Ο Σωκράτης και τα αδιέξοδα της θεϊκής ηθικής

«Εσείς, ούτε σε αυτό να πιστεύετε αβασάνιστα τον θεό, αλλά να εξετάζετε χωριστά καθεμιά από τις φράσεις του»
Απολογία Σωκράτους, Ξενοφών

«Ένα είναι και των θεών
και των ανθρώπων το γένος.
Από μια μητέρα γεννηθήκαμε.
Μόνη διαφορά μας είναι η δύναμη.»
Πίνδαρος

Στον Πλατωνικό διάλογο Ευθύφρων, ο Σωκράτης καταφτάνει στη βασίλειο στοά γιατί μόλις έμαθε ότι κάποιος τον κατηγορεί για ασέβεια προς τους θεούς και διαφθορά των νέων. Μόλις φτάνει, βρίσκει τον Ευθύφρωνα, ο οποίος είναι εκεί γιατί αυτός ο ίδιος κατηγορεί κάποιον, για μια παρεκτροπή παρόμοια με του Σωκράτη. Όταν ρωτάει τον Ευθύφρωνα για λεπτομέρειες, του λέει πως κατηγορεί τον πατέρα του, επειδή έκανε έναν άδικο φόνο, δηλαδή κάτι «ανόσιο». Είχε πιάσει έναν εργάτη που σκότωσε έναν υπηρέτη του, και αφού τον έδεσε και τον έριξε σε λάκκο, έστειλε να του φέρουν έναν εξηγητή (οι εξηγητές ήταν νομομαθείς που ερμήνευαν ασάφειες και κενά της νομοθεσίας). Τον παράτησε όμως δεμένο και μόνο του, με συνέπεια να πεθάνει από την πείνα, το κρύο και τα δεσμά. Ο Σωκράτης εκφράζει τη χαρά του που βρίσκει την ευκαιρία να μάθει τι ακριβώς θεωρείται «όσιο» και τι «ανόσιο», αφού ο ίδιος δεν ξέρει, και ουσιαστικά αυτό είναι το κατηγορητήριο εναντίον του. Ο Ευθύφρων είχε τη φήμη ότι ήταν σοφός περί του θέματος (ήταν μάντης και θεολόγος), αλλά και το γεγονός ότι κατηγορεί τον πατέρα του, δείχνει ότι πρέπει να είναι απόλυτα σίγουρος για τη γνώση του αυτή, αφού φτάνει στο σημείο να οδηγήσει απέναντι στους δικαστές ένα τόσο κοντινό του πρόσωπο.

Με άλλα λόγια, αν είναι να διακινδυνεύσει το μέλλον του πατέρα του, καλά θα κάνει να ξέρει για τι πράγμα μιλάει. Αφήνοντας λοιπόν προσωρινά την δικιά του υπόθεση, αρχίζει την ανάκριση του θεολόγου, ενδιαφερόμενος (δήθεν;) να μάθει από αυτόν τι είναι όσιο, κάτι που ίσως τον βοηθήσει και στην δική του δίκη.

Η αφήγηση του Πλάτωνα μας παρουσιάζεται με την προσπάθεια ορισμού μιας έννοιας – «τι είναι όσιο;» – αλλά ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τον προβληματισμό αυτόν και σαν αφορμή για να δείξει πως το κατηγορητήριο εναντίον του δασκάλου του ήταν άδικο. Ο διάλογος γράφτηκε μετά την θανάτωση του φιλοσόφου, και μας δείχνει και τον λόγο που θανατώθηκε. Ο Σωκράτης δεν αναγνώριζε την αυθεντία κανενός, και όποιον συναντούσε που ισχυριζόταν ότι είναι σοφός, τον ανέκρινε για να μελετήσει τι ακριβώς ξέρει, και εν τέλει να του αποδείξει ότι δεν ξέρει τίποτα. Κάτι που όμως ενοχλούσε, και που δημιούργησε έχθρες και καχυποψία εναντίον του, συκοφαντία και κακή φήμη, που στο τέλος τον οδήγησαν στο δικαστήριο με την κατηγορία ότι δήθεν ήταν άθεος και βλάσφημος και ότι διέφθειρε τους νέους με αυτά που δίδασκε. Τι καλύτερο λοιπόν για τον Πλάτωνα, από το να μας παρουσιάσει έναν Σωκράτη που αναζητά να μάθει αυτά που υποτίθεται ότι δίδασκε (και με τα οποία διέφθειρε όσους τον άκουγαν), και να αναζητά την έννοια του οσίου, δηλαδή την έννοια της ηθικής (στον διάλογο το «όσιο» ταυτίζεται με ό,τι είναι καλό, ωραίο, δίκαιο), με θεολογικούς όρους. Ο Πλάτωνας δηλαδή μας δείχνει ταυτόχρονα ότι ο Σωκράτης ούτε δίδασκε (αφού δεν γνώριζε) ούτε ήταν άθεος και βλάσφημος (αφού μιλώντας για την έννοια του οσίου την ενάλλασσε με την έννοια του δικαίου και μάλιστα έχοντας σαν κέντρο του προβληματισμού του τις επιθυμίες των θεών), αλλά και ότι πρόσβαλε και ενοχλούσε τους συνομιλητές του (πράγμα που αποτέλεσε την πραγματική αιτία θανάτου του).

Ο Ευθύφρων υποστηρίζει πως ό,τι είναι αγαπητό στους θεούς είναι όσιο, και ό,τι είναι θεομίσητο είναι ανόσιο. Ο Σωκράτης όμως λέει πως, όπως και οι άνθρωποι, οι θεοί διαφωνούν για το τι είναι δίκαιο, ωραίο ή καλό. Πώς λοιπόν θα ξέρουμε τι είναι όσιο, αφού δεν ξέρουμε τι είναι αγαπητό στους θεούς, και μάλιστα τη στιγμή που και οι ίδιοι οι θεοί δεν συμφωνούν μεταξύ τους γι’ αυτό; Είναι λογικό για τον Σωκράτη να αναρωτηθεί κάτι τέτοιο, αφού στον πολυθεϊστικό κόσμο που ζούσε, με τους θεούς να φέρονται με όση συνέπεια διαθέτουν και οι άνθρωποι, ο κάθε θεός διάλεγε στρατόπεδα ανάλογα με την δικιά του ιδιοσυγκρασία. Στον πόλεμο της Τροίας, για παράδειγμα, άλλοι θεοί ήταν με το μέρος των Τρώων και άλλοι με τους Αχαιούς. Πώς λοιπόν θα ξέρουμε εμείς οι άνθρωποι τι είναι όσιο, αφού και οι θεοί οι ίδιοι διαφωνούν γι’ αυτό;

Η απάντηση που δίνει ο Ευθύφρων είναι πως όσιο είναι αυτό που όλοι οι θεοί θεωρούν αρεστό. Είναι κάποια πράγματα δηλαδή, για τα οποία ξέρουμε ότι σίγουρα είναι αρεστά σε όλους τους θεούς και άλλα που σίγουρα όλοι οι θεοί μισούν. «Οι θεοί δεν διαφωνούν μεταξύ τους σχετικά με το θέμα τούτο, ότι δεν πρέπει να τιμωρείται όποιος σκοτώνει κάποιον άδικα»σελ.73 του λέει για να του δείξει πόσο σίγουρος είναι πως έχει δίκιο που κατηγορεί τον πατέρα του για άδικο φόνο. Ο Σωκράτης όμως δεν αρκείται σε αυτήν την απάντηση, ούτε στο παράδειγμα του άδικου φόνου: «Γιατί, μήπως άκουσες, Ευθύφρων, κάποιον άνθρωπο να αμφισβητεί ότι δεν πρέπει να τιμωρείται όποιος διαπράττει φόνο άδικα;». Δεν χρειαζόμαστε τους θεούς να μας πουν αν πρέπει να τιμωρείται ο αδικοπραγήσας. Κανένας δεν υπερασπίζεται τον εαυτό του λέγοντας ότι, ναι μεν έπραξε άδικα, αλλά δεν του αρμόζει τιμωρία˙ μόνο υποστηρίζει ότι δεν αδίκησε. Το πρόβλημα παραμένει: πώς θα ξέρουμε αν κάτι είναι δίκαιο ή όχι; Ο Σωκράτης λοιπόν αναρωτιέται αν όσιο είναι κάτι επειδή αρέσει στους θεούς, ή αν αρέσει στους θεούς επειδή είναι όσιο.

Ο Σωκράτης κάνει μια πολύ σημαντική ερώτηση, που ακόμα μας προβληματίζει. Από πού προέρχεται η ηθική; Ο θεός είναι ο συγγραφέας των ηθικών αξιών ή απλά τις επαναλαμβάνει και τις επιβάλλει; Και αν ισχύει το δεύτερο, ποια είναι η πηγή τους; (Σ’ αυτήν την περίπτωση η απάντηση ίσως βρίσκεται στους μεταφυσικούς στοχασμούς ηθικών φιλοσόφων ή στις υλιστικές προσεγγίσεις βιολόγων και κοινωνιολόγων ή ίσως τελικά ανιχνευτεί μετά από χιλιάδες σελίδες ερευνών της νευροεπιστήμης˙ αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία…)

Ο Σωκράτης (σε αυτόν τον διάλογο) επικεντρώνεται στη σχέση του δικαίου με τη θεϊκή επιθυμία. Και αν προβληματίζεται από το γεγονός ότι οι θεοί δε συμφωνούν μεταξύ τους, ο μονοθεϊσμός προσφέρει φαινομενικά μια λύση, με την ύπαρξη ενός μόνο, αιώνιου και παντογνώστη θεού, που πρέπει να γνωρίζει τι είναι δίκαιο και τι είναι άδικο και προτείνεται να μας το πει, ώστε να ζήσουμε σωστά. Αν ο θεός έχει απαγορεύσει κάτι, σίγουρα είναι αμαρτία. Αρκεί όμως αυτό; Θα έπαυε ο Σωκράτης τη συζήτηση εδώ; Γιατί κάτι είναι αμαρτία; Επειδή το απαγορεύει ο θεός; Ή μήπως ο θεός το απαγορεύει επειδή είναι αμαρτία; Ο θεός μας δίνει ηθικές αξίες, ή τις γνωρίζουμε από πριν και τις βάζουμε στο στόμα του;

Στον Χριστιανισμό, ο μονοθεϊστικός θεός μας έχει δώσει τις απόψεις του γραπτά˙ ξέρουμε τι είναι θεάρεστο και τι θεομίσητο από τη Βίβλο. Ένας θεολόγος ίσως να έλεγε πως, ό,τι προστάζει ο θεός είναι καλό και ταυτόχρονα ό,τι είναι καλό το προτείνει και ο θεός. Αυτό όμως δεν φαίνεται να πείθει τον σύγχρονο άνθρωπο, ο οποίος απορρίπτει ρητά τη Βίβλο, όταν σε αυτήν αναγράφεται, π.χ., πως αν κάποιος βρει ότι η σύζυγός του δεν είναι παρθένα την πρώτη νύχτα του γάμου τους, πρέπει να τη λιθοβολήσει μέχρι θανάτου έξω από τη πόρτα του πατέρα της (Δευτερονόμιο 22:13-21). Αυτό σίγουρα δεν το θεωρούμε σωστό, δίκαιο, καλό, ηθικό. Αντιθέτως, το θεωρούμε ανήθικο και χυδαίο. Κι όμως, είναι κάτι που προστάζει ο θεός. Άρα, το «ό,τι λέει ο θεός είναι ηθικό» δεν ισχύει.

Ούτε ισχύει όμως και το «ό,τι είναι ηθικό, αυτό προτείνει και ο θεός». Στην Βίβλο, για όποιον ψάχνει σαν τον Σωκράτη να ορίσει την ηθική με θεολογικούς όρους, υπάρχουν πολλές άλλες προσταγές και απαγορεύσεις όπου μπορεί να απευθυνθεί, με κύριο σημείο τον Δεκάλογο.

Όμως, στην εντολή «ουκ επιθυμήσεις το σπίτι, την γυναίκα, τους είλωτες, τα ζώα ή οτιδήποτε άλλο του γείτονα» (Έξοδος 20:17), βρίσκουμε την ομαδοποίηση της γυναίκας μαζί με ζώα, δούλους και υλικά αγαθά του άλλου (και μάλιστα με τη γυναίκα δεύτερη στη σειρά), κάτι που μάλλον προδίδει την ταυτότητα του συγγραφέα (άνδρας), παρά μας προσφέρει μια χρήσιμη οδηγία για το πώς να ζήσουμε μια καλή ζωή. Ποιος θα έλεγε σήμερα αυτήν την πρόταση χωρίς να συναντήσει την απέχθειά μας για τον προφανή μισογυνισμό του, αφού περιλαμβάνει τη γυναίκα στην περιουσία του συζύγου της; Η απαγόρευση δε της ίδιας της σκέψης απόκτησης κάποιου πράγματος που ανήκει σε άλλον (δηλαδή η απαγόρευση της επιθυμίας) είναι μάλλον αποπροσανατολιστική. Οι ποινικοποίηση των επιθυμιών μας θυμίζει περισσότερο τα «εγκλήματα σκέψης» του 1984 που συνέβαλαν στην ολοκληρωτική υποδούλωση των υποτελών του Μεγάλου Αδερφού, παρά τα λόγια ενός πανάγαθου θεού. Γιατί οι πράξεις είναι που κάνουν κακό, όχι οι σκέψεις.

Το «τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου, για να γίνεις μακροχρόνιος επάνω στη γη, που σου δίνει ο Κύριος ο θεός σου» (Έξοδος 20:12), το συναντάμε και σε άλλες θρησκείες, αν και όχι σε τόσο απόλυτη μορφή. Προφανώς, ένας αλκοολικός γονιός που κακοποιεί τα παιδιά του δεν αξίζει τον σεβασμό τους, και ο κοσμικός νόμος δεν θεωρεί τέτοια σχέση σαν ελαφρυντικό σε περιπτώσεις κακοποίησης (μάλλον το αντίθετο). Ο σεβασμός, όπως και η αγάπη, είναι κάτι που το κερδίζουμε, δεν μπορεί να απαιτηθεί. Αν λοιπόν η φράση αναγνωστεί απόλυτα είναι άτοπη, ενώ αν αναγνωστεί κριτικά γίνεται κοινότοπη˙ ποιος χρειάζεται κάποιον θεό για να νιώσει το χρέος του προς τους γονείς που τον μεγάλωσαν δίκαια; Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή η αρετή συνοδεύεται από την υπόσχεση ανταμοιβής (μακροζωίας), και όπως και άλλες εντολές που μας έρχονται με την απειλή τιμωρίας, δεν προτείνεται ως αυτοσκοπός. Δεν αρκεί να κάνουμε ή να μην κάνουμε κάτι επειδή είναι καλό ή κακό, αλλά για να κερδίσουμε μια ανταμοιβή ή να αποφύγουμε μια τιμωρία.

Το μόνο που μένει* είναι το τρίπτυχο «ου κλέψεις, ου φονεύσεις, ου ψευδομαρτυρήσεις». Είναι εντολές που συναντάμε σε κάθε θρησκεία που λατρεύεται στη Γη, και δεν εξαρτώνται από την ιδιοσυγκρασία του εκάστοτε θεού. Σε ποιον θεό θα αναγνωρίζαμε σοφία, αν δεν καταδίκαζε το ψέμα, το κλέψιμο ή τον φόνο; Ποια θρησκεία που θα έλεγε ότι το ψέμα δεν είναι αμαρτία (ή έστω ότι «δεν πειράζει») θα άξιζε τη λατρεία οποιουδήποτε; Όπως λέει κι ο Σωκράτης «κανένας θεός ή άνθρωπος δεν τολμά να πει τούτο, ότι δεν πρέπει να τιμωρείται ο άδικος»σελ.73. Και όλοι οι άνθρωποι ξέρουν ότι το να σκοτώνεις είναι άδικο, γιατί οι άνθρωποι ξέρουν από μόνοι τους τι είναι ηθικό και τι είναι κακό. Αν οι Εβραίοι της Παλιάς Διαθήκης περίμεναν τον θεό να τους πει ότι ο φόνος «είναι κάτι κακό», μάλλον δεν θα είχαν καταφέρει να φτάσουν καν μέχρι το Όρος Σινά για να παραλάβουν τις Δέκα Εντολές. Ο θεός δεν έχει τη δύναμη να μην καταδικάσει το φόνο.

Οι ηθικές αξίες λοιπόν δεν πηγάζουν από τη διδασκαλία του θεού ή του Ιησού. Και δεν χρειάζεται να μείνουμε στις Δέκα Εντολές˙ ούτε οι υπόλοιπες ηθικές αξίες του Χριστιανισμού δεν οφείλονται σε αυτόν, αλλά μπορούν να ανιχνευτούν σε παλιότερους πολιτισμούς. Ο λεγόμενος Χρυσός Κανόνας («κάνε στους άλλους ό,τι θα ήθελες να κάνουν σε σένα») προέρχεται από τον Κομφούκιο (απ’ όσο γνωρίζουμε – μπορεί να είχε ήδη διατυπωθεί και νωρίτερα) και το «αγάπα τους εχθρούς σου» το βρίσκουμε στον Τζαϊνισμό, τον Βουδισμό, τον Ταοϊσμό και αλλού. Άρα ο Χριστιανισμός όχι μόνο δεν δημιούργησε τις διδαχές αυτές, αλλά ούτε την αποκλειστικότητά τους έχει, είτε ιδωθεί σαν θρησκεία είτε σαν σύστημα ιδεών (ο Βουδισμός για παράδειγμα δεν είναι θρησκεία και μοιράζεται πολλές ηθικές αξίες των αβρααμικών θρησκειών).

Θα μπορούσε κάποιος να πει βέβαια, πως όσα από τα παραπάνω αποτελούν προτροπές σε πράξεις (όπως ο λιθοβολισμός της μη παρθένας) ή σκότωσε το γιο σου για παραδειγματισμό ή σκέψεις (όπως η θέαση της γυναίκας σαν περιουσία) που σήμερα θεωρούνται ανήθικες, προκύπτουν ως τέτοιες μόνο αν τις δούμε αναχρονιστικά. Ότι δηλαδή είναι άδικο να κρίνουμε τις απόψεις ανθρώπων που ζούσαν 3.000 χρόνια πριν, με σύγχρονη οπτική. Πρέπει λοιπόν να επιλέξουμε τις ηθικές προσταγές του θεού με τις οποίες συμφωνούμε κι εμείς. Αυτό παρουσιάζει ένα λογικό πρόβλημα, αφού αναιρούμε εδώ, κάτι που μέχρι τώρα, σιωπηλά, το θεωρήσαμε δεδομένο (ότι η Βίβλος είναι ο λόγος του θεού, στον οποίον δεν μπορούμε να παρέμβουμε). Ακόμα κι έτσι όμως, προκύπτει ότι οι ηθικές προσταγές δεν μπορεί να προέρχονται από τον θεό, αλλά οι άνθρωποι τις ξέρουν ήδη, και καλούνται μόνο να διαγράψουν από τη Βίβλο όσες δεν περιλαμβάνονται στο σύστημα αξιών της εποχής. Ή, όπως θα έλεγε ο Σωκράτης σε έναν μονοθεϊστή Ευθύφρωνα, «κάτι, αρέσει στον θεό, επειδή είναι ηθικό», και όχι «είναι ηθικό επειδή αρέσει στον θεό». Άρα από ό,τι φαίνεται, η θεϊκή ηθική ακολουθεί την ανθρώπινη, και όχι το αντίστροφο. Έτσι όμως, παραμένει το ερώτημα «γιατί κάτι είναι αμαρτία;» ή «από πού προέρχεται η ηθική;». Η επιμονή να την συνδέουμε με τον θεό δεν μας δίνει απαντήσεις. Δεν χρειαζόμαστε καμιά θρησκεία για να μάθουμε τι είναι ηθικό ή για να γίνουμε ηθικοί, μόνο νομίζουμε ότι τις χρειαζόμαστε.

Αλλά και να μην κάνουμε την παραπάνω παραδοχή, αν δηλαδή αναζητήσουμε τις ηθικές αρχές αποκλειστικά στις διδαχές της θρησκείας (με τον ίδιο τρόπο που και ο Σωκράτης και ο Ευθύφρων προσεγγίζουν τον προβληματισμό τους για το τι είναι δίκαιο, στη σχέση των ανθρώπων με τα θεία), παραμένουν οι Δέκα Εντολές, και άλλες προτροπές του θεού και του Ιησού, σαν προσταγές συμπεριφοράς ενός παντοδύναμου θεού, που αν τον παρακούσουμε θα μας τιμωρήσει με τη χειρότερη δυνατή τιμωρία, και αν τον υπακούσουμε θα μας ανταμείψει με τη μεγαλύτερη δυνατή ανταμοιβή, ακόμα κι αν διαφωνούμε με κάποιες από αυτές. Η έννοια της αμαρτίας δηλαδή, παραμένει και διαφοροποιείται από την έννοια της ανηθικότητας. Αυτό που οφείλουμε να κάνουμε, μας διδάσκει η θρησκεία (ή τουλάχιστον, η Βίβλος), δεν είναι κάτι που θα αυξήσει την ανθρώπινη ευημερία, αλλά αυτό που λέει ο θεός. Καλός Χριστιανός δεν είναι ο ηθικός Χριστιανός, αλλά ο υπάκουος.

Ο Σωκράτης, σαν πολυθεϊστής, μπορούσε να αναζητήσει μόνος του τι είναι καλό και τι όχι, αφού δεν υπήρχε μία αυθεντία που θα του δώσει μια τελεσίδικη απάντηση. Ίσως να έκανε την ίδια αναζήτηση αν εντόπιζε τις αντιφάσεις στα λόγια ενός μοναδικού θεού, όπως τις βρίσκουμε στη Βίβλο. Οι δικοί του θεοί, που όλους αναγνώριζε σαν σοφούς, ήταν ιδιοσυγκρασιακοί, ο καθένας έλεγε άλλα. Ίσως γι’ αυτό και ο διάλογος δεν καταλήγει σε κάποιο συγκεκριμένο συμπέρασμα για το τι είναι όσιο και τι ανόσιο. Ο Ξενοφώντας στην Απολογία Σωκράτους παρουσιάζει τον φιλόσοφο να λέει σχετικά με τον χρησμό της Πυθίας πως «έκρινε ότι υπερτερώ κατά πολύ από τους άλλους ανθρώπους. Εσείς, ούτε σε αυτό να πιστεύετε αβασάνιστα τον θεό, αλλά να εξετάζετε χωριστά καθεμιά από τις φράσεις του»(εκδ. Κάκτος, σελ.135-137).

Έτσι κι εμείς, αν αναζητήσουμε κάποιον ηθικό προσανατολισμό στη βιβλική αφήγηση, είτε θα απογοητευτούμε αν κάνουμε μια κυριολεκτική ανάγνωσή της (αφού θα συναντήσουμε πράγματα που θεωρούμε ανήθικα να παρουσιάζονται σαν προσταγές) είτε θα αναγκαστούμε να ερμηνεύσουμε, να εκλογικεύσουμε ή να παραφράσουμε αυτά που θα βρούμε, για να ταιριάζουν στα δικά μας προϋπάρχοντα ηθικά κριτήρια. Μα αν έχουμε ήδη ηθικά κριτήρια, γιατί να αναζητήσουμε την ηθική στη Βίβλο; Ποια είναι η ιδιαιτερότητά της σε αυτό το πλαίσιο; Γιατί να μην την θεωρήσουμε σαν ένα ακόμα βιβλίο όπως τόσα άλλα, από το οποίο μόνο να εμπνευστούμε μπορούμε, κόβοντας και ράβοντας ό,τι ήδη μας αρέσει, συμφωνώντας με άλλα, και με άλλα διαφωνώντας;

Γιατί και τον Ιησού να συναντούσε ο Σωκράτης, μην ξέροντας πως είναι γιος του θεού, δεν θα του αναγνώριζε κάποια σοφία αυθαίρετα, αφού θα του παρουσιαζόταν στην ανθρώπινη μορφή του, όπως και τόσοι άλλοι που θεωρούνταν σοφοί από τους συνανθρώπους τους. Αλλά θα τον εξέταζε για να βρει αν όντως δικαιολογείται αυτή η φήμη του ή αν νόμιζε πως είναι κάτι που δεν είναι (πώς ξέρει ο Ιησούς αυτά που λέει ότι ξέρει; Έχει πρόσβαση σε γνώση που δεν έχει ο Σωκράτης;). Είναι να αναρωτιέται κανείς, αν αυτός ο διάλογος θα ήταν ο μόνος όπου δεν θα επαληθευόταν ο χρησμός της Πυθίας, πως δεν υπάρχει σοφότερος από τον αυτόν.

------------------

* Παραβλέπουμε τις αρχικές εντολές του δεκαλόγου, όπου βρίσκουμε πιο «αυθαίρετες» απαγορεύσεις, όπως το να μην λατρεύουμε άλλους θεούς, να μην φτιάχνουμε είδωλα και να μην αναφέρουμε το όνομα του θεού άσκοπα, όπως και την προσταγή να τηρούμε το Σάββατο σαν «ιερή μέρα» (με πρώτη εντολή το «εγώ είμαι ο θεός» που δεν είναι καν εντολή, αλλά μάλλον δήλωση). Αυτές οι εντολές λίγη σχέση έχουν με την ηθική, αφού οι πράξεις που μας απαγορεύονται δεν βλάπτουν κανέναν συνάνθρωπο, ούτε και τον θεό φυσικά (πώς θα μπορούσαμε να απειλήσουμε τον θεό εξάλλου;).

Πλάτων – Ευθύφρων (ή περί του οσίου)

Το σταυρόλεξο των εσωτερικών διηγήσεων στον Όμηρο

Το δίχτυ των αφηγήσεων στο εσωτερικό της Οδύσσειας είναι εξαιρετικά πυκνό. Φτάνει να σκεφτούμε πως το ένα τρίτο περίπου του έπους καταλαμβάνεται από εσωτερικές διηγήσεις: μικρότερης ή μεγαλύτερης έκτασης, με διαφορετικό περιεχόμενο, με εναλλασσόμενους διηγητές και ακροατές, εκτελεσμένες σε άλλον χώρο και χρόνο. Τούτο σημαίνει ότι, με βάση τις όποιες ομοιότητες και διαφορές τους, οι εσωτερικές διηγήσεις επιδέχονται πιο συστηματική ταξινόμηση, οριζόντια και κάθετη, που μας επιτρέπει να μιλούμε μεταφορικά για σταυρόλεξο.

Το πρώτο (συγκριτικό και διακριτικό) στοιχείο τους είναι το υποκείμενο της εκφοράς τους: ποιος δηλαδή κάθε φορά διηγείται. Ο κατάλογος λοιπόν διηγητών που προκύπτει με τη σειρά εμφάνισης στην πορεία του έπους είναι: Νέστορας, Μενέλαος (συμπληρωματικά και η Ελένη), Οδυσσέας, Εύμαιος. Πρέπει ωστόσο εξαρχής να υπογραμμιστεί ότι ποσοτικά και ποιοτικά υπερέχει κατά πολύ ο διηγητικός ρόλος του Οδυσσέα. Το δεδομένο αυτό επιβεβαιώνει την αρχική υπόθεση ότι ο εξωτερικός αφηγητής (δηλαδή ο ποιητής) συγκεντρώνει στον Οδυσσέα κυρίως την αφηγηματική του προτίμηση, θεωρώντας τον λίγο πολύ αφηγηματικό του εκπρόσωπο. Εξάλλου ο διηγητής Οδυσσέας είναι ο μόνος που ασκεί τον αφηγηματικό του ρόλο και στα δύο μέρη του έπους, τα οποία ορίζουν τον εξωτερικό και τον εσωτερικό του νόστο. Κάτι περισσότερο: ο Οδυσσέας διεκπεραιώνει όχι μόνο γνήσιες αλλά και πλαστές διηγήσεις, επαινείται μάλιστα για τη διπλή αυτή αφηγηματική του δεξιοσύνη από τον Αλκίνοο, τον Εύμαιο αλλά και τη θεά Αθηνά. Στο σημείο όμως τούτο χρειάζεται να οριστούν ακριβέστερα οι δύο τύποι διήγησης (γνήσιας και πλαστής) στους οποίους εξίσου διαπρέπει ο Οδυσσέας.

Γνήσιες και πλαστές διηγήσεις

Γνήσιοι θεωρούνται οι «Απόλογοι» του Οδυσσέα, τόσο οι «Μεγάλοι» (ι-μ), όσο και οι «Μικροί» (ψ 310-343). Οι πρώτοι εκφέρονται στη Σχερία προς χάριν του Αλκινόου, της Αρήτης και των επιφανών Φαιάκων. Οι δεύτεροι προφέρονται στην Ιθάκη και προσφέρονται αποκλειστικά στην Πηνελόπη ως επιστέγασμα του κορυφαίου αναγνωρισμού. Η γνησιότητα ή η αλήθεια των εσωτερικών αυτών διηγήσεων (το ἔτυμον, το ἀτρεκές τους, όπως λέγεται στο πρωτότυπο κείμενο) συμπεραίνεται από τη σύμπτωση της ομολογίας τόσο του ποιητή όσο και του εσωτερικού αφηγητή ότι στην προκειμένη περίπτωση λέγεται η αλήθεια: τα περιεχόμενα δηλαδή της αφήγησης ανταποκρίνονται σε βιωμένες εμπειρίες των ηρώων, βεβαίωση που την αναγνωρίζει και ο ακροατής. Η ασφαλέστερη σφραγίδα της γνησιότητας μιας διήγησης προκύπτει από τη δήλωση ή την αποκάλυψη της πραγματικής ταυτότητας του διηγητή.

Παράδειγμα η εισαγωγή των «Μεγάλων Απολόγων», όπου ο Οδυσσέας καταθέτει για πρώτη φορά μπροστά στον Αλκίνοο και στους Φαίακες τα στοιχεία της ταυτότητάς του: το δικό του όνομα, το όνομα του πατέρα του, το όνομα της πατρίδας του. Σ᾽ αυτό το ονομαστικό τρίγωνο, που αποτελεί και εγγύηση της αφηγηματικής γνησιότητας, εγγράφει στη συνέχεια ο ήρωας τη μακρά του διήγηση. Η εγγύηση αυτή δεν αναιρείται από το περιεχόμενο της διήγησης· αν, λόγου χάριν, περιέχει, όπως συμβαίνει σίγουρα με τους «Μεγάλους Απολόγους», στοιχεία εξωτικά, τέρατα και σημεία δηλαδή, που υπερβαίνουν τις πραγματικές εμπειρίες του ακροατηρίου. Εφόσον δεν εγείρεται από κανέναν αμφιβολία για την αλήθεια αυτών των θαυμαστών στοιχείων, η εγγύηση γνησιότητας παραμένει ισχυρή. Αλλιώς ο εξωτερικός ακροατής προειδοποιείται από τον εξωτερικό αφηγητή ότι η επικείμενη εσωτερική διήγηση είναι ψευδής, πλαστή, επινοημένη. Γενικότερα, μια γνήσια διήγηση επικαλείται το κύρος της αφηγηματικής παράδοσης, και έτσι κατακυρώνεται ως αληθινή.

Η πρώτη πλαστή διήγηση του Οδυσσέα

Πλαστές διηγήσεις θεωρούνται τα ψεύδεα που αφηγείται ο Οδυσσέας σε εχθρούς και δικούς, κρύβοντας την ονομαστική του ταυτότητα και παραμορφώνοντας το σώμα και τον βίο του. Ο ποιητής της Οδύσσειας συνδέει την επιδέξια αφηγηματική ψευδολογία του κεντρικού του ήρωα με την πολύτροπη φύση του, η οποία προεξαγγέλλεται ήδη στον πρώτο στίχο της Οδύσσειας. Η ιδιότητα αυτή επικυρώνεται και από τη θεά Αθηνά, στην οποία, όχι τυχαία, απευθύνει ο Οδυσσέας την πρώτη πλαστή του διήγηση στο πλαίσιο της δέκατης τρίτης ραψωδίας.

Οι Φαίακες έχουν αποθέσει στον κόλπο του Φόρκυνα, βυθισμένον στον ύπνο του, τον Οδυσσέα, αφήνοντας πλάι του τα ξένια δώρα: λέβητες, μαλάματα, λαμπρά υφάσματα. Ύστερα, καλόγνωμοι πάντα, φεύγουν για τη Σχερία. Όταν ο ιθακήσιος ήρωας ανοίγει τα μάτια του, αδυνατεί να αναγνωρίσει το νησί της Ιθάκης, επειδή η Αθηνά το έχει επικαλύψει με πυκνή ομίχλη. Ο Οδυσσέας οδύρεται, πιστεύοντας πως οι Φαίακες τον εξαπάτησαν, πως τον εγκατέλειψαν σε αφιλόξενο τόπο. Οπότε εμφανίζεται μπροστά του ένα αρχοντόπουλο (η Αθηνά μεταμορφωμένη) και τον βεβαιώνει πως πράγματι βρίσκεται στην Ιθάκη. Εκείνος, κρύβοντας τη χαρά του, δικαιολογεί την καχυποψία του, σερβίροντας μια πλαστή διήγηση (ν 250-286).

Είναι, λέει, Κρητικός, βεβαίως έχει ακούσει το φημισμένο όνομα της Ιθάκης, που τώρα πατά το χώμα της. Άφησε πίσω του παιδιά και αγαθά, φεύγοντας κρυφά από την Κρήτη, επειδή σκότωσε με δόλο τον γιο του Ιδομενέα Ορσίλοχο, όταν εκείνος γύρεψε να του αρπάξει όσα λάφυρα ο ίδιος, με κίνδυνο της ζωής του, μάζεψε και έφερε μαζί του από την Τροία. Μέσα στη μαύρη νύχτα, μετά τον φόνο, έτρεξε στο λιμάνι και μπάρκαρε σε φοινικικό καράβι, παρακαλώντας τους ναυτικούς να τον βγάλουν στην Πύλο ή στην Ήλιδα. Πρόθυμα αυτοί τον δέχτηκαν, αλλά στον δρόμο ανεμική τούς παρέσυρε και τους έριξε σε τούτο το λιμάνι. Εδώ τον άφησαν, μαζί με τ᾽ αγαθά του, βυθισμένο σε ύπνο βαθύ, ενώ εκείνοι σάλπαραν για την καλοχτισμένη Σιδονία. Έτσι απόμεινε, μόνος, βαρύθυμος, αμήχανος.

Η θεά χαμογελά, χαϊδεύει τον ευνοούμενο ήρωά της, αλλάζει τώρα μορφή (γίνεται μεγαλόσωμη, ωραία γυναίκα) και του απευθύνει απροκάλυπτα τον λόγο της. Ομολογεί πως δεν θα μπορούσε κανείς, θνητός ή θεός, να συναγωνιστεί τον Οδυσσέα στην εξυπνάδα και στην πονηριά. Είναι απίστευτα κερδαλέος, ἐπίκλοπος, δόλιος, ποικιλομήτης: ψάχνει δηλαδή παντού και πάντα το συμφέρον του, ξεγελώντας τους άλλους, που τους παγιδεύει με το δολερό, πολύστροφο μυαλό του· λόγια και έργα απάτης ρίζωσαν μέσα του αφότου γεννήθηκε, αποτελούν το ριζικό του. Τα λόγια ωστόσο της θεάς δεν συστήνουν ψόγο. Λέγονται με καμάρι, για να υποστηρίξουν την ομολογημένη της συγγένεια με τον πολύτροπο ήρωα: αν είναι εκείνος ο άριστος ανάμεσα στους ανθρώπους στα κερδαλέα λόγια και στην κερδαλέα σκέψη, τα ίδια προσόντα διαθέτει κι αυτή ανάμεσα στους άλλους θεούς. Είναι θεά, η Αθηνά Παλλάδα, κόρη του πανούργου Δία. Μ᾽ αυτούς τους όρους τα κόλπα τώρα περισσεύουν: όμοιοι και ίδιοι οι δύο, μπορούν να ανοίξουν τα χαρτιά τους, για να τα βρουν μεταξύ τους.

Έτσι συνεχίζεται ο διάλογος Αθηνάς και Οδυσσέα, με συμβουλές της θεάς για το πώς πρέπει να φερθεί ο προστατευόμενός της σε ξένους και δικούς, τώρα που έφτασε στο νησί του. Στο μεταξύ, σηκώνει η θεά από την Ιθάκη και την ομίχλη. Στο τέλος, κάτω από μια ελιά, συνομιλώντας σαν φίλοι, μελετούν οι δυο τους τη δυσκατόρθωτη μνηστηροφονία: ο Οδυσσέας πρέπει να καταφύγει στο απόμερο καλύβι του χοιροβοσκού, προτού προχωρήσει στην πόλη της Ιθάκης και εισχωρήσει στο παλάτι· είναι επιπλέον απαραίτητο να παραμορφωθεί, ώστε να παραμείνει, όσο χρειάζεται, αγνώριστος. Τη σωματική του παραμόρφωση την αναλαμβάνει η ίδια η θεά: σουρώνει το λυγερό κορμί, κατσιάζει το δέρμα του, τον κάνει φαλακρό εξαφανίζοντας τα ξανθά μαλλιά του. Με το πετσί ενός γέροντα, με τα μάτια τσιμπλιασμένα, με βρώμικο και σχισμένο χιτώνα, με τομάρι λαφίνας πάνω του, με ραβδί ζητιάνου στο χέρι, με τρύπιο δισάκι στον ώμο, θα φτάσει ο Οδυσσέας πρώτα στο καλύβι του Εύμαιου, μετά στο παλάτι της Ιθάκης.

Πολλοί λόγοι συντρέχουν, ώστε να εκτιμηθεί η πρώτη αυτή πλαστή διήγηση ως πρότυπη, μήτρα δηλαδή για τις επόμενες. Προηγείται η παράλλαξη της Ιθάκης με την ομίχλη της Αθηνάς. Ακολουθεί η μεταμόρφωση της θεάς σε νεαρό αρχοντόπουλο. Μεσολαβεί η πλαστή διήγηση του Οδυσσέα. Και η πλαστή σκηνοθεσία σφραγίζεται με τη σωματική παραμόρφωση του ήρωα, ώστε να μείνει αδιάγνωστη η πραγματική του ταυτότητα, μέχρις ότου εξασφαλιστεί η μνηστηροφονία. Συμπέρασμα: φύση, σώμα, λόγος υπακούουν στην επιλογή της πλαστής σκηνοθεσίας. Τούτο σημαίνει ότι οι πλαστές διηγήσεις του Οδυσσέα και της Οδύσσειας, που εγκαινιάζονται εδώ, αποτελούν μέρος ενός συνολικού σχεδίου, με το οποίο συστήνεται γενικότερα ο Οδυσσέας στην Οδύσσεια. Πρόκειται για ήρωα από τη φύση και την καταγωγή του πρωτεϊκό, που αλλάζει πρόσωπα και προσωπεία, άλλοτε αμυνόμενος και άλλοτε επιτιθέμενος, κάθε φορά που βρίσκεται σε συνθήκες προκλητικής δοκιμασίας.

Υπενθυμίζεται ότι ο Οδυσσέας γενεαλογείται στην Οδύσσεια ως εγγονός του Αυτόλυκου, πατέρα της μάνας του, ο οποίος διέπρεψε στην κλεψιά και στην επιορκία, δώρα που του αντιχάρισε ο αρμόδιος θεός Ερμής για τις θυσίες που του προσέφερε (τ 395-398). Εδώ εξάλλου κολλούν και τα πονηρά προσόντα που αναγνωρίζει η θεά Αθηνά στον εγγονό του Αυτόλυκου, τα οποία ωστόσο έγιναν στο μεταξύ εργαλεία της πολεμικής και μεταπολεμικής αρετής του. Απόδειξη: η άλωση της Τροίας με την επινόηση του δούρειου ίππου· το κατόρθωμα της τοξοθεσίας και της τοξοβολίας, με το οποίο ο Οδυσσέας εξοντώνει τους μνηστήρες.

Όπως κι αν έχει το πράγμα, η ευστοχία μιας πλαστής διήγησης κρίνεται από την αληθοφάνειά της, η οποία στην περίπτωση του Οδυσσέα είναι δεδομένη: επικυρώνεται καταρχήν από τον εσωτερικό ακροατή της, ο οποίος προσλαμβάνει το αληθοφανές ψεύδος ως αλήθεια, αλλά και από τον ίδιο τον ποιητή. Απόδειξη τα όσα λέγονται και συμβαίνουν αμέσως μετά το πρώτο μέρος της πλαστής διήγησης του Οδυσσέα στην Πηνελόπη (τ 203-212). Κατ᾽ εξαίρεση, παρεμβαίνει εκεί ο ποιητής της Οδύσσειας, για να υπογράψει την αληθοφάνεια της πλαστής διήγησης του ήρωά του, λέγοντας:

Αράδιαζε διηγώντας ψέματα πολλά, που όμως έμοιαζαν αληθινά.

Η Πηνελόπη, συνεπαρμένη με όσα άκουσε για τον απόντα, όπως πιστεύει, άντρα της, αναλύεται σε ασυγκράτητο θρήνο. Ανάλογες αντιδράσεις ανυπόκριτης ευπιστίας, θαυμασμού και συγκίνησης δείχνουν τόσο ο Εύμαιος όσο και ο Λαέρτης, ακούγοντας την πλαστή διήγηση που τους απευθύνει ο Οδυσσέας, αντίστοιχα στη δέκατη τέταρτη και στην εικοστή τέταρτη ραψωδία.

Η αληθοφάνεια όμως των πλαστών διηγήσεων υποστηρίζεται και από το ίδιο το περιεχόμενό τους. Σε σύγκριση προς τους «Μεγάλους Απολόγους», οι οποίοι προβάλλονται ως η κατεξοχήν γνήσια διήγηση του Οδυσσέα, μολονότι εμπεριέχουν άφθονα φανταστικά στοιχεία και τερατικά επεισόδια, οι πλαστές διηγήσεις του ήρωα αναλογούν σε πιθανές βιογραφικές εμπειρίες, απαλλαγμένες εντελώς από σημεία και τέρατα. Το χαρακτηριστικό τους δηλαδή είναι ο πραγματολογικός και γεωγραφικός ρεαλισμός. Αποτυπωμένος σε γνώριμες για την εποχή του Ομήρου θαλασσινές περιπλανήσεις και εμπορικές συναλλαγές στην Κρήτη, στη Φοινίκη, στη δυτική Πελοπόννησο, στην ηπειρωτική ακτή της Θεσπρωτίας.

Τούτο σημαίνει ότι η αληθοφάνεια των πλαστών διηγήσεων στην Οδύσσεια είναι αποφασισμένη. Υπογραμμίζει τη διηγητική ευστροφία όχι μόνο του Οδυσσέα αλλά και του ποιητή. Από αυτή τη διαφορά περιεχομένου ανάμεσα στις γνήσιες και στις πλαστές διηγήσεις, προκύπτει η αίσθηση, για τον εξωτερικό πλέον ακροατή του έπους, ότι γνησιότητα και αληθοφάνεια δεν συμπίπτουν αναγκαστικά· οι γνήσιες διηγήσεις μπορεί να είναι συναρπαστικά απίθανες· η αληθοφάνεια όμως είναι απαραίτητος όρος της πλαστής διήγησης, γιατί της εξασφαλίζει καταρχήν αφηγηματικό κύρος. Όσο για την αλήθεια, αυτή, όπου και όταν χρειάζεται να προστατευθεί, κρύβεται κάτω από το αληθοφανές ψεύδος. Για να το πούμε αλλιώς: το αληθοφανές ψεύδος επινοείται στην Οδύσσεια ως δοκιμή και δοκιμασία της αλήθειας. Για να αναγνωρίσει δηλαδή κάποιος την αλήθεια, πρέπει να περάσει πρώτα από τον προθάλαμο της αληθοφάνειας. Αυτή την πορεία εξάλλου ακολουθούν οι διαδοχικοί αναγνωρισμοί του Οδυσσέα από δικούς και εχθρούς, σύμφωνα και με τη συμβουλή της Αθηνάς. Κορυφαίο παράδειγμα ο αναγνωρισμός Οδυσσέα και Πηνελόπης, που δοκιμάζεται τρεις φορές με το άλλοθι της αληθοφάνειας, προτού καταλήξει στο αληθινό του τέρμα.

Τεντώνοντας το σχοινί αυτής της υπόθεσης λίγο παραπάνω, μπορούμε να πούμε ότι με τις πλαστές διηγήσεις του Οδυσσέα ο ποιητής της Οδύσσειας αποδεσμεύεται από τον προηγούμενο παραδοσιακό μύθο, στον οποίο υπακούει κατά βάση το έπος του, και επιδίδεται στην αδέσμευτη, ελεύθερη μυθοπλασία. Δικαίωμα που το διεκδικούν και οι Μούσες στο προοίμιο της ησιόδειας Θεογονίας, δηλώνοντας απερίφραστα στον ασκραίο Ησίοδο, βοσκό που ετοιμάζονται να τον χρίσουν πάνω στον Ελικώνα ραψωδό (Θεογονία 26-28):

Βοσκοί αγροίκοι, μίζεροι και λιμασμένοι.

Ξέρουμε εμείς να λέμε ψεύδη σάμπως αληθινά,

ξέρουμε όμως, όταν θέμε, να λέμε και την καθαρή αλήθεια.

Ο μεσαίος στίχος από το προηγούμενο τρίστιχο παραπέμπει ασφαλώς στην Οδύσσεια, παραλλάσσοντας ελαφρώς τη δήλωση του ποιητή για τα αληθοφανή ψεύδη του Οδυσσέα στη δέκατη ένατη ραψωδία, δήλωση για την οποία έγινε ήδη λόγος. Η εκφραστική αυτή και νοηματική σύμπτωση Ομήρου και Ησιόδου σε ένα τόσο κρίσιμο θέμα δεν μπορεί να είναι τυχαία. Μοιάζει να κατοχυρώνει προκαταβολικά την αληθοφανή μυθοπλασία ως νόμιμη μέθοδο της ποίησης, της λογοτεχνίας γενικότερα.

Επιστρέφουμε τώρα στις κατά σύμβαση αληθινές διηγήσεις της Οδύσσειας, επιμένοντας στους «Μεγάλους Απολόγους», που αναδεικνύουν τον Οδυσσέα σπουδαίο αφηγητή, αντάξιο ενός επαγγελματία αοιδού. Που πάει να πει: ενός ραψωδού, δηλαδή ενός επικού ποιητή, ο οποίος στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν είναι άλλος από τον ποιητή της Οδύσσειας.

Η μάζα στοχάζεται ελάχιστα

«Η μάζα στοχάζεται ελάχιστα. Αυτός είναι και ο λόγος που διατηρεί τις πλάνες της για μεγάλο χρονικό διάστημα»

«ΓΙΑ ΝΑ ΚΡΥΨΟΥΝ ΤΗΝ ΕΛΛΕΙΨΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΣΚΕΨΕΩΝ, κάποιοι έχουν εφεύρει μια εντυπωσιακή μηχανή που κατασκευάζει μεγάλες σύνθετες λέξεις, περίπλοκες κοινοτοπίες, ατέλειωτες προτάσεις, νέες και ανήκουστες εκφράσεις, που όλα αυτά μαζί δημιουργούν μια κατά το δυνατόν δύσκολη γλώσσα, που δίνει την εντύπωση της ευρυμάθειας.

ΟΜΩΣ, ΜΕ ΟΛΑ ΑΥΤΑ, ΣΤΗΝ ΟΥΣΙΑ δεν λένε τίποτα: όποιος τους ακούει, δεν γίνεται αποδέκτης σκέψεων, δεν νιώθει τη γνώση του να αυξάνει, αλλά αισθάνεται την ανάγκη να αναστενάξει: “Ακούω τον μύλο να γυρίζει, αλεύρι όμως δεν βλέπω” -ή βλέπει επιτέλους καθαρά πόσο λειψοί, πόσο χαμερπείς, πόσο άχρωμοι είναι αυτοί που κρύβονται πίσω απ΄αυτή τη βαρύγδουπη απεραντολογία».

«ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΠΛΗΘΟΣ ΕΧΕΙ ΜΑΤΙΑ ΚΑΙ ΑΥΤΙΑ και σχεδόν τίποτε άλλο -αυτό που κυρίως το διακρίνει είναι η έλλειψη κριτικού πνεύματος και επίσης η βραχεία μνήμη.

Η ΜΑΖΑ ΣΤΟΧΑΖΕΤΑΙ ΕΛΑΧΙΣΤΑ, γιατί της λείπει ο χρόνος και η άσκηση. Αυτός είναι και ο λόγος που διατηρεί τις πλάνες της για μεγάλο χρονικό διάστημα, χωρίς όμως να είναι, όπως ο κόσμος των διανοούμενων, σαν τον ανεμοδείχτη που κάθε φορά προσαρμόζεται στους ανέμους της μόδας.

ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΩΣ ΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΕΤΣΙ: γιατί θα ήτανε τρομακτική η ιδέα των συνεχών ξαφνικών μεταστροφών αυτής της βαριάς και δυσκίνητης ανθρώπινης μάζας, προπάντων αν αναλογιστούμε πόσα θα μπορούσαν να ξεριζωθούν και να ανατραπούν με αυτές τις απότομες μεταστροφές».

Άρθουρ Σοπενχάουερ

Δεν παράγονται νέα αντιβιοτικά γιατί δεν συμφέρει τις φαρμακοβιομηχανίες

Για το θέμα της αποτελεσματικότητας των αντιβιοτικών και την ανάγκη παραγωγής νέων πιο αποτελεσματικών, μιλά μεταξύ άλλων στην ισπανική εφημερίδα El Mundo ο βραβευμένος με Νόμπελ Χημείας επιστήμονας Venkatraman Ramakrishnan.

 

Επισημαίνει ότι πλέον δεν παράγονται νέα αντιβιοτικά, καθώς δεν συμφέρει τις φαρμακοβιομηχανίες μια επένδυση σε αυτό τον τομέα. Όπως τονίζει, το τελευταίο σημαντικό αντιβιοτικό παρήχθη πριν από περίπου 20 χρόνια ενώ μεγάλες επενδύσεις σε νέα αντιβιοτικά υπήρξαν στη δεκαετία του ‘ 50, «όταν υπήρχαν συνεχείς μολύνσεις, προκαλώντας ένα μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας». 

 

«Τώρα έχουμε ένα αυξανόμενο πρόβλημα ανθεκτικών λοιμώξεων, αλλά αυτό αντιπροσωπεύει μόνο ένα μικρό κλάσμα της βιομηχανίας και δεν την νοιάζει, γιατί το κέρδος δεν είναι αρκετό. Έτσι, χρειαζόμαστε ένα νέο μοντέλο με τη συμμετοχή των κυβερνήσεων, για μια διεθνή ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών, διότι το πρόβλημα αυτό θα αυξάνεται και θα πρέπει να πάμε ένα βήμα παραπέρα προκειμένου να αποκτήσουμε εργαλεία για τη θεραπεία μολύνσεων που είναι ανθεκτικές», σημειώνει ο Ramakrishnan. 

 

 "Έχουμε μια διεθνή κοινοπραξία για το ανθρώπινο γονιδίωμα, επίσης, για την διαστημική κούρσα ... Υπάρχουν πολλές διεθνείς συνεργασίες, δεν υπάρχει κανένας λόγος να μη γίνει και μία κοινοπραξία και για την ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών. Η αντίσταση στις θεραπείες είναι ένα αυξανόμενο πρόβλημα…Ζούμε σε έναν διασυνδεδεμένο κόσμο, οι άνθρωποι ταξιδεύουν, τα βακτήρια δεν περιορίζονται σε μία μόνο χώρα…Έτσι πρέπει να πάμε ένα βήμα μπροστά, και αυτό απαιτεί μια συντονισμένη ενέργεια, όχι μόνο για το θέμα των νέων αντιβιοτικών. Ακόμη και απλές ενέργειες όπως είναι το πλύσιμο των χρειών μπορούν να έχουν μεγάλο αντίκτυπο στη μείωση των λοιμώξεων», επισημαίνει. 

 

 Ο ίδιος εκτιμά ότι η επόμενη μεγάλη δύναμη στην επιστήμη θα είναι η Κίνα. «Ήμουν στην Κίνα το 2011 και εντυπωσιάστηκα πολύ από το επίπεδο των επενδύσεων, με καλά εξοπλισμένα θεσμικά οργανα, ακόμη καλύτερα από ό, τι στη Δύση. Νομίζω ότι η Κίνα θα είναι η πραγματική κινητήρια δύναμη της επιστήμης σε μια-δυο δεκαετίες», λέει ο Ινδός νομπελίστας. 

Πώς να σταματήσεις τη γκρίνια της κοπέλας σου σε 1 λεπτό

Δοκίμασες τα πάντα για να σταματήσεις τη γκρίνια της κοπέλας σου αλλά εκείνη επιμένει... Οι γυναίκες δεν πρόκειται να σε αφήσουν ποτέ ήσυχο εκτός αν φροντίσεις να τους δώσεις λίγο παραπάνω σημασία. Τι εννούμε; Δείτε ένα ξεκαρδιστικό βιντεάκι που αυτές τις μέρες κάνει θραύση στο διαδίκτυο

Kαι πέρα από την πλάκα μάθε και μερικά πράγματα για τη γυναικεία ψυχολογία και τις διαφορές της με την ανδρική. Ο Ίζον Γκρέι, ο γκουρού των ανθρώπινων σχέσεων, εξηγεί:
Ο γυναικείος εγκέφαλος μπορεί να παράγει 6.000-8.000 λέξεις τη μέρα, ενώ ο αντρικός αδυνατεί να παράγει πάνω από 2.000-4.000 λέξεις. Ο αρσενικός εγκέφαλος είναι μονόπλευ­ρος. Μπορεί να επικεντρώνεται σε ένα πράγμα τη φορά. Ο άνδρας όταν γράφει στον υπολογιστή δεν μπορεί να έχει στο νου του τα παιδιά, όταν φτιάχνει τον καφέ του και ξεκουράζεται δεν διανοείται καν να επιχειρήσει να μαζέψει τα παπούτσια ή τα ρούχα που έχει πετάει στο πάτωμα. Αντιθέτως ο θηλυκός εγκέφαλος είναι ορ­γανωμένος για να λεπουργεί πολυεπίπεδα. Η γυναίκα μπορεί να μαγειρεύει, να φροντίζει τα παιδιά, να κάνει δουλειές στο σπίτι να μιλάει με τις φίλες της στο τηλέφωνο. Μήπως αυτές είναι και οι αιτίες των παρεξηγήσεων ανάμεσά σας;
Ας δούμε όμως και άλλα δεδομένα

Γιατί οι άντρες-προτιμούν τη σιωπή ενώ οι γυναίκες γκρινιάζουν
 Ο άντρας μένει σιωπηλός ή «καταφεύγει στη σπηλιά του» γιατί:
-Θέλει να σκεφτεί το πρόβλημά του και να βρει μία πρακτική λύση.
-Δεν έχει βρει την απάντηση ή αυτή που έχει βρει δεν τον ικα­νοποιεί.
-Είναι αναστατωμένος ή αγχωμένος. Τέτοιες στιγμές θέλει να μείνει μόνος και να ξαναβρεί τον έλεγχο!
-Θέλει να βρει  τον εαυτό του. (Αυτός ο λόγος αποκτάει ιδιαίτερη αξία όταν οι άντρες είναι ερωτευμένοι. Μερικές φορές αισθά­νονται ότι «χάνουν» ή «ξεχνούν» τον εαυτό τους.)

Γιατί οι γυναίκες μιλάνε πολύ και διαμαρτύρονται 
Σε κάθε γυναίκα αρέσει να μιλά. Το κάνει για διάφορους λόγους.
-Για να μεταδώσει ή να πάρει πληροφορίες. (Γενικά αυτός είναι και ο μόνος λόγος που κάνει τους άντρες να μιλούν.)
-Για να διερευνήσει και να βρει ακριβώς αυτό που θέλει να πει. Ο άντρας σωπαίνει, προκειμένου να βρει ακριβώς αυτό που θέλει να σκεφτεί. Η γυναίκα σκέφτεται φωναχτά.
-Για να ηρεμήσει όταν είναι αναστατωμένη. Εκείνος σταματά να μιλά, στη «σπηλιά» του έχει την ευκαιρία να ηρεμήσει.
-Για να δημιουργήσει κλίμα οικειότητας. Μιλώντας για τα συναισθήματά της μαθαίνει καλύτερα τον εαυτό της, Ο άνδρας προκειμένου να βρει τον εαυτό του, σταματά να μιλά. Φοβάται ότι η μεγάλη οικειότητα θα τον κάνει να χάσει τον εαυτό του!

Η ευκαιρία να μάθουμε τον εαυτό μας μέσα απο το "καθρέπτισμα"

Τα 7 μυστήρια των Εσσαίων ή Οι 7 "καθρέπτες" των Εσσαίων

Μέσα από μία μεγάλη πορεία θεραπείας και αφοσίωσης στην αυτογνωσία εχω παρατηρήσει οτι παρόλο που ο καθένας μας είναι αδιαμφισβήτητα μοναδικός και ξεχωριστός όλοι μα όλοι είμαστε ίδιοι μέσα μας και έχουμε να μάθουμε πολλά ο ένας από τον άλλο.

Αυτό που χρειάζεται είναι να είμαστε πρόθυμοι να γνωρίσουμε τον εαυτό μας ειλικρινείς και ανοιχτοί να εξερευνούμε τις πιθανότητες.

Το παρακάτω κείμενο είναι μετάφραση απο ενα βίντεο του Γκρεγκ Μπράντεν παγκοσμίως γνωστός για την δουλειά του, όπου συνδέει τον κόσμο της πνευματικότητας με αυτόν της λογικής και της επιστήμης. Αποφάσισα να αφιερώσω αρκετές ώρες σε αυτή την μετάφραση για τον απλούστατο λόγο ότι πιστεύω ακράδαντα στους "καθρέπτες". Είναι μία τεχνική που παρατηρώ και εξασκώ εδώ και χρόνια και πραγματικά με βοηθά να προοδεύω σημαντικά.

Από την σκοπιά των αρχαίων Εσσαίων κάθε άνθρωπος στην γη είναι μύστης στην σχολή που ονομάζουμε ζωή, είτε έχουμε επίγνωση είτε όχι, ο καθένας απο εμάς θα βιώσει την παρουσία των άλλων ως "καθρέπτες" του εαυτού του στην δεδομένη στιγμή.

Αν έχουμε την σοφία να αναγνωρίσουμε αυτούς τους καθρέπτες μπορούμε να επιταχύνουμε σημαντικά την εξέλιξη του συναισθήματος και της κατανόησης.

Αυτό που οι Εσσαίοι είπαν ήταν ότι προκειμένου να γνωρίσουμε τον εαυτό μας και να γίνουμε κύριοι αυτού,σε αυτό τον κόσμο,θα δούμε έναν οι και συνδυασμό πολλών μοτίβων συμπεριφοράς και σκέψης να καθρεπτίζονται στους άλλους.
Οι 7 καθρέπτες σταδιακά εξευγενίζονται.

Πίσω στην δεκαετία του '70 όλοι είχαμε ακουστά για τον 1ο καθρέπτη,αυτόν που μας δείχνει ποιοί είμαστε στην δεδομένη στιγμή. Η ιδέα ήταν ότι αν βρεθείς περιτριγυρισμένος από άτομα ανέντιμα ή θυμωμένα,τότε αυτά καθρέπτιζαν την δική μας έλλειψη τιμιότητας ή τον θυμό μας. Μερικές αυτός ο καθρέπτης ισχύει και άλλες όχι.

Είχαμε ανακαλύψει τον 10 καθρέπτη αλλά είχαμε ακόμα να βρούμε και τους υπόλοιπους όπως τον 2ο που αντικατροπτίζει αυτό που επικρίνουμε την δεδομένη στιγμή. Αυτός ο καθρέπτης είναι εξαιρετικά ισχυρός αλλα λεπτοφυής.

Οι αρχαίοι Εσσαίοι είχαν μια πολύ εξελιγμένη κατανόηση των διαπροσωπικών σχέσεων των ανθρώπων και τον ρόλο του συναισθήματος σε αυτές τις σχέσεις.

Τώρα καθώς κοιτάζουμε αυτά τα κείμενα των Εσσαίων βλέπουμε ότι είναι το συναίσθημα που αποδεικνύει την δύναμη και όταν συνδυάζεται με την λογική αληθινή μαγεία και θαύματα συμβαίνουν.

Οι Αρχαίοι Εσσαίοι προσδιόρισαν ίσως με τον καλύτερο τρόπο,τον ρόλο των προσωπικών και διαπροσωπικών μας σχέσεων και τις κατηγοριοποίησαν σε 7 μυστήρια των σχέσεων όπου κάθε άνθρωπος βιώνει στη πορεία της ζωής του,απλά ζώντας την ζωή ο ένας υπό την παρουσία του άλλου.

Κατηγοριοποίησαν αυτά τα μυστήρια ως καθρέπτες και αυτό που μας υπενθυμίζουν είναι ότι σε κάθε δεδομένη στιγμή της ζωής μας,η πραγματικότητα η οποία υφίσταται μέσα μας, καθρεπτίζεται/αντανακλάται πίσω σε εμάς από τις πράξεις, τις επιλογές και τις λέξεις αυτών που είναι γύρω μας.

Ο 1ος "καθρέπτης" αυτών των σχέσεων είναι η αντανάκλαση της παρουσίας μας στην παρούσα στιγμή. Αυτό είναι το μυστήριο του 1ου καθρέπτη.
Tί είναι αυτό που εμείς αντανακλάμε στους άλλους γύρω μας στην παρούσα στιγμή; Οταν βρούμε τον εαυτό μας περιτριγυρισμένο από άτομα και μοτίβα συμπεριφοράς με π.χ. κυρίαρχα συναισθήματα θυμού, οργής ή φόβου ή ακόμα και αντίστροφα συναισθήματα χαράς,ευτυχίας και έκστασης στην ζωή μας, αν ο 1ος καθρέπτης βρίσκεται σε δράση,τότε αυτό που βλέπουμε είναι αυτό ακριβώς που είμαστε (νιώθουμε)την δεδομένη στιγμή. Αυτό είναι που αντανακλάμε σε αυτά τα άτομα γύρω μας και εκείνοι το αντανακλούν πίσω σε εμάς.

Ο 2ος "καθρέπτης" των σχέσεων των Εσσαίων είναι παρόμοιας ποιότητας αλλά πιο λεπτοφυής. αντί να μας καθρεπτίζει αυτό που είμαστε σε αυτή την στιγμή, ο 2ος καθρέπτης μας δείχνει αυτό που κρίνουμε στην δεδομένη στιγμή.

Αν τύχει να βρείτε τον εαυτό σας περιτριγυρισμένο από άτομα που επιδεικνύουν μοτίβα συμπεριφοράς που ίσως σας εκνευρίζουν η που πατάνε τα κουμπιά του θυμού και της οργής σας και νιώθετε ότι ειλικρινά δεν είναι αυτό που είσαστε στην δεδομένη στιγμή, τότε κατά πάσα πιθανότητα σας δείχνουν αυτό που κρίνετε αυτή την στιγμή. Τον θυμό,την οργή ή ακόμα και την χαρά που πιθανόν κρίνετε αυτή την στιγμή.

Αν συμβαίνει πολλοί διαφορετικοί άνθρωποι να σας καθρεπτίζουν το ίδιο επαναλαμβανόμενο μοτίβο,τότε κοιτάξτε με προσοχή τις σχέσεις γύρω σας.

Φιλικές και οικογενειακές και αν οι συμπεριφορές που σας επιδεικνύουν σας εκνευρίζουν και σας θυμώνουν αναρωτηθείτε. "Μου δείχνουν αυτό που είμαι τώρα;" Κι αν η ειλικρινής απάντηση σας είναι όχι τότε ο 2ος καθρέπτης βρίσκεται σε δράση. Αυτό που κρίνουμε μας δείχνει ότι έχουμε μεγάλη συναισθηματική φόρτιση και προσκόλληση σε αυτό που δεν είμαστε την δεδομένη στιγμή που δεν επιτρέπω στους άλλους να βιώνουν και να είναι,αυτό που είναι τώρα.

Ο 3ος "καθρέπτης" των Εσσαίων είναι ίσως ένας από τους πιο κοινά αναγνωρίσιμους καθρέπτες.

Αυτός είναι ο καθρέπτης που αισθανόμαστε κάθε φορά που βρισκόμααστε στην παρουσία ενός ατόμου,κοιτάμε στα ματια του και εκείνη την στιγμή συμβαίνει κάτι μαγικό, υπάρχει μια ηλεκτρική φόρτιση που αισθανόμαστε σε ολόκληρο το σώμα μας.

Τί ακριβώς συνέβη εκείνη την στιγμή;

Κατά την διάρκεια της ζωή μας προκειμένου να επιβιώσουμε συμβαίνει να δώσουμε μεγάλα κομμάτια του εαυτού μας και την εμπειρία της ζωής της ίδιας. Μπορεί να τα δίνουμε συνειδητά ή ασυνείδητα ή ακόμα και να τα παίρνουν από εμάς άνθρωποι που έχουν εξουσία πάνω μας.

Όταν λοιπόν βρεθούμε στην παρουσία κάποιου ατόμου που ενσαρκώνει αυτά τα κομμάτια που εμείς έχουμε δώσει,χάσει η μας τα έχουν πάρει και τα ψάχνουμε προκειμένου να νιώσουμε και πάλι πλήρεις μπορεί το σώμα να αντιδράσει φυσιολογικά,σωματικά και αυτό το ερμηνεύουμε ως μαγνητική έλξη προς το άλλο άτομο. Αν βρεθείτε στην παρουσία κάποιου και για κάποιο ανεξήγητο λόγο νιώθετε έλξη να μοιραστείτε χρόνο μαζί του,ρωτήστε τον εαυτό σας την εξής ερώτηση:

"Τί είναι αυτό το οποίο βλέπω σε αυτό το άτομο, που ίσως έχω χάσει, έχω δώσει ή το έχουν πάρει από μένα;" Και ίσως εκπλαγείτε από αυτό που μπορεί να έρθει ως απάντηση. Καθώς η πραγματικότητα συμβαίνει, σχεδόν σε κάθε άτομο το οποίο συναντάμε,αναγνωρίζουμε αυτή την ομοιότητα, νιώθουμε ένα κομμάτι του εαυτού μας,το βλέπουμε ο ένας στον άλλο.

Ο 4ος "καθρέπτης" είναι λίγο διαφορετικής ποιότητας.

Κατά την διάρκεια της ζωής μας υιοθετούμε συχνά μοτίβα συμπεριφοράς που γίνονται τόσο σημαντικά για εμάς ώστε είμαστε πρόθυμοι να αναδιοργανώσουμε ολόκληρη την ζωή μας έτσι ώστε να συμπεριλαμβάνει αυτό το μοτίβο.

Συχνά αυτά τα μοτίβα χαρακτηρίζονται ως παθολογικές /ψυχαναγκαστικές ή εθιστικές συμπεριφορές. Το 4ο μυστήριο είναι αυτό που μας επιτρέπει να δούμε τον εαυτό μας μέσα από αυτό τον εθισμό ή την ψυχαναγκαστική συμπεριφορά.

Μέσα από αυτή την συμπεριφορά βρισκόμαστε να δίνουμε (και να χάνουμε) λίγο-λίγο τα πράγματα που είναι σημαντικά και αγαπητά σε εμάς. και καθώς χάνουμε λίγο-λίγο αυτά που αγαπάμε μας δίνεται η ευκαιρία να αναγνωρίσουμε και να δούμε τον εαυτό μας μέσα από αυτό.

Συνήθως όταν σκεφτόμαστε τον εθισμό ή την ψυχαναγκαστική συμπεριφορά φέρνουμε στο μυαλό μας το αλκοόλ, τις χημικές ουσίες ή την νικοτίνη αλλά υπάρχουν και άλλες λιγότερο προφανής συμπεριφορές όπως θέματα ελέγχου στην δουλειά ή στις σχέσεις κ.α ή εθισμός στο σεξ,στα χρήματα κ.λ.π.

Το εκάστοτε μοτίβο δεν δημιουργήθηκε εν μία νυχτί. Το μοτίβο ξεδιπλώνεται σταδιακά μέσα στον χρόνο και επίσης μέσα απο αυτό δίνουμε/χάνουμε σταδιακά λίγο-λίγο αυτά που αγαπάμε στην ζωή. Αν αναδιοργανώνουμε την ζωή μας ώστε να ταιριάζει π.χ.με τον εθισμό μας στο αλκοόλ ή τις χημικές ουσίες πιθανόν να χάνουμε τους ανθρώπους που αγαπάμε, την οικογένεια μας,την δουλειά μας, την ίδια την ζωτικότητά μας. Η ομορφιά αυτού του μοτίβου είναι ότι μπορεί να αναγνωριστεί ανα πάσα στιγμή πριν φτάσει στα άκρα και τα χάσουμε όλα. Μπορούμε να το αναγνωρίσουμε ανα πάσα στιγμή, να το θεραπεύσουμε και να βρούμε την πληρότητά μας.

Ο 5ος "καθρέπτης" των σχέσεων των Εσσαίων είναι ίσως ο πιο ισχυρός καθρέπτης και μας επιτρέπει να αντιληφθούμε περισσότερα και σε ένα ευρύτερο πεδίο, γιατί ζήσαμε το είδος της ζωής που ζήσαμε ίσως περισσότερο από όλα τα άλλα καθρεπτίσματα.

Είναι ο καθρέπτης που οι γονείς μας μας έδειξαν στην πορεία της ζωής μας και τον χρόνο που περάσαμε μαζί τους. Μέσα από αυτό τον καθρέπτη μας ζητείται να επιτρέψουμε την πιθανότητα ότι ίσως οι πράξεις των γονιών μας προς εμάς καθρεπτίζουν τις πεποιθήσεις και τις προσδοκίες μας της πιο ιερής σχέσης που μπορεί να γνωρίσουμε στην ζωή μας. Κι αυτή είναι η σχέση ανάμεσα σε εμάς και τον Θεϊκό Πατέρα και την Θεϊκή Μητέρα. Είναι μέσα από αυτή την σχέση καθώς βλέπουμε τους γονείς μας,που μας δείχνουν τον εαυτό μας μέσα σε αυτές τις προσδοκίες και τις πεποιθήσεις αυτής της Θεϊκής σχέσης.

Π.χ.αν βρισκόμαστε σε μία σχέση με τους γονείς μας όπου νιώθουμε ότι μας κρίνουν συνεχώς ή νιώθουμε ότι το καλύτερο μας δεν είναι ποτέ αρκετό είναι η εσωτερική μας πεποίθηση ότι ίσως δεν είμαστε αρκετά καλοί ή ότι ίσως δεν έχουμε εκπληρώσει αυτό που προσδοκούμε σύμφωνα με τις αντιλήψεις μας γαι τον εαυτό μας και τον Δημιουργό μας.

Αυτός είναι ένας πολύ ισχυρός και λεπτοφυής καθρέπτης και είναι ένας καθρέπτης που ίσως μας πει περισσότερα σχετικά με το γιατί έχουμε ζήσει την ζωή μας με τον τρόπο που την έχουμε ζήσει. Αυτός ο καθρέπτης εξηγεί τις προσδοκίες μας απο την σχέση μας με τον Θεϊκό Πατέρα/Θεϊκή Μητέρα. Οι γονείς μας είναι ο,τι πιο κοντινό γνωρίζουμε με τον Δημιουργό μας.

Στην πραγματικότητα ο Δημιουργός δεν έχει φύλο,είναι μία δύναμη και οι γονείς μας,κρατάνε αυτό τον καθρέπτη για εμάς ώστε να δούμε πώς πιστεύουμε ότι ο Δημιουργός βλέπει εμάς και πώς εμείς βλέπουμε τον Δημιουργό. Και θεραπεύοντας αυτή την σχέση με τους γονείς θεραπεύεται η σχέση με τον Δημιουργό και αντίστροφα.

Ο 6ος "καθρέπτης" των σχέσεων,των Εσσαίων είναι αυτός που οι Εσσαίοι ονομάζουν " η σκοτεινή νύχτα της ψυχής"και προφανώς αυτός ο καθρέπτης δεν είναι απαραίτητο να είναι τόσο δυσοίωνος όσο υπονοεί το όνομά του.

Μέσα από την "σκοτεινή νύχτα της ψυχής" μας υπενθυμίζεται ότι η ζωή έχει την τάση προς ισορροπία και ότι χρειάζεται εξαιρετικά ταλαντούχα και επιδέξια όντα προκειμένου να διαταραχθεί η ισορροπία στην φύση και στην ζωή μας.

Όταν βρεθούμε μέσα στις πιο δύσκολες συνθήκες της ζωής,είναι σε αυτές ακριβώς τις στιγμές όπου μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι ο λόγος που αυτές οι προκλήσεις είναι εφικτές, είναι ότι έχουμε ήδη κατακτήσει τις ικανότητες και ο,τι άλλο απαιτείται προκειμένου να ανταπεξέλθουμε σε αυτές και να μπορέσουμε να κινηθούμε μέσα από αυτές με χάρη και ευκολία.

Μέχρι να έχουμε κατακτήσει αυτά τα εργαλεία δεν πρόκειται να βρεθούμε σε καταστάσεις που απαιτούν από εμάς αυτά τα επίπεδα μαεστρίας. Οπότε από αυτή την προοπτική, οι μεγαλύτερες προκλήσεις της ζωής, αυτές των σχέσεων ή και της ίδιας της επιβίωσης μας μπορούν να ειδωθούν ως μεγάλες ευκαιρίες που απαιτούν μαεστρία παρά σαν δοκιμασίες που πρέπει να επιτύχουμε και που ίσως και να αποτύχουμε.

Είναι διαμέσω αυτού του καθρέπτη "της σκοτεινής νύχτας της ψυχής" που μπορούμε να δούμε τον εαυτό μας γυμνό-ίσως για πρώτη φορά-χωρίς τα αισθήματα, τις σκέψεις, τα συναισθήματα, της δομής που έχουμε δημιουργήσει γύρω μας και πιστεύουμε ότι μας κρατάει ασφαλής στην ζωή. Είναι μέσα από αυτόν τον καθρέπτη που ίσως για πρώτη φορά έχουμε την ευκαιρία να δούμε τον εαυτό μας με αυτό τον τρόπο και να αποδείξουμε στο εαυτό μας ότι μπορούμε να εμπιστευτούμε την εμπειρία της ζωής και να εμπιστευτούμε τον εαυτό μας στην ζωή.

Η "σκοτεινή νύχτα της ψυχής" είναι μια ευκαιρία για εμάς να χάσουμε ότι θεωρούμε πιο αγαπητό στην ζωή μας και να δούμε τον εαυτό μας σε αυτή την γύμνια, αυτό το τίποτα και καθώς βγαίνουμε έξω από αυτή την άβυσσο όλων όσων χάσαμε, να δούμε τον εαυτό μας με ένα καινούριο τρόπο, τότε είναι που βρίσκουμε τα πιο υψηλά επίπεδα της μαεστρίας μας.

Όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τις μεγαλύτερες προκλήσεις υγείας, σχέσεων ή ακόμα και επιβίωσης, το πιθανότερο είναι να το δημιουργήσουμε αυτό για τον εαυτό μας μόνο αφότου έχουμε κατακτήσει όλα τα απαραίτητα εργαλεία στον ύψιστο βαθμό που απαιτούνται ώστε να ξεπεράσουμε την πρόκληση.

Ο 7ος "καθρέπτης" σύμφωνα με τους αρχαίους Εσσαίους είναι ο πιο λεπτοφυής από όλους και για κάποιους ίσως ο πιο δύσκολος. Αυτός είναι ο καθρέπτης που μας ζητά να επιτρέψουμε την πιθανότητα ότι κάθε εμπειρία της ζωής μας ανεξάρτητα απο το αποτέλεσμά της είναι τέλεια ως προς την φύση της.

Ανεξάρτητα αν επιτύχουμε ή όχι τους υψηλούς στόχους που έχουν τεθεί απο εμάς ή απο άλλους ο 7ος καθρέπτης των Εσσαίων μας προσκαλεί να δούμε τα επιτεύγματά μας στην ζωή χωρίς να τα συγκρίνουμε με ο,τιδήποτε άλλο. Με καμία εξωτερική αναφορά.

Ο μόνος τρόπος για να δούμε τον εαυτό μας ως επιτυχημένο ή αποτυχημένο είνα όταν μετράμε τα επιτεύγματά μας σε σχέση με μια εξωτερική μέτρηση.

Και αναπόφευκτα τίθεται το ερώτημα: "Τί είναι αυτό που εμείς καταλογίζουμε στον εαυτό μας; τί είναι αυτό που χρησιμοποιούμε ως μέτρο σύγκρισης;" Διαμέσω αυτού του καθρέπτη καλούμαστε να επιτρέψουμε την πιθανότητα ότι όλες οι όψεις της ζωής μας,ακόμα κι αυτές της προσωπικής μας ζωής, είτε αυτές είναι είναι το σχήμα ή το βάρος του σώματός μας, είτε είναι οι αθλητικές μας επιδόσεις,είτε η δουλειά μας, ή ο,τι άλλο είναι τέλεια έτσι ακριβώς όπως είναι και μπορούμε να τις κρίνουμε μόνο εφόσον τις συγκρίνουμε με κάποιο εξωτερικό μέτρο σύγκρισης.

Καλούμαστε λοιπόν να επιτρέψουμε το να είναι ο εαυτός μας αυτό το μέτρο σύγκρισης, το σημείο αναφοράς.

Βρείτε τη σωστή στάση

Ακόμη κι αν αφιερώνουμε πολύ χρόνο προσπαθώντας να παραμένουμε σε φόρμα, ο χρόνος που περνάμε καθιστοί στην καρέκλα του γραφείου, μπροστά στον υπολογιστή, στο αυτοκίνητο ή στην οθόνη της τηλεόρασης είναι και πάλι πολύ περισσότερος.
Οι υπάλληλοι γραφείου περνούν πολλές ώρες καμπουριάζοντας σε μία καρέκλα, κάνοντας ελάχιστες κινήσεις. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι με καθιστικό επάγγελμα έχουν τις διπλάσιες πιθανότητες απόκτησης καρδιαγγειακών παθήσεων από αυτούς που παραμένουν όρθιοι κατά την εργασία τους. Για την ακρίβεια, μία πρόσφατη ιατρική έρευνα έδειξε ότι όσοι περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους καθιστοί έχουν 54% περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από έμφραγμα.

Γιατί είναι σημαντική η σωστή στάση:
• Ελαχιστοποιεί την καταπόνηση που δέχονται οι στηρικτικοί μύες της σπονδυλικής στήλης και οι σύνδεσμοι
• Βοηθά στη διατήρηση της σωστής λειτουργίας των οστών και των αρθρώσεων, αποφεύγοντας τη φθορά των αρθρικών επιφανειών που οδηγεί σε πόνο και χρόνιες αρθρίτιδες
• Ελαττώνει την πίεση που δέχονται οι σύνδεσμοι των σπονδυλικών αρθρώσεων, ελαχιστοποιώντας την πιθανότητα τραυματισμών
• Επιτρέπει στους μύες του σώματος να δουλεύουν πιο αποτελεσματικά, καταναλώνοντας λιγότερη ενέργεια, οπότε αποτρέπει τη μυϊκή κούραση
• Βοηθά στην πρόληψη μυϊκών θλάσεων, συνδρόμων υπέρχρησης και πόνων στην πλάτη και τη μέση
• Διευκολύνει την αναπνοή βοηθώντας στην καλύτερη συγκέντρωση και σκέψη λόγω της καλύτερης οξυγόνωσης του εγκεφάλου
• Αυξάνει την αυτοπεποίθηση και βελτιώνει την ψυχολογία
Είναι λοιπόν σημαντικό να γνωρίζουμε κάποια πράγματα για τη σωστή στάση του σώματος. Ακολουθούν μερικές πρακτικές συμβουλές:

Θέση οδήγησης
•Στηρίξτε την πλάτη σας σωστά στην πλάτη του καθίσματός σας, προσαρμόζοντας την οσφυϊκή υποστήριξη του καθίσματος ώστε να διατηρείται η φυσιολογική λόρδωση στη μέση σας
•Ρυθμίστε το κάθισμα έτσι ώστε να διατηρείται την κατάλληλη απόσταση από τα πεντάλ και το λεβιέ ταχυτήτων
•Το προσκέφαλο πρέπει να ρυθμίζεται τόσο ώστε το μέσον του κεφαλιού να μπορεί να ξεκουράζεται πάνω του
•Μετακινήστε το προσκέφαλο όσο χρειάζεται για να διατηρηθεί μια απόσταση μέχρι 10 εκατοστά μεταξύ του πίσω μέρους του κεφαλιού και του προσκέφαλου
Θέση διαβάσματος
•Αποφύγετε να είστε μακριά από το γραφείο σας, να σκύβετε πολύ τον κορμό σας για να γράψετε και να αφήνετε τον αυχένα να έρθει μπροστά από τον κορμό σας για να προστατέψετε την μέση σας και τον αυχένα σας από πόνους, κούραση και δυσφορία
•Κάντε μικρά διαλείμματα από την εργασία σας, περπατώντας λίγο στο δωμάτιο και κάνοντας αργές περιστροφικές κινήσεις με το κεφάλι σας.
Σωστή θέση μπροστά σε υπολογιστή
• Οι βραχίονες των χεριών πρέπει να είναι σε οριζόντια θέση.
• Η καρέκλα πρέπει να υποστηρίζει τη μέση μας.
• Η δυνατότητα αυξομείωσης του ύψους της καρέκλας βοηθάει στην επιλογή του κατάλληλου ύψους ανεξάρτητα από το ύψος του χειριστή.
• Όταν τα πόδια δε στηρίζονται στο πάτωμα, το υποπόδιο βοηθάει στην ορθή στάση.
• Τα μάτια μας πρέπει να είναι σχεδόν στην ίδια ευθεία με το πάνω μέρος της οθόνης, ώστε να κοιτάζουν ευθεία ή με ελαφριά κλίση προς τα κάτω και σε απόσταση 60 με 70 εκατοστά.
• Όταν γράφουμε, το πληκτρολόγιο πρέπει να είναι ακριβώς μπροστά μας και το ποντίκι ακριβώς δίπλα.
• Το πληκτρολόγιο μπορεί να είναι ελάχιστα ανασηκωμένο (με τα υποστηρίγματα που διαθέτει). Οι καρποί μας πρέπει να στηρίζονται με ειδικά μαξιλάρια ή στηρίγματα στο επίπεδο των πλήκτρων.
Χρήση κινητών τηλεφώνων και tablets
• Σε αντίθεση με τους υπολογιστές και τα laptop που τοποθετούνται πάνω σε γραφεία τα κινητά τηλέφωνα χρησιμοποιούνται κρατώντας τα στο χέρι.
• Προτιμήστε να χρησιμοποιείτε το κινητό σας υποστηρίζοντας τους αγκώνες σας πάνω σε τραπέζι.
• Αν δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, φέρτε την οθόνη του κινητού σας στο ύψος των ματιών σας, κλείνοντας τους αγκώνες κοντά στο σώμα σας.
• Το tablet που είναι μεγαλύτερο και πιο βαρύ τοποθετείστε το πάνω σε ένα γραφείο, όπως τον υπολογιστή σας, φροντίζοντας η οθόνη του να είναι λίγο χαμηλότερα από το ύψος των ματιών σας.

Σήκωμα και μεταφορά βάρους
• Σταθείτε κοντά στο αντικείμενο που θέλετε να σηκώσετε και λυγίστε τα γόνατά σας, διατηρώντας ίσια την πλάτη σας
• Κατά την άρση του αντικειμένου από το έδαφος, δώστε ώθηση σπρώχνοντας περισσότερο με τα πόδια και όχι με την πλάτη
• Όταν κουβαλάτε το βάρος κρατήστε το κοντά στον κορμό σας και στο επίπεδο της μέσης
• Αποφύγετε να σκύβετε την μέση σας και να στρίβετε τον κορμό σας κατά την μεταφορά και την εναπόθεση ενός αντικειμένου στο έδαφος.
• Αν χρειαστεί να μετακινήσετε ένα πολύ βαρύ αντικείμενο, προτιμήστε να το σπρώξετε παρά να το τραβήξετε.
Σχολική τσάντα- γυναικεία τσάντα
• Δεν φαίνεται να επηρεάζει ιδιαίτερα την σωστή στάση του σώματος
• Προτιμήστε όμως το παιδί σας να μεταφέρει την σχολική τσάντα και στους δύο ώμους όπως και να τοποθετεί τα βιβλία κοντά στο σώμα του.
• Οι γυναίκες που κουβαλάνε την τσάντα καθημερινά στον ώμο ή στο χέρι, είναι προτιμότερο να την κουβαλάνε εναλλάξ και όχι πάντα μονόπλευρα
Κάθισμα σε καναπέ
Λανθασμένη στάση καθίσματος σε καναπέ - Καμία στήριξη στον αυχένα, κακή οσφυϊκή υποστήριξη, τάση στους οπίσθιους μηριαίους μύες.Σωστή στάση καθίσματος σε καναπέ – Σωστή υποστήριξη στον αυχένα, οσφυϊκή υποστήριξη με μαξιλάρι πίσω από την πλάτη, αποφυγή τάσης στους οπίσθιους μηριαίους μύες με μαξιλάρι κάτω από τα γόνατα και υποστήριγμα κάτω από τα πόδια, αναπαυτική θέση για τα χέρια με πλαϊνή στήριξη.

Στάση ύπνου
• Στο πλάι με μαξιλάρι ανάμεσα από τα πόδια
• Ανάσκελα με μαξιλάρι κάτω από τα γόνατα
• Αποφεύγετε να κοιμάστε μπρούμυτα πάνω στο στομάχι σας
• Χρησιμοποιείστε ένα ανατομικό μαξιλάρι που αγκαλιάζει τον αυχένα και διατηρεί την φυσιολογική λόρδωσή του
• Ένα σκληρό στρώμα συνήθως είναι προτιμότερο από ένα μαλακό γιατί προσφέρει καλύτερη στήριξη, αλλά η άνεση κατά τον ύπνο είναι σημαντική, οπότε επιλέξτε όποιο σας φαίνεται πιο βολικό
• Μην σηκώνεστε απότομα από το κρεβάτι μόλις ξυπνήσετε και όταν σηκώνεστε γυρίστε αρχικά το σώμα σας στο πλάι και χρησιμοποιείστε τα χέρια σας για να υποστηρίξετε το σώμα σας καθώς σηκώνεστε

Καθημερινές δουλειές στο σπίτι
• Όταν χρειάζεται να χρησιμοποιήσετε ένα πάγκο στην κουζίνα, φροντίστε η επιφάνεια του να μην είναι πολύ χαμηλά και να απαιτείται να σκύψετε. Είναι προτιμότερο να κάθεστε ή να βάζετε το ένα σας πόδι πάνω σε ένα σκαμνάκι αν είναι πολύ χαμηλή η επιφάνεια
• Αποφεύγετε να σκύβετε και να στρίβετε ταυτόχρονα όταν χρησιμοποιείτε χαμηλά ντουλάπια, τα κάτω ράφια του ψυγείου ή την κουζίνα σας
• Αν χρειαστεί να σκύψετε, κάντε το λυγίζοντας τα γόνατά σας, όχι την πλάτη σας
• Όταν τοποθετείτε ή βγάζετε τα ρούχα ή τα πιάτα από το πλυντήριο, προτιμήστε να το κάνετε καθισμένη σε ένα χαμηλό σκαμνάκι
• Κατά το σιδέρωμα φροντίστε η σιδερώστρα να είναι αρκετά ψηλά ώστε να μην σκύβετε. Βάλτε το ένα σας πόδι λίγο πιο μπροστά από το άλλο ή πάνω σε ένα μικρό κουτί
• Αποφύγετε πολλές στροφές στον κορμό σας και προσπαθείστε να γέρνετε τον κορμό σας λυγίζοντας τα ισχία και όχι την πλάτη σας.

Γιατί οι ασθένειες του εγκεφάλου έχουν τετραπλασιαστεί τα τελευταία 21 χρόνια;

Λαμβάνοντας υπόψιν τη δύναμη της σύγχρονης ιατρικής, αναρωτιόμαστε γιατί οι ασθένειες του εγκεφάλου αυξήθηκαν κατά τέσσερις φορές τα τελευταία χρόνια; Οι μετρήσεις των νόσων του εγκεφάλου αυξάνονται σχεδόν σε επιδημικά ποσοστά, ειδικά στο δυτικό κόσμο, αναφέρει μια νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό “Surgical Neurology International” και καταγράφεται στο site spring.org.uk.

Οι ερευνητές συνέκριναν στοιχεία για την ασθένεια του νευρικού συστήματος από το 1989 με εκείνα από το 2010 σε 21 χώρες της Δύσης. Βρήκαν ότι η άνοια αρχίζει, κατά μέσο όρο, μια δεκαετία νωρίτερα το 2010 σε σχέση με το 1989.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, τα στοιχεία είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά. Οι γυναίκες άνω των 75 ετών έχουν πάνω από πέντε φορές περισσότερους νευρολογικούς θανάτους από ό,τι είχαν πριν από δύο δεκαετίες. Η ίδια σύγκριση στους άνδρες άνω των 75 ετών δείχνει μία τριπλάσια αύξηση σε νευρολογικούς θανάτους.

Ο καθηγητής Colin Pritchard, ο οποίος ηγήθηκε της μελέτης, δήλωσε:
«Ο ρυθμός αύξησης σε ένα τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, υποδηλώνει μια σιωπηλή ή ακόμα και μια ‘κρυφή’ επιδημία, όπου περιβαλλοντικοί παράγοντες, εκτός της γήρανσης, πρέπει να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο.

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής δημιουργεί μια πολυ-διαδραστική ρύπανση του περιβάλλοντος αλλά οι αλλαγές στην ανθρώπινη νοσηρότητα, συμπεριλαμβανομένης της νευρολογικής νόσου, είναι αξιοσημείωτες και σχετίζονται με επιδράσεις του περιβάλλοντος».

Και συνεχίζει:
«Εν μέρει, μερικά από τα αποτελέσματα εξηγούνται από πιο αποτελεσματικές θεραπείες για τον καρκίνο και τις καρδιακές παθήσεις, με προόδο στην ιατρική για την καλύτερη ίαση τέτοιων σωματικών ασθενειών, ενώ υπήρξε λιγότερη πρόοδος στη θεραπεία των νευρολογικών παθήσεων.

Κυρίως όμως, δεν ευθύνεται η μακροζωία για την εμφάνιση ασθενειών που στο παρελθόν οι άνθρωποι δεν θα είχαν ζήσει αρκετό καιρό για να αναπτύξουν, αλλά ότι οι ηλικιωμένοι αναπτύσσουν νευρολογικές ασθένειες, περισσότερο από ποτέ άλλοτε.

Οι περιβαλλοντικές αλλαγές τα τελευταία 20 χρόνια έχουν σημειώσει αυξήσεις των χημικών στο ανθρώπινο περιβάλλον από το πετρέλαιο, με τη μεταφορά μέσω του αέρα, τετραπλασιασμός των μηχανοκίνητων οχημάτων, εντομοκτόνα και με σημάδια αυξητικών τάσεων στο παρασκήνιο, τα ηλεκτρο-μαγνητικά πεδία και ούτω καθεξής.

Αυτά τα αποτελέσματα δεν αποτελούν μία ευχάριστη είδηση, καθώς υπάρχουν πολλά βραχυπρόθεσμα συμφέροντα που θα θελήσουν να τα αγνοήσουν. Δεν είναι ότι θέλουμε να σταματήσουμε το σύγχρονο κόσμο, αλλά αντίθετα να τον κάνουμε ασφαλέστερο.

Ουσιαστικά, είναι καιρός να ξυπνήσουμε και να συνειδητοποιήσουμε ότι ένα σημαντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε τώρα είναι τα πρωτοφανή επίπεδα νευρολογικής πάθησης, όχι μόνο οι προηγούμενες μορφές άνοιας και σκεπτόμενοι ότι αυτό που συμβαίνει στις ΗΠΑ, θα έρθει στην Ευρώπη μία δεκαετία αργότερα».

Το τέλος του κόσμου

Το 1806 στην αγγλική πόλη του Λιντς μια κότα άρχισε να γεννά αυγά στα οποία αναγραφόταν η φράση «Ο Χριστός έρχεται». Καθώς τα νέα αυτά εξαπλώθηκαν, το συμβάν θεωρήθηκε θαύμα. Πολλοί άνθρωποι το ερμήνευσαν ως σημάδι από το Θεό και άρχισαν να πιστεύουν ότι το τέλος του κόσμου πλησίαζε. Τελικά ανακαλύφθηκε ότι ήταν μια φάρσα. Η ιδιοκτήτρια Mary Bateman, είχε γράψει τα αυγά με ένα ειδικό μελάνι και με βαναυσότητα τα επανατοποθετούσε μέσα στο σώμα της δύσμοιρης αυτής κότας. Έτσι αποδείχτηκε ότι αντί για μήνυμα Θεού, είχε «εκκολαφτεί» μια φάρσα.
Μέχρι την αποκάλυψη της φάρσας αυτής, την κότα την επισκεπτόταν πολύς κόσμος, κάνοντας τα πάντα για να την δουν έστω για λίγο, προσφέροντας έτσι κέρδη και φήμη στην ιδιοκτήτρια. Αυτοί που το εξέλαβαν ως ένα θεϊκό προφητικό μήνυμα και δεν είχαν καμιά αμφιβολία για το επικείμενο τέλος, προχώρησαν και στις κατάλληλες προετοιμασίες. Οι πιστοί στράφηκαν με θέρμη προς την θρησκεία και μετανοήσαν. Με προσευχή και καρτερικότητα περίμεναν υπομονετικά το τέλος τους.
Δεν ήταν όμως τότε η πρώτη φορά που διαψεύστηκε μια τέτοια ψευδής προφητεία για ‘το τέλος του κόσμου’ ή αλλιώς ‘το τέλος του χρόνου ή των ημερών’ ή αν θέλετε ‘την συντέλεια του σύμπαντος’.

 Από την αρχή της καταγεγραμμένης ιστορίας της ανθρωπότητας τα σενάρια και οι προφητείες για μια επερχόμενη ολοκληρωτική καταστροφή δίνουν και παίρνουν. Αρχικά, όλες οι μεγάλες θρησκείες προφητεύουν ένα καταστροφικό γεγονός στο μέλλον της ανθρωπότητας. Ακόμα και 6 αιώνες πριν την εμφάνιση του Χριστιανισμού και του Ισλάμ, στον Ζωροαστρισμό, μια από τις παλαιότερες θρησκείες που επιβιώνει μέχρι και σήμερα, βρίσκουμε την προφητεία για την καταστροφή του κόσμου, ανάμεσα σε αλλά εφιαλτικά δρώμενα και με «βροχή από βλαβερά πλάσματα αντί νερού». Μέχρι και στην Αρχαία Ελλάδα η κυριαρχία του Δία και το δωδεκάθεο δεν θεωρούνταν ότι θα είναι αιώνια. Όπως ο πατέρας του Δια, ο Κρόνος, όπως και ο παππούς του, ο Ουρανός, έτσι και αυτός θα εκθρονιζόταν κάποια στιγμή, με ό,τι μπορεί να σήμαινε η αλλαγή του κυρίαρχου Θεού για την φυσική ροη της ζωής των ανθρώπων.

Το ενδιαφέρον όμως δεν βρίσκεται στην εσχατολογία των θρησκειών, δηλαδή στον τομέα εκείνο της Θεολογίας ο οποίος ασχολείται με τα έσχατα γεγονότα της ιστορίας του κόσμου και του ανθρώπινου γένους. Το γαργαλιστικό ενδιαφέρον αναδύεται ορμητικά από την συνολική παρατήρηση της ιστορίας των αμέτρητων ψευδοπροφητών ανά τους αιώνες που, είτε εκμεταλλεύτηκαν την θρησκευτική πίστη των ανθρώπων, είτε επιτέθηκαν στην αφέλεια τους, δεν επαληθεύτηκαν ποτέ. Ευτυχώς.
Η λίστα με τις καταγεγραμμένες προφητείες της επικείμενης καταστροφής είναι ατελείωτη και θα απαιτούσε να γραφτούν βιβλία ολόκληρα ακόμα και για μια σύντομη αναφορά στην κάθε μία.
Τα σενάρια που προβλέπουν είναι τόσα πολλά και το κάθε ένα είναι γραμμένο με τέτοιο τρόπο που επιτρέπει μια πολυμορφία διαφορετικών ερμηνειών. Ακόμα και κάποιος αντιρρησίας της καταστροφής του κόσμου, στο τέλος μιας ενδελεχούς έρευνας αυτών των ψευδό-προφητειών, θα αναγκαζόταν να αποδεχτεί με σχετική άνεση βάσει των πιθανοτήτων, ότι κάποιο από αυτά τα σενάρια θα πέσει μέσα. Στο θέμα των ερμηνειών για παράδειγμα, ένας προφήτης θα μπορούσε να καταγράψει στην προφητεία του ότι ‘πύρινα πουλιά θα πετούν στον ουρανό’. Στην ερμηνεία μιας τέτοιας προφητείας σήμερα, μπορούμε να πούμε ότι εννοεί τα πολεμικά αεροσκάφη ή μετεωρίτες που πέφτουν στην Γη ή ακόμα και εξωγήινους που επιτίθενται στην ανθρωπότητα.
Μια άλλη αξιοσημείωτη παρατήρηση είναι ότι ενώ η ιστορία των καταγεγραμμένων προφητειών καταστροφής ξεκίνα δειλά μετά Χριστό, με μία να εμφανίζεται κάθε 300 με 400 χρόνια, παρατηρείται ένα κλείσιμο της απόστασης αυτής από προφητεία σε προφητεία όσο περνούν οι αιώνες. Από το 1300 μ.Χ. περίπου και μετά το παράθυρο αυτό κλείνει αρκετά και έχουμε μια προφητεία καταστροφής σχεδόν κάθε 10 χρόνια. Αισίως φτάνουμε στην εποχή μας όπου πλέον έχουμε τουλάχιστον μια τέτοια διαφορετική πρόβλεψη κάθε χρόνο. Υπάρχουν χρονιές «έμπνευσης» που μπορεί να έχουμε και περισσότερες. Όπως και στην περίπτωση της ιστορίας με την κότα και τα αυγά της που έφεραν προφητικά μηνύματα, έτσι και σήμερα οι σύγχρονοι «προφήτες» έχουν να κερδίσουν από αυτές τις μυστικιστικές προβλέψεις της καταστροφής. Αυτό γίνεται είτε με την πώληση βιβλίων, είτε με το γύρισμα ταινιών, είτε με οποιονδήποτε άλλο τρόπο μπορούν να το εκμεταλλευτούν.
Θα παρέμενε μια αρκετά διασκεδαστική ενασχόληση αν δεν υπήρχαν στο ιστορικό των συνεπειών από τέτοιες προφητείες κάποια τραγικά γεγονότα όπως για παράδειγμα, ομαδικές αυτοκτονίες πριν την επικείμενη καταστροφή. Φυσικά στις μέρες μας αυτές οι ενοράσεις του μέλλοντος δεν προέρχονται κατά το πλείστον από κάποιον χαρισματικό προφήτη αλλά από συνωμοσιολογικά σενάρια. Είτε μιλάμε για την αποκωδικοποίηση του αρχαίου ημερολογίου των Μάγια, είτε για την μαύρη τρύπα που θα δημιουργήσουν άθελα τους τα πειράματα στο CERN της Ελβετίας, βρίσκουμε συνέχεια μπροστά μας μια αναμόχλευση τέτοιων σεναρίων γαρνιρισμένη με ό,τι μπορεί να βρει ένας επίδοξος συνωμοσιολόγος. Από την ερμηνεία μιας δήλωσης ενός παγκοσμίου ηγέτη μέχρι μια συνεχιζόμενη αναφορά σε ταινίες κινουμένων σχεδίων της Disney.

Ναι, ακόμα και τα κινούμενα σχέδια γνωρίζουν κάποιο υποτιθέμενο μυστικό. Ο αριθμός Α113 έχει παρατηρηθεί να κρύβεται σε πάρα πολλές σκηνές σε κινούμενα σχέδια της Disney και της Pixar. Άδικα οι σχεδιαστές των γραφικών αυτών πάσχισαν να εξηγήσουν ότι πρόκειται για μια τιμητική αναφορά στον αριθμό της τάξης στο California Institute of Arts όπου φοίτησαν οι περισσότεροι. Οι σύγχρονες προφητείες βρίσκουν περισσότερο ενδιαφέρον της σύνδεσης αυτού του αριθμού με μυστικά των Illuminati (που αν δεν είχαν εκδοθεί τα βιβλία του Dan Brown είναι αμφίβολο πόσοι θα τους ήξεραν).
Σε ένα πράγμα όμως όλες αυτές οι «προφητείες» πέφτουν μέσα. Στην απόλυτη καταστροφή του κόσμου. Φυσικά και θα συμβεί σε κάποια χρονική στιγμή, όπως συμβαίνει σε όλους τους πλανήτες στο γνώριμο σε εμάς σύμπαν. Αν πρώτα γλιτώσουμε από την αναπόφευκτη μεγέθυνση του άστρου μας, του ήλιου, που μοιάζει απίθανο διότι η φυσική του πορεία διόγκωσης αναμένεται να κάνει την γήινη ατμόσφαιρα ακατάλληλη για την ύπαρξη ζωής. Επίσης, θα πρέπει μέχρι τότε να έχουμε ξεφύγει από φυσικά φαινόμενα όπως η πρόσκρουση κάποιου μετεωρίτη ή η έκρηξη κάποιου υπέρ-ηφαιστείου ή κάποια έντονης διακύμανση της παγκόσμιας θερμοκρασίας. Στο τέλος, για τους επιστήμονες σε περίπου 5 δισεκατομμύρια χρόνια, αυτός ο πλανήτης θα κλείσει την αυλαία της ύπαρξης του με μια θεαματική εξαΰλωσή του καθώς η μάζα του θα απορροφάται από έναν γιγάντιο και αχόρταγο Ήλιο, λίγο πριν και την δική του καταστροφή. Αλλά η επιστημονικά τεκμηριωμένη πρόβλεψη στην κοσμολογία απέχει μακράν από την προφητεία ή την κατά τόπους ερμηνεία των σημείων των καιρών.

Για τους Χριστιανούς, στην Αγία Γραφή, ακόμη και ο Ιησούς ο ίδιος, μετά από επίμονες ερωτήσεις των μαθητών του να τους αποκαλύψει την χρονική στιγμή της Δευτέρας Παρουσίας, τους είπε ότι δεν γνωρίζει το πότε θα γίνει και ότι αυτήν την γνώση την έχει αποκλειστικά και μόνο ο Πατέρας του. Ο γνωστός γάλλος φαρμακοποιός και αστρολόγος του 16ου αιώνα Μισέλ ντε Νοστρεντάμ ή Νοστράδαμος, διάσημος για τις προφητείες του, είχε αντίθετη άποψη. Σε ένα γράμμα του προς τον νεογέννητο γιο του Cesar και όχι στο διάσημο βιβλίο του Les Propheties (Οι Προφητείες), προβλέπει την καταστροφή της Γης το 3800 μ.Χ. με μια τεράστια πλημμύρα που θα πνίξει κάθε σπιθαμή εδάφους και μετέπειτα μια βροχή από μετεωρίτες που θα αποτελειώσουν ότι έχει απομείνει. Είναι ανατριχιαστικό το ότι διαλέγει ένα σενάριο που θα μπορούσε να έχει μια επιστημονική βάση με τα σημερινά δεδομένα. Το μόνο πρόβλημα που έχει η προφητεία αυτή του Νοστράδαμου είναι ότι την πρόβλεψε.
Παρόλα αυτά, σε μια θεωρητική αντιπαράθεση μεταξύ υποστηρικτών τέτοιων προφητειών και αμφισβητιών, θα ήταν ένας καλός συμβιβασμός να δεχτούν οι μεν την προφητεία του Νοστράδαμου, αν όμως πρώτα δέχονταν οι δε, ότι μέχρι τότε, δηλαδή το 3800, το θέμα αυτό θα θεωρείται λήξαν.

Κόκκινο: Χρώμα Ζωτικής Ενέργειας

Τι είναι τα χρώματα;

Τα χρώματα είναι μία κωδικοποίηση του ανθρώπινου νευρικού συστήματος για να διακρίνει τα μήκη κύματος (ή τις συχνότητες) του φωτός που προσπίπτουν στο αισθητήριο όργανο της όρασης. Τα μήκη κύματος του φωτός που διεγείρουν τον ανθρώπινο οφθαλμό κυμαίνονται από περίπου 4.000 Å (400 nm) μέχρι 7.000 Å (700 nm). Στον πίνακα φαίνεται σε γενικές γραμμές η χρωματική κωδικοποίηση του ανθρώπινου οφθαλμού. Σε κάθε μήκος κύματος (ή συχνότητα) η όραση του ανθρώπου αντιστοιχίζει και ένα χρώμα.
Όταν στο μάτι του ανθρώπου προσπέσουν δύο ακτινοβολίες με διαφορετικά μήκη κύματος η ανθρώπινη όραση συνθέτει τα χρώματα δημιουργώντας καινούργια. Έτσι για παράδειγμα αν μία φωτεινή πηγή μάς φαίνεται ότι εκπέμπει κίτρινο χρώμα μπορεί αυτή να έχει μήκη κύματος στην περιοχή από 560 nm έως 590 nm ή να εκπέμπει ταυτόχρονα κόκκινες και πράσινες ακτινοβολίες που όταν συντίθενται μας δίνουν κίτρινο χρώμα. Για τη δημιουργία των χρωμάτων δεν μας είναι απαραίτητα όλα τα μήκη κύματος του ορατού φωτός αλλά μόνο ορισμένα από αυτά. Με άλλα λόγια στηριζόμενοι σε κάποια χρώματα τα οποία ονομάζουμε βασικά ή πρωτογενή μπορούμε να συνθέσουμε τα υπόλοιπα.
Τα βασικά χρώματα που χρησιμοποιούμε για τη σύνθεση των χρωμάτων δεν είναι ίδια σε όλες τις εφαρμογές. Οι διαφορές σχετίζονται με τον τρόπο που παράγεται το φως που φτάνει στο μάτι αλλά και με το επιθυμητό οπτικό αποτέλεσμα. Το φως που βλέπουμε μπορεί να προέρχεται από απευθείας εκπομπή (π.χ. οθόνη), από απορρόφηση που οφείλεται σε ανάκλαση ή από απορρόφηση καθώς αυτό διέρχεται μέσα από ημιδιαφανή χρωματιστά υλικά.
Κατά την εκπομπή του φωτός τα μήκη κύματος «αθροίζονται» για τη δημιουργία του χρωματικού αποτελέσματος ενώ κατά την απορρόφηση του φωτός από τα υλικά τα μήκη κύματος «αφαιρούνται» και δημιουργούν το χρωματικό αποτέλεσμα. Παράλληλα η αντίληψη του φωτός από τον άνθρωπο περιλαμβάνει επιπλέον χαρακτηριστικά όπως η λαμπρότητα (brightness) και η χρωματική καθαρότητα (saturation). Με άλλα λόγια η αίσθηση του χρώματος είναι μία πολύπλοκη ανθρώπινη διαδικασία.
Για την διευκόλυνση της περιγραφής και της αναπαραγωγής των χρωμάτων δημιουργήθηκαν τα λεγόμενα χρωματικά μοντέλα. Καθένα από αυτά βασίζεται σε συγκεκριμένα βασικά (πρωτογενή) χρώματα. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι σπάνια δύο εφαρμογές φτάνουν στο ίδιο χρωματικό αποτέλεσμα ακόμη και στην περίπτωση που χρησιμοποιούν το ίδιο χρωματικό μοντέλο. Μία εικόνα φαίνεται διαφορετική σε οθόνες από διαφορετικό κατασκευαστή και δύο κόκκινες μπογιές από διαφορετικό κατασκευαστή δίνουν διαφορετικό κόκκινο χρώμα.

Βασικά χρώματα και όραση
Αν προσέξουμε τα χρώματα του φάσματος που υπάρχουν σε ένα ουράνιο τόξο ή που δίνει η ανάλυση του λευκού φωτός από ένα πρίσμα θα παρατηρήσουμε ότι μέσα σ’ αυτά δεν υπάρχουν πολλά από τα χρώματα που βλέπουμε (όπως το καφέ). Η πολυπλοκότητα, η ύπαρξη πολλών χρωματικών μοντέλων, οι δυσκολίες και τα προβλήματα που παρατηρούνται στη δημιουργία των χρωμάτων γίνονται κατανοητά αν λάβουμε υπόψη τη σύνθεση του φωτός που λαμβάνει το ανθρώπινο μάτι και τη φυσιολογία του ανθρώπινου νευρικού συστήματος που δημιουργεί την αίσθηση των χρωμάτων.
Στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ανθρώπινου ματιού υπάρχουν τα κύτταρα που ονομάζονται φωτοϋποδοχείς ή φωτοαισθητήρες. Οι φωτοϋποδοχείς περιλαμβάνουν δύο τύπους κυττάρων τα κωνία και τα ραβδία. Τα ραβδία είναι υπεύθυνα για την αντίληψη του αμυδρού φωτός ενώ τα κωνία (ή κωνικά κύτταρα) για την αντίληψη των χρωμάτων. Υπάρχουν τρία είδη κωνικών κυττάρων:
S-κωνία: είναι ευαίσθητα σε φωτόνια μικρού μήκους κύματος και παρουσιάζουν μέγιστη ευαισθησία σε μήκος κύματος περίπου 4.200 Å (420 nm). Είναι ευαίσθητα στο μπλε φως.
Μ-κωνία: είναι ευαίσθητα σε φωτόνια μεσαίου μήκους κύματος και παρουσιάζουν μέγιστη ευαισθησία σε μήκος κύματος περίπου 5.300 Å (530 nm). Είναι ευαίσθητα στο πράσινο φως.
L-κωνία: είναι ευαίσθητα σε φωτόνια μεγάλου μήκους κύματος και παρουσιάζουν μέγιστη ευαισθησία σε μήκος κύματος περίπου 5.600 Å (560 nm). Είναι ευαίσθητα στο κόκκινο φως.
Η ευαισθησία των κωνίων σε διαφορετικά μήκη κύματος οφείλεται σε φωτοευαίσθητες χρωστικές ουσίες τις φωτοψίνες οι οποίες περιέχουν κάποιες πρωτεΐνες που ονομάζονται οψίνες. Κάθε είδος κωνίου περιέχει διαφορετικές φωτοψίνες. Το φως, καθώς προσπίπτει στα κωνικά κύτταρα, τα διεγείρει ανάλογα με τα μήκη κύματος που περιλαμβάνει. Τα κωνικά κύτταρα στέλνουν σήματα που φιλτράρονται μέσα από το οπτικό νεύρο και οδηγούνται στον εγκέφαλο. Η όλη διαδικασία δημιουργεί την τελική αντίληψη των χρωμάτων από τον άνθρωπο. Κάθε χρώμα που αντιλαμβανόμαστε οφείλεται στους συνδυασμούς των σημάτων που δίνουν οι φωτοϋποδοχείς. Ετσι, τα βασικά στοιχεία τα οποία αντιλαμβάνεται το ανθρώπινο μάτι, είναι εντάσεις των Κόκκινο Πράσινο και Μπλε, σε μία πολύπλοκη διαδικασία σύνθεσης.
Η δημιουργία των φωτουποδοχέων στο μάτι καθορίζεται από ένα χρωμόσωμα που βρίσκεται στο γονίδιο Χ, που είναι φυλοκαθοριστικό. Οι γυναίκες έχουν δύο τέτοια γονίδια, ενώ οι άντρες ένα. Έτσι είναι πιο πιθανό οι άντρες να παρουσιάσουν χρωματικές ανωμαλίες από τις γυναίκες. Το χρωμόσωμα αυτό βρέθηκε να έχει τις περισσότερες διαφορές από άνθρωπο σε άνθρωπο (πάνω από 80 ποικιλίες), με αποτέλεσμα διαφορές στην αντίληψη των χρωμάτων, ειδικά ανάμεσα στο κόκκινο και το πράσινο.
Ένα 10% των γυναικών διαθέτουν τέταρτο είδος κωνίων, διαθέτοντας έτσι πραγματική τετραχρωματική όραση. Το τέταρτο αυτό είδος είναι ευαίσθητο στο κάτω μέρος των συχνοτήτων, δηλαδή προς το υπέρυθρο. Επίσης, οι άνδρες έχουν λιγότερα κωνία κατά μέσο όρο, έως 30% και αντίστοιχα περισσότερα ραβδία, βλέποντας έτσι μικρότερη ποικιλία χρωμάτων αλλά πιο καθαρά στο σκοτάδι.

Βασικά χρώματα και εφαρμογές.
Για την περιγραφή και χρήση των χρωμάτων έχουν αναπτυχθεί διάφορες προσεγγίσεις περιγραφής τους, τα Χρωματικά μοντέλα. Χρησιμοποιούν μέθοδο παρόμοια με το μάτι. Αναλύουν/συνθέτουν την εικόνα σε αρκετά μικρά ομοιόμορφα στοιχεία, τα εικονοστοιχεία (pixels), με βάση κάποιες μεθόδους. Τα επιμέρους αυτά στοιχεία θεωρούνται ομοιόμορφα. Συνήθως αποτελούνται από ένα χρώμα η τον συνδυασμό κάποιων λίγων, των βασικών του κάθε μοντέλου. Έτσι προσεγγίζουν αρκετά την εικόνα που βλέπουμε, με διαφορετική ακρίβεια το καθένα. Τα χρώματα αυτά και οι μέθοδοι διαφέρουν από μοντέλο σε μοντέλο.

Χρωματικό μοντέλο RGB
Με τα βασικά αυτά χρώματα έχει δημιουργηθεί το χρωματικό μοντέλο RGB με το οποίο μπορεί να γίνει η κωδικοποίηση όλων των χρωμάτων που εμφανίζονται σε μία οθόνη. Στην 8bit έκδοση του χρωματικού αυτού μοντέλου κάθε χρώμα μπορεί να παρασταθεί με μία τριάδα αριθμών από 0 έως 255. Το μοντέλο βασίζεται στο γεγονός ότι όταν μία οθόνη δεν εκπέμπει φως εμφανίζεται μαύρη. Τα υπόλοιπα χρώματα δημιουργούνται με υπέρθεση των τριών βασικών με συγκεκριμένη αναλογία. Τα βασικά, τα δευτερογενή χρώματα και μερικά παραδείγματα δίνονται παρακάτω στην 8bit αυτή έκδοση του μοντέλου:
Μαύρο: (0,0,0)
Λευκό: (255,255,255)
Κόκκινο: (255,0,0)
Πράσινο: (0,255,0)
Μπλε: (0,0,255)
Κίτρινο: (255,255,0)
Γαλάζιο: (0,255,255)
Μοβ (Magenta): (255,0,255)
Πορτοκαλί: (255,102,0)
Το μοντέλο αυτό μπορεί να παρασταθεί με έναν κύβο χρωμάτων σε ένα καρτεσιανό σύστημα συντεταγμένων. Στην αρχή των αξόνων είναι η κορυφή του κύβου που αντιστοιχεί στο μαύρο χρώμα, ενώ στις κορυφές του κύβου που βρίσκονται πάνω στους άξονες βρίσκονται τα βασικά χρώματα (Κόκκινο, Πράσινο, Μπλε). Τα δευτερογενή χρώματα βρίσκονται στις τρεις κορυφές του κύβου που βρίσκονται απέναντι από τα αντίστοιχα βασικά χρώματα και στην κορυφή απέναντι από το μαύρο βρίσκεται το λευκό. Κάθε χρώμα στο σύστημα αυτό προσδιορίζεται από ένα σημείο στον κύβο με τρεις συντεταγμένες. Στη διαγώνιο μεταξύ μαύρου και λευκού βρίσκονται όλες οι αποχρώσεις του γκρι.
Το Κόκκινο ή ερυθρό είναι μαζί με το κίτρινο και το μπλε ένα από τα τρία βασικά χρώματα του ορατού φωτός και αντιστοιχεί σε μήκος κύματος 625-760 nm. Βασικό χρώμα, χαρακτηρίζεται εκείνο που δεν προκύπτει από ανάμειξη άλλων. Η ακτινοβολία που αντιστοιχεί σε χαμηλότερη συχνότητα δεν είναι ορατή και ονομάζεται υπέρυθρη. Το κόκκινο είναι επίσης ένα από τα τρία βασικά χρώματα του συστήματος απεικόνισης RGB (Red – Green – Blue) που χρησιμοποιείται στις έγχρωμες οθόνες υπολογιστών.

Αγαπάτε το κόκκινο;
Είναι αδιαμφισβήτητα ένα χρώμα πολύ δυνατό και είναι συνώνυμο με την ευτυχία, την αγάπη, την λαμπρότητα. Αυτά ακριβώς θέλετε να μεταδώσετε στους άλλους για σας όταν το επιλέγετε. Επειδή ακριβώς είναι χρώμα που τραβάει και μαγνητίζει το βλέμμα, δεν χρησιμοποιείται εύκολα από ανθρώπους εσωστρεφείς και συνεσταλμένους. Ίσως σας αρέσει να προκαλείτε, είτε απλώς τονίζοντας με μια κόκκινη πινελιά την εκρηκτική πλευρά της προσωπικότητας σας, είτε σοκάροντας με μια πανδαισία κόκκινου χρώματος. Σίγουρα δεν σας αρέσει να μένετε στην αφάνεια, αν σκεφτεί κανείς ότι το κόκκινο είναι το πιο «εμπορικό», ίσως και το πιο «προκλητικό» χρώμα. Οι Κινέζοι το συνδέουν με το στοιχείο της φωτιάς και είναι το χρώμα της ζωτικής ενέργειας του «κι» και όποιος αγαπάει το κόκκινο έχει μέσα του πολύ απ’ αυτά τα δύο.
Ένα τόσο δυνατό χρώμα δεν θα μπορούσε παρά να προκαλεί αντιφατικά συναισθήματα: είναι το χρώμα που «ανοίγει πόρτες», που ελκύει, προσκαλεί, γι’ αυτό πολλές πόρτες εισόδου στην Κίνα βάφονται παραδοσιακά κόκκινες, κι απ’ την άλλη είναι το χρώμα που λέει «στοπ» απαγορεύει, προειδοποιεί, όπως ο φωτεινός σηματοδότης που μας επιβάλλει να μην κάνουμε βήμα παρακάτω. Με ένα κόκκινο πουκάμισο στο κατάλληλο τόνο κάθε συνέντευξη για εργασία ή συνεργασία ευοδώνεται με τον πλέον άριστο τρόπο. Σε ένα κλασικό ντύσιμο με γήινα ή του πάγου χρώματα απαραίτητα τα κόκκινα νύχια ή κόκκινο μαντήλι, στον ανάλογο χρωματικό τόνο.
Σε πολεμικές επιχειρήσεις, τα κόκκινα μεταξωτά εσώρουχα [που αγγίζουν το δέρμα] είναι «όπλο» για αντρες και γυναίκες κυνηγούς. Το κόκκινο είναι χρώμα ΝΙΚΗΣ, που δεν δέχεται συμβιβασμούς κι όταν περιβάλλεστε με την Δύναμη του, αυτήν την Δύναμη αποπνέετε. Ή είναι κόκκινο ή δεν είναι, γι’ αυτό και όταν αναμειχθεί με περισσότερο μαύρο ή άσπρο, παύει απλούστατα να λέγεται κόκκινο, λέγεται αντίστοιχα μπορντώ ή ροζ και η επίδραση του πάνω μας είναι εντελώς διαφορετική.
Το κόκκινο, σαν το χρώμα του αίματος, ασκούσε και ασκεί άμεση και πολύ έντονη επιρροή πάνω στους ανθρώπους μέσα στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού. Του απέδωσαν πολλές ιδιότητες, ιδιαίτερα θεραπευτικές. Κατά το μεσαίωνα φορούσαν ένα κόκκινο ρούχο για να προστατευτούν από αρρώστιες όπως η οστρακιά και η ιλαρά, οι Γαλάτες χρησιμοποιούσαν ένα κόκκινο φανελένιο πανί για να πέσει ο πυρετός και οι Άγγλοι, ακόμη και σήμερα φοράνε στα μωρά ένα κόκκινο μεταξωτό κατά του πόνου των δοντιών που βγαίνουν.
Το χρώμα αυτό είναι συνδεδεμένο με ποικίλους συμβολισμούς. Από την αρχαιότητα κόκκινες ήταν οι χλαμύδες των στρατιωτών της αρχαίας Σπάρτης και των Μακεδόνων, από αυτούς το πήραν οι Ρωμαίοι αλλά και οι Βυζαντινοί (το πορφυρό χρώμα στα ενδύματα και τα πέδιλα ήταν προνόμιο του αυτοκράτορα). Σήμερα στη λογοτεχνία αλλά και στην καθημερινή γλώσσα συνδέεται με τη φωτιά, τον έρωτα και τις διάφορες εκφάνσεις του (π.χ. «κόκκινα τριαντάφυλλα» αλλά και «κόκκινα φανάρια»), το θυμό και τον κίνδυνο («κόκκινο πανί»).
Στα σήματα κυκλοφορίας το κόκκινο χρώμα συμβολίζει την απαγόρευση ή τον κίνδυνο, τα κόκκινα φώτα στο πίσω μέρος του αυτοκινήτου προειδοποιούν, η κόκκινη σημαία στις παραλίες απαγορεύει την κολύμβηση λόγω καιρικών συνθηκών, ενώ αποτελεί διεθνές σήμα κινδύνου για τα πλοία όταν κάνουν πετρέλευση. Η χρήση επίσης των κόκκινων φωτοβολίδων σημαίνει κίνδυνος. Τα οχήματα της πυροσβεστικής, οι σειρήνες των οχημάτων και τα ροτορ-αλάρμ φώτα της έχουν το χρώμα της φωτιάς, ενώ ο Ερυθρός Σταυρός και η Ερυθρά Ημισέληνος χρησιμοποιούν το χρώμα αυτό στα σύμβολά τους εντός λευκού πάντα φόντου, γενικότερα ως σύμβολο του «απυρόβλητου» και της προσφοράς βοήθειας.
Το κόκκινο είναι το αγαπημένο χρώμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, χρησιμοποιήθηκε από τα σοσιαλιστικά και εργατικά κόμματα και μετά το 1917 ταυτίστηκε πολιτικά με τη Ρωσική Επανάσταση, τη Σοβιετική Ένωση και τα κομμουνιστικά κόμματα.
Στο χώρο του αθλητισμού το κόκκινο χρώμα, μόνο του ή σε συνδυασμό με κάποιο άλλο, ταυτίζεται με την υποστήριξη σε συγκεκριμένους συλλόγους (ερυθρόλευκοι, κυανέρυθροι, κλπ) ή εθνικές ομάδες. Η ποδοσφαιρική ομάδα “Ολυμπιακός” έχει τους περισσότερους αριθμητικά οπαδούς, γιατί χρησιμοποιεί το κόκκινο χρώμα. Είναι επίσης το αγαπημένο χρώμα των κατασκευαστών ταχύτατων αυτοκινήτων πολυτελείας. Σημειώνεται επίσης ότι Ι.Χ. οχήματα με κόκκινο χρώμα πολλές φορές επισύρουν μεγαλύτερα ασφάλιστρα. Στα αυτοκίνητα ιδανικό είναι το κίτρινο χρώμα, αν κάποιος επιλέξει χρώμα.
Κόκκινο χρώμα στο σπίτι: Το κόκκινο χρώμα τραβάει περισσότερο την προσοχή, μας «τσιτώνει» μας κάνει πιο ετοιμοπόλεμους και αυξάνει τους καρδιακούς παλμούς! Γι’ αυτό και δεν θα πρέπει να το χρησιμοποιούμε τουλάχιστον σαν βασικό χρώμα στους τοίχους του σπιτιού μας, ιδιαίτερα στην κρεβατοκάμαρα. Ομως μπορεί να χρησιμοποιηθεί στις λεπτομέρειες και στα αντικείμενα για να δώσει ζωντάνια και “Ζωτική Ενέργεια”

Κόκκινο χρώμα και marketing.
Στο marketing το κόκκινο χρώμα ξυπνά τις αισθήσεις. Το κόκκινο χρώμα έχει σχέση με την πείνα, την όρεξη και όχι μόνο! Έχει να κάνει με το πως επηρεάζει τον εγκέφαλό μας: όταν κοιτάμε κόκκινο χρώμα, εκκρίνονται ενδορφίνες στον οργανισμό μας, με αποτέλεσμα να διεγείρεται το αίσθημα της πείνας και της όρεξης! Στο αίσθημα της πείνας στοχεύουν εστιατόρια και καταστήματα γρήγορου φαγητού βάφοντας τους τοίχους τους κόκκινους. εταιρείες που έχουν επιλέξει το κόκκινο χρώμα είναι: Coca-Cola, McDonald’s, Goody’s, Kellogg’s, ΙΟΝ.
Η Coca-Cola είναι κόκκινη ενώ ο τηλεφωνικός κολοσσός AT&T είναι μπλέ και αυτό δεν αποτελεί φυσικά σύμπτωση. Η κατάλληλη επιλογή του χρώματος είναι σημαντική για τη δημιουργία μιας θετικής εικόνας στους χρήστες. Επιπλέον, το χρώμα παίζει μεγάλο ρόλο στο επίπεδο της “αναγνώρισης” του προϊόντος. Διεγείρει τις αισθήσεις, μεταδίδοντας ακαριαία το μήνυμα με τρόπο που κανένα άλλο μέσο δεν μπορεί να πετύχει.

Το κόκκινο, σε συνδιασμό με το λευκό είναι το χρώμα των Χασασίνων. Ο όρος ασασίνοι (αγγλ. assassins) προήλθε από παραφθορά της λέξης χασασίν ή χασισίν  δηλαδή “αυτός που τρώει χασίς” από τους Σταυροφόρους. Οι δολοφόνοι εκτελούσαν τις πράξεις τους υπό την επήρεια χασίς, το οποίο τους δινόταν ως μια πρόγευση για τις απολαύσεις που θα γεύονταν στους ουράνιους κήπους που περιγράφει το Κοράνιο, μετά την εκτέλεση της αποστολής τους. Στις λατινογενείς γλώσσες και στα αγγλικά, από την παραφθορά του όρου προήλθαν οι λέξεις για τον “δολοφόνο” Ιδρυτής του τάγματος ήταν ο Χασάν-ι-Σαμπάχ, άνθρωπος με εντυπωσιακή καλλιέργεια και ανελέητο χαρακτήρα. Είναι αυτοί που ξεκίνησαν τις πολιτικές δολοφονίες. Τα μέλη του τάγματος, που ανέλαβαν να εκτελούν πολιτικές δολοφονίες, ονομάστηκαν “αυτοθυσιαζόμενοι” Το τάγμα των Ασασίνων εμφανίζεται στο βιβλίο του Ουμπέρτο Έκο, Το Εκκρεμές του Φουκώ. Στο βιβλίο του Νταν Μπράουν, Πεφωτισμένοι, ο δολοφόνος των υποψηφίων Παπών είναι Ασασίνος. Όμως και οι δυό τους ακολούθησαν -αντέγραψαν- την κλασική τριλογία των Ρόμπερτ Άντον Γουίλσον και Ρόμπερτ Σία “Illuminatus” που θεωρείται από τα κορυφαία μυθιστορήματα της αμερικανικής underground λογοτεχνίας. Illuminatus: Το μάτι της πυραμίδας, Illuminatus: Το χρυσό μήλο, Illuminatus: Λεβιάθαν.

Ακόμη αναρωτιέσαι τι είναι το χρώμα;
Το χρώμα είναι μια δύσκολη έννοια. Πώς προκύπτει η απεριόριστη σειρά αποχρώσεων ανάμεσα στο μαύρο και στο άσπρο; Για τον Αριστοτέλη αυτές εκπέμπονταν από τα αντικείμενα. Επτά «είδη» χρωμάτων έμπαιναν σε μια σειρά που ένωνε το μαύρο με το άσπρο και όλα τα άλλα φτιάχνονταν από τον συνδυασμό αυτών των ειδών με διαφορετικούς τρόπους. Σήμερα ξέρουμε ότι το χρώμα ενός αντικειμένου εξαρτάται από τις συχνότητες του φωτός που αυτό απορροφά και αντανακλά. Το χρώμα δεν καταλαμβάνει μια γραμμή αλλά έναν τρισδιάστατο χώρο – οι διαστάσεις είναι τρεις επειδή ο αμφιβληστροειδής μας έχει τρεις τύπους φωτοευαίσθητων κωνίων οι οποίοι είναι συντονισμένοι σε διαφορετικά φάσματα συχνοτήτων.
Αυτή η «τριχρωματική» θεώρηση των χρωμάτων επιτρέπει στους σχεδιαστές γραφικών, στις τηλεοράσεις και στις οθόνες των ηλεκτρονικών υπολογιστών να δημιουργούν εκατομμύρια χρώματα χρησιμοποιώντας μόνο τρεις συχνότητες φωτός – σε γενικές γραμμές, αυτές του κόκκινου, του πράσινου και του μπλε. Υπάρχουν και άλλοι τρόποι αναπαράστασης της πλήρους κλίμακας των χρωμάτων. Ορισμένοι δεν λειτουργούν αναμειγνύοντας συγκεκριμένα χρώματα: π.χ., ένας τρόπος είναι η μεταβολή της φωτεινότητας, του τόνου και του κορεσμού. Τρεις ανεξάρτητες μεταβλητές είναι όμως πάντα απαραίτητες για να παραχθεί η κλίμακα των χρωμάτων που βλέπουμε.

Γκρόστεστ. Η ουσία σε 400 λέξεις!
Όλα αυτά φαίνεται ότι ήταν απόλυτα σαφή για τον επίσκοπο Γκρόστεστ. Έχοντας γεννηθεί το 1174 στην κομητεία του Σάφολκ της Ανατολικής Αγγλίας και ενώ δίδασκε, στη δεκαετία του 1220, Θεολογία στην Οξφόρδη, ο Γκρόστεστ διατύπωσε τη θεωρία του για το χρώμα με 400 λέξεις στα λατινικά, χωρίς μαθηματικούς όρους ή διαγράμματα. «Το κείμενο είναι απίστευτα πυκνό» λέει ο ιστορικός Τζάιλς Γκάσπερ, επικεφαλής της ομάδας Ordered Universe.
Σηματοδοτεί επίσης μια σημαντική στροφή από την προηγούμενη γραμμή σκέψης. Κατ’ αρχάς, λέει ο Γκρόστεστ, τα χρώματα δεν υπάρχουν από μόνα τους αλλά αποτελούν μια ιδιότητα των αλληλεπιδράσεων του φωτός και της ύλης. «Το χρώμα είναι φως που ενσωματώνεται σε ένα διάφανο μέσο» γράφει. Δεύτερον, τα χρώματα σχηματίζονται γλιστρώντας σε τρεις κλίμακες: από τα «clara» στα «obscura», από τα «multa» στα «pauca» και από το «purum» στο «impurum». Η λευκότητα, προσθέτει, είναι μια ακραία έκφραση που παράγεται από τον συνδυασμό των clara, multa και purum. Η περιγραφή αυτή μοιάζει πολύ με τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε το χρώμα σήμερα. «Σε εννοιολογικό επίπεδο το κείμενο του Γκρόστεστ ταιριάζει πολύ με τις σύγχρονες απόψεις περί χρώματος» λέει η Χάνα Σμίθσον, ψυχολόγος της αντίληψης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και μέλος της ομάδας Ordered Universe.
Οι ιδέες του επισκόπου είναι δύσκολο να διευκρινιστούν περισσότερο καθώς δεν ορίζει με ακρίβεια τους όρους του. Ενα λεξικό λατινικών όρων θα έδινε ως μετάφραση τις λέξεις «ανοιχτά», «σκούρα», «πολλά», «λίγα», «καθαρό» και «νοθευμένο», ποια είναι όμως η σχέση με τους σύγχρονους τρόπους περιγραφής των χρωμάτων; «Κάναμε κάποιες υποθέσεις: αναρωτηθήκαμε αν οι διαστάσεις που περιγράφει αφορούν τη φωτεινότητα ή κάτι αντίστοιχο με τον κορεσμό ή τον τόνο, π.χ.» λέει η κυρία Σμίθσον. «Δεν είναι όμως εύκολο να βρούμε μια ικανοποιητική απάντηση».

Εν κατακλείδι τι είναι τα χρώματα; Τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από φως και ενέργεια. Γι’ αυτό κάθε κύτταρο του σώματος μας είναι ευαίσθητο σ’ αυτά. Γι’ αυτό και μπορούμε να τα νιώσουμε, με τις αισθήσεις μας και όχι μόνο με τα μάτια. Οι τυφλοί μπορούν να «νιώσουν» τις δονήσεις των χρωμάτων και να ξεχωρίσουν τα χρώματα π. χ. πάνω σε μεταξωτά μαντήλια μόνο με το άγγιγμα: το μπλε τους ησυχάζει, το μωβ τους χαλαρώνει, το πορτοκαλί τους εμπνέει χαρά.
Με τις διαβαθμίσεις τους τα χρώματα και με τις εντάσεις τους που έχουν αμέτρητες εναλλαγές και παίζουν συνεχώς με το φως, μας παραπέμπουν σε συναισθήματα και αποκαλύπτουν κάτι από μας. Τα χρώματα επιδρούν πάνω στο σώμα και επηρεάζουν τις συμπεριφορές μας. Με τα χρώματα που επιλέγουμε, όσο κι αν δεν το φανταζόμαστε, μεταφέρουμε μηνύματα. Δεν αποκαλύπτουμε μόνο το γούστο στην εξωτερική μας εμφάνιση αλλά κάτι από τον εσωτερικό μας κόσμο. Δεν επιλέγουμε ποτέ ένα χρώμα τυχαία, ούτε άλλωστε κι αυτό μας επιλέγει τυχαία.

Η μόδα των αρχαίων - Τα παλιότερα ενδύματα και αξεσουάρ που έχουν βρεθεί

Αν νιώθετε ότι σε κάποια ρούχα σας έχει αρχίσει να φαίνεται η ηλικία τους, πού να δείτε αυτά που ξεπήδησαν από το χρονοντούλαπο της Ιστορίας!
Οι άνθρωποι άρχισαν να καλύπτουν το σώμα τους με ρούχα πριν από 170.000 χρόνια περίπου, την ίδια ώρα που οι παλιότερες ίνες που ξέρουμε ότι χρησιμοποίησε ο πρωτόγονος πρόδρομός μας είναι 34.000 ετών.
Τα ευρήματα των ενδυμάτων μόνο εύκολα δεν είναι, καθώς τα οργανικά υλικά από τα οποία αποτελούνται (όπως το δέρμα) αποσυντίθενται γρήγορα, κι έτσι μόνο μια χούφτα έχουν εντοπιστεί σε παγκόσμια κλίμακα.
Από τα οποία μάθαμε φυσικά πως οι πρόγονοί μας είχαν γούστο, καθώς οι διαφορές με τα σημερινά ενδύματα μόνο χαώδεις δεν είναι…

Παλιότερο κόσμημα: 130.000 χρόνια

Πρόσφατα, το 2015, ομάδα αρχαιολόγων ανακοίνωσε πως βρήκε το παλιότερο κόσμημα που ανασύρθηκε ποτέ: οχτώ νύχια από αετό που εντοπίστηκαν σε χώρο διαβίωσης του Νεάντερνταλ στην Κροατία. Τα νύχια του αρπακτικού φέρουν χαρακτηριστικές τομές, εγκοπές και χνάρια από κορδόνι, ακόμα και ίχνη από βερνίκωμα είναι ορατά σε αυτό που μοιάζει να είναι το παλιότερο περιδέραιο ή βραχιόλι που έχουμε βρει. Το κόσμημα έρχεται να ανατρέψει τη θεωρία περί πρωτόγονου ανθρώπου των σπηλαίων, καθώς υποδεικνύει ότι ήταν φτιαγμένο για αισθητικούς ή τελετουργικούς σκοπούς, κάτι που αποδεικνύει αναπτυγμένη νόηση και οργανωμένη κοινωνική ζωή. Και καθώς το αντικείμενο χρονολογείται τουλάχιστον 80.000 χρόνια πριν από την εμφάνιση του σύγχρονου ανθρώπου, είναι αδύνατο να το έχει κλέψει ή αντιγράψει ο Νεάντερνταλ το κόσμημα…

Παλιότερο παπούτσι: 9.300 χρόνια

Τα παλιότερα παπούτσια ανακαλύφθηκαν σε κοιλάδα του Όρεγκον το 1938 και αποτελούνται από πλεγμένες ίνες φλοιού. Αρκετά δείγματα εντοπίστηκαν στο σημείο, αν και το παλιότερο χρονολογείται μεταξύ 9.300-10.000 ετών. Οι αρχαιολόγοι υποθέτουν ότι το σανδάλι τυλιγόταν γύρω από τον αστράγαλο και κατόπιν δενόταν στην άλλη πλευρά. Όσο για το παλιότερο δερμάτινο παπούτσι, αυτό ανακαλύφθηκε σε ανασκαφή στην Αρμενία το 2010, είναι γυναικείο και η ηλικία του είναι τουλάχιστον 5.500 ετών.

Παλιότερη κορώνα: 6.000 χρόνια

Η κορώνα περιλαμβανόταν ανάμεσα σε 400 ακόμα ευρήματα που ξέθαψε η σκαπάνη σε σπήλαιο της ισραηλινής ερήμου κοντά στη Νεκρά Θάλασσα το 1961. Χρονολογείται από την Εποχή του Χαλκού (4000-3300 π.Χ.), είναι καμωμένη από χαλκό και είναι διακοσμημένη με πέντε φιγούρες στην κορυφή της (δύο πουλιά, δύο πόρτες και μια παράσταση που πιστεύεται ότι αντιπροσωπεύει τη λαβή του ξίφους). Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν πάντως πως η κορώνα δεν φοριόταν από κάποιον βασιλιά, αλλά χρησιμοποιούταν σε τελετές ή ήταν κάποιο ταφικό έθιμο…

Παλιότερη φούστα: 5.900 χρόνια

Το αρμενικό σπήλαιο στο οποίο ανακαλύφθηκε το παλιότερο δερμάτινο παπούτσι φιλοξενεί έναν ακόμα θησαυρό, την παλιότερη φούστα του κόσμου. Στη νοτιοανατολική Αρμενία βρέθηκε λοιπόν το υπόλειμμα αυτό φούστας, που υποδεικνύει ότι είναι φτιαγμένη από καλάμια. Το αρχικό της σχήμα είναι αδύνατο να ανασυγκροτηθεί, ενώ δεν ξέρουμε επίσης αν φοριόταν από γυναίκα ή άντρα. Παραμένει πάντως το παλιότερο είδος φούστας που έχουμε βρει στην οικουμένη…

Παλιότερο φόρεμα: 5.000 χρόνια

Το αποκαλούν συχνά το παλιότερο ολοκληρωμένο είδος ρούχου που έχει ποτέ εντοπιστεί, καθώς το φόρεμα που ανασύρθηκε από αιγυπτιακό νεκροταφείο λίγο έξω από το Κάιρο το 1913 χρονολογείται από την Πρώτη Δυναστεία του Παλαιού Βασιλείου. Το φόρεμα είναι φτιαγμένο από λινό και αποδεικνύει ότι το λινό ήταν ένα από τα πρώτα υφάσματα που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος για να καλύψει το σώμα του. Η σημασία του ευρήματος έπρεπε όμως να περιμένει άλλα 60 χρόνια για να αναδειχθεί, καθώς στην αρχική ανασκαφή του 1913 είχε περάσει στα «ψιλά»…

Παλιότερο παντελόνι: 3.000 χρόνια

Το παλιότερο παντελόνι του κόσμου βρέθηκε το 2014 σε τάφο στην Κίνα και παρά τα χρονάκια και την ταλαιπωρία του από τη χρήση, παραμένει σε αρκετά καλή κατάσταση. Τρία είδη υφάσματος έχουν υφανθεί μαζί για την παρασκευή του, την ίδια ώρα που ο σχεδιασμός του μοιάζει αρκετά με τα σύγχρονα αντίστοιχά του. Οι επιστήμονες θεωρούν πως τα παντελόνια εξελίχθηκαν από άλλα είδη ρουχισμού στην περιοχή πριν από 4.000 χρόνια, όταν οι ανάγκες της ιππασίας ανάγκασαν τις νομαδικές φυλές να καταφύγουν σε πιο άνετα και ανθεκτικά ενδύματα.

Παλιότερες κάλτσες: 1.600 χρόνια

Πολύ νεότερες από τα υπόλοιπα πανάρχαια ρούχα, οι παλιότερες κάλτσες που έχουν ποτέ ανασυρθεί από τη λήθη της Ιστορίας χρονολογούνται κάπου μεταξύ 250-420 μ.Χ. Θεωρούνται ρωμαιο-αιγυπτιακές και εντοπίστηκαν σε ταφικό μνημείο της Κεντρικής Αιγύπτου στα τέλη του 19ου αιώνα. Το μάλλινο και κατακόκκινο ζευγάρι κάλτσες έχει μάλιστα φτιαχτεί με μια επίπονη και πολύ αργή τεχνική ραψίματος, κάτι που υποδεικνύει ότι ανήκε σε προβεβλημένη προσωπικότητα της τοπικής κοινωνίας…