Καλό διατροφικό προϊόν το σουβλάκι (πίτα με γύρο) λένε οι Βρετανοί!

  

Σχετικά πρόσφατα το σουβλάκι κατέκτησε το πιστοποιητικό 'καλού διατροφικού προϊόντος', υπό προϋποθέσεις, από το Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ.

Για εμάς τους Έλληνες, το σουβλάκι είναι πολύ περισσότερο από ένα απλό fast food, όπως θέλουν να πιστεύουν οι υπόλοιποι λαοί. Βλέπετε η ιστορία του τυλίγεται με λαδόκολλα και αναδύει μυρωδιές από αχνιστό χοιρινό και ευωδιαστό τζατζίκι (ίσως και με μια μουσική υπόκρουση από το συρτάκι του Ζορμπά, στο βάθος).

Έτσι, με αυτό το άρθρο θέλουμε να εξετάσουμε τι σημαίνει το σουβλάκι, όχι μόνο διατροφικά.

Οβελίσκος ο Ελληνικός!

Το σουβλάκι πρωτοπαρουσιάζεται στην Αρχαία Ελλάδα, καθώς ήταν γνωστό με την ονομασία 'οβελίσκος' (από τη λέξη οβελός = σούβλα). Εμφανίζεται δε μεταξύ άλλων στα έργα του Αριστοφάνη, του Ξενοφώντος, του Αριστοτέλη.

Μια απλή συνταγή από μικρά κομμάτια κρέατος, καρφωμένα κατά μήκος σε ένα 'δαυλό' μαζί με μια φέτα ψωμί, όχι πολύ μακριά από τη σημερινή του μορφή, ιδίως όταν το επιλέγουμε σαν 'καλαμάκι' με λίγο ψωμί, στο σουβλατζίδικο, στην ταβέρνα ή στον υπαίθριο και πλανόδιο πωλητή -αφού το μόνο που χρειάζεται είναι μια πρόχειρη ψησταριά-.

Χαρακτηριστική είναι η αναφορά του Αθηναίου στο έργο του Δειπνοσοφιστές, όπου ο Ηγήσιππος στο 'Οψαρτυτικό' του, (δηλ. στον οδηγό μαγειρικής που συνέταξε), αναφέρει ένα έδεσμα που λεγόταν 'κάνδαυλος'. Άλλωστε παρόμοιες αναφορές ανευρίσκονται και στην Ομήρου Ιλιάδα.

Τυλιχτή…ιστορία

Έκτοτε και στο πέρασμα των χρόνων το συναντάμε σε πολλούς πολιτισμούς και σε διάφορες παραλλαγές. Από την ασιατική μέχρι την αραβική, την ισπανική ή ακόμα και τη γαλλική κουζίνα, η ιδέα του τυλιγμένου κρέατος σε κάποιο είδος πίτας ή απλά χαρτί, μαζί με διάφορα συστατικά όπως λαχανικά και μπαχαρικά απαντάται παντού.

Σε ρωμαϊκά κείμενα του 1ου αιώνα μ.Χ. (με εντόσθια), στην Κωνσταντινούπολη μετά την άλωση αλλά και στη νεοελληνική εποχή, όπου παίρνει τη σημερινή του μορφή, τυλιγμένο μέσα σε πίτα από άλευρο, με λίγο τζατζίκι, τομάτα και κρεμμύδι.

Αλλοτρίωση

Όντας λοιπόν πολυπολιτισμική λιχουδιά και χωρίς κοινωνικούς ή ταξικούς περιορισμούς, το σουβλάκι αναπτύχθηκε, τροποποιήθηκε, αλλοιώθηκε και αλλοτριώθηκε, τουλάχιστον γαστριμαργικά. Πλέον το βρίσκουμε με κοτόπουλο, γύρο, ντόνερ, σουτζούκι, ακόμα και λουκάνικο.

Μπορεί να περιέχει δε πατάτες τηγανιτές, μουστάρδα, σος, κέτσαπ, μαρούλι, λάχανο (κυπριακό), πάπρικα κτλ. Σε κάθε περίπτωση βέβαια, η πατροπαράδοτη αξία παραμένει ίδια. Ισχύει όμως το ίδιο και διατροφικά;

Θρεπτικό γεύμα ή…θερμιδική βόμβα;

Για τη θρεπτική αξία του σουβλακιού έχουν ειπωθεί και γραφτεί πολλά κι αυτό λόγω της ποικιλίας στη σύσταση που μπορεί να έχει. Στη βασική του μορφή ζυγίζει περίπου 180-200 γραμμάρια και αποτελείται από πίτα 60-70 γραμμαρίων και χοιρινό κρέας 40-50 γραμμαρίων, τομάτα και τζατζίκι.

Εμπεριέχει όλα τα μακροθρεπτικά συστατικά (υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λίπη), βιταμίνες του συμπλέγματος Β (θειαμίνη, νιασίνη, κυανοκοβαλαμίνη κτλ) και άλλα ιχνοστοιχεία και μέταλλα, αναλόγως και τη γέμιση. Αποκλείοντας όμως τις υπόλοιπες παραλλαγές και εμμένοντας στο κλασικό σουβλάκι, παρατηρούμε ότι δύο βασικά χαρακτηριστικά, δηλαδή το περίσσιο λίπος στο χοιρινό κρέας και το λάδι στην πίτα μπορούν να το εκτινάξουν από τις 300 θερμίδες περίπου (όπου προσθέτοντας και μια σαλάτα αποτελεί ένα πλήρες και συνάμα ελαφρύ γεύμα), στις 500! Αν κιόλας προσθέσουμε τηγανιτές πατάτες και κάποια σος, τότε σίγουρα ξεπερνάμε τις 700!

Προσέχουμε για να…έχουμε!

Ακόμα, έτσι προσλαμβάνουμε αυξημένες ποσότητες χοληστερόλης και κορεσμένων λιπαρών. Και, καλό είναι να αναλογιστούμε τόσο την ποιότητα του κρέατος όσο και του λαδιού, που είναι συνήθως φοινικέλαιο. Το χοιρινό θα πρέπει να είναι περιεκτικότητας 15-22% σε λιπαρά και το λάδι να χρησιμοποιείται το πολύ μια φορά για το ψήσιμο και μετά να πετιέται, καθώς το συγκεκριμένο οξειδώνεται και δημιουργεί πολικά πολυμερή (καρκινογόνες ουσίες) πολύ εύκολα.

Πολλές φορές μάλιστα οι πρώτες ύλες είναι αμφιβόλου ποιότητας και το καλαμάκι θα έχει πολύ λίπος και η πίτα πολύ (και μάλλον ξαναχρησιμοποιημένο) λάδι για λόγους οικονομίας ή και γεύσης. Εντούτοις όλα τα παραπάνω είναι δύσκολα να τα ξεχωρίσετε παραμόνο αφού θα έχετε ήδη φάει, οπότε φροντίστε αν είναι δυνατόν να γνωρίζετε τον εστιάτορα, να ζητάτε αλάδωτη πίτα και καλαμάκι κοτόπουλο, ιδίως αν προσέχετε το βάρος, τη χοληστερόλη, ή γενικά τη διατροφή σας …

Το υγιεινό όμως, είναι και γευστικό;

Δεν έχετε παρά να πειραματιστείτε στο σπίτι. Ψωνίστε πίτες ολικής άλεσης (θα εκπλαγείτε με τη γεύση τους!) και ψήστε τις στα κάρβουνα με καλαμάκι από άπαχο χοιρινό (αφαιρέστε τα λιπαρά κομμάτια, είναι ορατά), ή κοτόπουλο ή γαλοπούλα.

Δοκιμάστε συνταγές με γέμιση από λαχανικά όπως ντομάτα, μαρούλι, πιπεριές, μανιτάρια, ψιλοκομμένο καρότο, κτλ. με σος γιαουρτιού ή μουστάρδας με διάφορα μπαχαρικά και μυρωδικά όπως κόκκινο πιπέρι, κύμινο, μαϊντανό και άλλα.

Σουβλάκι με…σφραγίδα!

Έτσι, αν δεν είστε από τους πολύ νοσταλγικούς καλοφαγάδες, θα έχετε ένα πλούσιο αλλά και ελαφρύ γεύμα στο πιάτο σας με…πιστοποίηση υγιεινής διατροφής. Πράγματι, σχετικά πρόσφατα το σουβλάκι κατέκτησε το πιστοποιητικό 'καλού διατροφικού προϊόντος', υπό προϋποθέσεις, από το Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ.

Εφόσον το κρέας είναι άπαχο και 'καθαρό' (από συγκεκριμένα μέρη του ζώου), η πίτα από αλεύρι ολικής αλέσεως, το αλάτι ελάχιστο και η ντομάτα βιολογικής καλλιέργειας, χωρίς τις υπόλοιπες 'προστιθέμενες αξίες' όπως είναι πατάτες τηγανητές και τα λάδια, μπορείτε να το ευχαριστηθείτε άφοβα.

Άλλωστε το σουβλάκι είτε έτσι είτε αλλιώς, θα είναι πάντα το αγαπημένο μας σουβλάκι, που ανέθρεψε γενιές και γενιές Ελλήνων και…όχι μόνο. Καλή σας όρεξη!

Ο θρύλος του αθάνατου νερού

Ένας θρύλος, που έχει τις ρίζες του στην πολύ αρχαία εποχή της ανάπτυξης του ανθρώπινου γένους, είναι και αυτός που κάνει λόγο για την πολύ πιθανή ύπαρξη ενός «ελιξηρίου», το οποίο καθιστά τον άνθρωπο... αθάνατο!

 

Ο μυστηριακός αυτός παμπάλαιος θρύλος θέλει το θαυματουργό αυτό ποτό να βρίσκεται κρυμμένο καλά μέσα σε μια υπέρτατη μυστική κρύπτη, όπου πρέπει κάποιος να μπει μετά από πολλές περιπέτειες, για να κατορθώσει να το αποκτήσει.

 

Φυσικά η γιγαντιαία στον ευρασιατικό χώρο και ιστορία μορφή του Αλέξανδρου του Μέγα ήταν αναπόφευκτο να συνδεθεί από τους λαούς της υπερ-ηπείρου αυτής και με αυτόν τον μαγευτικό θρύλο.

 

Στις επόμενες παραγράφους προσπαθούμε να αφηγηθούμε σε γενικές γραμμές την κύρια εκδοχή αυτής της μυθιστορίας (εφόσον υπάρχουν και μερικές άλλες, οι οποίες εντούτοις δεν είναι τόσο κοινά αποδεκτές, όπως αυτή που παρουσιάζουμε εδώ).

 

Συνδέεται δε με τη μυστηριακή πράγματι μορφή της ετεροθαλούς αδελφής του, της Κύνας ή Κυνάνης, η οποία αγαπούσε παθολογικά τον αδελφό της και για να τον φροντίζει έπραξε ως εξής. Τη στιγμή που ξεκινούσε η εκστρατεία των Ελλήνων προς ανατολάς, για την πολιτισμική κατάκτηση της Ασίας, η Κύνα – επειδή βέβαια δεν μπορούσε να πάει μαζί με τους πολεμιστές – σκέφτηκε ένα τέχνασμα: ντύθηκε σαν... άντρας-στρατιώτης και κατ’ αυτόν τον τρόπο μπόρεσε να ακολουθήσει το στράτευμα, στο πλάι του πολυαγαπημένου της αδελφού! Μαζί του βρέθηκε σε όλες τις μοναδικές περιπέτειες που εκείνος έζησε και μόνο ύστερα από πολύ καιρό αποκαλύφτηκε η πραγματική της ταυτότητα...

 

[Ακολουθεί η παράθεση του θρύλου του αθάνατου νερού.]

Τον καιρό που ο Αλέξανδρος με τον στρατό του καθόταν και ξεκουραζόταν στην Ινδία, η αδελφή του, η Κύνα, σκέφτηκε να βάλει μπροστά ένα σχέδιο που είχε στο μυαλό από πολύ καιρό. Ήταν η ευκαιρία μεγάλη και δεν ήθελε να την χάσει, γιατί μπορεί να μην ξαναπαρουσιαζόταν.

 

Πήγε λοιπόν σε έναν γέρο σοφό Ανατολίτη και του ζήτησε να της πει πού μπορεί να βρει το αθάνατο νερό και πώς να το χρησιμοποιήσει για να κάνει τον λατρεμένο της αδελφό αθάνατο. Είχε βάλει τάμα της ζωής της κάτι τέτοιο και δεν μπορούσε να εγκαταλείψει ποτέ της αυτή την ιδέα! Ρώτησε λοιπόν τον σοφό μάντη και περίμενε με αγωνία την απάντησή του.

 

Εκείνος, αφού στοχαζόταν για ώρες πολλές, τελικά άνοιξε τα μάτια του και απάντησε στην Κύνα: «Το αθάνατο νερό βρίσκεται στο μεγάλο σπήλαιο της φωτιάς. Είναι όμως πολύ επικίνδυνο και σχεδόν αδύνατο να καταφέρει κάποιος να μπει εκεί μέσα και να βγάλει το νερό. Η σπηλιά καλύπτεται από φοβερή φωτιά και κανένας ποτέ δεν μπόρεσε να την περάσει ζωντανός»!...

 

Η Κύνα, χωρίς κανέναν δισταγμό, είπε στον γερο-σοφό ότι για χάρη του Αλεξάνδρου και προκειμένου εκείνος να αποκτούσε την αθανασία ήταν έτοιμη να κατέβει ακόμα και στον άσπλαχνο Άδη! Δεν φοβόταν να πεθάνει για τον Αλέξανδρο και θα διακινδύνευε με μεγάλη της χαρά τη ζωή της για εκείνον!

 

Ύστερα ο σοφός της είπε ότι το αθάνατο νερό θα έπρεπε κάποιος να το πιει ακριβώς την στιγμή που θα ήταν έτοιμος να πεθάνει και όταν πια είχε χαθεί κάθε ελπίδα. Αν τύχαινε να το πιει πιο πριν, τότε όχι μόνο δεν θα χρησίμευε να τον βοηθήσει, αλλά θα του στοίχιζε και τη ζωή! Η Κύνα ευχαρίστησε τον Ασιάτη μάντη και έσπευσε χωρίς να χάσει λεπτό για το μεγάλο σπήλαιο της φωτιάς, να πάει και να πάρει το πολυπόθητο αθάνατο νερό.

 

Μετά από αρκετές και κουραστικές μέρες, η Κύνα έφτασε επιτέλους μπροστά στο τρομακτικό σπήλαιο. Πράγματι ήταν εντελώς αδύνατο για κάποιον θνητό να καταφέρει να περάσει τις γιγαντιαίες φλόγες που σκέπαζαν την είσοδο του σπηλαίου και κατάκαιγαν τα πάντα.

Η Κύνα όμως δεν απογοητεύτηκε καθόλου: γεμάτη αγάπη για τον Αλέξανδρο και έχοντάς τον συνέχεια στο νου της, πέρασε τόσο γρήγορα ανάμεσα απ’ τις φωτιές, που αυτές ούτε που την άγγιξαν!

 

Μέσα το σπήλαιο ήταν τεράστιο και βαθύ. Παρόλα αυτά η ηρωική Κύνα βρήκε τελικά το αθάνατο νερό που ανάβλυζε από έναν τοίχο και τρισευτυχισμένη γέμισε μια ολόκληρη φιάλη. Ύστερα δεν έχασε ούτε στιγμή: πέρασε πάλι σαν τον άνεμο την φλεγόμενη είσοδο της σπηλιάς και πήγε πίσω στον αδελφό της και το στράτευμά του, που ετοιμαζόταν πια να εγκαταλείψει την Ινδία.

Η Κύνα κράτησε μυστικό απ’ όλους το μεγάλο της κατόρθωμα. Ήταν όμως πολύ ευχαριστημένη που μια μέρα, όποτε κι αν αυτή ερχόταν, θα έδινε στον Αλέξανδρο να πιει απ’ το θαυματουργό [Ιδού τώρα η συνέχεια και το τέλος της περιπέτειας με το αθάνατο νερό.]

 

Όταν κάποτε ο Αλέξανδρος αρρώστησε βαριά από πυρετό και έπεσε κατάκοπος στο κρεβάτι, ήταν πλέον προ του θανάτου. Όλοι όσοι τον γνώριζαν από παλιά, δεν πίστευαν στα μάτια τους πώς αυτός ο νέος ακόμα άντρας, ο παντοδύναμος κάποτε και ανίκητος Αλέξανδρος, ο βασιλιάς του κόσμου, είχε μείνει έτσι αδύναμος, σαν να ήταν κάποιος γέροντας... Τον έριξαν κάτω οι κακουχίες του πολέμου και η υπερπροσπάθεια της κατάκτησης του κόσμου...

 

Η Κύνα ήταν συνεχώς στο πλευρό του αδελφού της και φρόντιζε γι’ αυτόν, να απαλύνει τον πόνο του και να τον γεμίζει αδιάκοπα με ελπίδα. Όμως οι γιατροί έβλεπαν τον Αλέξανδρο να χειροτερεύει μέρα με την ημέρα και να πλησιάζει όλο και πιο πολύ προς τον θάνατο... Είπαν λοιπόν κάποια μέρα στην Κύνα ότι δεν υπήρχαν πια ελπίδες για να σωθεί ο αδελφός της και ότι σύντομα θα περνούσε την Αχερουσία λίμνη, για να μπει στον κόσμο των νεκρών...

 

Η Κύνα όμως δεν απογοητευόταν: είχε καλά κρυμμένο το μυστικό της, που δεν ήταν άλλο απ’ το αθάνατο νερό. Το είχε πάντοτε καλά φυλαγμένο και όταν πια είδε ότι η υγεία του αδελφού της δεν θα γινόταν ποτέ καλά, έβαλε μπροστά το σχέδιό της.

 

Όταν λοιπόν ο Αλέξανδρος έφτασε πια στο κατώφλι του θανάτου και ζήτησε απ’ την Κύνα να του βάλει λίγο κρασί να πιει, τότε εκείνη έριξε μέσα στο ποτήρι του λίγο από το φίλτρο της αθανασίας. Ο Αλέξανδρος όμως, αν και μισοπεθαμένος, κατάλαβε ότι η Κύνα κάτι του έριξε μες στο κρασί του και αμέσως κατάλαβε ότι ήταν το αθάνατο νερό. Αυτός όμως δεν ήθελε να πιει ποτέ του κρασί ανάμεικτο με νερό, έστω κι αν αυτό ήταν το νερό της αιώνιας ζωής!

 

Αποφάσισε λοιπόν να ξεγελάσει την αδελφή του, στέλνοντάς την έξω να φωνάξει τους στρατιώτες για να πιούν δήθεν όλοι μαζί. Η Κύνα τον υπάκουσε αμέσως και τότε αυτός άρπαξε την ευκαιρία: άλλαξε το ποτήρι του μ’ εκείνο της αδελφής του, λέγοντας μέσα του πως αν ήταν αυτό πράγματι το αθάνατο νερό, τότε ας έμενε αθάνατη η Κύνα για να τον θυμάται παντοτινά!

 

Όταν η κοπέλα γύρισε στη σκηνή, ανυποψίαστη πήρε το ποτήρι με το φίλτρο της αθανασίας και το ήπιε μονορούφι στην υγειά του Αλεξάνδρου. Όταν κατάλαβε τι είχε στην πραγματικότητα συμβεί ήταν πια πολύ αργά... Ο Αλέξανδρος, αφού ήπιε το τελευταίο του κρασί, έπεσε κάτω ετοιμοθάνατος. Η τελευταία ώρα είχε πια έρθει...

 

Έμεινε έτσι η Κύνα αθάνατη... Και ο θρύλος την θέλει έπειτα να έχει μεταμορφωθεί σε γοργόνα και να τριγυρνάει στις θάλασσες του κόσμου, ρωτώντας τους καπετάνιους των πλοίων: «Ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος»; Και αν εκείνος απαντήσει: «Ναι», τότε του δίνει τις ευλογίες της για το καλό ταξίδι. Αν όμως της απαντήσει: «Όχι», τότε πνιγμένη απ’ τη στενοχώρια ταράζεται και προκαλεί απίστευτες τρικυμίες στα πελάγη...

Η επίδραση του Facebook στη ζωή μας, η αναπαραγωγή του φθηνού μας εαυτού στο κυνήγι της αποδοχής

Εάν λίγα χρόνια πριν μου λέγανε ότι η ερώτηση του μέλλοντος θα ήταν "έχεις facebook", θα κοίταγα απορημένος. Ήρθε η μέρα όμως που αυτό έγινε πραγματικότητα.

Οι διαπροσωπικές σχέσεις πέρασαν σε νέο επίπεδο και η προθυμία μας να ξεμπροστιάζουμε κάθε τι προσωπικό και ιδιωτικό μας, χωρίς κανένας να μας υποχρεώνει άμεσα έγινε και αυτό αυτονόητο.
Πλέον δε φωτογραφιζόμαστε για την ανάμνηση μιας ωραίας στιγμής, αλλά για να προβάλλουμε τις φωτογραφίες μας στο facebook, ξορκίζοντας ανασφάλειες και ταΐζοντας τη ματαιοδοξία του ασήμαντου στα σημαντικά εαυτού μας. Ανέραστη διαδικασία κάθε φωτογραφία, κρύα, υποκριτική διαδικασία.
Μέχρι χθες περπατούσαμε στο δρόμο αποπνέοντας ο ένας στον άλλο μυστήριο και γοητεία για αυτό που μέσα μας κρυμμένο μας έκανε δεκαδικούς πολύπλοκους, σήμερα όλοι ακέραιοι απολαμβάνουμε το μεγαλείο της απολυτότητας και μεγαλοπιανόμαστε πίσω από ηλεκτρονικά προφίλ, ενός εαυτού που η κοινωνία μας ζήτησε να έχουμε.
Και άντε και όλα αυτά γίνανε και τώρα μαζεμένοι όλοι μαζί, σε γειτονιές του ένα κλικ μακριά, χαίρουμε μιας συμφωνίας μυστικής, γιατί και πάλι αναλωνόμαστε σε φθηνές λέξεις; Γιατί οι σκέψεις μας είναι μαγνήτες εύκολης αποδοχής και επιβράβευσης μασημένης τροφής, μικροκλιματικής εμβέλειας; Αφού ξέρεις ότι τα "θέλω σου" είναι άλλο χρώμα, γιατί βλέπεις τα πράγματα φιλτραρισμένα μέσα από τους φακούς της μόδας και των τάσεων; Γιατί δε σπας τα δεσμά του κοινωνικού προτύπου που σε κρατάει ημιτελή σαν άνθρωπο;
Σήμερα άφησες ένα μήνυμα στον τοίχο σου.
Σε έκανε καλύτερο άνθρωπο; Επηρέασες δημιουργικά τα γύρω μάτια; Τόλμησες να μιλήσεις για όσα αφορούν τη ζωή σου; Έδωσες τροφή για λίγους; Μήπως τελικά η φράση σου βρίσκει συμπόνια σε μερικά "likes" ικανοποιώντας την εγωκεντρικότητά σου;
Πόσο πολύ πρέπει να ψάξει κανείς να βρει μηνύματα ουσίας και σκέψεις με τόλμη σε αυτό το "facebook". Δεν ζούμε σε εποχές αθώες, κάποιοι παίζουν με το μυαλό μας, ένα μέσο σαν το "facebook" που η ροή και η μετάδοση ειδήσεων και μηνυμάτων γίνεται με τόσο γρήγορους ρυθμούς πρέπει να έχει μέρα με τη μέρα πιο βαθιά μηνύματα. Δημοσιεύσεις για να κάνουμε ο ένας τον άλλον καλύτερο.
Προστασία της ιδιωτικότητάς μας και σεβασμό στον εαυτό μας, με ανάλωση λιγότερου χρόνου σε παιχνίδια και δραστηριότητες δίχως ουσία, που γίνονται εθιστικές και πολλές φορές αυτοσκοπός για πολλούς χρήστες αυτού του ιστού κοινωνικής δικτύωσης.
Η προβολή ενός fashion εαυτού που ζει πολλά και είναι μέσα σε όλα, καλό είναι να γίνει προβολή θετικών μηνυμάτων. αξιόλογων ιδεών και καθημερινών σκέψεων με κριτική σκοπιά. Όλα τα άλλα πυροτεχνήματα δεν έχουν το ανάλογο φως στη ζωή μας, παρά μόνο αποθεώνουν βιτρίνες και συντηρούν μια κατάσταση σπατάλης νοημοσύνης.
Εάν ισχύει ότι ο Θεός ξέρει τα πάντα για σένα, τότε μη δίνεις στο Θεό σου ανεξέλεγκτα στοιχεία για τη ζωή σου, αδειάζοντας με ευκολία κάθε γωνιά του μυαλού σου. Μη μένεις γυμνός με δική σου πρωτοβουλία.
Ο Θεός της εποχής είναι η Google. Ρώτα τη Google ποιος είσαι, τι κάνεις, με ποιους μιλάς, τι λες, τι πιστεύεις τι ελπίζεις και τι μισθό παίρνεις. Εύκολα θα πάρεις απαντήσεις. Όσο βέβαια οι σκέψεις σου είναι η αναπαραγωγή ενός υποκριτικού εαυτού, ψηφοθηρικών προθέσεων "like" δεν έχεις τίποτα να φοβάσαι...

ΥΓ: Κάνοντας ένα "google search" τη φράση "facebook privacy" διαπίστωσα ότι δεν υπάρχει στα αυτόματα αποτελέσματα που εμφανίζονται (πατώντας facebook pri___). Τόσο πολύ δεν έχει ενδιαφερθεί κανείς άλλος να κάνει ποτέ ανάλογο ψάξιμο, η μήπως η google επιμελώς μας δείχνει μόνο αυτό που θέλει να δούμε;

Τρόποι με τους οποίους ο εγκέφαλός μας διαστρεβλώνει την πραγματικότητα

Η γνώση που συγκεντρώνουμε από τις επιστημονικές μελέτες εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πως ερμηνεύουμε τα στοιχεία.

Οι ερμηνείες, όμως, υπακούν στους ίδιους κανόνες που διέπουν τις αντιλήψεις μας για την πραγματικότητα. Είναι γεμάτες παραδοχές, γενικεύσεις, παραλείψεις και λάθη.
Στις κοινωνικές επιστήμες, αυτά τα λάθη αποκαλούνται γνωστικές προκαταλήψεις. Αυτές οι προκαταλήψεις είναι ενσωματωμένες τόσο στους αντιληπτικούς και τους συναισθηματικούς μηχανισμούς του εγκεφάλου όσο και στους γνωστικούς.
Μέχρι να φτάσει η αντιληπτική πληροφορία στη συνείδηση, το άτομο έχει προλάβει να την μετατρέψει σε κάτι καινούργιο και μοναδικό. Αυτή η ανακατασκευή της πραγματικότητας αποτελεί το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίζουμε τα πιστεύω μας για τον κόσμο.
Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των πιστεύω μας παίζει επίσης η λογική, η ορθή σκέψη και η κοινωνική συναίνεση. Οι παράγοντες αυτοί επηρεάζουν και τον τρόπο με τον οποίο κατανοούμε τον κόσμο. Αν εντοπίσουμε αυτές τις προκαταλήψεις, μπορούμε να γίνουμε πιο πιστοί.
Τα τελευταία 50 χρόνια, ερευνητές, επιστήμονες, ψυχολόγοι και κοινωνιολόγοι ταυτοποίησαν εκατοντάδες γνωστικές, κοινωνικές και συμπεριφορικές διαδικασίες, αλλά και διαδικασίες λήψης αποφάσεων.
Παρακάτω, συγκέντρωσα 27 προκαταλήψεις τις οποίες θεωρώ απαραίτητες για την αξιολόγηση των αντιλήψεών μας και των πιστεύω μας για τον κόσμο.
Η προκατάληψη της οικογένειας.
Όλοι μας έχουμε την προδιάθεση να πιστεύουμε αυτόματα τις πληροφορίες που μας παρέχουν μέλη της οικογένειάς μας και στενοί φίλοι. Από τότε που γεννιόμαστε, ο εγκέφαλός μας βασίζεται σε αυτά τα άτομα, γι’ αυτό και τείνουμε να αποδεχόμαστε τον κόσμο χωρίς να ελέγχουμε τα γεγονότα.
Η προκατάληψη της εξουσίας.
Τείνουμε να πιστεύουμε ανθρώπους που κατέχουν θέσεις ισχύος και γοήτρου. Τους θεωρούμε πιο αξιόπιστους, χωρίς να ελέγχουμε τις πηγές τους.
Η προκατάληψη της γοητείας.
Θεωρούμε πιο αξιόπιστους τους πιο ψηλούς και γοητευτικούς ανθρώπους, επειδή ο εγκέφαλός μας έλκεται από αυτό που τον ευχαριστεί αισθητικά. Οι πιο ευπαρουσίαστοι άνθρωποι έχουν περισσότερες πιθανότητες να μας πείσουν.
Η προκατάληψη της επιβεβαίωσης.
Έχουμε την τάση να δίνουμε έμφαση σε πληροφορίες που στηρίζουν τα πιστεύω μας, ενώ υποσυνείδητα αγνοούμε ή απορρίπτουμε πληροφορίες που τα αντικρούουν. Από τη στιγμή που τα πιστεύω μας έχουν ενσωματωθεί στο νευρικό μας κύκλωμα, στοιχεία που αντιτίθεται σε αυτά δεν μπορούν πολλές φορές να εισβάλλουν στις υπάρχουσες διαδικασίες του εγκεφάλου.
Η προκατάληψη της αυτοεξυπηρέτησης.
Σε συνδυασμό με την προκατάληψη της επιβεβαίωσης, εμφανίζουμε επίσης την τάση να συντηρούμε πεποιθήσεις που ευνοούν τα προσωπικά μας συμφέροντα και τους προσωπικούς μας στόχους.
Η προκατάληψη της ομάδας.
Υποσυνείδητα, υιοθετούμε ευνοϊκή μεταχείριση για τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας μας και σπάνια αμφισβητούμε τα πιστεύω τους, επειδή ο εγκέφαλός μας είναι έτσι κατασκευασμένος, ώστε να αναζητά τη συμφωνία με τους γύρω του.
Η προκατάληψη για άτομα εκτός ομάδας.
Γενικά, απορρίπτουμε ή υποτιμούμε τα πιστεύω ανθρώπων που δεν ανήκουν στην ομάδα μας, κυρίως όταν οι πεποιθήσεις τους διαφέρουν αισθητά από τις δικές μας. Επιπλέον, έχουμε τη βιολογική προδιάθεση να αναστατωνόμαστε όταν ερχόμαστε σε επαφή με ανθρώπους διαφορετικού εθνοτικού και πολιτιστικού υποβάθρου – έστω κι αν είναι μέλη της ομάδας μας.
Η προκατάληψη της κοινωνικής συναίνεσης.
Όσο περισσότερο οι άλλοι συμφωνούν μαζί μας, τόσο περισσότερο πιστεύουμε ότι οι πεποιθήσεις μας είναι αληθινές. Αντίθετα, όσο περισσότερο διαφωνούν οι άλλοι μαζί μας, τόσο πιθανότερο είναι να καταπιέσουμε και να αμφισβητήσουμε τα ίδια μας τα πιστεύω – ακόμα κι όταν είναι σωστά.
Η προκατάληψη του πλήθους.
Αυτή η προκατάληψη αντικατοπτρίζει την τάση μας να υιοθετούμε το σύστημα πεποιθήσεων της ομάδας στην οποία ανήκουμε. Όσο περισσότεροι άνθρωποι μας περιβάλλουν, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να τροποποιήσουμε τα πιστεύω μας για να ταιριάζουν με τα δικά τους.
Η προκατάληψη της προβολής.
Συχνά υποθέτουμε, χωρίς να το επαληθεύουμε, ότι τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας μας έχουν παρόμοια πιστεύω, παρόμοιες ηθικές αξίες και βλέπουν τον κόσμο μέσα από τα μάτια μας. Η CIA περιγράφει αυτή την προκατάληψη ως τη νοοτροπία “όλοι σκέφτονται όπως εμείς” και τη θεωρεί μια από τις πιο επικίνδυνες – επειδή οι διαφορετικοί πολιτισμοί και οι διαφορετικοί τύποι ανθρώπων (όπως οι τρομοκράτες) δεν σκέφτονται όπως εμείς.
Η προκατάληψη της προσμονής.
Όταν ψάχνουμε για πληροφορίες, ή όταν κάνουμε κάποια έρευνα, έχουμε την τάση να “ανακαλύπτουμε” αυτό ακριβώς που ψάχνουμε. Στην ιατρική, οι διπλά τυφλές μελέτες έχουν σκοπό να εξαλείψουν αυτή τη διαβρωτική προκατάληψη.
Η προκατάληψη των “μαγικών αριθμών”.
Οι αριθμοί επηρεάζουν τα πιστεύω μας εξαιτίας των ισχυρών ποσοτικών λειτουργιών του εγκεφάλου. Όσο πιο μεγάλος και υποβλητικός είναι ένας αριθμός, τόσο μεγαλύτερη είναι και η συναισθηματική του αντίδραση. Κι αυτή με τη σειρά της ενδυναμώνει την εμπιστοσύνη μας στην πληροφορία που προσδιορίζεται ποσοτικά.
Η προκατάληψη της πιθανότητας.
Μας αρέσει να πιστεύουμε ότι είμαστε πιο τυχεροί από τους άλλους και ότι μπορούμε να καταπολεμήσουμε τις ανισότητες (άτομα με κατάθλιψη τείνουν να πιστεύουν το αντίθετο). Αυτή η αισιοδοξία είναι επίσης γνωστή ως η προκατάληψη του τζογαδόρου.
Αν στρίψεις ένα νόμισμα, και φέρεις κορώνα 9 φορές στη σειρά, οι περισσότεροι άνθρωποι θα στοιχηματίσουν πολλά λεφτά ότι την επόμενη φορά θα είναι γράμματα. Φυσικά, οι πιθανότητες παραμένουν ίδιες κάθε φορά που στρίβεις ένα νόμισμα: πάντα υπάρχουν 50 τοις εκατό πιθανότητες να φέρεις γράμματα.
Επίσης, όλοι κουβαλάμε “μαγικές” προκαταλήψεις από την παιδική μας ηλικία. Έτσι, πολλοί ενήλικες, κυρίως οι τζογαδόροι, έχουν πάνω τους διάφορα φυλαχτά (ένα τετράφυλλο τριφύλλι, ένα λαγοπόδαρο, ένα νόμισμα) που υποτίθεται ότι τους φέρνουν τύχη.
Η προκατάληψη της αιτίας-αποτελέσματος.
Ο εγκέφαλός μας έχει την προδιάθεση να κάνει συνειρμούς ανάμεσα σε δύο γεγονότα, ακόμη κι όταν δεν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ τους. Αν πιεις κάποιο βότανο και σου περάσει το κρυολόγημα, τότε αποδίδεις την ανάρρωσή σου στο βότανο αυτό, έστω κι αν σε αυτό συνέβαλαν στην πραγματικότητα δεκάδες άλλοι άσχετοι παράγοντες.
Η προκατάληψη της ευχαρίστησης.
Τείνουμε να πιστεύουμε ότι οι ευχάριστες εμπειρίες αντικατοπτρίζουν μεγαλύτερες αλήθειες απ’ ό,τι οι δυσάρεστες εμπειρίες. Εν μέρει επειδή τα κέντρα ευχαρίστησης του εγκεφάλου βοηθούν στον έλεγχο της δύναμης των αντιλήψεων, των αναμνήσεων και των σκέψεων.
Η προκατάληψη της προσωποποίησης.
Δείχνουμε ιδιαίτερη προτίμηση στο να δίνουμε αρετές έμψυχων όντων σε άψυχα αντικείμενα. Επίσης. συνηθίζουμε να δίνουμε ανθρώπινη μορφή ή μορφή ζώου σε αφηρημένα ερεθίσματα (σκιές, συγκεχυμένους θορύβους, κ.λπ.). Αυτή η αντιληπτική και γνωστική λειτουργία πυροδοτεί διάφορες δεισιδαιμονίες.
Η προκατάληψη της αντίληψης.
Ο εγκέφαλός μας υποθέτει αυτόματα ότι οι αντιλήψεις και τα πιστεύω μας αντιπροσωπεύουν αντικειμενικές αλήθειες για τον εαυτό μας και τον κόσμο. Εξ ου και η έκφραση “Αν δεν το δω, δεν το πιστεύω”.
Η  προκατάληψη της επιμονής.
Όταν πιστεύουμε σε κάτι, επιμένουμε ότι είναι αληθινό, ακόμη κι όταν έχουμε στη διάθεσή μας στοιχεία που λένε το αντίθετο. Και όσο περισσότερο συντηρούμε ορισμένες πεποιθήσεις, τόσο πιο βαθιά εντυπώνονται στο νευρικό μας κύκλωμα.
Η προκατάληψη της ψευδούς μνήμης.
Ο εγκέφαλός μας τείνει να συγκρατεί για περισσότερο χρονικό διάστημα ψευδείς απ’ ότι αληθείς μνήμες. Επίσης, είναι εύκολο να εμφυτεύσεις ψευδείς μνήμες σε άλλους όταν υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες και οι πληροφορίες είναι αληθοφανείς.
Η προκατάληψη της θετικής μνήμης.
Όταν αναπολούμε το παρελθόν, τείνουμε να ωραιοποιούμε τα γεγονότα και να τους δίνουμε μια πιο θετική δύναμη από την πραγματική.
Η προκατάληψη της λογικής.
Έχουμε την τάση να πιστεύουμε επιχειρήματα που μας φαίνονται πιο λογικά. Επίσης, συνηθίζουμε να αγνοούμε πληροφορίες που δεν μας φαίνεται ότι βγάζουν νόημα. Όπως έχει πει ο Γουίλιαμ Τζέημς: “Κατά κανόνα, δεν πιστεύουμε τα γεγονότα και τις θεωρίες που φαίνονται άχρηστες”.
Η προκατάληψη της πειθούς.
Όταν διαφωνούμε για κάποιο θέμα, πιστεύουμε συνήθως εκείνον που έχει πιο δραματικά και συναισθηματικά επιχειρήματα για μια άποψη. Ο εγκέφαλός μας τείνει να συντονίζεται με τους καλούς ομιλητές, με αποτέλεσμα αν κινδυνεύουμε να πιαστούμε αιχμάλωτοι των συναισθημάτων και των πεποιθήσεών τους.
Η προκατάληψη του πρώτου.
Δίνουμε περισσότερο βάρος και θυμόμαστε πιο εύκολα ονόματα και πληροφορίες που αναγράφονται πρώτα σε μια λίστα.
Η προκατάληψη της αβεβαιότητας.
Ο εγκέφαλός μας δεν συμπαθεί την αβεβαιότητα και την αοριστία. Γι’ αυτό, από το να μην είμαστε σίγουροι, προτιμάμε είτε να πιστεύουμε είτε να μην πιστεύουμε.
Η προκατάληψη των συναισθημάτων.
Τα δυνατά συναισθήματα συνήθως παρεμποδίζουν τη λογική και την ορθή κρίση. Ο θυμός έχει την τάση να μας δημιουργεί την πεποίθηση ότι έχουμε δίκιο και το σωστό με το μέρος μας. Η αγωνία υπονομεύει αυτήν ακριβώς την πεποίθηση, ενώ η κατάθλιψη επισκιάζει τις αισιόδοξες πεποιθήσεις.
Η προκατάληψη της δημοσιότητας.
Οι εκδότες βιβλίων, εφημερίδων και περιοδικών προτιμούν να εκδίδουν έργα με αίσιο τέλος, ενώ απορρίπτουν έργα με αρνητική έκβαση. Έτσι, μια έρευνα που δεν έχει επίδραση στον κόσμο έχει λιγότερες πιθανότητες να δημοσιευθεί σε σχέση με ένα εύρημα με θετικά αποτελέσματα. Μια άλλη διάσταση αυτής της προκατάληψης είναι η τάση των αναγνωστών να θεωρούν αυτόματα αλήθεια ό,τι δημοσιεύεται, ακόμη κι αν αποτελεί δημοσίευμα του κίτρινου τύπου.
Η προκατάληψη του τυφλού σημείου.
Τελευταία, αλλά πολύ σημαντική, είναι η προκατάληψη που οι επιστήμονες αποκαλούν “προκατάληψη του τυφλού σημείου”. Οι περισσότεροι άνθρωποι αδυνατούν να συνειδητοποιήσουν πόσες γνωστικές προκαταλήψεις έχουν στην πραγματικότητα ή πόσο συχνά πέφτουν θύμα αυτών τους των προκαταλήψεων.
Οι διαφημιστές και οι πολιτικοί έχουν πλήρη επίγνωση αυτών των τυφλών σημείων και στοχεύουν επίτηδες στις δικές μας προκαταλήψεις για να πουλήσουν τα προϊόντα ή τις ιδέες τους. Ως ένα βαθμό, όλοι μας χειραγωγούμε τους άλλους προκειμένου να τους πείσουμε να ενστερνιστούν τα δικά μας πιστεύω.
Το κάνουν οι γονείς με τα παιδιά τους, οι δάσκαλοι με τους μαθητές τους, οι ερευνητές με τους συναδέλφους τους, οι εραστές μεταξύ τους. Δυστυχώς, συχνά το κάνουμε χωρίς να συνειδητοποιούμε τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες του άλλου.

Από το βιβλίο “Γιατί Πιστεύουμε”, Άντριου Νιούμπεργκ και Μ.Ρ. Γουόλντμαν, εκδόσεις ΑΒΓΟ και ο αγγλικός τίτλος: “Why We Believe What We Believe: Uncovering Our Biological Need for Meaning, Spirituality, and Truth”

Δικαίαρχος: Ένας αρχαίος Μεσσήνιος φιλόσοφος και γεωγράφος

Ο Δικαίαρχος υπήρξε γνωστός φιλόσοφος της αρχαιότητος, της Περιπατητικής Σχολής, γεωγράφος και ιστορικός, που έζησε τον 4ο αι. π. Χ. Κατήγετο από την Μεσσήνη της Σικελίας, αλλά πέρασε το μεγαλύτερο μέρος του βίου του στην κυρίως Ελλάδα, και ιδιαιτέρως στην Πελοπόννησο. Ο πατέρας του ονομάζετο Φειδίας.

Ο Δικαίαρχος υπήρξε μαθητής του Αριστοτέλους, συμφώνως προς την μαρτυρία του Κικέρωνος, αλλά και φίλος του Θεοφράστου, εξέχοντος μαθητού επίσης και συνεχιστού του Αριστοτέλους. Ο Δικαίαρχος αφιέρωσε ορισμένα από τα έργα του στον Θεόφραστο.
Από κάποιες αποσπασματικές αναφορές στα έργα του Δικαιάρχου, συμπεραίνουμε ότι πρέπει να απέθανε γύρω στο 285 π.Χ. Ο Δικαίαρχος έχαιρε της εκτιμήσεως των αρχαίων για την φιλοσοφία του και το ευρύ πεδίο των γνώσεών του,συμφώνως προς τον Κικέρωνα και τον Ουάρρωνα.
Τα έργα του, αν και πολυάριθμα, ελάχιστα διεσώθησαν, και αυτά αποσπασματικά. Συνέγραψε έργα γεωγραφικά, πολιτικά, ιστορικά και φιλοσοφικά. Δυστυχώς, τα έργα του εχάθησαν πλην ορισμένων αποσπασμάτων και άλλων αποσπασματικών αναφορών σε άλλους συγγραφείς.
Μπορούμε να διακρίνουμε τα έργα του σε:
α) Γεωγραφικά.

1) Περί των εν Πελοποννήσω ορών, όπου επιχειρείται καταμέτρηση του ύψους των ορέων της Πελοποννήσου, όπως μας αναφέρουν ο Πλίνιος και ο Σουίδας.
2) Γης Περίοδος. Το έργο αυτό περιείχε γεωγραφικούς χάρτες του τότε γνωστού κόσμου, που συνέταξε ο Δικαίαρχος και τους παρέδωσε στον Θεόφραστο, συμφώνως προς τον Διογένη Λαέρτιο (Βίοι Φιλοσόφων 5.51).
3) Αναγραφή της Ελλάδος. ¨Έργο γεωγραφικό του Δικαιάρχου, αφιερωμένο στον Θεόφραστο.
4) Βίος της Ελλάδος. ίσως το σημαντικότερο έργο του Δικαιάρχου, απωλεσθέν και αυτό. Περιείχε περιγραφή της γεωγραφίας και της ιστορίας της Ελλάδος, όπως και πληροφορίες για τα ήθη και τον θρησκευτικό βίο των Ελλήνων (σώζονται αναφορές σε αποσπασματικά μέρη του συγκεκριμένου έργου περί μουσικής, περί μουσικών αγώνων, περί διονυσιακών αγώνων.

Γνωρίζουμε μόνον ότι το έργο αποτελείτο από τρία βιβλία; το πρώτο βιβλίο περιείχε την ιστορική και γεωγραφική περιγραφή της Ελλάδος, το δεύτερο ήταν μία αναφορά στις διάφορες Ελληνικές πόλεις-κράτη, και το τρίτο στον ιδιωτικό και δημόσιο βίο των Ελλήνων, στα θέατρα, τους αγώνες, τα ιερά και την θρησκεία. Από τα τρία βιβλία του Βίου της Ελλάδος διασώζεται ένα εκτενές μέρος του δευτέρου βιβλίου που ομοιάζει να είναι μία επιτομή του όλου έργου.
Τα γεωγραφικά έργα του Δικαιάρχου εδέχθησαν κριτική από τον Στράβωνα, ιδίως για την περιγραφή των χωρών της Δυτικής και Βορείου Ευρώπης, τις οποίες σημειωτέον ο Δικαίαρχος ουδέποτε επεσκέφθη,
β) Φιλοσοφικά.

1) Λεσβιακοί. Πρόκειται περί τριών βιβλίων που περιέχουν φιλοσοφικούς διαλόγους με σκηνικό διεξαγωγής τους την Μυτιλήνη της Λέσβου. Σε αυτούς τους διαλόγους ο Δικαίαρχος υποστήριζε ότι η ψυχή είναι θνητή.
2) Κορινθιακοί. Πρόκειται περί τριών βιβλίων εν είδει συμπληρώματος των προηγουμένων Λεσβιακών.

γ) Πολιτικά.

1)Τριπολιτικός. Πρόκειται περί μιας πραγματείας των πολιτευμάτων , όπου εξετάζονται τα τρία είδη πολιτεύματος, δημοκρατικό, αριστοκρατικό, και μοναρχικό, και ο συνδυασμός στοιχείων των τριών αυτώ πολιτευμάτων θεωρείται ως το ιδανικό πολίτευμα. Έργο του Δικαιάρχου που ακολουθεί την πολιτική σκέψη του Αριστοτέλους περί πολιτείας και πολιτευμάτων.

δ) Ηθικοθρησκευτικά.
1) Η εις Τροφωνίου κατάβασις. Στο έργο αυτό ο Δικαίαρχος αναφέρεται στο περίφημο Βοιωτικό μαντείο του Τροφωνίου σπηλαίου και περιγράφει τις έκφυλες συμπεριφορές των ιερέων του μαντείου κατά την κατάβαση στο σπήλαιο του Τροφωνίου
ε) Διάφοροι λόγοι, όπως ο Παναθηναϊκός, ο Ολυμπικός αγών. Πιθανώς να αποτελούσαν μέρος κάποιου ευρυτέρου έργου του Δικαιάρχου, ίσως του Βίου της Ελλάδος.
Επίσης, αναφέρεται ως έργο του Δικαιάρχου το Περί της εν Ιλίω θυσίας, με περιεχόμενο την θυσία που προσέφερε ο Μέγας Αλέξανδρος στο Ίλιον.

«Προστάτες» άγιοι

Όταν ξεκίνησα να συνθέσω αυτό το θέμα, ήθελα καταρχάς να καταδείξω το βλακώδες του όλου πράγματος που ονομάζεται «προστασίες αγίων». Στην πορεία της αναζήτησής μου, όμως, διαπίστωσα ότι το θέμα είναι πολύ πιο ιλαρό απ' ότι νόμιζα, ή για να το θέσω ακόμα καλύτερα, κωμικοτραγικό. Κωμικό αν αναλογιστεί κανείς την «γκάμα» των «προστασιών» που έχουν σκαρφιστεί διαχρονικά οι «νταβαντζήδες» της ανθρώπινης ύπαρξης και σκέψης για να είναι «αγκιστρωμένοι» πάνω σε κάθε έκφανση της ζωής των αφελών πιστών και τραγικό αν αναλογιστεί κανείς, τι είναι σε θέση να πιστέψει ο ανθρώπινος νους. Και φυσικά αυτή η τυφλή πίστη, μετατρέπεται ενίοτε και σε «φράγκα» που καταλήγουν στο «φιλόπτωχο» ταμείο του «προστάτη» αγίου και της Εκκλησίας της «αγάπης».

Διότι αγαπητέ αναγνώστη, δύσκολα θα μπορέσει να αποφύγει το μειδίαμα κάποιος όταν διαβάσει ότι υπάρχει προστάτης άγιος (ή όσιος) των αλκοολικών (προσπαθώ ακόμα να καταλάβω, από τι τον προστατεύει), ή άγιος προστάτης των όρχεων και της κοίλης, ή ακόμα ακόμα και προστάτης άγιος για το...ψαροκόκκαλο που στέκεται στο λαιμό!

Η βιομηχανία αγιοποιήσεων και προστασιών της Εκκλησίας, κάνει τον κατάλογο των προστατών αγίων και οσίων, εξαιρετικά μακρύ (σχεδόν όλοι, έχουν αναλάβει και μια «εργολαβία», ενώ αρκετοί, περισσότερες της μιας! σε άλλες περιπτώσεις δε, μία προστασία την αναλαμβάνουν πολλοί «προστάτες» άγιοι), γεγονός που καθιστά σχεδόν αδύνατη την αναφορά σε όλους αυτούς που μας «φυλάνε» και μας προστατεύουν σε κάθε τομέα της ζωής μας. Οι περισσότεροι «προστάτες» άγιοι οφείλουν την ιδιότητα αυτή -του προστάτου- που τους έχει προσάψει η Εκκλησία, σε κάποια ενασχόληση ή επάγγελμα που άσκησαν κατά την διάρκεια του βίου τους, ή και σε άσχετα γεγονότα που συνδέθηκαν με την «αγιότητά» τους και τα οποία επί τα πλείστα υπερβαίνουν τα όρια της φαιδρότητας και της ακατάσχετης τερατολογίας.

Όσιος Αγάπιος - Προστάτης των δραπετών
Ήταν μοναχός από το Άγιο Όρος, της περιοχής Βατοπεδίου. Ο όσιος ασκήτευε όταν Αγαρηνοί πειρατές τον συνέλαβαν και τον πούλησαν σκλάβο σε έναν πλούσιο συμπατριώτη τους. Ο Όσιος πέρασε πολύ άσχημα στην σκλαβιά του. Ήταν αλυσοδεμένος συνεχώς και ο κύριός του τον χρησιμοποιούσε σε πολύ βαριές δουλειές. Κάποια στιγμή ο Όσιος κατάφερε να δραπετεύσει. Επέστρεψε στο Άγιο Όρος και πήγε να βρει τον Γέροντα που είχε για Πνευματικό. Ο Γέροντας τον μάλωσε που δραπέτευσε και του είπε πως πρέπει να επιστρέψει στον κύριό του. Ο Αγάπιος ξαναγύρισε στον Αγαρηνό, του διηγήθηκε τα πάντα και του ζήτησε συγγνώμη που δραπέτευσε. Ο Αγαρηνός και οι δύο υιοί του θαύμασαν την υπακοή του Αγάπιου και αφού του έδωσαν την ελευθερία του, του ζήτησαν να τους πάρει μαζί του στο Άγιο Όρος ως συνοδεία. Οι Αγαρηνοί βαπτίσθηκαν και μόνασαν μαζί με τον Αγάπιο.
[Όχι τίποτε άλλο, αλλά για να μην νομίσετε ότι μόνο στην τηλεόραση γίνονται αυτά]

Απόστολος Ονήσιμος - Προστάτης των φυλακισμένων
Ο Ονήσιμος ήταν δούλος ενός χριστιανού άρχοντα, του Φιλήμονα. Απέδρασε όμως από αυτόν και πήγε στην Ρώμη. Εκεί συνάντησε τον Απόστολο Παύλο, που τον δίδαξε, τον βάπτισε χριστιανό και τον έστειλε πίσω στον Φιλήμονα όχι σαν δούλο, αλλά ως φίλο και αδελφό.
[Όπως καταλάβετε, μιλάμε για την μετουσίωση του πνεύματος της αγάπης: χριστιανοί=ελεύθεροι, εθνικοί=δούλοι]

Ιερομάρτυρας Πέτρος - Προστάτης των δεσμοφυλάκων
Όταν συνελήφθη ο ιερέας Ανανίας και επειδή ομολόγησε τον Χριστό και γκρέμισε δια της προσευχής τα είδωλα, ο Μάξιμος διέταξε και τον μαστίγωσαν ανελέητα και έκαψαν τις πλευρές του με πυρωμένα σουβλιά. Έπειτα επάνω στα κομμένα μέλη του, έριξαν ξύδι και αλάτι. Μετά από αυτά τον έβαλαν στη φυλακή, όπου δια θαύματος, μέρες ολόκληρες, τρεφόταν από τον Θεό. Το θαύμα αυτό είλκυσε στην πίστη του Χριστού, τον δεσμοφύλακα Πέτρο και άλλους επτά στρατιώτες, τους οποίους, μαζί με τον Ανανία, ο ηγεμόνας έπνιξε στη θάλασσα.
[Μήπως υπάρχει ένα μικρό πρόβλημα εδώ με τους δύο προηγούμενους «προστάτες»;]

Άγιος Στυλιανός - Για να «στυλώσεις»...
Τιμάται και ως γιατρός ανίατων ασθενειών. Όταν πέθαινε το παιδί ενός ζευγαριού, οι μητέρες ζωγράφιζαν την εικόνα του αγίου να κρατά ένα βρέφος και τον επικαλούνταν. Αμέσως οι μητέρες «στυλώνονταν», συλλάμβαναν και γεννούσαν άλλο παιδί. Αλλά και άρρωστα παιδιά μετά την επίκληση του αγίου γίνονται καλά (στυλώνονται). Ιδιαίτερα προστατεύει τα νόθα παιδιά λόγω σχετικού θαύματος: Κάποτε οι χωριανοί κυνηγούσαν να πάρουν το παιδί που γέννησε παράνομα μία γυναίκα. Ο άγιος έκρυψε το βρέφος μέσα στη μακριά γενειάδα του και έτσι γλίτωσε από τους διώκτες του.
[Που είχε φτάσει η «επιστήμη» κάποτε...]

Άγιος Ευστράτιος - Για καλή στράτα...
Γεννήθηκε στην Ταρσία και στα είκοσι χρόνια του έγινε μοναχός στη μονή των Αυγάρων, στον Όλυμπο. Χάριν του ονόματός του, ο άγιος Ευστράτιος, είναι εκείνος στον οποίο απευθύνονται για να βοηθήσει στη στράτα, δηλαδή στο έγκαιρο και σωστό περπάτημα των μωρών.
[Βρήκε επιτέλους απάντηση η απορία που είχα ανέκαθεν για τη φράση «στράτα, στρατούλα» που λένε στα μωρά]

Βλάσιος ο Ιερομάρτυρας - Για τα ψαροκόκκαλα...
Ήταν Επίσκοπος Σεβαστείας τον 4ο αιώνα. Ο άγιος Βλάσιος θεωρείται θεραπευτής των ασθενειών που σχετίζονται με το λαιμό εξ αιτίας του τρόπου που θανατώθηκε αλλά και επειδή, σύμφωνα με την παράδοση, είχε σώσει ένα παιδί που κόντευε να πνιγεί από ψαροκόκαλο που είχε σφηνωθεί στο λαρύγγι του. Ο άγιος έκανε το σημείο του σταυρού πάνω στον λαιμό του παιδιού και αμέσως το κόκκαλο βγήκε, γι' αυτό και στην ημέρα της εορτής του, όσοι έχουν πρόβλημα στον λάρυγγα σταυρώνονται με δυο κεριά σε σχήμα «Χ».
[Τώρα ξέρετε τι να κάνετε, αν σας καθίσει κανένα ψαροκόκκαλο στο λαιμό]

Άγιος Ακίνδυνος - Για κάθε κίνδυνο...
Έζησε στην Περσία επί εποχής Μεγάλου Κωνσταντίνου, όπου μαζί με τον Πηγάσιο και τον Ανεμπόδιστο δίδασκαν τον Χριστιανισμό στους Πέρσες. Συνελήφθησαν από τον ηγεμόνα Σαβώριο, τους έριξαν στην θάλασσα μέσα σε ένα σάκο από όπου βγήκαν σώοι και το γεγονός προκάλεσε τον προσηλυτισμό του συγκλητικού Ελπιδοφόρου και άλλων. Τελικά τους έκαψαν σε καμίνι, μαζί με άλλους πιστούς και η μνήμη των τεσσάρων, μαζί με του Αφθόνιο οποίος επίσης προσηλυτίσθηκε, γιορτάζεται την ίδια ημέρα (2 Νοεμβρίου). Ο άγιος Ακίνδυνος πιστεύεται ότι προφυλάσσει τα παιδιά από κινδύνους.
[Άσχετο, αλλά το όνομα «Ακίνδυνος», μου έφερε αυθόρμητα στο μυαλό τον γνωστό τηλεοπτικό «Ακάλυπτο»]

Άγιος Μάμας - Προστάτης των υιοθετημένων παιδιών και...γονέων
Οι χριστιανοί γονείς του πέθαναν στη φυλακή. Αυτός είχε την τύχη και υιοθετήθηκε από μια πλούσια χριστιανή. Επειδή ο άγιος τη φώναζε συνέχεια «μάμα – μάμα», τον ονόμασε Μάμα. Θεωρείται προστάτης των υιοθετημένων παιδιών αλλά και των θετών γονέων. Είναι προστάτης επίσης των Βυζαντινών Απελατών, των φρουρών των συνόρων, των παλικαριών, των κλεφτών και των γενναίων, ενώ θεωρείται και προστάτης των τσοπάνηδων και των κοπαδιών.
[Ε ρε τι άλλο θα ακούσουμε...]

Άγιος Αρτέμιος - Προστάτης της Αστυνομίας, της κήλης και των...όρχεων
Οι περισσότεροι ίσως γνωρίζουν τον Άγιο Αρτέμιο, λόγω του ότι είναι ο «προστάτης» της Ελληνικής Αστυνομίας. Ελάχιστοι όμως γνωρίζουν ότι είναι «προστάτης» της κήλης και (κρατηθείτε!) των…όρχεων! Ο Αρτέμιος είχε ειδικότητα στη θαυματουργή θεραπεία νόσων που αφορούσαν τα «δίδυμα»!
Διαβάζουμε χαρακτηριστικά στον Συναξαριστή του Άγιου Νικόδημου του Αγιορείτου:
«Άξιον δε είναι να προσθέσωμεν εδώ και μερικών θαυ­μάτων τού αγίου διήγησιν άνθρωπος τις έχων τα δίδυμά του πολλά εξογκωμένα από το σπάσημον, έπηγεν εις τον ναόν του αγίου Αρτεμίου κλαίων και ζητών την ιατρείαν. Εκείτετο λοιπόν ο ασθενής εις το μέσον του ναού επάνω εις στρώμα, και ολίγον υπνώσας, βλέπει τον άγιον Αρτέμιον εις τον ύπνον του λέγοντα αύτο, δείξον μου το πάθος σου, ο δε έδει­ξε τον τόπον, όπου είχε το πάθος. Τότε ο άγιος κύφας (έσκυψε) και πιάσας επιτήδεια με τας δύο του χείρας το σπάσιμον τών διδύμων του, έσφιγξεν αυτά όσον εδύνατο, ο δε ασθενής πονήσας μεγάλως και φωνάξας το, ουαί μοι, εξύπνησε και εύρε τον ε­αυτόν του υγιή δοξάζων τον Θεόν και τον άγιον».
[Τώρα θα φταίνε οι διάφοροι κακεντρεχείς αν κάνουν συνειρμούς όπως...«αστυνομία»...«αρχίδια»;...]

Άγιος Θεόδωρος ο Συκεώτης - Προστάτης των εξώγαμων παιδιών και των ανύπανδρων μητέρων
Καρπός αμαρτωλής σχέσης ενός βασιλικού ταχυδρόμου και μιας νεαρής κοπέλας, της Μαρίας. Ο πατέρας του εγκατέλειψε την μητέρα του και ο Θεόδωρος μεγάλωσε σαν νόθο. Ευτυχώς η μητέρα του συνήλθε, συνειδητοποίησε την αμαρτία της, ανέλαβε την υποχρέωσή της και αφιερώθηκε αποκλειστικά στη σωστή ανατροφή του μικρού Θεοδώρου. Αξιώθηκε να δει τον υιό της μεγάλο πνευματικό άνδρα, στην υπηρεσία της Εκκλησίας.
[Φανταστείτε να μην έμπαινε στην «υπηρεσία» της Εκκλησίας, τι θα έγραφαν τώρα γι' αυτόν και τη μάνα του...]

Άγιος Χριστόφορος - Προστάτης των ταξιδιωτών, των οδηγών και της «ταρίφας»
Ο άγιος παρουσιάζεται να μεταφέρει στους ώμους του παιδιά όπου τους περνά έναν χείμαρρο. Γι’ αυτό προστατεύει τους αυτοκινητιστές (ταξί κ.λπ.) αλλά και κάθε είδους ταξιδευτές, επιβάτες και μη. Και οι μεταφορείς επικαλούνται συχνά την προστασία του. Λέγεται πως ο άγιος (που ήταν άσχημος και σωματώδης) κάποτε ρώτησε έναν ερημίτη, πώς να αγιάσει! Αυτός του είπε να κάνει νηστεία και προσευχή. «Εγώ δεν ξέρω από προσευχές και να νηστέψω μου είναι δύσκολο», απάντησε ο Χριστόφορος. «Τότε διάθεσε την δύναμή σου στον Χριστό και σε όποιον τη χρειάζεται», του απάντησε ο σοφός ερημίτης. Ο Χριστόφορος διάλεξε ένα ορμητικό ποτάμι, εγκαταστάθηκε στην όχθη του και όποιος διαβάτης ήθελε να περάσει το ποτάμι, τον έπαιρνε στον ώμο του και τον περνούσε απέναντι. Κάποτε εμφανίστηκε στην όχθη του αγριεμένου ποταμού ένα μοναχικό παιδί. Ο μετέπειτα άγιος προσφέρθηκε να το περάσει απέναντι. Το ανέβασε στον ώμο του, όμως με έκπληξη διαπίστωσε ότι το παιδί ήταν πολύ βαρύ. «Όλο τον κόσμο να κουβαλούσα δεν θα ήταν τόσο βαρύς», είπε ο άγιος. «Δεν κουβαλάς μόνο όλον τον κόσμο, αλλά και τον Πλάστη του!», απάντησε το παιδί, που δεν ήταν άλλο από τον ίδιο τον Κύριο. Ο άγιος μπορεί να θεωρηθεί και προστάτης των «άσχημων», γι’ αυτό και παρουσιάζεται πολλές φορές σκυλόμορφος.
[Ο «προστάτης» πάντως φαίνεται να μεροληπτεί ανάμεσα σε ταξιτζήδες και επιβάτες...]

Όσιος Άμμωνας - Προστάτης των «ελευθέρων ηθών» γυναικών
Ο Όσιος Άμμωνας έζησε και έδρασε την εποχή του Μεγάλου Αντωνίου. Λέγεται ότι έφθασε σε τέτοια ύψη αγιότητας και απάθειας, που όχι μόνο δεν απαντούσε στους υβριστές τους, αλλά προσευχόταν γι’ αυτούς. Τους ευλογούσε και πολλές φορές τους βοηθούσε κιόλας. Οι υβριστές και οι συκοφάντες του ήταν πολλοί, γιατί ο Άμμωνας είχε αφιερώσει μεγάλο μέρος της ζωής του να βοηθά τις παραστρατημένες γυναίκες, τις αμαρτωλές και τις πόρνες να επανέρχονται στο σωστό δρόμο.
[Καλά, καλά... Ξέρω τι σκέφτεστε τώρα. Ε εντάξει... Να μην ανταμειφθεί κι αυτός για τον κόπο του...κάπως;]

Οσία Ξένη της Πετρουπόλεως - Προστάτιδα των αλκοολικών
Βοηθάει τους αλκοολικούς, ενώ είναι και προστάτις κατά των συζυγικών ερίδων που προκαλεί το αλκοόλ.
[Πως ακριβώς τους βοηθάει ρε παιδιά; Επιμένω στην ερώτηση!]

Μεγαλομάρτυρας Τρύφων - Ο προστάτης των αμπελιών
Προστατεύει αγροκτήματα, κήπους, αμπέλια, θεραπεύει νόσους και αποδιώκει δαιμόνια. Έχει διασωθεί ξορκισμός στο όνομά του αγίου, όπου στρέφεται κατά των εντόμων που καταστρέφουν τα αμπέλια, τους κήπους, τα μποστάνια και γενικότερα τα χωράφια. Σε αυτόν τον ξορκισμό, φέρεται ο άγιος να διατάζει τα έντομα να πάνε σε τόπο άνυδρο και ακαλλιέργητο, γιατί διαφορετικά, με την επίκληση του Θεού, θα στείλει στρουθιά (σπουργίτια) να τα αφανίσουν. Την ημέρα της εορτής του, κανείς αμπελουργός δεν πάει στο αμπέλι του, ούτε κάνει αγροτικές δουλειές, γιατί πιστεύεται ότι μεγάλο κακό θα βρει αυτόν, τα αμπέλια του και τα παιδιά του.
[Γι' αυτό σας λέω... Μην ξοδεύεστε σε εντομοκτόνα. Αφού έχουμε τον άγιο...]

Όσιος Σεραφείμ, ο εν Λειβαδεία - Ο «οικολόγος» προστάτης
Προστάτης των κήπων, των αγρών, των σπαρτών, των σταφιδαμπέλων και εν γένει των δένδρων και των φυτών.
[Αυτόν πως και δεν τον βάλαν σε κανένα ψηφοδέλτιο οι «Οικολόγοι-Πράσινοι»;]

Αγία Βαρβάρα - Η προστάτιδα του Πυροβολικού
Η αγία Βαρβάρα ήταν το μοναδικό παιδί του πλούσιου Έλληνα εθνικού Διόσκουρου, Σατράπη της Νικομήδειας και γεννήθηκε στην Ηλιούπολη της Συρίας το 218 μ.Χ. Μέσω του Ωριγένη και του Βαλεντινιανού ασπάστηκε το Χριστιανισμό σε νεαρή ηλικία. Το γεγονός αυτό προκάλεσε την οργή του πατέρα της, ο οποίος μετήλθε κάθε διαθέσιμου μέσου, συμπεριλαμβανομένων και των βασανισμών, για να τη μεταπείσει. Βρισκόμενος μπροστά στην υπερήφανη και άτσαλη στάση της, την παράδωσε στο διοικητή της Επαρχίας, Μαρκιανό, για να την τιμωρήσει. Ο τελευταίος την υπέβαλλε σε βασανιστήρια και μαρτύρια, γι’ αυτό το λόγο και ονομάστηκε Μεγαλομάρτυρας. Τελικά, την αποκεφάλισε ο ίδιος της ο πατέρας (235 μ.Χ) «ταις πατρικαίς χειρσίν τω πατρικώ ξίφει τελειώσιν δέχεται», όπως λέει ο βιογράφος Συμεών. Κατά την παράδοση, ενώ απομακρυνόταν από τη σφαγμένη κόρη του, η Θεία Δίκη, με τη μορφή κεραυνού, κατέκαψε το δήμιο-πατέρα. Τον τιμωρό αυτό κεραυνό συμβολίζουν τα πυρά του Πυροβολικού. Η Αγία Βαρβάρα καθιερώθηκε ως προστάτιδα του Πυροβολικού το 1829 και στις 4 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους γιορτάστηκε το γεγονός στο νεοσύστατο στρατόπεδο του Πυροβολικού, οπότε και προσφέρθηκαν στους επισκέπτες οι από τότε πατροπαράδοτοι λουκουμάδες με κονιάκ.
[ :ainte: ]

Προστάτες άγιοι με «ειδικές» ικανότητες και «προστασίες»
Φανούριος μεγαλομάρτυς: Βοηθάει για την εύρεση απολεσθέντων αντικειμένων.
Θεόδωρος μεγαλομάρτυς, ο Τήρων: Προστάτης κατά των εκζεμάτων, βοηθάει για την ανεύρεση απολεσθέντων προσώπων.
Σώζων μάρτυς: Διασώζει από δεινών και συμφορών.
Όσιοι Ανδρόνικος και Αθανασία: Προστάτες της συζυγικής εγκράτειας.
Παύλος οσιομάρτυς, ο εκ Καλαβρύτων: Προστάτης ενοικιαστών.
Οσία Δωροθέα: Προστάτιδα της μη...παραμόρφωσης του προσώπου.
Μαρκιανός όσιος, ο πρεσβύτερος: Προστάτης πασχόντων και πτωχών, βοηθάει κατά την ανοικοδόμηση ναών.
Ιωάννης όσιος, ο Δαμασκηνός: Προστάτης κρατικών αξιωματούχων και πολιτικών.
Ελευθέριος ιερομάρτυς: Ελευθερώνει τις εγκύους και τους φυλακισμένους και προστατεύει από άγρια θηρία.
[Ουδέν σχόλιον...]

Άγιοι «πολυπροστάτες»
Άγιος Νικόλαος: Κάποτε ο άγιος αναχώρησε με ένα αιγυπτιακό καράβι για να επισκεφτεί τα Ιεροσόλυμα και τον Πανάγιο Τάφο. Στη μέση του ταξιδιού ξέσπασε φουρτούνα και το καράβι ήταν έτοιμο να βουλιάξει. Ο άγιος τότε προσευχήθηκε στον Κύριο και ο άνεμος σταμάτησε, ενώ ένας ναύτης που έπεσε από το κατάρτι και σκοτώθηκε αναστήθηκε μετά από τις προσευχές του αγίου. Επιστρέφοντας από τα Ιεροσόλυμα, ο κόσμος του επιφύλαξε θερμή υποδοχή και μετά από θεϊκό όραμα έγινε Μητροπολίτης των Μύρων. Είναι ο προστάτης άγιος των θαλασσινών, των αρτοποιών, των ταξιδιωτών, των παιδιών, των θυμάτων δικαστικών πλανών και των ενεχυροδανειστών και εμπόρων.

Απόστολος Ιωάννης, ο Θεολόγος: Προστάτης κατά των παθήσεων της γλώσσας και της καρδιάς, προστάτης κατά της βραδυγλωσσίας και της τραυλότητας, των οιδημάτων, των αϋπνιών, των εγκαυμάτων, του χαλαζιού, προστάτης της καλλιέργειας τριανταφυλλιών.

Ιερομάρτυρας Χαράλαμπος: Προστάτης κατά των στομαχικών και δυσεντερικών ενοχλήσεων, λοιμωδών νόσων, κατά των λυπηρών σκέψεων και διαλογισμών, πανούκλας, προστάτης κοπαδιών και βοσκών, δένδρων και προστάτης των μαρμαράδων.
[Ε, αυτοί τουλάχιστον κυκλοφορούν σε...οικονομική συσκευασία για πολλές χρήσεις]

Προστάτες άγιοι «διά πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν»
Ακολουθεί ένας κατάλογος, με ονόματα αγίων που θεωρούνται προστάτες–θεραπευτές. Τι να τι κάνεις την επιστήμη, όταν η Εκκλησία διαθέτει ένα τέτοιο «βαρύ πυροβολικό»; (αφήστε που καλύπτει όλα τα «ταμεία»)...

1. Ανίατες ασθένειες: Άγιοι Ανάργυροι, Οσία Ειρήνη Χρυσοβαλάντου, Άγιος Εφραίμ, Όσιος Ιωάννης ο Ρώσος, Άγιος Νεκτάριος, Άγιος Παντελεήμων, Όσιος Σαμψών.
2. Αρθριτικά – Ρευματισμοί: Αγία Βαρβάρα, Άγιος Γεώργιος, Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, Άγιοι Ανάργυροι, Κοσμάς και Δαμιανός.
3. Γονιμότητα: Αγία Άννα, Αγία Δόμνα, Οσία Ειρήνη Χρυσοβαλάντου, Άγιος Ευθύμιος, Αγία Μαρίνα, Άγιος Νεκτάριος, Όσιος Ρωμανός.
4. Γυναικολογικά προβλήματα: Οσία Ειρήνη Χρυσοβαλάντου, Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, Αγία Λουκία, Αγία Μαρίνα, Αγία Βερονίκη η αιμορροούσα.
5. Δερματικά: Αγία Βαρβάρα, Αγία Θέκλα, Αγία Μαύρα, Αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ, Άγιος Σπυρίδων, Άγιος Συμεών, Άγιος Τιμόθεος.
6. Δηλητηριάσεις: Αγία Αναστασία, Άγιος Δονάτος ο Επίσκοπος.
7. Εγκυμοσύνη: Αγία Μαρίνα, Αγία Βαρβάρα, Άγιοι Σαράντα, Όσιος Στυλιανός, Άγιος Συμεών, Άγιος Τρύφων.
8. Εγχειρήσεις – Ακρωτηριασμός: Άγιος Γεώργιος, Άγιος Δημήτριος, Αγία Λουκία, Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος.
9. Ενίσχυση – Προστασία: Άγιος Βασίλειος, Άγιος Ιωάννης ο Νηστευτής, Άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη, Οσία Μαρκέλλα, Οσία Ματρώνα, Αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ, Μύρων ο Θαυματουργός.
10. Επιδημίες: Όσιος Αλέξιος, Άγιος Βησσαρίων (πανούκλα), Άγιος Δημήτριος, Άγιος Ρηγίνος (ελονοσία), Άγιος Σπυρίδων (χολέρα), Άγιος Χαράλαμπος (πανούκλα).
11. Επιληψία: Άγιος Ελευθέριος, Αγία Μαρίνα, Άγιος Ρηγίνος.
12. Καρδιολογικά: Άγιος Ελευθέριος, Άγιος Ιγνάτιος.
13. Καρκίνος: Αγία Αγάθη (μαστός), Άγιοι Ανάργυροι, Άγιος Εφραίμ, Άγιος Πατάπιος, Άγιοι Ραφαήλ (Νικόλαος και Ειρήνη), Άγιος Σάββας, Άγιος Παρθένιος.
14. Κήλη: Άγιος Αρτέμιος
15. Λοιμώδη νοσήματα: Αγία Βαρβάρα (ευλογιά), Άγιος Βησσαρίων (πανούκλα), Όσιος Δαβίδ, Άγιος Δονάτος ο Επίσκοπος, Προφήτης Ελισαίος (λύσσα), Όσιος Ζωτικός (λέπρα), Προφήτης Ηλίας (λέπρα), Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος (ελονοσία), Άγιος Ρηγίνος (ελονοσία), Άγιος Σπυρίδων (χολέρα).
16. Οφθαλμολογικά: Άγιος Ανανίας, Άγιος Αρτέμιος, Αγία Λουκία, Αγία Παρασκευή, Άγιος Παντελεήμων, Άγιος Σπυρίδων, Αγία Φωτεινή, Άγιος Άνθιμος ο νέος, Άγιος Φιλήμωνας ο μουσικός.
17. Παιδιατρικά: Άγιος Αιμιλιανός (προβλήματα ομιλίας), Άγιος Ακίνδυνος (γενικοί κίνδυνοι), Προφήτης Άμως (ασθενικά παιδιά), Άγιος Γεώργιος, Όσιος Ευστράτιος, Άγιος Θεόδωρος ο στρατηλάτης, Άγιος Κήρυκος (κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις), Αγία Μαρίνα (για ασθενικά παιδιά, και εξανθήματα), Άγιοι Ραφαήλ (Νικόλαος και Ειρήνη) (σοβαρές νόσοι).
18. Προστασία σε ταξίδια: Όσιος Ευστράτιος (οδοιπόρους), Άγιος Νικόλαος (ναυτικούς), Άγιος Χριστόφορος (οδηγούς).
19. Στοματικές παθήσεις: Άγιος Αντίπας.
20. Σωματικές αναπηρίες: Άγιος Εφραίμ, Όσιος Ιωάννης ο Ρώσος, Άγιος Παντελεήμων, Άγιος Σπυρίδων, Άγιος Χριστόφορος.
21. Τοκετός: Αγία Δόμνα, Άγιος Ελευθέριος, Άγιος Τρύφων, Άγιος Φανούριος.
22. Ψυχοπαθολογικά: Άγιος Αντώνιος, Άγιος Αθανάσιος, Άγιος Αρτέμιος, Άγιος Γεράσιμος, Αγία Θέκλα, Όσιος Θεόδουλος ο σαλός, Ευαγγελιστής Ιωάννης, Ευαγγελιστής Λουκάς, Άγιοι Κυπριανός και Ιουστίνα, Όσιος Αναστάσιος ο Ναυπλιώτης.
23. Ωτορινολαρυγγολογικά: Άγιος Βλάσσιος (λαιμό), Άγιος Ιάκωβος (κώφωση), Άγιοι Ανάργυροι Κύρος και Ιωάννης (λαιμό), Άγιος Σπυρίδων (αυτιά), Άγιος Αββακούμ (αυτιά), Ζαχαρίας (κωφαλαλία).
[Προστάτης κατά της βλακείας δεν υπάρχει; Σιγά μην κάνει τέτοιο σφάλμα η Εκκλησία!]
 

Θεός, Φύλακας Άγγελος και Διάβολος. Οι παρελκόμενοι κάθε ανθρώπου

Ξέρετε ασφαλώς ότι ο Θεός εποπτεύει ολόκληρο το σύμπαν και φυσικά όλους τους ανθρώπους. Είναι πανταχού παρών και τίποτε απολύτως δεν μπορεί να συμβεί δίχως την θέλησή του. Χωρίς την απόφασή του. Μάλιστα οι άγιοι Πατέρες της Ορθοδοξίας λένε ότι ούτε ένα φυλλαράκι δεν μπορεί να πέσει από δέντρο δίχως την συγκατάθεσή του. Δεν θα καταθέσω εδώ τις σχετικές μαρτυρίες, διότι όποιος δεν τις γνωρίζει ήδη είναι ιμιτασιόν χριστιανός. Σε τέτοιου είδους χριστιανούς δεν θέλω να απευθυνθώ.

Μη μου πείτε δε πως δεν ξέρετε ότι ο πανάγαθος θεός ορίζει φύλακα άγγελο για κάθε ανθρώπινο πλάσμα. Για ακούστε τι ακριβώς κάνει ο Φύλακας Άγγελος (https://sites.google.com/site/fotinomonopati/phylakas-angelos):

Ο Φύλακας Άγγελος

Ο Φύλακας Άγγελος είναι μία ψυχή εμπιστοσύνης, την οποία οι άνθρωποι γνωρίζουν καλά. Βρίσκεται πάντα στο πλευρό τους και είναι ο καλύτερος τους φίλος. Σαν σκοπό έχει, να συνοδεύει τη ψυχή από την αρχή της ενσάρκωσής της, μέχρι που θα αφήσει και πάλι το γήινο περίβλημα, μέχρι δηλαδή να πεθάνει.
Ο Φύλακας Άγγελος έχει την εντολή να εμπνέει το πνεύμα και την ψυχή και να την προστατεύει από αρνητικές επιρροές. Να τη βοηθάει να ξανασκεφτεί πράξεις που δεν προάγουν την εξέλιξή της, λέξεις που ειπώθηκαν και είχαν αρνητικό χαρακτήρα και γενικά φροντίζει να τη συνοδεύει στον δρόμο της πνευματικής εξέλιξης.

Εκτός αυτών, ο Φύλακας Αγγελος γράφει και το βιβλίο της ψυχής, την οποία προστατεύει, δηλαδή, καταγράφει όλα όσα ζει αυτή η ψυχή, κατά τη διάρκεια της ενσάρκωσής της στη Γη. Πριν η ψυχή παρουσιαστεί μετά το γήινο θάνατό της, μπροστά στην καρμική επιτροπή, ο Φύλακας Άγγελος έχει ήδη παραδώσει το βιβλίο σε αυτήν.
Η καρμική επιτροπή είναι μία ομάδα από φορείς του φωτός, η οποία συζητάει και αναλύει, μαζί με την ψυχή πού θα παρουσιαστεί μπροστά της, όλα όσα συνέβησαν στην τελευταία ενσάρκωση που έκανε. Θα δείξουν στη ψυχή, όλα τα γεγονότα της τελευταίας της ενσάρκωσης, που ήταν γι’ αυτήν σημαντικά και σοβαρά. Θα συζητήσουν μαζί της και θα πάρουν αποφάσεις για την περαιτέρω εξέλιξη της ψυχής αυτής.
Όταν μια ψυχή ενσαρκώνεται, τη συνοδεύει πάντα ο Φύλακας Άγγελος, ο Πνευματικός Δάσκαλος και ο Πνευματικός Οδηγός. Ο Πνευματικός Δάσκαλος και ο Πνευματικός Οδηγός προσέχουν την εξέλιξη της ψυχής επί της Γης. Ο Φύλακας Άγγελος εκτελεί τις εντολές των δύο αυτών πνευματικών συνοδών κατόπιν συμφωνίας και των τριών.
Προστατεύει πάντα, εκτός αν δεν του επιτραπεί. Όταν δηλαδή, υπάρχει κάρμα, που σημαίνει ότι αυτό που συμβαίνει πρέπει να συμβεί για κάποιον λόγο. Π.χ. όταν τα παιδιά πεθαίνουν πρόωρα, αυτός είναι ο προορισμός τους, δηλαδή, δεν χρειάζεται να συνεχίσουν τη ζωή τους στη Γη. Μπορούν να εξελιχθούν καλύτερα και γρηγορότερα στον πνευματικό κόσμο.
Βέβαια, για τους ανθρώπους, είναι δύσκολο και οδυνηρό, να κατανοήσουν το νόημα της πρόωρης αναχώρησης ενός παιδιού, το νόημα της μοίρας αυτής.
Ο Φύλακας Άγγελος επιτελεί μία δύσκολη εργασία. Σκεφθείτε ένα παιδί που είναι έτοιμο να καεί από ζεματιστό νερό ή βάζει το χεράκι του σε μία πόρτα που είναι έτοιμη να κλείσει ή έναν εργάτη, που κινδυνεύει να χάσει το χέρι του σε ένα μηχάνημα ή έναν άνθρωπο που πεθαίνει σε μία πυρκαγιά. Ο Φύλακας Άγγελος πρέπει μέσα σε δευτερόλεπτα να προσπαθήσει για τη σωτηρία τους. Προσπαθεί πάντα να αποτρέψει το δυστύχημα.
Βέβαια, η βοήθεια και η επιρροή του, ασκείται μόνο σε πνευματικό επίπεδο. Εάν δεν υπήρχαν οι Φύλακες Άγγελοι που διαβάζουν την παραμικρή σκέψη των ανθρώπων και γνωρίζουν το κάθε βήμα που ετοιμάζονται να κάνουν, όλοι θα βρισκόντουσαν ήδη στον Πνευματικό Κόσμο. Κανείς άνθρωπος δεν πρέπει να πιστεύει ότι είναι μόνος. Δεν είναι ούτε ένα δευτερόλεπτο χωρίς παρακολούθηση.
Οι Φύλακες Άγγελοι συνοδεύουν τους ανθρώπους σε κάθε τους βήμα και προσπαθούν να τους προειδοποιήσουν, αλλά, δυστυχώς, σπανίως ακούνε τις συμβουλές τους και σέβονται τις προσπάθειές τους.
Ο κάθε άνθρωπος έχει τον προσωπικό του Φύλακα Άγγελο και αυτός γνωρίζει απόλυτα τον κάθε έναν που συνοδεύει. Είναι ένα με αυτόν, γελάει και κλαίει μαζί του, βιώνει όλα του τα συναισθήματα.
Όταν κάποιος δεν χαίρεται με την χαρά του συνανθρώπου του ή τον ζηλεύει, τότε ο Φύλακας Άγγελος, νοιώθει προσβεβλημένος, απογοητευμένος και λυπημένος.

ΤΙ ΔΕΝ ΞΕΡΕΤΕ ΚΑΛΑ: ΟΤΙ ΤΕΛΙΚΑ Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ ΚΟΥΜΑΝΤΑΡΕΙ ΤΟΝ ΚΑΘΕ ΑΝΘΡΩΠΟ

Δηλαδή ότι ο Θεός και ο Φύλακας Άγγελος τελικά κουνάνε του καθενός  ανθρώπου μαντήλι καλαματιανό!
Μάλιστα κουμαντάρει και τον πιστό και τον άπιστο. Και τον μικρό και τον μεγάλο. Και σε τελευταία ανάλυση όλους τους ανθρώπους, μηδενός εξαιρουμένου.
Επειδή φοβάμαι ότι δεν πρόκειται να με πιστέψετε – αφού δεν με γνωρίζετε – θα επικαλεστώ εδώ την μαρτυρία ενός εν δυνάμει οσίου, για να μην πω αγίου. Και πάνω απ’ όλα ο άνθρωπος αυτός ήταν καλόγερος. Αυτό δεν σας αρκεί; Σας αρκεί σίγουρα. Σας φτάνει και σας περισσεύει. Θα μιλήσει, για το θέμα αυτό ο όσιος Παΐσιος. Ο κατ’ εξοχήν υποψήφιος άγιος της Ορθοδοξίας, τον οποίο ήδη έχει αγιοποιήσει το χριστεπώνυμο πλήρωμα, φοβούμενο τις ματσαράγκες των ανώμαλων ιεραρχών του.
Από http://xristianos.gr/forum/viewtopic.php?t=6224, διαβάζουμε (δώστε βάση σας παρακαλώ)!

Γέροντας Παΐσιος – Ο Σατανάς δεν πάει σε έναν άχρηστο άνθρωπο, αλλά σε έναν αγωνιστή

Σ’ αυτόν πού κάνει λεπτό εργόχειρο, στέλνει διάβολο πού κάνει λεπτό εργόχειρο. Σ’ αυτόν πού κάνει πολύ ψιλό κέντημα, στέλνει διάβολο για πολύ ψιλή εργασία. Σ’ αυτούς πού κάνουν χονδρή δουλειά στον εαυτό τους, στέλνει χονδρό διάβολο. Στους αρχαρίους στέλνει, αρχάριο διάβολο.
Οι άνθρωποι πού έχουν λεπτή ψυχή, πολύ φιλότιμο και είναι ευαίσθητοι, χρειάζεται να προσέξουν, γιατί βάζει και ο διάβολος την ουρά του και τους κάνει πιο ευαίσθητους, και μπορεί να φθάσουν στην μελαγχολία ή ακόμη – Θεός φυλάξοι – και στην αυτοκτονία.
Ο διάβολος, ενώ εμάς τους ανθρώπους μας βάζει να πηγαίνουμε κόντρα στον πλησίον μας και να μαλώνουμε, ο ίδιος ποτέ δεν πάει κόντρα.
Τον αμελή τον κάνει πιο αμελή τον αναπαύει με τον λογισμό:«Το κεφάλι σου πονάει, είσαι αδιάθετος δεν πειράζει και αν δεν σηκωθείς για προσευχή.
Τον ευλαβή τον κάνει πιο ευλαβή, για να τον ρίξει στην υπερηφάνεια, ή τον σπρώχνει να αγωνισθεί περισσότερο από τις δυνάμεις του, ώστε να αποκάμει και να αφήσει μετά όλα τα πνευματικά του
όπλα και να παραδοθεί ο πρώην πολύ αγωνιστής.
Τον σκληρόκαρδο τον κάνει πιο σκληρόκαρδο, τον ευαίσθητο υπερευαίσθητο. Και βλέπεις πόσοι άνθρωποι, άλλοι γιατί έχουν κάποια ευαισθησία και άλλοι γιατί έχουν κλονισθεί τα νεύρα τους,
ταλαιπωρούνται με αϋπνίες και παίρνουν χάπια ή βασανίζονται και χαραμίζονται στα νοσοκομεία.
Σπάνια να δεις σήμερα άνθρωπο ισορροπημένο. Έγιναν μπαταρίες οι άνθρωποι. Οι περισσότεροι είναι σαν να έχουν ηλεκτρισμό. Όσοι μάλιστα δεν εξομολογούνται, δέχονται επιδράσεις δαιμονικές·
έχουν έναν δαιμονικό μαγνητισμό, γιατί ο διάβολος έχει εξουσία επάνω τους.
Λίγοι άνθρωποι, είτε αγόρια είτε κοπέλες είτε ηλικιωμένοι είναι, έχουν ένα βλέμμα γαλήνιο. Δαιμονισμός! Ξέρεις τι θα πει δαιμονισμός; Να μην μπορείς να συνεννοηθείς με τον κόσμο!!!
«όπου επισκιάζει η χάρις σου Αρχάγγελε, από εκεί διώκεται η δύναμη του διαβόλου.
Διότι δεν μπορεί να μείνει κοντά στο Φώς σου ο εωσφόρος που έπεσε στο σκοτάδι και παραμένει σ’ αυτό.
Γι΄ αυτό Μιχαήλ Αρχάγγελε, σε παρακαλούμε να σβήνεις τα βέλη του που είναι γεμάτα πυρ και κινούνται εναντίον μας»

Αφιέρωμα στον ΛΟΥΝΤΒΙΧ ΦΟΙΕΡΜΠΑΧ

«Η κότα έκανε το αυγό; Ή το αυγό τη κότα;». Αυτή η παραλλαγή του θεμελιώδους ερωτήματος του, « ο θεός έφτιαξε τον άνθρωπο ή ο άνθρωπος  είναι εκείνος που έφτιαξε το Θεό;» Απασχόλησε τους φιλοσόφους σε όλο το πέρασμα της ιστορίας. Ανάμεσα στους χιλιάδες φιλόσοφους που ασχολήθηκαν συστηματικά με το ζήτημα αυτό και ο Γερμανός Λουδοβίκος Φόιερμπαχ που έζησε και έδρασε το 19ο αιώνα. Ασχολήθηκε κυρίως με τη έννοια της θρησκείας και το πώς συνειδητοποιεί ο άνθρωπος τον θεό.

Ο Λουδοβίκος Φόιερμπαχ γεννήθηκε στις 28 Ιουλίου 1804 στο Λάντσχουτ της Βαυαρίας. Σπούδασε θεολογία στο πανεπιστήμιο της Χαιδελβέργης και στη συνέχεια βρέθηκε στο Βερολίνο για να παρακολουθήσει μαθήματα του Χέγκελ, από τον οποίο έμεινε κυριολεκτικά έκθαμβος. Η ρήξη ωστόσο με τον δάσκαλό του επήλθε πολύ νωρίς και εκφράστηκε στις Σκέψεις για τον θάνατο και την αθανασία, δοκίμιο το οποίο του στέρησε την πανεπιστημιακή καριέρα, λόγω της έντονης αντιχριστιανικής  θέσης που υιοθετούσε ότι αθάνατη είναι η ανθρωπότητα, όχι το κάθε άτομο ξεχωριστά. Μέσα στην περίοδο της απομόνωσης στην οποία είχε επέλθει ο Φόιερμπαχ κατάφερε να διδάξει για ένα έτος μετά από πρόσκληση από τον σύλλογο επαναστατών σπουδατών της Χαιδελβέργης. Στην υπόλοιπη ζωή του έζησε μόνος, διαχωρισμένος και κάτω από άθλιες οικονομικές συνθήκες. Βασικά του έργα ήταν: Σκέψεις για τον θάνατο και την αθανασία (1830), Περί κριτικής της φιλοσοφίας του Χέγκελ (1839), Η ουσία του Χριστιανισμού (1841), Η ουσία της Θρησκείας (1845), και Μαθήματα Περί της ουσίας της Θρησκείας (1851).

Η ΜΕΓΑΛΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΜΑΧΗ

Αιώνιο ερώτημα της φιλοσοφίας είναι η κατάκτηση της γνώσης, της λειτουργίας και των μυστηρίων του σύμπαντος. Το μεγάλο διακύβευμα ήταν ο τρόπος που θα φτάσουμε σε αυτά τα συμπεράσματα. Από την αρχαιότητα παρατηρούμε ότι το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής σκέψης ήταν διαλεκτικό. Οι φιλόσοφοι πάνω στην επίλυση των διαφόρων προβλημάτων κατανόησαν και δέχτηκαν την ύπαρξη μιας ευρύτερης σύνδεσης των διαφόρων αντικρουόμενων ερμηνειών του εκάστοτε προβλήματος, οι οποίες εμφανίζονταν με τη μορφή ενός διπόλου. Οι φιλόσοφοι αυτοί κατέθεταν τις απόψεις τους υπέρ του ενός ή του άλλου πόλου, έχοντας την αίσθηση πως ο ένας δεν υφίσταται χωρίς τον άλλον.

Πάνω στην προσπάθεια για την κατανόηση της  ύπαρξης, δημιουργήθηκαν δύο αντίπαλες θεωρητικές τάσεις, ο ιδεαλισμός και ο υλισμός. Η διαμάχη αυτή των δύο ιστορικών φιλοσοφικών τάσεων ξεκινά από την αρχαία Ελλάδα μέχρι σήμερα με μια ενδιάμεση κορύφωση την γερμανική φιλοσοφία του 18ου αιώνα. Κύριοι εκφραστές του ιδεαλισμού και του υλισμού αποτελούν οι Πλάτωνας,  Χέγκελ  και οι  Δημόκριτος, Μαρξ αντίστοιχα.

Οι ιδεαλιστές φιλόσοφοι θεωρούν ότι η συνείδηση (το πνεύμα, η νόηση) προϋπήρξε χρονικά της ύλης. Η απάντηση δηλαδή του ιδεαλισμού στο βασικό ζήτημα της φιλοσοφίας είναι ότι ο υλικός κόσμος παράγεται και εξαρτάται από το πνεύμα, το μη-υλικό, το ιδεατό το οποίο και θεωρείται ως το καθοριστικό. Σε αντίθεση με τον ιδεαλισμό, οι υλιστές φιλόσοφοι θεωρούν ότι η ύλη είναι το πρωτεύον χρονικά και η συνείδηση το δευτερεύον (παράγωγο της ύλης). Σύμφωνα με αυτή την άποψη, η ύλη υπάρχει ανεξάρτητα από την συνείδηση, είναι άφθαρτη, αιώνια και δεν είναι δημιούργημα κανενός.

Αντλώντας γνώση από ιστορικές πηγές σημειώνουμε ότι οι πρώτοι υλιστές ήταν οι Ίωνες οι οποίοι αντικατέστησαν την έννοια του θεού με τα φυσικά φαινόμενα. Αντιπροσωπευτικό δείγμα είναι Θαλής και ο Ηράκλειτος οι οποίοι εισήγαγαν την μονιστική θεωρία, ότι δηλαδή η βάση και η αρχή του υπαρκτού κόσμου δεν είναι το πνεύμα αλλά ένα υλικό στοιχείο από το οποίο προέρχονται όλα τα άλλα. Για το μεν Θαλή το νερό, για το δε Ηράκλειτο η φωτιά. Ο τελευταίος να σημειώσουμε πως θεωρείται ο θεμελιωτής της διαλεκτικής. Υποστήριξε ότι τα «πάντα ρει», δηλαδή ότι η άποψη μας  δεν μπορεί να είναι σταθερή γιατί όλα μεταβάλλονται συνεχώς. Ο Δημόκριτος  θεμελίωσε την ατομική θεωρία ότι η ύλη αποτελείται από κενό και σωματίδια, τα άτομα όπως και ο επίκουρος ο οποίος επίσης είναι ο θεμελιωτής του «ηθικού» υλισμού, δηλαδή της ισότητας των ανθρώπων ανεξαιρέτως  φύλλου, φυλής, χρώματος κτλ στα αγαθά, στη γνώση, στη ζωή γενικότερα.

Με την επικράτηση του χριστιανισμού και του σκοταδισμού για εκατοντάδες  χρόνια το φιλοσοφικό κίνημα εξαφανίζεται βιαίως και επανέρχεται στο προσκήνιο το 18 αιώνα. Ο ίδιος ο Φόιερμπαχ  εξαντλεί  όλη του την θεωρία και ρητορική πάνω στη πολεμική του εναντίον της έννοιας του θεού συνεπώς και του χριστιανισμού αποκηρύττοντας ουσιαστικά την κυρίαρχη ιδεολογία που ήταν ο ιδεαλισμός. Την φιλοσοφία του υλισμού έρχονται να ολοκληρώσουν  ο Καρλ Μαρξ και ο Φρίντριχ  Έγκελς  μέσω της θεωρίας της πράξης. Αφού είδαν ότι ο ιδεαλισμός έχει άλυτα αδιέξοδα στο να εξηγήσει κάποια ιστορικά φαινόμενα κλπ. “αναποδογύρισαν” το σύστημα αυτό, το στήριξαν στα πόδια του, στην ύλη και το έκαναν διαλεκτικό υλισμό.

Στον αντίποδα,  κύριοι εκπρόσωποι του ιδεαλισμού μεταξύ άλλων είναι :  ο Πλάτωνας ο οποίος θεωρείτε πατέρας του ιδεαλισμού. Για τον Πλάτωνα πραγματικός κόσμος είναι ο υπεραισθητός κόσμος των ιδεών ο υλικός κόσμος είναι για αυτόν κόσμος σκιών χλωμή αντανάκλαση των ιδεών. Σημαντική η προσπάθεια του Καντ που αναπροσδιορίστηκε ως μια πρώτη προσπάθεια φιλοσοφικής αυτογνωσίας. Ο Καντ προσπάθησε να διαγράφει τα όρια του φιλοσοφικού λόγου, τις δυνατότητες του, τις αρμοδιότητες του. Ο Καντ έδειξε στον άνθρωπο την παγκοσμιότητα των σκέψεων του, αλλά εξαφάνισε τον κόσμο. Τέλος ο Χέγκελ “πάτησε” πάνω στους Φίχτε και Σέλλινγκ και “ξεπέρασε” τον Καντ και παρουσίασε ένα ολοκληρωμένο λογικό σύστημα φιλοσοφίας, τον διαλεκτικό ιδεαλισμό με απόψεις για τα πάντα: το κράτος, την κοινωνία, την ιστορία, τη γνώση, τη νόηση. Το πιο σημαντικό μέρος της φιλοσοφίας του ήταν η θεμελίωση της διαλεκτικής μεθόδου. Με απλά λόγια, ο Χέγκελ έδειξε πώς ακριβώς σκέφτεται το ανθρώπινο μυαλό, το πώς λειτουργεί η φύση, η σκέψη, όλα. Αυτό που τον έκανε ιδεαλιστή, ήταν ότι “πατούσε” πάνω σε όλη την κυρίαρχη ας το πούμε σκέψη των προηγούμενων εποχών θεωρούσε δεδομένο ότι υπάρχει θεός και δυνάμεις ανώτερες πνευματικές. Ο Χέγκελ βέβαια σαν προοδευτικός που ήταν δεν έλεγε “θεός” αλλά “ παγκόσμιο πνεύμα”. Αυτό ήταν το κοινό υπόστρωμα στα πάντα και την ύλη τη θεωρούσε κατώτερη, άψυχη, κατευθυνόμενη απ’ αυτό το παγκόσμιο πνεύμα. Που δεν πρέπει να το φανταζόμαστε έτσι, αλλά κάτι σαν τη συλλογική συνείδηση των ανθρώπων παντρεμένη με τους νόμους της φύσης, σε μια ενότητα που προϋπήρχε του ανθρώπου.

ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΦΟΙΕΡΜΠΑΧ

Ο Φόιερμπαχ όπως είπαμε παραπάνω διατέλεσε μαθητής του ίδιου του Χέγκελ. Αρχικά ενθουσιάστηκε και εντρύφησε στην εγελιανή  διδασκαλία. Ο Φόιερμπαχ αν και ήταν από πιο προοδευτικούς μαθητές του και ενώ κατέληξε στον υλισμό δεν κατάφερε ποτέ να αποτάξει τα ιδεαλιστικά στοιχεία από τον δάσκαλο του.

Ο Φόιερμπαχ δεν ενδιαφερόταν τόσο για την ύπαρξη του θεού όσο για τη διαδικασία της διαμόρφωσης της ιδέας του θεού στην ανθρώπινη σκέψη και όλη του η φιλοσοφία μπορεί να συνοψιστεί στο ακόλουθο απόφευγα: δεν είναι ο θεός αυτός που δημιουργεί τον άνθρωπο, αλλά ο άνθρωπος είναι εκείνος  που δημιουργεί τον θεό. Ο Θεός καθώς είναι μεταφυσικός, είναι η νόηση που ικανοποιείται από τον εαυτό της, ή και το αντίθετο: η νόηση που ικανοποιείται από τον εαυτό της, η νόηση που θεωρεί τον εαυτό της ως απόλυτο ον είναι ο Θεός καθώς είναι μεταφυσικός. Όλοι οι μεταφυσικοί προσδιορισμοί του θεού είναι, επομένως, πραγματικοί προσδιορισμοί, αν αναγνωρίζονται ως προσδιορισμοί της σκέψης.

Ο Φόιερμπαχ λέει ότι όπως σκέπτεσαι τον Θεό έτσι σκέφτεσαι και τον ίδιο σου τον εαυτό. Το μέγεθος του Θεού σου είναι το μέγεθος της νόησής σου. Αν σκέπτεσαι τον θεό περιορισμένο, τότε και η νόησή σου είναι περιορισμένη. Αν σκέπτεσαι ότι ο θεός είναι απεριόριστος τότε και η νόησή σου δεν έχει όρια. Αν δηλαδή σκέπτεσαι τον Θεό ως ένα υλικό ον δεν μπορείς να σκεφτείς τον εαυτό σου χωρίς σώμα. Η νόηση είναι ασύγκριτη επειδή είναι η πηγή όλων των συγκρίσεων, είναι απροσμέτρητη, επειδή είναι το μέτρο όλων των μέτρων. Δεν μπορεί να υποταχθεί σε κανένα ανώτερο ον, σε κανένα είδος, επειδή αυτή η ίδια είναι η αρχή κάθε υποτέλειας, υποτάσσει στον εαυτό της όλα τα πράγματα και όλα τα όντα. Οι ορισμοί για τον θεό ως το ον στο οποίο είναι όλα τα χαρακτηριστικά που διαθέτει, έτσι ώστε σε αυτόν κατηγορούμενο και υποκείμενο είναι στο ίδιο πράγμα. Όλοι αυτοί οι ορισμοί είναι επομένως μονάχα έννοιες που έχουν αφαιρεθεί απ’ την ουσία της νόησης.

Κάθε θρησκεία αντιπροσωπεύει μια μορφή αποξένωσης, μια πραγματική παθολογία του πνεύματος, εξαιτίας της οποίας ο άνθρωπος προβάλει την ανθρωπιά του έξω από τον εαυτό του, δημιουργώντας ασυνείδητα ένα είδωλο στο οποίο μετά υποτάσσεται. Κάθε πρόοδος στον θεολογικό τομέα μεταμορφώνεται σε μια αντίστοιχη περιφρόνηση της ανθρωπότητας. Ο αθεϊσμός γίνεται επομένως ένα ηθικό χρέος του ανθρώπου που έχει ξαναβρεί τον εαυτό του. Πρέπει να μεταμορφώσουμε τους ανθρώπους, από φίλους του θεού σε φίλους του ανθρώπου, από ανθρώπους που πιστεύουν σε ανθρώπους που σκέπτονται. Από υποψήφιους της μεταθανάτιας ζωής σε μελετητές της παρούσας ζωής. Η θρησκευτική αγάπη είναι αντί-φύση.

Η θρησκεία είναι ο διαχωρισμός του ανθρώπου από τον εαυτό του. Ο Θεός είναι το άπειρο ον, ο άνθρωπος είναι το πεπερασμένο, ο Θεός είναι τέλειος, ο άνθρωπος είναι ατελής, ο Θεός είναι αιώνιος, ο άνθρωπος εφήμερος, ο Θεός είναι παντοδύναμος, ο άνθρωπος αδύναμος. Στο σύνολο των πραγμάτων δηλαδή ο άνθρωπος είναι ο αρνητικός πόλος, το σύνολο όλων των ευτελιών. Αυτή η δυσαρμονία ανάμεσα στον Θεό και τον άνθρωπο από την οποία προέρχεται η θρησκεία είναι μια δυσαρμονία του ανθρώπου με την ύπαρξή του. Διαχωρισμός υπάρχει μόνο ανάμεσα σε όντα που βρίσκονται σε συμφωνία μεταξύ τους, δηλαδή μόνο αυτό που είναι ενωμένο μπορεί να διαχωριστεί. Επομένως, αυτό το ον δεν είναι τίποτε άλλο από τη νοημοσύνη, τη λογική ή την ευφυΐα. Ο Θεός καθώς γίνεται αντιληπτός ως το αντίθετο άκρο του ανθρώπου είναι το ον που αντικειμενοποιείτε από τη νόηση. Το θεϊκό όν αγνό, τέλειο, χωρίς ελαττώματα είναι η αυτεπίγνωση της νόησης, τελειότητάς της.

Ο ΕΝΓΚΕΛΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΦΟΙΕΡΜΠΑΧ

Η πορεία της εξέλιξης του Φόιερμπαχ είναι η πορεία ενός –αν και ποτέ βέβαια ορθόδοξου– χεγκελιανού προς τον υλισμό, μια εξέλιξη, που σε μια ορισμένη βαθμίδα απαιτεί μια ολοκληρωτική ρήξη με το ιδεαλιστικό σύστημα του πρόδρομού του. Με ακαταμάχητη δύναμη επιβάλλεται σ’ αυτόν τελικά η άποψη πως η χεγκελιανή προκοσμική ύπαρξη της «απόλυτης ιδέας», η «προΰπαρξη των λογικών κατηγοριών» πριν από τον κόσμο, δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένα φανταστικό υπόλειμμα της πίστης σε κάποιον έξωκοσμικό δημιουργό. Πως ο υλικός κόσμος που τον αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις, όπου ανήκουμε και μείς οι ίδιοι, είναι ο μοναδικός πραγματικός κόσμος και πως η συνείδηση μας και η νόηση μας, όσο υπεραισθητές και αν φαίνονται, είναι προϊόντα ενός υλικού σωματικού οργάνου, του εγκέφαλου. Η ύλη δεν είναι γέννημα του πνεύματος μα το ίδιο το πνεύμα είναι το ανώτατο προϊόν της ύλης. Αυτό φυσικά είναι ολοκάθαρος υλισμός. Φθάνοντας ως εδώ ο Φόιερμπαχ σταματάει απότομα. Δεν μπορεί να ξεπεράσει τη συνηθισμένη φιλοσοφική προκατάληψη, την προκατάληψη όχι ενάντια στο πράγμα μα ενάντια στο όνομα υλισμός. Και λέει:

«Ο υλισμός για μένα είναι η βάση του οικοδομήματος της ανθρώπινης ύπαρξης και γνώσης. Μα για μένα δεν είναι αυτό που είναι για το φυσιολόγο, το φυσιοδίφη με τη στενότερη έννοια, λ.χ. τον Μολεσότ, που μάλιστα από την άποψη του και το επάγγελμα του είναι γι’ αυτόν αναγκαστικά το ίδιο το οικοδόμημα. Προς τα πίσω συμφωνώ απόλυτα με τους υλιστές, μα όχι και προς τα μπρος».

Εδώ ο Φόιερμπαχ ταυτίζει τον υλισμό, που είναι μια γενική κοσμοθεωρία που στηρίζεται σε μια ορισμένη αντίληψη για τη σχέση της ύλης με το πνεύμα, με την ειδική μορφή, που η κοσμοθεωρία αυτή εκφράστηκε σε μια ορισμένη ιστορική βαθμίδα, δηλαδή το 18ο αιώνα. Και κάτι παραπάνω, την μπερδεύει με τη ρηχή, την αγοραία μορφή, που μ’ αυτή εξακολουθεί να υπάρχει ως τα σήμερα στα μυαλά των φυσιοδιφών και των γιατρών ο υλισμός του 18ου αιώνα και που διαλαλήθηκε από τον Μπίχνερ, το Φογκτ και το Μολεσότ την πέμπτη δεκαετία του αιώνα μας. Μα, όπως ο ιδεαλισμός πέρασε μέσα από μια σειρά βαθμίδες στην εξέλιξη του, έτσι και ο υλισμός. Με κάθε ανακάλυψη που άφηνε εποχή, ακόμα και στην περιοχή των φυσικών επιστημών, έπρεπε να αλλάζει τη μορφή του και από τότε που μπήκε και η ιστορία κάτω από την υλιστική αντιμετώπιση, άνοιξε και δω ένας καινούργιος δρόμος στην εξέλιξη.

Ο υλισμός του προηγούμενου αιώνα είταν κατά πρώτο λόγο μηχανιστικός, γιατί τότε από όλες τις φυσικές επιστήμες, μόνο η μηχανική και μάλιστα μόνο των στερεών –ουράνιων και γήινων– σωμάτων, με λίγα λόγια, η μηχανική της βαρύτητας είχε φτάσει σε μια κάποια τελειότητα. Η χημεία βρισκόταν μόνο στην παιδική της, τη φλογιστική μορφή. Η βιολογία βρισκόταν ακόμα στα σπάργανα, ο φυτικός και ζωικός οργανισμός εξεταζόταν μόνο χονδρικά και τον εξηγούσαν με καθαρά μηχανιστικά αίτια. Όπως για τον Καρτέσιο το ζώο, έτσι και για τους υλιστές του 18ου αιώνα ο άνθρωπος ήταν μια μηχανή. Η αποκλειστική αυτή χρησιμοποίηση της μηχανικής σαν υπόδειγμα σε φαινόμενα που η φύση τους είναι χημική η οργανική και που σ’ αυτά οι νόμοι της μηχανικής εξακολουθούν βέβαια να ισχύουν, μα σπρώχνονται στο πίσω πλάνο από άλλους ανώτερους νόμους, αποτελεί τον πρώτο, μα για την εποχή του αναπόφευκτο, περιορισμό του κλασικού γαλλικού υλισμού.

Ο δεύτερος ειδικός περιορισμός του υλισμού αυτού βρισκόταν στην ανικανότητα του να αντιληφθεί τον κόσμο σαν μια προοδευτική κίνηση, σαν ύλη που την αντιλαμβανόμαστε μέσα σε μια ιστορική προοδευτική διαμόρφωση. Αυτό αντιστοιχούσε στην τοτινή κατάσταση της φυσικής επιστήμης και στον μεταφυσικό, δηλαδή, τον αντιδιαλεκτικό τρόπο που φιλοσοφούσαν και που συνδέεται με την κατάσταση αυτή. Τη Φύση, αυτό το ήξεραν, την αντιλαμβάνονταν σε αιώνια κίνηση. Μα η κίνηση αυτή, σύμφωνα με την τοτινή αντίληψη, γινόταν παρόμοια αιώνια πάνω σε ένα κύκλο και, κατά συνέπεια, δεν μετακινούνταν ποτέ από τον τόπο της. Δημιουργούσε ολοένα τα ίδια ξανά και ξανά φαινόμενα. Η αντίληψη αυτή ήταν τότε αναπόφευκτη. Η καντιανή θεωρία για τη γένεση του ηλιακού συστήματος μόλις τότε είχε διατυπωθεί και την θεωρούσαν ακόμα απλό μόνο αξιοπερίεργο. Η ιστορία για την εξέλιξη της Γης, η γεωλογία, ήταν ακόμα ολότελα άγνωστη, και η αντίληψη πως τα σημερινά ζωντανά όντα είναι το αποτέλεσμα μιας μακριάς σειράς εξέλιξης από το πιο απλό στο πιο πολύπλοκο, δεν μπορούσε τότε γενικά να διατυπωθεί επιστημονικά. Η μη-ιστορική αντίληψη για τη Φύση ήταν λοιπόν αναπόφευκτη. Δεν μπορούμε να κατηγορήσουμε τους φιλοσόφους του 18ου αιώνα γι’ αυτό, τη στιγμή που την βρίσκουμε και στο Χέγκελ. Γι’ αυτόν η Φύση, σαν απλή «εξωτερίκεψη» της ιδέας, δεν είναι ικανή για εξέλιξη μέσα στο χρόνο, είναι ικανή μόνο να απλώσει την ποικιλομορφία της στο χώρο, έτσι που παρουσιάζει όλες τις βαθμίδες που περιέχονται σ’ αυτή ταυτόχρονα, πλάι τη μια στην άλλη και είναι καταδικασμένη αιώνια να επαναλαμβάνει την ίδια πάντοτε κίνηση. Και αυτόν τον παραλογισμό μιας ανάπτυξης στο χώρο, μα έξω από το χρόνο –που αποτελεί το βασικό όρο της εξέλιξης– τον φορτώνει ο Χέγκελ στη Φύση την ίδια ίσα-ίσα εποχή που η γεωλογία, η εμβρυολογία, η βιολογία των φυτών και των ζώων και η οργανική χημεία είχαν διαμορφωθεί και όπου από παντού ξεπηδούσαν, πάνω στη βάση των καινούργιων αυτών επιστημών, μεγαλοφυείς διαισθήσεις για την κατοπινή εξελικτική θεωρία (λ.χ., Γκαίτε και Λαμάρκ)

Ο Φόιερμπαχ αρνήθηκε τη φιλοσοφία ολόκληρη και ταυτόχρονα προέκτεινε και ολοκλήρωσε την ανάλυση των πορισμάτων της: έδειξε ότι η φιλοσοφία δεν είναι τίποτε άλλο από τη μεταφορά της θρησκείας στο πεδίο της λογικής αφαίρεσης και της σκέψης και τόνισε ότι την περιμένει το ίδιο τέλος. Στη θρησκεία, για τον Φόιερμπαχ, ο άνθρωπος απογυμνώνεται από την ίδια. του την ουσία, τη μεταφέρει έξω από αυτόν και υποτάσσεται σ’ αυτή, σαν σε μια ξένη δύναμη που τον εξουσιάζει. Ταυτόχρονα όμως μέσω της αλλοτρίωσης αυτής, αποκτά συνείδηση του πραγματικού του εαυτού, της πραγματικής του δύναμης και αξίας. Μεταφέροντας τον ειδητικό του εαυτό στον ουρανό, αποχωρίζοντας τον από τη συγκεκριμένη, άθλιά του καθημερινή ύπαρξη, αντιλαμβάνεται την ύπαρξή του. Αν ο άνθρωπος έχει ανάγκη τη θρησκεία αυτό συμβαίνει γιατί η ουσία του συγκρούεται με την ύπαρξή του, γιατί ως άτομο στον καθημερινό βίο έρχεται σε αντίθεση με την ανθρώπινη αυθεντικότητα του. «Στόχος μας», λέει στην Ουσία του Χριστιανισμού, «είναι να δείξουμε ότι η διάκριση θείου και ανθρώπινου δεν είναι παρά αυταπάτη, δεν είναι παρά η διάκριση ανάμεσα στον άνθρωπο ως ουσία και στο άτομο». Δεν πρόκειται λοιπόν να αρνηθεί ο άνθρωπος στη θρησκεία κάθε αλήθεια και σημασία άλλα να κατανοήσει την πραγματική της σημασία, να την δει σαν συμβολική λύτρωσή του από το ατομικό και κοινωνικό του δράμα. Η αναζήτηση μιας απατηλής ισορροπίας πρέπει να αντικατασταθεί από την πραγματική ισορροπία εδώ και τώρα.

Ο Φόιερμπαχ, είναι «υλιστής» θέλει την κατάφαση στον πλούτο και τη χαρά του αισθητού κόσμου, την αποκατάσταση της «Φύσης» στον άνθρωπο και του ανθρώπου στη «Φύση». «Οι ιδέες δεν μπορούν ποτέ να μας πάνε πέρα από μια παλιά τάξη πραγμάτων• μπορούν μόνο να μας πάνε πέρα από τις ιδέες της παλιάς τάξης πραγμάτων. Οι ιδέες δεν μπορούν να πραγματοποιήσουν τίποτα. Για να πραγματοποιηθούν οι ιδέες χρειάζονται άνθρωποι που να χρησιμοποιήσουν μια υλική δύναμη». Γι’ αυτό το κλειδί για την κατανόηση της διαλεκτικής κίνησης της ιστορίας δε βρίσκεται στις διαδοχικές μορφές που περνά το πνεύμα στην πορεία προς την ολοκλήρωση του αλλά στις διαδοχικές φάσεις που περνά ο κοινωνικός άνθρωπος στην πάλη του για τη διαμόρφωση της ζωής του, στην ιστορική του Πράξη.

Ο πραγματικός ιδεαλισμός του Φόιερμπαχ παρουσιάζεται μόλις φτάσουμε στη φιλοσοφία του για τη θρησκεία και στην ηθική. Δεν θέλει με κανένα τρόπο να καταργήσει τη θρησκεία, θέλει να την τελειοποιήσει. Η ίδια η φιλοσοφία πρέπει να απορροφηθεί από τη θρησκεία.

«Οι περίοδες της ανθρωπότητας ξεχωρίζουν η μια από την άλλη μόνο με θρησκευτικές αλλαγές. Μόνο τότε ένα ιστορικό κίνημα είναι βασικό, όταν εισχωρεί ως την καρδιά του ανθρώπου. Η καρδιά δεν είναι μια μορφή της θρησκείας, έτσι όπως αύτη θα έπρεπε να υπάρχει στην καρδιά, η καρδιά είναι η ουσία της θρησκείας».

Η θρησκεία, σύμφωνα με το Φόιερμπαχ, είναι η αισθηματική σχέση, η σχέση της καρδιάς ανάμεσα σε άνθρωπο με άνθρωπο, που ως τώρα ζητούσε την αλήθεια της σε ένα φανταστικό αντικαθρέφτισμα της πραγματικότητας –στη μεσολάβηση ενός ή πολλών θεών, φανταστικό αντικαθρέφτισμα ανθρώπινων ιδιοτήτων– που τώρα όμως την βρίσκει άμεσα και χωρίς μεσολάβηση στην αγάπη ανάμεσα στο Εγώ και το Εσύ. Και έτσι τελικά, στον Φόιερμπαχ ο σεξουαλικός έρωτας γίνεται μια από τις πιο ανώτερες, αν όχι η ανώτατη μορφή άσκησης της νέας του θρησκείας.

Η μοναδική θρησκεία που ο Φόιερμπαχ εξετάζει σοβαρά είναι ο χριστιανισμός, η παγκόσμια θρησκεία της Δύσης, που βασίζεται στο μονοθεϊσμό. Αποδείχνει πως ο χριστιανικός θεός είναι μόνο η φανταστική αντανάκλαση, το αντικαθρέφτισμα του ανθρώπου. Αυτός όμως ο θεός είναι και ο ίδιος προϊόν μιας μακρόχρονης αφαιρετικής διαδικασίας, η συμπυκνωμένη πεμπτουσία των προγενέστερων πολλών θεών που είχαν τα γένη και τα έθνη. Αντίστοιχα και ο άνθρωπος, που εικόνα του είναι τούτος ο θεός, δεν είναι πραγματικός άνθρωπος μα παρόμοια και αυτός η πεμπτουσία των πολλών πραγματικών ανθρώπων, αφηρημένος άνθρωπος, και κατά συνέπεια μια ιδεατή και αυτός εικόνα. Ο ίδιος ο Φόιερμπαχ, που σε κάθε σελίδα κηρύττει την αισθητικότητα, την απορρόφηση από το συγκεκριμένο και την πραγματικότητα, γίνεται πέρα-πέρα αφηρημένος μόλις αρχίσει να μιλάει για οτιδήποτε άλλο πιο έξω από την σεξουαλική σχέση ανάμεσα στους ανθρώπους.

ΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΑΡΞ ΓΙΑ ΤΟΝ ΦΟΥΕΡΜΠΑΧ

1) Η κυριότερη ατέλεια όλου του υλισμού ως τώρα –βάζοντας μαζί και το φοϊερμπαχικό– είναι πως το αντικείμενο, η πραγματικότητα, ο αισθητός κόσμος, γίνεται αντιληπτός μόνο με τη μορφή του αντικειμένου ή της άμεσης παράστασης ( Anschauung), όχι όμως σαν ανθρώπινη υλική δραστηριότητα ή σαν πράξη, όχι υποκειμενικά. [Γι’ αυτό συνέβηκε ώστε η ενεργητική πλευρά, σε αντίθεση με τον υλισμό, να έχει αναπτυχθεί από τον ιδεαλισμό –μα μόνο αφηρημένα, γιατί βέβαια ο ιδεαλισμός δεν γνωρίζει την πραγματική, τη συγκεκριμένη δραστηριότητα σαν τέτοια].Ο Φόιερμπαχ θέλει υλικά, διαφοροποιημένα από τα ιδεατά, αντικείμενα, μα δεν αντιλαμβάνεται την ίδια την ανθρώπινη δραστηριότητα σαν δραστηριότητα πάνω σε αντικείμενα. Κατά συνέπεια, στην Ουσία του Χριστιανισμού βλέπει τη θεωρητική στάση σαν τη μοναδική γνήσια ανθρώπινη, ενώ την πράξη την αντιλαμβάνεται με τη βρόμικη-εβραϊκή της μορφή εκδήλωσης. Δεν καταλαβαίνει, κατά συνέπεια, τη σημασία της «επαναστατικής», της «πρακτικο-κριτικής» δράσης.

2) Το ζήτημα, αν στην ανθρώπινη σκέψη μπορεί να αποδοθεί αντικειμενική αλήθεια, δεν είναι καθόλου ζήτημα θεωρίας, μα πραχτικό ζήτημα. Στην πράξη πρέπει ο άνθρωπος να αποδείξει την αλήθεια, δηλαδή την πραγματικότητα και την ισχύ, το εγκόσμιο της σκέψης [του]. Η φιλονικία για την πραγματικότητα η μη πραγματικότητα ενός πράγματος, πού έχει απομονωθεί από την πράξη, είναι ζήτημα καθαρά σχολαστικό.

3) Η υλιστική διδασκαλία [πως οι άνθρωποι είναι προϊόντα των περιστάσεων και της αγωγής και, κατά συνέπεια, οι αλλαγμένοι άνθρωποι είναι προϊόντα άλλων περιστάσεων και αλλαγμένης αγωγής, ξεχνάει πως οι περιστάσεις αλλάζουν ίσα-ίσα από τους ανθρώπους και πως ο παιδαγωγός πρέπει και ο ίδιος να διαπαιδαγωγηθεί. Η θεωρία αυτή καταλήγει λοιπόν αναγκαστικά στο να χωρίζει την κοινωνία σε δυο μέρη, που το ένα από τα δυο στέκει πιο πάνω από την κοινωνία (λ.χ. στο Ροβέρτο Όουεν)].

Η συνταύτιση της μεταβολής των περιστάσεων με την ανθρώπινη δραστηριότητα μπορεί να νοηθεί μόνο σαν [ανατρεπτική] πράξη.

4) Ο Φόιερμπαχ ξεκινάει από το γεγονός της θρησκευτικής αυτοαλλοτρίωσης, του αναδιπλασιασμού του κόσμου [σε ένα θρησκευτικό, φανταστικό και έναν πραγματικό κόσμο]. Η εργασία του συνίσταται σε τούτο, στο να αποσυνθέτει το θρησκευτικό κόσμο στην εγκόσμια υποδομή του. [Δεν βλέπει πως όταν τελειώσει η εργασία αυτή, το κύριο πράγμα υπολείπεται ακόμα για να γίνει. Το γεγονός δηλαδή], πως η εγκόσμια υποδομή αποσπάται από τον εαυτό της και στερεώνει ένα ανεξάρτητο βασίλειο για τον εαυτό της στα σύγνεφα, πρέπει να εξηγηθεί [ίσα – ίσα] από τον αυτο-χωρισμό και την αυτο-αντιφατικότητα τούτης της εγκόσμιας υποδομής. Πρέπει, λοιπόν, να κατανοηθεί πρώτα αυτή η ίδια στην αντίφαση της και υστέρα [με τον παραμερισμό της αντίφασης] να επαναστατικοποιηθεί στην πράξη. Λοιπόν, αφού αποκαλύφτηκε η γήινη οικογένεια σαν το μυστικό τής άγιας οικογένειας [πρέπει τώρα αυτή η ίδια η γήινη οικογένεια να υποβληθεί σε θεωρητική κριτική και να ανατραπεί στην πράξη!.

5) Ο Φόιερμπαχ μη όντας ευχαριστημένος με την αφηρημένη νόηση [επικαλείται] την υλική εποπτεία, μα δεν αντιλαμβάνεται την ύλικότητα σαν πραχτική, ανθρώπινη υλική δραστηριότητα.

6) Ο Φόιερμπαχ ανάγει τη θρησκευτική ουσία στην ανθρώπινη ουσία. Μα η ανθρώπινη ουσία δεν είναι μια αφαίρεση πού υπάρχει στο απομονωμένο άτομο. Στην πραγματικότητά της είναι το σύνολο των κοινωνικών σχέσεων.

Ο Φόιερμπαχ, που δεν καταπιάνεται με την κριτική της πραγματικής αυτής ουσίας, είναι αναγκασμένος:

Α. Να κάνει αφαίρεση της ιστορικής πορείας που ορίζει τη θρησκευτική διάθεση (gemut) καθεαυτή και να προϋποθέτει ένα αφηρημένο –απομονωμένο– ανθρώπινο άτομο.

Β. Σ’ αυτόν η [ανθρώπινη] ουσία μπορεί, κατά συνέπεια, να κατανοηθεί μόνο σαν «γένος», σαν εξωτερική, βουβή γενικότητα πού συνδέει με φυσικό μόνο τρόπο τα πολλά άτομα.

7) Ο Φόιερμπαχ δεν βλέπει, κατά συνέπεια, πως και η ίδια η «θρησκευτική διάθεση» είναι κοινωνικό προϊόν, και πως το αφηρημένο άτομο που αναλύει, στην πραγματικότητα ανήκει σε κάποια ορισμένη κοινωνική μορφή.

8) Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ζωή ουσιαστικά είναι πραχτική. Όλα τα μυστήρια, που ωθούν τη θεωρία προς το μυστικισμό, βρίσκουν τη λογική τους λύση στην ανθρώπινη πράξη και στην κατανόηση αυτής της πράξης.

9) Το ανώτατο σημείο που φτάνει ο εποπτικός υλισμός, δηλαδή ο υλισμός πού δεν αντιλαμβάνεται την ύλικότητα σαν πραχτική δραστηριότητα, είναι η εποπτεία των ξεχωριστών ατόμων μέσα στην «κοινωνία των πολιτών».

10) Η άποψη του παλιού υλισμού είναι η κοινωνία «των πολιτών». Η άποψη του καινούργιου υλισμού είναι η ανθρώπινη κοινωνία ή η [κοινωνικοποιημένη] ανθρωπότητα.

11) Οι φιλόσοφοι εξηγούσαν μόνο τον κόσμο με διάφορους τρόπους. Το ζήτημα είναι να τον μεταβάλουμε.

Η ΠΙΣΤΗ ΕΙΝΑΙ ΕΝΤΑΞΕΙ ΓΙΑ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΤΗΝ ΕΧΟΥΝ

Η « Καταλανική Εταιρεία » και η οριστική καταστροφή του Μεσαιωνικού Ελληνισμού

Στις αρχές του 14ου αιώνα ο Ελλαδικός χώρος ήταν κατακερματισμένος ανάμεσα σε κτήσεις που ανήκαν στον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Ανδρόνικο ΙΙ Παλαιολόγο και σε Φράγκους φεουδάρχες κληρονόμους των Σταυροφόρων που άλωσαν την Κωνσταντινούπολη το 1204.
Ο Αυτοκράτορας είχε υπό τον έλεγχο του την Μακεδονία, την Θράκη, τον Μυστρά, την Κωνσταντινούπολη και μια στενή λωρίδα γης στην Μικρά Ασία που εφαπτόταν στην Βασιλεύουσα. Ο υπόλοιπος χώρος (Θεσσαλία, Θήβα, Ανδραβίδα, Αθήνα, Πάτρα, Κόρινθος, νησιά του Αιγαίου, Ναύπακτος) βρίσκονταν υπό τον έλεγχο Φράγκων φεουδαρχών που συγγένευαν με ισχυρούς βασιλικούς οίκους της Ευρώπης. Οι περιοχές αυτές ήταν κατάσπαρτες από ισχυρά κάστρα που σταθεροποιούσαν την εξουσία των κατά τόπους βαρόνων και μικρότερων μικρότερων ευγενών, εις βάρος του ντόπιου αγροτικού πληθυσμού.Εκείνη την εποχή εμφανίστηκε για τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Ανδρόνικο ο σημαντικός κίνδυνος των Οθωμανών Τούρκων.
Ο βυζαντινός στρατός είχε αποδιοργανωθεί πλήρως λόγω έλλειψης χρημάτων ικανών στρατηγών και απωλειών από τους πολέμους με τους Φράγκους, είχε χάσει κατά μεγάλο μέρος το ηθικό και την αλκή του και έτσι οι πλέον αξιόπιστες βυζαντινές στρατιωτικές μονάδες ήταν Αλανοί και Μουσουλμάνοι μισθοφόροι. Έτσι ο Ανδρόνικος μοιραία στράφηκε στην Δύση για να βρει ισχυρότερους συμμάχους.

Την ίδια εποχή στην Σικελία τελείωναν οι « Σικελικοί Εσπερινοί », ένας αιματηρός εμφύλιος πόλεμος μεταξύ βασιλικών οίκων με τελικό έπαθλο το νησί της Σικελίας. Μετά το τέλος του πολέμου και την ειρήνη του Καλταμπελλόττα, ο μισθοφόρος τυχοδιώκτης καταλανικής καταγωγής Ρογήρος ντε Φλορ (παλαιός Ναΐτης ιππότης), όπως και χιλιάδες άλλοι Καταλανοί μισθοφόροι (γνωστοί και ως αλμαγάβαροι από την εποχή των επιθέσεων τους κατά των Μωαμεθανών της Ισπανίας), βρέθηκαν χωρίς εργοδότη. Μετά από συνεννοήσεις ο Ανδρόνικος τους έπεισε να συμμαχήσουν μαζί του τάζοντας υψηλές αποδοχές και αξιώματα. Έτσι το 1302 ο Ντε Φλορ μαζί με 5.000 ακόμη Καταλανούς επιβιβάζονται σε 36 πολεμικές γαλέρες και πηγαίνουν στην Κωνσταντινούπολη όπου γίνονται δεκτοί με μεγάλες τιμές από τον Αυτοκράτορα.
Το 1303 εγκαθίστανται στο Κύζικο Μ. Ασίας και στα επόμενα δύο χρόνια συντρίβουν σε συνεχείς πολεμικές αναμετρήσεις τους επικίνδυνους Οθωμανούς φτάνοντας ως το Ικόνιο, αποδεικνύοντας την αδιαμφισβήτητη στρατιωτική τους αξία. Παράλληλα όμως οι Καταλανοί αποσπούσαν με την βία αμοιβές και από τις πόλεις που απελευθέρωναν, ενώ πολλές τις ρήμαζαν και τις λεηλατούσαν. Η συμπεριφορά τους αυτή και οι συνεννοήσεις τους με τοπικούς άρχοντες για δημιουργία ανεξάρτητου Καταλανικού κρατιδίου στην Μ. Ασία, δικαίως τους κατέστησε επικίνδυνους στα μάτια του Αυτοκράτορα που τους κάλεσε εσπευσμένα στην Κωνσταντινούπολη και δολοφόνησε τον αρχηγό τους Ντε Φλόρ με την ελπίδα ότι οι υπόλοιποι θα διαλύονταν. Οι Καταλανοί όμως όχι μόνο δεν διαλύθηκαν, αλλά αφού εξέλεξαν νέο τους αρχηγό τον Μπερεγκάρ ντε Ροκαφόρ, λεηλάτησαν όλη την χερσόνησο της Καλλίπολης σφάζοντας ανηλεώς τους κατοίκους της και προκαλώντας συνεχώς τους Βυζαντινούς για μάχη φτάνοντας ως τα τείχη της πρωτεύουσας. Όταν τα Βυζαντινά στρατεύματα αποφάσισαν να αντιπαρατεθούν, ακολούθησε μια καταστροφική μάχη για αυτούς όπου σκοτώθηκαν σχεδόν 20.000 άνδρες ενώ τραυματίστηκε και ο γιος του Αυτοκράτορα.

Μετά από αυτή την μάχη, τα βυζαντινά εδάφη και οι πληθυσμοί τους, βρέθηκαν στο έλεος της « καταλανικής εταιρείας » (η « κομπανίας » κατά την επί λέξει απόδοση του όρου από τα Ισπανικά). Οι Καταλανοί λεηλάτησαν με μίσος όλη την Θράκη και την Μακεδονία, ληστεύοντας και σκοτώνοντας όποιον έβρισκαν μπροστά τους, γεμίζοντας με τρόμο τους φτωχούς κατοίκους των περιοχών. Εγκαταστάθηκαν την διετία 1307-1309 στην Ποτίδαια Χαλκιδικής προσπαθώντας χωρίς επιτυχία να καταλάβουν την οχυρή Θεσσαλονίκη. Από την καταστροφική μανία των Καταλανών δεν ξέφυγε ούτε το Άγιο Όρος όπου από 300 Μονές, μόνο 25 έμειναν αλώβητες, ενώ οι υπόλοιπες βεβηλώθηκαν και καταληστεύτηκαν. Για να γίνει αντιληπτή η σκληρότητα των Καταλανών αναφέρουμε πως όταν ο αρχηγός τους ντε Ροκαφόρ τους εγκατέλειψε αιφνιδιαστικά το 1308, έσφαξαν άλλους δεκαπέντε μικρότερους στην ιεραρχία, αρχηγούς τους για να εκτονώσουν την οργή τους.
Αμέσως μετά την καταστροφή των περιοχών της Μακεδονίας και λόγω της πίεσης του Αυτοκρατορικού στρατού υπό τον ικανό αρχιστράτηγο Χανδρηνό , αναχώρησαν κατέλαβαν και λεηλάτησαν την Θεσσαλία με ευκολία, εισερχόμενοι πλέον στις Φράγκικες κτήσεις. Φτάνοντας στην Θήβα το 1310 μ.Χ. ήρθαν σε συνεννόηση με τον ισχυρό Δούκα της Αθήνας Βάλτερ ντε Μπριεν συνεχιστή του οίκου ντε Λα Ρος και πολέμησαν κατακτώντας πολλά κάστρα (Ζητούνι, Φάρσαλα,
Αλμυρός, Σιδηρόκαστρο) για λογαριασμό του. Τις τάξεις της « Καταλανικής Εταιρείας » είχαν πυκνώσει νέοι εθελοντές από την Καταλονία αλλά και πολλοί Οθωμανοί Τούρκοι.
Τον Σεπτέμβριο ο Βάλτερ ντε Μπριεν φοβούμενος την αύξηση της ισχύος της « Εταιρείας », ζήτησε από τους Καταλανούς να εγκαταλείψουν τα εδάφη του, παραδίδοντας όλα τα κάστρα που κέρδισαν πολεμώντας για λογαριασμό του. Η Καταλανική Εταιρεία ζήτησε να κρατήσει κάποια από αυτά για να εγκατασταθεί μόνιμα, αλλά ο Δούκας αρνήθηκε με προσβλητικό τρόπο και ετοιμάστηκε να συντρίψει τους Καταλανούς καλώντας όλους τους Φράγκους συμμάχους του για βοήθεια, κατά την συνήθεια της εποχής.
Πολύ σύντομα 2000 σιδερόφρακτοι ιππότες και 20.000 πεζοί είχαν μαζευτεί στην Αθήνα, δύναμη τεράστιας ισχύος για τα δεδομένα της εποχής. Οι σιδερόφρακτοι Φράγκοι ιππότες αποτελούσαν την πιο επίλεκτη μονάδα της εποχής καθώς η επίθεση τους ήταν συντριπτικής ισχύος έναντι οποιουδήποτε αντιπάλου και απολάμβανε μεγάλης φήμης τότε.
Οι Καταλανοί ήταν πλέον παγιδευμένοι καθώς στην Θεσσαλία προήλαυνε ο ικανός Βυζαντινός στρατηγός Χανδρηνός με σημαντικές δυνάμεις που τους είχε νικήσει στο παρελθόν, έτσι η μάχη κατά των Φράγκων του Βάλτερ στις 15 Μαρτίου 1311, ήταν μονόδρομος. Οι Καταλανοί διάλεξαν με στρατιωτική σοφία, το πεδίο μάχης να είναι στην πεδιάδα του ποταμού Κηφισσού (της Βοιωτίας) κοντά στην Κωπαΐδα, όπου το έδαφος ήταν ελώδες. Οι δυνάμεις τους (3500 ιππείς, 4000 πεζοί και πολλοί Τούρκοι) παρατάχθηκαν με το έλος μπροστά τους. Ο Βάλτερ ντε Μπριεν έπεσε στην παγίδα διατάσσοντας επέλαση στους ιππότες που τον περιστοίχιζαν. Το βαρύ Φράγκικο ιππικό κόλλησε στην λάσπη και ακολούθησε η μαζική σφαγή του, από τους πεπειραμένους Καταλανούς. Από την Φράγκικη στρατιά πολύ λίγοι επέζησαν. Είναι χαρακτηριστικό ότι δεν γλίτωσε ούτε ένας στρατιώτης για να μεταφέρει το νέο της καταστροφής στην Αθήνα.
Έτσι οι Καταλανοί κατέλαβαν την Θήβα (την λεηλάτησαν σφάζοντας τους κατοίκους της χωρίς να εξαιρέσουν ούτε τα νήπια) και την Αθήνα το 1311 εγκαθιστώντας μόνιμο δικό τους καθεστώς το οποίο άντεξε ως το 1387, χάρις την αλκή των πολεμιστών του και τις ισχυρές συμμαχίες που σύμπτυξε. Στα χρόνια που ακολούθησαν διεξήγαγαν πολλές επιδρομές και πολέμους στις γύρω περιοχές και στην μέγιστη ακμή τους έλεγχαν όλη την Θεσσαλία και την Στερεά Ελλάδα ως την Κόρινθο. Οι ανώτεροι αξιωματούχοι των Καταλανών έλαβαν για συζύγους τις γαλαζοαίματες γυναίκες των ευγενών που εξολόθρευσαν στην μάχη της Κωπαΐδας. Η καταλανική ορίστηκε ως επίσημη γλώσσα του Αθηναϊκού κρατιδίου, ενώ οι Έλληνες κάτοικοι ζούσαν υπό την συνεχή καταπίεση των Καταλανών χωρίς να έχουν δικαίωμα να εμπορεύονται, να μεταβιβάζουν την περιουσία τους στα παιδιά τους και να ασκούν άλλα επαγγέλματα πλην των αγροτικών.

Λίγα χρόνια μετά, εξομάλυναν τις κάκιστες σχέσεις τους με τον Πάπα. Οι δύο επόμενες γενιές που ακολούθησαν όμως, δεν επέδειξαν την στρατιωτική αλκή των προγόνων τους, καθώς μεγάλωσαν στην χλιδή των δεσποτών της μεσαιωνικής φεουδαρχίας. Μετά την φυσιολογική εξέλιξη της πτώσης του καθεστώτος της καταλανικής Εταιρείας στην Αθήνα από τον οίκο Ατζαγιόλι το 1387, πολλά μέλη της επέστρεψαν στην Σικελία και στην Καταλονία….
Επίλογος
Η ιστορία της « Καταλανικής Εταιρείας » μαρτυρεί την μεγάλη αδυναμία τόσο του Βυζαντινού όσο και των Φραγκικών μικρότερων κρατών να προστατέψουν τα εδάφη τους ακόμη και από την απειλή ανοργάνωτων στιφών μισθοφόρων τυχοδιωκτών. Η επίδραση της Καταλανικής εταιρείας στην τύχη της Μεσαιωνικής Ανατολής ήταν πολύ μεγάλης σημασίας, καθώς λεηλάτησε και κατέστρεψε όλη την Βαλκανική Χερσόνησο (πλην Πελοποννήσου), ενώ συνέτριψε σε δύο πολύνεκρες και αποφασιστικές μάχες, το άνθος του Βυζαντινού στρατού και της Φράγκικης ιπποσύνης. Έτσι οι Οθωμανοί λίγα χρόνια μετά εκμεταλλεύθηκαν την καταστροφή και την αποδιοργάνωση των μεσαιωνικών κρατικών οργανισμών των Βαλκανίων, επικρατώντας και επιβάλλοντας την σκοταδιστική και δεσποτική εξουσία τους για τέσσερις αιώνες.
Η πρωτόγονη αγριότητα, η ασχήμια και η παντελής έλλειψη ατομικής καθαριότητας χαρακτήριζαν τα μέλη της « Εταιρείας » ενώ μακρινοί απόηχοι της παρουσίας της εντοπίζονται στην λαϊκή δημοτική μας παράδοση. Ο ιστορικός William Miller θεωρεί ότι η παρουσία της Καταλανικής Εταιρείας στην περιοχή, είχε ίσης σημασίας καταστροφικά αποτελέσματα με την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους της δύσης το 1204 μ.Χ.
Η σημερινή πολιτική ηγεσία της περιοχής της Καταλανίας με πρωτοβουλία του Κάρλες Ντουάρτε επέδειξε αυξημένη πολιτισμική ανθρωπιστική και ιστορική ευαισθησία, χρηματοδοτώντας το 2004 την αναστήλωση της Μονής Βατοπαιδίου προσδοκώντας με αυτή την χειρονομία να εξιλεωθεί 700 χρόνια μετά για τις ανήκουστες καταστροφές που προκάλεσαν στον Ελλαδικό χώρο και στο Άγιο Όρος οι βάρβαροι πρόγονοι τους.


Πηγές

William Miller, Η Φραγκοκρατία στην Ελλάδα, εκδόσεις « Ελληνικά Γράμματα »