαν ψήφον αθωωτικήν διά σας, αυτοί να περιέλθουν εις κατάστασιν όλως διόλου αντίθετον εξ αιτίας τούτων και να αφεθούν να πάθουν τοιαύτα, οποία ουδείς άλλος εκ των Ελλήνων έπαθεν; Ποίος λοιπόν είναι ο αίτιος τούτων; Ποίος είναι ο δράστης της απάτης ταύτης; Δεν είναι ούτος;