ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Ὑπὲρ Μεγαλοπολιτών (19-26)

[19] Ἀλλὰ μὴν ἅ γέ φασιν πεπρᾶχθαι διὰ Θηβαίους τοῖς Μεγαλοπολίταις ὑπεναντία πρὸς ἡμᾶς, ἄτοπον νῦν [μὲν] ἐν κατηγορίας μέρει ποιεῖσθαι, βουλομένων δὲ γενέσθαι φίλων αὐτῶν, ἵνα τοὐναντίον εὖ ποιῶσιν ἡμᾶς, βασκαίνειν καὶ σκοπεῖν ἐξ ὅτου τρόπου μὴ γενήσονται, καὶ μὴ γιγνώσκειν ὅτι, ὅσῳ ἂν σπουδαιοτέρους τούτους περὶ Θηβαίους γεγενημένους ἀποδείξωσι, τοσούτῳ πλείονος ὀργῆς αὐτοὶ δικαίως ἂν τυγχάνοιεν, εἰ τοιούτων συμμάχων τὴν πόλιν, ὅτ᾽ ἐφ᾽ ὑμᾶς προτέρους ἦλθον ἢ Θηβαίους, ἀπεστέρησαν.

[20] ἀλλ᾽, οἶμαι, ταῦτα μέν ἐστι δεύτερον ἀνθρώπων βουλομένων ἑτέρων ποιῆσαι τούτους συμμάχους. ἐγὼ δ᾽ οἶδα, ὅσ᾽ ἂν ἐκ λογισμοῦ σκοπῶν τις εἰκάσαι, καὶ τοὺς πολλοὺς οἶμαι ὑμῶν ἐμοὶ ταὐτὰ φήσειν, ὅτι εἰ λήψονται Μεγάλην πόλιν Λακεδαιμόνιοι, κινδυνεύσει Μεσσήνη· εἰ δὲ καὶ ταύτην λήψονται, φήμ᾽ ἡμᾶς ἔσεσθαι συμμάχους Θηβαίων.

[21] πολὺ δὴ κάλλιον καὶ ἄμεινον τὴν μὲν Θηβαίων συμμαχίαν αὐτοὺς παραλαβεῖν, τῇ δὲ Λακεδαιμονίων πλεονεξίᾳ μὴ ᾽πιτρέψαι, ἢ νῦν ὀκνοῦντας μὴ τοὺς Θηβαίων σώσωμεν συμμάχους, τούτους μὲν προέσθαι, πάλιν δὲ σῴζειν αὐτοὺς τοὺς Θηβαίους, καὶ προσέτ᾽ ἐν φόβῳ καθεστάναι περὶ ἡμῶν αὐτῶν.

[22] οὐ γὰρ ἔγωγ᾽ ἀδεὲς τοῦθ᾽ ὑπολαμβάνω τῇ πόλει, τὸ λαβεῖν Μεγάλην πόλιν Λακεδαιμονίους καὶ πάλιν γενέσθαι μεγάλους. ὁρῶ γὰρ αὐτοὺς καὶ νῦν οὐχ ὑπὲρ τοῦ μὴ παθεῖν τι κακὸν πολεμεῖν αἱρουμένους, ἀλλ᾽ ὑπὲρ τοῦ κομίσασθαι τὴν πρότερον οὖσαν αὑτοῖς δύναμιν· ὧν δ᾽, ὅτ᾽ ἐκείνην εἶχον, ὠρέγοντο, ταῦθ᾽ ὑμεῖς μᾶλλον ἴσως εἰδότες ἢ ᾽γὼ φοβοῖσθ᾽ ἂν εἰκότως.

[23] Ἡδέως δ᾽ ἂν πυθοίμην τῶν λεγόντων καὶ τοὺς Θηβαίους μισεῖν φασκόντων καὶ τοὺς Λακεδαιμονίους, πότερ᾽ ἑκάτεροι μισοῦσιν, οὓς δὴ μισοῦσιν, ὑπὲρ ὑμῶν καὶ τοῦ συμφέροντος ὑμῖν, ἢ ὑπὲρ Λακεδαιμονίων μὲν Θηβαίους, ὑπὲρ δὲ Θηβαίων Λακεδαιμονίους ἑκάτεροι. εἰ μὲν γὰρ ὑπὲρ ἐκείνων, οὐδετέροις ὡς μαινομένοις πείθεσθαι προσήκει· εἰ δ᾽ ὑπὲρ ὑμῶν φήσουσι, τί πέρα τοῦ καιροῦ τοὺς ἑτέρους ἐπαίρουσιν;

[24] ἔστι γάρ, ἔστι Θηβαίους ταπεινοὺς ποιεῖν ἄνευ τοῦ Λακεδαιμονίους ἰσχυροὺς καθιστάναι, καὶ πολύ γε ῥᾷον· ὡς δ᾽, ἐγὼ πειράσομαι πρὸς ὑμᾶς εἰπεῖν. ἴσμεν ἅπαντες τοῦθ᾽ ὅτι τὰ μὲν δίκαια πάντες, ἐὰν καὶ μὴ βούλωνται, μέχρι τού γ᾽ αἰσχύνονται μὴ πράττειν, τοῖς δ᾽ ἀδίκοις ἐναντιοῦνται φανερῶς, ἄλλως τε κἄν τινες βλάπτωνται· καὶ τοῦτο λυμαινόμενον πάνθ᾽ εὑρήσομεν, καὶ ταύτην ἀρχὴν οὖσαν πάντων τῶν κακῶν, τὸ μὴ ᾽θέλειν τὰ δίκαια πράττειν ἁπλῶς.

[25] ἵνα τοίνυν μὴ τοῦτ᾽ ἐμποδὼν γένηται τῷ Θηβαίους γενέσθαι μικρούς, τὰς μὲν Θεσπιὰς καὶ τὸν Ὀρχομενὸν καὶ τὰς Πλαταιὰς κατοικίζεσθαι φῶμεν δεῖν καὶ συμπράττωμεν αὐτοῖς καὶ τοὺς ἄλλους ἀξιῶμεν (ταῦτα γὰρ καὶ καλὰ καὶ δίκαια, μὴ περιορᾶν πόλεις ἀρχαίας ἐξανεστώσας), τὴν δὲ Μεγάλην πόλιν καὶ τὴν Μεσσήνην μὴ προώμεθα τοῖς ἀδικοῦσι, μηδ᾽ ἐπὶ τῇ προφάσει τῇ Πλαταιῶν καὶ Θεσπιῶν τὰς οὔσας καὶ κατοικουμένας πόλεις ἀναιρεθείσας περιίδωμεν.

[26] κἂν ᾖ ταῦτα πρόδηλα, οὐδεὶς ὅστις οὐ βουλήσεται παύσασθαι Θηβαίους ἔχοντας τὴν ἀλλοτρίαν· εἰ δὲ μή, πρῶτον μὲν ἐναντίους ἕξομεν πρὸς ἐκεῖνα τούτους εἰκότως, ὅταν ἡγῶνται τὴν ἐκείνων κατοίκισιν αὑτοῖς ὄλεθρον φέρειν, εἶτ᾽ ἀνήνυτα πράγμαθ᾽ ἕξομεν αὐτοί· τί γὰρ ὡς ἀληθῶς ἔσται πέρας, ὅταν ἀεὶ τὰς μὲν οὔσας πόλεις ἐῶμεν ἀναιρεῖν, τὰς δ᾽ ἀνῃρημένας ἀξιῶμεν οἰκίζειν;

***
[19] Επίσης είναι γελοίο να θεωρήσουμε τώρα ως αιτία κατηγορίας τις ενέργειες που λένε ότι έχουν κάνει οι Μεγαλοπολίτες εις βάρος μας χάριν των Θηβαίων, και ενώ επιθυμούν να γίνουν φίλοι μας, για να μας ωφελήσουν τώρα πια, εμείς να δυσπιστούμε και να κοιτάζουμε να βρούμε τρόπους ώστε να μην γίνουν, και να μην καταλαβαίνετε ότι, όσο πιο ενθουσιώδεις δείξουν οι ομιλητές ότι υπήρξαν οι Μεγαλοπολίτες για τους Θηβαίους, τόσο μεγαλύτερη οργή δίκαια θα προκαλέσουν σε σας εναντίον τους, εφόσον στέρησαν την πόλη από τέτοιους συμμάχους, όταν ήρθαν σε σας πριν απευθυνθούν στη Θήβα.

[20] Αλλά αυτά είναι κατά τη γνώμη μου ισχυρισμοί ανθρώπων που θέλουν για δεύτερη φορά να κάνουν τους Μεγαλοπολίτες συμμάχους άλλων. Εγώ όμως γνωρίζω, όσο μπορεί να προβλέψει κανείς, αν κρίνει με τη λογική του, και νομίζω ότι οι περισσότεροι από σας θα συμφωνήσουν μαζί μου, ότι, αν οι Λακεδαιμόνιοι καταλάβουν τη Μεγαλόπολη, θα κινδυνεύσει η Μεσσήνη· και αν καταλάβουν και αυτήν, φρονώ ότι θα βρεθούμε σύμμαχοι με τους Θηβαίους.

[21] Είναι λοιπόν προτιμότερο και πολύ πιο έντιμο να δεχτούμε τη συμμαχία των Θηβαίων και να μην επιτρέψουμε την επεκτατική διάθεση των Λακεδαιμονίων παρά, διστάζοντας τώρα να σώσουμε τους συμμάχους των Θηβαίων, να τους εγκαταλείψουμε στην τύχη τους και τελικά να προσπαθούμε να σώσουμε τους ίδιους τους Θηβαίους και επιπλέον να είμαστε σε διαρκή φόβο για μας τους ίδιους.

[22] Γιατί εγώ τουλάχιστον θεωρώ επικίνδυνο πράγμα για την Αθήνα την κατάληψη της Μεγαλόπολης από τους Λακεδαιμονίους και την εκ νέου ισχυροποίησή τους. Γιατί βλέπω ότι ακόμη και τώρα καταφεύγουν στον πόλεμο όχι για να μην πάθουν κάτι κακό, αλλά για να ανακτήσουν την παλαιά τους δύναμη· και καθώς γνωρίζετε καλύτερα από εμένα ποιες ήταν οι ορέξεις τους τον καιρό της παντοδυναμίας τους, θα ήταν ίσως πιο λογικό εσείς να ανησυχείτε περισσότερο.

[23] Ευχαρίστως θα ζητούσα να μάθω από αυτούς που διακηρύσσουν ότι μισούν τόσο τους Θηβαίους όσο και τους Λακεδαιμονίους, για ποιόν λόγο μισεί η κάθε πλευρά όσους μισεί, χάριν υμών και των συμφερόντων σας ή η κάθε πλευρά μισεί τους Θηβαίους χάριν των Λακεδαιμονίων και τους Λακεδαιμονίους χάριν των Θηβαίων. Αν μισούν τους μεν χάριν των δε, δεν πρέπει να δώσετε βάση σε κανέναν από αυτούς, γιατί παραλογίζονται· αν πάλι ισχυριστούν ότι τους μισούν για το καλό σας, τότε για ποιόν λόγο προωθούν αδικαιολόγητα τα συμφέροντα τρίτων;

[24] Γιατί μπορούμε, πράγματι μπορούμε να αποδυναμώσουμε τους Θηβαίους χωρίς να καταστήσουμε ισχυρούς τους Λακεδαιμονίους και μάλιστα πολύ πιο εύκολα· το πώς θα γίνει αυτό, θα προσπαθήσω να σας το πω εγώ. Ο καθένας μας γνωρίζει καλά ότι όλοι οι άνθρωποι, αν και δεν το θέλουν, ντρέπονται ως ένα σημείο να μην κάνουν αυτό που είναι δίκαιο, αλλά από την άλλη θέλουν να φαίνονται ότι είναι αντίθετοι στις αδικίες, ιδιαίτερα μάλιστα αν κάποιοι βλάπτονται από αυτές. Και θα διαπιστώσουμε ότι αυτό που καταστρέφει τα πάντα και αποτελεί τη ρίζα όλων των κακών είναι γενικώς η απροθυμία όλων να ενεργούν δίκαια.

[25] Για να μην γίνει λοιπόν αυτό εμπόδιο στην εξασθένιση των Θηβαίων, ας δεχτούμε ότι πρέπει να επανιδρυθούν οι Θεσπιές, ο Ορχομενός και οι Πλαταιές, ας συνεργαστούμε με τους κατοίκους των πόλεων αυτών και ας αξιώσουμε το ίδιο και από τις άλλες πόλεις (άλλωστε είναι και έντιμη και δίκαιη πολιτική να μην ανεχόμαστε τον αφανισμό παλαιών πόλεων), αλλά παράλληλα ας μην προσφέρουμε θυσία σε άδικους ανθρώπους τη Μεγαλόπολη και τη Μεσσήνη μήτε με τη δικαιολογία της επανίδρυσης των Πλαταιών και των Θεσπιών να επιτρέψουμε να καταστραφούν πόλεις υπάρχουσες και κατοικημένες.

[26] Αν διακηρύξουμε αυτά, δεν θα υπάρξει κανείς που να μην θελήσει να παύσουν οι Θηβαίοι να κρατούν τα ξένα εδάφη· διαφορετικά, κατ᾽ αρχήν θα αντιμετωπίσουμε την αντίδραση των Θηβαίων σε εκείνα τα σχέδια, όταν σκεφθούν ότι η επανίδρυση εκείνων των πόλεων θα προκαλέσει την καταστροφή τους, και έπειτα εμείς οι ίδιοι θα εμπλακούμε σε δυσάρεστες καταστάσεις χωρίς διέξοδο. Γιατί πού θα τελειώσει αλήθεια το πράγμα, όταν μόνιμα από τη μια επιτρέπουμε την καταστροφή υπαρκτών πόλεων και από την άλλη αξιώνουμε την επανίδρυση των κατεστραμμένων;