Το ποδήλατο αν το καλοσκεφτούμε δεν είναι εφεύρεση του ενός, αλλά συλλογική. Αυτό που είχε φτιάξει ο πρώτος, το βελτίωσε ο δεύτερος, έβαλε κάτι παραπάνω ο τρίτος... και από δω παν κι άλλοι!!Η πρώτη απτή εμφάνιση του ποδηλάτου, με τελείως διαφορετική κατασκευή από τα σημερινά, ήταν γύρω στο 1750 στη Νυρεμβέργη.Αυτός ο πρώτος παππούς του ποδηλάτου ήταν τόσο απλός που δεν είχε ούτε πετάλια, ούτε τιμόνι, και ήταν εξολοκλήρου κατασκευασμένος από ξύλο!!Το 1817 στη Γερμανία, ο βαρώνος Karl von Drais, θέλοντας ένα μεταφορικό μέσο για τη βόλτα του στους κήπους του, κατασκεύασε από ξύλο και αυτός την ντρεζίνα (draisienne) που πήρε το όνομα της από το επώνυμο του.Η διαφορά με το προηγούμενο ήταν πως είχε τιμόνι, αλλά η κίνηση εξακολουθούσε να γίνεται ουσιαστικά περπατώντας και τσουλώντας αυτό το όχημα! Γι' αυτό και πήρε το όνομα «μηχανή περπατήματος».Φιλοδοξία του βαρώνου ήταν να αντικαταστήσει το άλογο σαν μεταφορικό μέσο, γι' αυτό και το έλεγαν και hobby-horse ή dadny-horse!!Την επόμενη χρονιά στη Μεγάλη Βρετανία, ο Dennis Johnson αντικατέστησε πολλά ξύλινα κομμάτια της ντρεζίνας με μεταλλικά.Μερικά χρόνια αργότερα, το 1839 στη Σκωτία, ο Kirkpatrick Macmillan ήταν ο πρώτος που έβαλε πετάλια και τα συνέδεσε με την πίσω ρόδα, αλλά χωρίς αλυσίδα. Φανταστείτε κάτι σαν τα παιδικά αυτοκινητάκια που κινούνται με τα πόδια, όχι περπατώντας όμως!Το 1960 στη Γαλλία, ο Pierre Michaux τοποθέτησε τα πετάλια στην μπροστινή ρόδα, δημιουργώντας το Velocipede, που σημαίνει «γρήγορα πόδια». Επίσης αύξησε το μέγεθος της εν λόγω ρόδας και έβαλε λάστιχα από σκληρό καουτσούκ. Μέχρι τότε οι ρόδες ήταν κυρίως ξύλινες και χωρίς καθόλου λάστιχα!Η πρώτη εμφάνιση του διπλού ποδήλατου έγινε το 1886 και είχε 4 ρόδες: δύο μεγάλες και δύο μικρές. Οι αναβάτες ουσιαστικά κάθονταν ανάμεσα στις δύο μεγάλες ρόδες και είχαν τις μικρές για να μην πέφτουν!!Συνεχίζοντας την ιστορία του ποδηλατου, φτάνουμε στο 1870, όπου οι James Starley και William Hillman στη Βρετανία, κατασκεύασαν την Ariel, με πολύ μεγαλύτερη την μπροστινή ρόδα με τα πετάλια.Η φιλοσοφία τους ήταν πως, όσο μεγαλύτερη η ρόδα (η οποία πολλές φορές κατασκευαζόταν με βάση το μήκος του ποδιού του αναβάτη!), τόσο μεγαλύτερη απόσταση θα διένυε σε κάθε περιστροφή των πεταλιών.Εκείνη την εποχή το αποκαλούσαν και penny-farthing, επειδή οι ρόδες τους είχαν περίπου την αναλογία των εν λόγω κερμάτων στο μέγεθος!Με αυτή την απλή μετατροπή, τοποδήλατο μπορούσε να φτάσειταχύτητες έως και 24 χιλιομέτρων την ώρα.Να αναφέρουμε πως η μέση ταχύτητα ενός αυτοκινήτου σε μποτιλιάρισμα σήμερα, είναι περίπου 17 χιλιόμετρα την ώρα!!Λόγω όμως του ύψους του και επειδή οι δρόμοι ήταν σε πολύ κακή κατάσταση και γεμάτοι χαλίκια, υπήρχαν πάρα πολύ συχνές πτώσεις και τραυματισμοί!Η τελική μορφή του ποδηλάτου...Το 1885 έγινε η κυριότερη μετατροπή και από τότε το ποδήλατο πήρε την κλασική του εμφάνιση με τις δύο ίδιες ρόδες, την αλυσίδα που δίνει κίνηση στην πίσω ρόδα και τις μεταλλικές ακτίνες.Σε αυτό βοήθησε πολύ και η εξέλιξη της μεταλλουργίας. Υπεύθυνος για όλα αυτά καθώς και για τη σαμπρέλα και τις ταχύτητες ήταν ο ανηψιός του James, ο John Kemp Starley. Επίσης άλλαξε τον σκελετό με κούφιο μεταλλικό μειώνοντας το βάρος του ποδηλάτου. Το μοντέλο αυτό το ονόμασε rover!!Αξίζει να αναφέρουμε επίσης πως το 1885, το ποδήλατο έκανε την πρώτη του εμφάνιση στην Ελλάδα!Τρία χρόνια μετά, το 1888, ο γιατρός Dr. John Boyd Dunlop, θέλοντας να κάνει τις βόλτες του γιού του με το ποδηλατάκι του πιο άνετες, άλλαξε τα υπάρχοντα λάστιχα από καουτσούκ με λάστιχα πεπιεσμένου αέρα!Περιττό να αναφέρουμε πως ο εν λόγω γιατρός ήταν ο ιδρυτής τη γνωστής εταιρείας ελαστικών!!Από εκεί και μετά πέρασαν 59 χρόνια και το 1947 αντικαταστάθηκε ο μεταλλικός σκελετός με αλουμίνιο, ίδιο με αυτό που χρησιμοποιούσαν στα αεροπλάνα.Το 1965 βγήκε στην αγορά ένα μίνι ποδήλατο, και φτάνοντας στο 1970 βλέπουμε την εμφάνιση του πολύ δημοφιλούς στις μέρες μας mountain bike!Μετά από όλα αυτά, μπορούμε να τιμήσουμε τον γνωστό λαϊκό αοιδό που μας παροτρύνει να... «πάμε για ορθοπεταλιές»!!Τώρα που μάθαμε την ιστορία του ποδηλάτου, καλές μας βόλτες λοιπόν!!
Παρασκευή 25 Οκτωβρίου 2013
ΗΝΙΟΧΟΣ: ΕΝΑ «ΖΩΝΤΑΝΟ» ΑΓΑΛΜΑ
«….Νουν γαρ και φρόνησιν αυτήν μεν καθ’ αυτήν ούτε τις πλάστης, ούτε τις γραφεύς εικάσαι δυνατός έσται. Αθέατοι γαρ των τοιούτων και ανιστόρητοι παντελώς πάντες. Το δε εν ω τούτο γιγνόμενον εστιν ουχ υπονοούντες, αλλ’ ειδότες, επ’ αυτό καταφεύγομεν, ανθρώπινον σώμα ως αγγείον φρονήσεως και λόγου θεώ προσάπτοντες, ενδεία και απορία παραδείγματος τω φανερώ
τε και εικαστώ το ανείκαστον και αφανές ενδείκνυσθαι ζητούντες, συμβόλου δυνάμει χρώμενοι….»
Ένα τέτοιο γλυπτόν δημιούργημα είναι και το χάλκινον άγαλμα τουΗνιόχου των Δελφών! Στην αρχικήν του σύνθεσιν παρίστανε ένα τέθριππον άρμα με τον Ηνίοχόν του, και αφιερώθηκε ως ανάθημα στοΙερόν του Απόλλωνος στουςΔελφούς από τον τύραννον της Γέλας Πολύζαλον του Δεινομένους, ύστερα από την νίκην του στην αρματοδρομία, στους αγώνες των Πυθίων, το – 478. Ως δημιουργός του, χωρίς όμως αυτό να είναι εξακριβωμένον, φέρεται ο χαλκοπλάστης Πυθαγόρας ο Σάμιος, ο οποίος τότε ζούσε εξόριστος στο Ρήγιο της Καλαβρίας και τα έργα του ήταν θαυμαστά διά την συμμετρίαν και την ακριβή απόδοσιν των λεπτομερειών τους.
τε και εικαστώ το ανείκαστον και αφανές ενδείκνυσθαι ζητούντες, συμβόλου δυνάμει χρώμενοι….»
«….Πράγματι, τον νουν και την φρόνησιν αυτήν καθ’ αυτήν, δεν είναι ικανός να απεικονίσει κανένας, ούτε αγαλματοποιός, ούτε ζωγράφος. Διότι τέτοιες δυνάμεις είναι αόρατες και παντελώς άγνωστες σε όλους. Έτσι, καταφεύγουμε στο ανθρώπινον σώμα, στο οποίον οτιδήποτε αποδίδουμε δεν υπονοείται απλώς, αλλά και αναγνωρίζεται και επειδή το θεωρούμε ως σκεύος φρονήσεως και λόγου, το συνδέουμε με τον θεό, λόγω ελλείψεως και απουσίας άλλου παραδείγματος αυτών, επιζητώντας να δείξουμε με το φανερόν και απεικονιζόμενον, το αφανές και ανεικονικό, χρησιμοποιώντας το ανθρώπινον σώμα σαν σύμβολον δυνάμεων….»
(Δίων Χρυσόστομος: Περί Βασιλείας, Α’ 1, 12)
Με τον αρχαιότατον όρον «άγαλμα», νοείται το γλυπτόν έργον τέχνης, στην θέα του οποίου η ψυχή του θεατή αγάλλεται, δηλαδή γεμίζει από ενθουσιασμό και χαρά. Αυτήν την αγαλλίασιν προσέφερε και προσφέρει ακόμη η θέασις των Αρχαίων Ελληνικών αγαλμάτων. Αποκαθίσταται δηλαδή μεταξύ του συντονισμένου θεατή και των αφανών και ανεικονικών δυνάμεων, οι οποίες συμβολίζονται μέσα από τα αγάλματα, μία μυστηριακή σχέσις λήψεως υποσυνειδήτων πληροφοριών και μηνυμάτων. Διά τον λόγον αυτόν την δημιουργία των αγαλμάτων των θεών και των αφιερωμένων εις τους θεούς, ανελάμβαναν γλύπτες, οι οποίοι κατείχαν την μύησιν στους συμβολισμούς και πολλές φορές την δημιουργία τέτοιων αγαλμάτων επόπτευαν ιερείς.
Το συγκρότημα των τεσσάρων αλόγων και ο Ηνίοχος |
Το – 373, την περιοχήν των Δελφών συνετάραξε ένας ισχυρός σεισμός, ο οποίος μαζί με τις άλλες καταστροφές στο Ιερόν, τις οποίες προξένησε, κατεκρήμνισε και το ανάθημα της συνθέσεως του Ηνιόχου. Οι ιερείς του Δελφικού Ιερού, έθαψαν το κατεστραμμένον άγαλμα σε μία κρύπτη μεταξύ του χώρου του Ναού του Απόλλωνοςκαι του θεάτρου, απ’ όπου το ανέσυραν οι αρχαιολόγοι το 1896.
Εκ των υστέρων καταλαβαίνει κανείς και δεν μπορεί να μην θαυμάσει την θεϊκήν πρόνοιαν στην πράξιν των ιερέων του Μαντείου, οι οποίοι με την ταφήν του αναθήματος, έδωσαν την δυνατότητα στον σημερινόν κόσμον, να μαγεύεται και να αγάλλεται στην θέαν του ωραιότερου ίσως αγάλματος, το οποίον διεσώθη μέχρι σήμερον. Και τούτο διότι η καταστροφική μανία των υπανθρώπων, η οποία εξεδηλώθη αργότερα ως λαίλαψ εναντίον κάθε τι Ελληνικού, το οποίον μπορούσε να μιλήσει στην ψυχήν των ανθρώπων, σίγουρα δεν θα άφηνε απείραχτον έναν τέτοιον θησαυρόν!
Η ψιλόλιγνη μορφή του νεαρού Ηνιόχου, έχει ύψος1,80 μέτρων και φοράει το πτυχωτό μακρύ φόρεμα των ηνιόχων, δεμένο με πλατιά ζώνη επάνω από την μέσην και γύρω από τις μασχάλες με δύο τιράντες διασταυρούμενες χιαστί στην πλάτην, διά να μην το ανεμίζει η αντίστασις του αέρα κατά την διάρκειαν της αρματοδρομίας. Στο δεξί του χέρι, το οποίον έχει διασωθεί, κρατάει τα ηνία των αλόγων με ηρεμία και σιγουριά και πατά γερά με τα γυμνά του πόδια στο δάπεδον του άρματος.
Στον κορμόν του αγάλματος είναι εμφανής μία«ασυμμετρία», ως προς την αναλογία του επάνω τμήματος του σώματός του με το κάτω τμήμα του. Δηλαδή το άγαλμα από την μέση και κάτω είναι δυσανάλογα υψηλότερον από εκείνο, το οποίον θα αντιστοιχούσε στην σωματικήν διάπλασίν του από την μέση και επάνω.
Όμως αυτή η «ασυμμετρία» αποτελεί τμήμα του συμβολισμού, τον οποίον ο δημιουργός του σκόπιμα μεταχειρίστηκε διά να περάσει στους θεατές μυστηριακές υποσυνείδητες γνώσεις. Έκανε δηλαδή το αθέατον, λόγω του άρματος, μέρος του σώματος του Ηνιόχου υψηλότερον από το κανονικόν, διά να έχει ο Ηνίοχος το κεφάλι του, υψηλότερα από το μέγιστο ύψος της κεφαλής των αλόγων, όταν εκείνα ανορθώνουν τον λαιμόν τους κατά τον καλπασμόν και έτσι να έχει πάντοτε τον πλήρη οπτικόν έλεγχον του χώρου!
Στο κεφάλι του Ηνιόχου, το οποίον κατά κοινήν ομολογίαν αγγίζει την τελειότητα διά την κανονικότητα, την συμμετρίαν και την έκφρασίν του, οι βόστρυχοι των μαλλιών του είναι δεμένοι με ασημένια μαιανδρική ταινία, έμβλημα των μυημένων στα μυστήρια τωνΚαβείρων.
Οι βολβοί των ματιών του, κατασκευασμένοι από λευκό σμάλτο και οι ίριδες από ημιπολύτιμους λίθους καστανού χρώματος, είναι τόσον τέλεια συναρμοσμένα, ώστε όχι μόνον να δίνουν την αίσθησιν αληθινών οφθαλμών, αλλά και να προσδίδουν στο βλέμμα του μίαν υπερκόσμιαν αίσθησιν, η οποία μαγνητίζει εκείνον ο οποίος θα διασταυρώσει το δικό του βλέμμα με το βλέμμα του Ηνιόχου!
Και εδώ, στο «ζωντανό» αυτό βλέμμα του Ηνιόχου, κρύβεται η μυστηριακή δόνησις, την οποίαν το άγαλμα μεταδίδει στον εκστατικόν θεατήν! Μέσα από αυτό το βλέμμα πηγάζουν δυνάμεις περίεργες από ανώτερα κοσμικά πεδία, οι οποίες μπορούν να μεταδώσουν πληροφορίες υψίστης σημασίας στο υποσυνείδητον της ψυχής του θεατή, ο οποίος θεάται το άγαλμα συντονιζόμενος με την πηγήν αυτής της εκπομής! Και η πηγή αυτή δεν είναι άλλη από την Δελφική Ιδέα του Μέτρου του Κάλλους και τηςΑυτογνωσίας, η οποία έχει μετουσιωθεί μέσα στην μορφήν του Ηνιόχου!
Εκείνος ο οποίος θα σταθεί απέναντι από το άγαλμα αυτό, ατενίζοντάς το στα μάτια διά μεγάλο χρονικόν διάστημα, θα αισθανθεί ότι «χάνεται» από τον συγκεκριμένον χωροχρόνον και ότι ατενίζει το ίδιον το κριτικόν αλλά και γεμάτο συναισθήματαΑπολλώνιον βλέμμα!
Στο πεδίον αντιλήψεως του συντονισμένου θεατή καταγράφονται και πολλές άλλες εντυπώσεις από αυτήν την θέασιν. Μία εξ αυτών ίσως είναι η εντύπωσις, ότι το άγαλμα αυτό συμβολίζει τον Ηνίοχον της Ψυχής, τον Νούν, ο οποίος κυριαρχεί στο άρμα του ισορροπημένου ανθρώπου. Υπερβολικά υψηλός ο Ηνίοχος Νούς, διά να έχει τον πλήρη έλεγχον και την εποπτείαν του άρματος (ανθρώπου), αλλά και του περιβάλλοντος χώρου (συνθηκών ζωής), χαλιναγωγεί τα ατίθασα αλλά δυναμικά άλογά του(χαμηλότερα και φθαρτά μέρη της Ψυχής).
Επίσης ίσως μπορεί να καταγραφεί ως εντύπωσις, η αίσθησις ότι ο Ηνίοχος μπορεί να συμβολίζει το Πέμπτον και κυρίαρχον στοιχείον της Ψυχής (την Πεμπτουσία αυτής)στο ανθρώπινον άρμα, το συρρόμενον από τα τέσσερα άλογα ή τέσσερα άλλα φθαρτά φυσικά στοιχεία.
Εκείνον όμως το οποίον μεταφυσικά είναι δυνατόν να επιβεβαιώσει ακόμη περισσότερον αυτούς τους συμβολισμούς, είναι το γεγονός, ότι από το σύμπλεγμα του αγάλματος τουΗνιόχου, το μέρος το οποίον διεσώθη σχεδόν ανέπαφον και το ίδιο εκφραστικόν, είναι μόνον ο Ηνίοχος, ο Νους, η Πεμπτουσία, ενώ τα άλλα μέρη του συμπλέγματος, τα άλογα και το άρμα, δηλαδή το σώμα και τα φθαρτά ψυχικά μέρη, ή τα τέσσερα άλλα στοιχεία, έχουν καταστραφεί και χαθεί!
Έτσι όμως δεν συμβαίνει και στην κατά τους Φιλοσόφους μας Ελληνικήν κοσμοθέασιν;! Μόνον ο καθαρός Νους δεν διασώζεται, αφού και το σώμα, αλλά και τα άλογα και φθαρτά τμήματα της ψυχής, τελικά διαλύονται στο τελικό στάδιο της εξελικτικής ανόδου μας;! Κι εδώ ο Ηνίοχος δεν παρουσιάζεται σήμερα ενώπιόν μας ως ο μόνος νικητής, μετά τον τελικόν Δελφικόν Αγώνα;!
Είναι λοιπόν ο Ηνίοχος των Δελφών ένα «ζωντανό» άγαλμα, μία περικαλλής σύλληψη και εικόνα ανωτέρων κοσμικών προτύπων, στο βλέμμα και στην μορφή της οποίας συναντάται ο θείος με τον ανθρώπινον κόσμον!
ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ-ΙΟΡΔΑΝΙΑ:ΟΤΑΝ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΜΙΛΕΥΟΥΝ ΤΑ ΒΟΥΝΑ
Οι Έλληνες, λόγω της αγάπης τους για την έρευνα και το νέο, ταξίδευαν σε όλον τον κόσμο μεταδίδοντας παράλληλα κάθε είδους γνώση και κουλτούρα στα μέρη που επισκέπτονταν.
Ν. Αμερική, Κίνα, Ινδίες είναι από τους βασικούς σταθμούς τους.
Ν. Αμερική, Κίνα, Ινδίες είναι από τους βασικούς σταθμούς τους.
Στο τέλος του ταξιδιού τους επέστρεφαν όμως οι περισσότεροι στα γνώριμα νερά της Μεσογείου αφήνοντας και εκεί το προσωπικό τους στίγμα.
Τέτοια χώρα υπήρξε και η περίφημη Ιορδανία που συνορεύει με την Συρία, για την οποία έχουμε μιλήσει σε προηγούμενο άρθρο μας. Τόσο αυτές οι δύο περιοχές όσο και περιοχές σε όλη την Ανατολία είχαν δεχτεί την ελληνική επίδραση από τα αρχαιότατα κιόλας χρόνια, με την εκστρατεία του Διονύσου το 3000π.Χ. και πολύ αργότερα με το «πέρασμα» του Μ. Αλεξάνδρου σε εκείνα τα μέρη.Αυτό που έδωσε ξανά ώθηση στην διάδοση της ελληνικής γλώσσας στην περιοχή, κυρίως μέσω του εμπορίου, ήταν η pax Romana, η περίοδος ειρήνης που είχε θεσπίσει ο Οκταβιανός Αύγουστος τον 1ο-2ο αι. π.Χ.
Σύντομα η ελληνική γλώσσα ήταν η επίσημη γλώσσα εμπορίου σχεδόν σε ολόκληρη την Ασία.
Σύντομα η ελληνική γλώσσα ήταν η επίσημη γλώσσα εμπορίου σχεδόν σε ολόκληρη την Ασία.
Η γλώσσα όμως δεν ήταν το μόνο ελληνικό στοιχείο που απαντούσε κανείς στην Ιορδανία.
Μνημεία αρχαίου ελληνικού τύπου δεσπόζουν σε μεγάλο αριθμό πόλεων της Ιορδανίας. Πρώτη και γνωστότερη ηΦιλαδέλφεια (Αμμαν), που χτίστηκε από την αρχή και πήρε το όνομά της από τον Πτολεμαίο τον Φιλάδελφο, βασιλιά της Αιγύπτου. Σε όλη την πόλη υπάρχουν αρχαία ελληνικά κτήρια, όπως το Νυμφαίο (φημίζεται για την αρχιτεκτονική του μέχρι σήμερα και είναι αφιερωμένο στις Νύμφες του νερού), μεγάλα θέατρα, βιβλιοθήκες κ.α. Σε ένα μάλιστα εκ των θεάτρων διεξάγονται πολλές από τις επίσημες εκδηλώσεις της Ιορδανίας, γεγονός που δείχνει την εκτίμηση και τον σεβασμό των κατοίκων προς καθετί ελληνικό.
Και η Ακρόπολη όμως της περιοχής χρονολογείται την Ελληνιστική Περίοδο και βρίθει ελληνικού στοιχείου:
- Ναός Ηρακλέους, από τον οποίον σώζονται δυστυχώς μόνο ερείπια. Η παράδοση μάλιστα αναφέρει την ύπαρξη ενός αγάλματος του ήρωα, το οποίο έφτανε σε ύψος 10μ., σύμφωνα και με την εκτίμηση αρχαιολόγων.
- Βυζαντινό μεγαλοπρεπές οικοδόμημα.
Μνημεία αρχαίου ελληνικού τύπου δεσπόζουν σε μεγάλο αριθμό πόλεων της Ιορδανίας. Πρώτη και γνωστότερη ηΦιλαδέλφεια (Αμμαν), που χτίστηκε από την αρχή και πήρε το όνομά της από τον Πτολεμαίο τον Φιλάδελφο, βασιλιά της Αιγύπτου. Σε όλη την πόλη υπάρχουν αρχαία ελληνικά κτήρια, όπως το Νυμφαίο (φημίζεται για την αρχιτεκτονική του μέχρι σήμερα και είναι αφιερωμένο στις Νύμφες του νερού), μεγάλα θέατρα, βιβλιοθήκες κ.α. Σε ένα μάλιστα εκ των θεάτρων διεξάγονται πολλές από τις επίσημες εκδηλώσεις της Ιορδανίας, γεγονός που δείχνει την εκτίμηση και τον σεβασμό των κατοίκων προς καθετί ελληνικό.
Και η Ακρόπολη όμως της περιοχής χρονολογείται την Ελληνιστική Περίοδο και βρίθει ελληνικού στοιχείου:
- Ναός Ηρακλέους, από τον οποίον σώζονται δυστυχώς μόνο ερείπια. Η παράδοση μάλιστα αναφέρει την ύπαρξη ενός αγάλματος του ήρωα, το οποίο έφτανε σε ύψος 10μ., σύμφωνα και με την εκτίμηση αρχαιολόγων.
- Βυζαντινό μεγαλοπρεπές οικοδόμημα.
Έπειτα η πόλη Γεράσα < γήρας (σημ. Τζέρας), όπου ο Μ. Αλέξανδρος είχε αφήσει τους πρώτους στρατιώτες του. Η εν λόγω πόλη είναι γεμάτη από κίονες, ελληνικές επιγραφές, δύο θέατρα με άκρως ελληνικές προδιαγραφές πιστές στο Αττικό πρότυπο (σήμερα στο μεγαλύτερο από αυτά διεξάγεται το Φεστιβάλ Τέχνης και Πολιτισμού), αγάλματα, ναοί (π.Χ. του Διός στον νοτιοδυτικό λόφο, της Αρτέμιδος, προστάτιδας της πόλης, που αποτελεί το σημαντικότερο αξιοθέατό της) και οικοδομήματα της Ελληνιστικής περιόδου.
Υπάρχει ακόμα η αρχαία αγορά, στην οποία κυριαρχούν κίονες ιωνικού και κορινθιακού τύπου, καθώς και πολλές εκκλησίες της Βυζαντινής περιόδου (του Αγίου Ιωάννη, του Αγίου Γεωργίου, των Αγίων Αναργύρων, κ.α.)
Υπάρχει ακόμα η αρχαία αγορά, στην οποία κυριαρχούν κίονες ιωνικού και κορινθιακού τύπου, καθώς και πολλές εκκλησίες της Βυζαντινής περιόδου (του Αγίου Ιωάννη, του Αγίου Γεωργίου, των Αγίων Αναργύρων, κ.α.)
Επίσης, η πόλη Γάδαρα (Γκαζέρ) έχει γίνει γνωστή αφενός για τις θερμές πηγές της, όπως αναφέρει και ο Στράβων και αφετέρου για την ελληνική επιγραφή που γράφει:
«Σοι λέγω, τᾦ διερχομένῳ, οἷος εἰ ἢμην, οἷος εἰμὶ ἒσει. Χρῆσαι τᾦ βίῳ ὠς θνητὸς»! (Σε εσένα απευθύνομαι διαβάτη. Εκεί που ήσουν ήμουν και εδώ που είμαι θα έρθεις. Αντιμετώπισε την ζωή σου σαν θνητός)!
Σας θυμίζει κάτι;
Η συγκεκριμένη πόλη υπήρξε, ακόμη, γενέτειρα του Επικούρειου Φιλοσόφου, Φιλόδημου και των Κυνικών Μελεάγρου και Μένιππου.
Σε επίσκεψή του κανείς θα έχει την δυνατότητα να δει τις περίφημες θέρμες του Ηρακλείδη (λουτρά με γεωμετρικά σχέδια), τάφους της Ελληνιστικής περιόδου, και άλλα πολλά.
«Σοι λέγω, τᾦ διερχομένῳ, οἷος εἰ ἢμην, οἷος εἰμὶ ἒσει. Χρῆσαι τᾦ βίῳ ὠς θνητὸς»! (Σε εσένα απευθύνομαι διαβάτη. Εκεί που ήσουν ήμουν και εδώ που είμαι θα έρθεις. Αντιμετώπισε την ζωή σου σαν θνητός)!
Σας θυμίζει κάτι;
Η συγκεκριμένη πόλη υπήρξε, ακόμη, γενέτειρα του Επικούρειου Φιλοσόφου, Φιλόδημου και των Κυνικών Μελεάγρου και Μένιππου.
Σε επίσκεψή του κανείς θα έχει την δυνατότητα να δει τις περίφημες θέρμες του Ηρακλείδη (λουτρά με γεωμετρικά σχέδια), τάφους της Ελληνιστικής περιόδου, και άλλα πολλά.
Τέλος, η πόλη Πέτρα είναι άξια αναφοράς, επειδή εκεί έζησε και έδρασε η πανάρχαια ελληνική φυλή των Ναβαταίων! Είχαν χτίσει οικισμό πάνω σε βράχο, στοιχείο που χαρακτηρίζει κατ’ εξοχήν πόλεις, στις οποίες ζουν Έλληνες.
Οι Ναβαταίοι χαρακτηρίζονταν από έντονη εμπορική δραστηριότητα και αρχιτεκτονική ικανότητα. Έχτισαν αμέτρητα κτήρια, προσόψεις, ναούς, θέατρα, αγορές, αποθήκες νερού σε βράχους, κορινθιακούς τάφους, κλπ. Διέθεταν ικανούς βασιλείς (πχ. Αρέτας), οι οποίοι κατάφεραν να διατηρήσουν την ανεξαρτησία του λαού τους ακόμα και όταν ο Πομπήιος προσάρτησε την Συρία στην κυριαρχία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Ο Στράβων κάνει λόγο για τους Ναβαταίους, εξαίροντας τον πολιτισμό τους. Αλλά και ο Διόδωρος ο Σικελιώτης αναφέρει πως ο Αντίγονος προσπάθησε να τους υποτάξει, προκειμένου να πολεμήσουν στο πλευρό του εναντίον των εχθρών που κυριαρχούσαν στην Αίγυπτο και απέτυχε.
Υπάρχουν, ωστόσο και πολλές άλλες πόλεις, στις οποίες είναι εμφανές το ελληνικό στοιχείο, όπως η Πέλλα, η Ακάμπα, η Μεδεβα και άλλες.
Όπως γράφει ο Καβάφης:
Όπως γράφει ο Καβάφης:
«Κι απ” την θαυμάσια πανελλήνιαν εκστρατεία,
την νικηφόρα, την περίλαμπρη,
την περιλάλητη, την δοξασμένη
ως άλλη δεν δοξάσθηκε καμιά,
την απαράμιλλη: βγήκαμ” εμείς·
ελληνικός καινούριος κόσμος, μεγας.
Εμείς· οι Αλεξανδρείς, οι Αντιοχείς,
οι Σελευκείς, κ” οι πολυάριθμοι
επίλοιποι Ελληνες Αιγύπτου και Συρίας,
κ” οι εν Μηδία, κ” οι εν Περσίδι, κι όσοι άλλοι.
Με τες εκτεταμένες επικράτειες,
με την ποικίλη δράσι
των στοχαστικών προσαρμογών.
Και την Κοινήν Ελληνική Λαλιά
ως μέσα στην Βακτριανή την πήγαμε,
ως τους Ινδούς».
Επομένως καθίσταται εμφανής, κατά την γνώμη μας, η ελληνική παρουσία και δραστηριότητα στην περιοχή της Ιορδανίας και γενικότερα της Ανατολής. Κάποιοι –και δυστυχώς Έλληνες- αμφισβητούν την πατρότητα των ελληνικών κατασκευών και οικοδομημάτων στις περιοχές αυτές, ισχυριζόμενοι πως είναι Ρωμαικά, την στιγμή που ποτέ δεν διεκδικήθηκε η πατρότητά τους από αυτούς σε καμία χρονική περίοδο. Αλλά αντιθέτως, κατ’ ομολογίαν των ίδιων (βλ. Κικέρωνα) επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από καθετί ελληνικό και υποκλίθηκαν με δέος στον πολιτισμό μας.
Ας κλείσουμε με τα λόγια του Ισπανού συγγραφέα και πολιτικού,Federico Krutwig Sagredo, ο οποίος μεταξύ άλλων υπογράμμισε:
«Οι Ρωμαίοι συνήθιζαν να λένε πως η Ελλάδα ήταν μητέρα κάθε γνώσης και αυτή η αλήθεια δεν έχει αλλάξει από τότε»…
Ένδειξη ναυσιπλοΐας στην Κρήτη από το 130.000 π.Χ!
Την αρχαιότερη ένδειξη ναυσιπλοΐας στον κόσμο εντόπισαν στην Κρήτη αμερικανοί και έλληνες αρχαιολόγοι.
Στην περιοχή του Πλακιά στη νότια Κρήτη διεπιστημονική ομάδα υπό τη διεύθυνση του Τόμας Στάσερ της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών και της Ελένης Παναγοπούλου της Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας εντόπισαν θέσεις της Παλαιολιθικής εποχής, οι κυριότερες των οποίων βρίσκονται στο φαράγγι του Πρέβελη και χρονολογούνται από το 130.000-700.000 πριν από σήμερα. Και δεδομένου ότι η Κρήτη ήταν και τότε νησί, αποτελούν την αρχαιότερη ένδειξη πρώιμης ναυσιπλοΐας, διεθνώς!
Τα εργαλεία που ήρθαν στο φως (χειροπελέκεις και τσεκούρια) παραπέμπουν κατά τους αρχαιολόγους στην Αχελαία πολιτισμική παράδοση, η οποία συνδέεται με τους Homo heidelbergensis και Homo erectus. Τα παλαιολιθικά αυτά εργαλεία μάλιστα βρέθηκαν σε συνάφεια με ανυψωμένες θαλάσσιες αναβαθμίδες, τις οποίες οι γεωλόγοι χρονολογούν τουλάχιστον στα 130.000 χρόνια.
Εκπληκτικά λοιπόν είναι τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας, αφού τεκμηριώνουν θαλάσσια ταξίδια στη Μεσόγειο δεκάδες χιλιάδες χρόνια νωρίτερα απ’ ότι γνωρίζαμε ως τώρα ενώ ταυτόχρονα μεταβάλλουν και την εκτίμηση των γνωσιακών ικανοτήτων των πρώιμων μορφών του ανθρώπου. Αξίζει να αναφερθεί μάλιστα ότι ως σήμερα και παρά τη μακρόχρονη διερεύνηση της Κρητικής προϊστορίας, αδιαμφισβήτητα τεκμήρια κατοίκησης του νησιού πριν από τη Νεολιθική περίοδο (7.000-3000 π.Χ.) δεν είχαν εντοπισθεί.
Η ανακάλυψη πάντως έγινε το 2008 και 2009 αλλά μόλις τώρα έγινε γνωστή. Κι' αυτό χάρις στην ένταξή της στις δέκα σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις του 2010 από το αμερικανικό περιοδικό «Archaeology»,από όπου προφανώς ενημερώθηκε και το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού. Το γεγονός επομένως αφήνει για μία ακόμη φορά ερωτηματικά για την λειτουργία των ξένων αρχαιολογικών ιδρυμάτων στην Ελλάδα και για το έλλειμμα ενημέρωσης των αρμόδιων ελληνικών αρχών για τη δράση τους και τα αποτελέσματα των ερευνών τους.
Οι τάσεις ή το σύνδρομο φυγής, τι το προκαλεί και πώς αντιμετωπίζεται;
Υπάρχουν άτομα που η μόνιμη λύση στα προβλήματά τους ήταν η φυγή. Δεν έχουν την ψυχική δύναμη ή ίσως την διάθεση να μείνουν και να παλέψουν για την επίλυση του εκάστοτε θέματος. Άτομα που στην πρώτη «στραβή» ψάχνουν τρόπο διαφυγής.
Άλλα άτομα που δεν τους χωράει η πόλη τους ή η χώρα τους και που έχουν μία μόνιμη αίσθηση ανικανοποίητου. Άτομα, που θεωρούν ότι θα βρουν την ψυχική τους ολοκλήρωση και ηρεμία μόνο μακριά από το περιβάλλον που μεγάλωσαν και που τους είναι οικείο. Τους φαίνεται μικρό, περιοριστικό και περιορισμένο.
Για άλλους μπορεί να είναι τρόπος ζωής, για άλλους τρόπος εκτόνωσης και για άλλους αναγκαιότητα…
Η υποχώρηση μπροστά σε κινδύνους που ξεπερνούν τις δυνάμεις μας είναι λογική πράξη και ψυχοσυναισθηματικά αιτιολογημένη.
Η τάση φυγής από ανεπιθύμητες καταστάσεις ή πρόσωπα αποτελούσε και αποτελεί μια αρχέγονη και συνάμα σωτήρια γνώση και ικανότητα του ανθρώπου από τις εποχές που είχε να αντιμετωπίσει ισχυρότερα και ταχύτερα και πιο μεγαλόσωμα από αυτόν ζώα στην καθημερινή του πάλη για την επιβίωση στον πλανήτη μας.
Τα τελευταία χρόνια, του μνημονίου, για όλους, ή καλύτερα για τους περισσότερους από εμάς, είναι δραματικά. Βλέπουμε μέρα με τη μέρα τη ζωή μας ν’αλλάζει. Δουλειές δεν υπάρχουν, όσο και αν θέλουν να μας πείσουν κάποιοι ότι η ανάπτυξη έρχεται στη χώρα μας, ακόμη και αυτές που υπάρχουν τα χρήματα είναι πλέον είναι ελάχιστα μπροστά στους αμέτρητους και υπέρογκους φόρους, οι διαπροσωπικές σχέσεις περνούν μεγάλη κρίση, κάποιες μάλιστα διαλύονται, ενώ η γκρίνια, η απαισιοδοξία και η μιζέρια επικρατούν παντού. Πολλοί από μας έχουμε αντιμετωπίσει δυσκολίες. Άλλοι μεγάλες και άλλοι μικρές. Κάποιοι το βάζουν κάτω, κάποιοι άλλοι έχουν αποθέματα ψυχικής δύναμης και κρατούν γερά! Παλεύουν, μάχονται, σε καθημερινή βάση. Όλοι πάντως, έχουν φτάσει στο σημείο να έχουν τάσεις φυγής.
Ετσι το κλασικό δίλημμα ήταν και παραμένει σχεδόν αναλλοίωτα ταυτισμένο με το σύνδρομο «μάχης ή φυγής». Πέφτουμε στο κρεβάτι και νιώθουμε την καρδιά μας να χτυπάει έντονα, ασφυκτιούμε. Θαρρείς πως κάποιος μας βάζει το μαξιλάρι στο πρόσωπο και δεν μπορούμε ν’αναπνεύσουμε. Κοιμόμαστε ελάχιστα, ξυπνάμε μες τη νύχτα, και η πρώτη σκέψη μας το πρωί, είναι να μπορούσαμε να φύγουμε κάπου πολύ μακριά. Κάπου που τα προβλήματα θα είχαν τη λύση τους χωρίς πολλή σκέψη.
Είναι αλήθεια ότι οι τάσεις φυγής, είναι κάτι σύνηθες πια. Θες να φύγεις μακριά, και να ρίξεις μαύρη πέτρα πίσω σου. Δεν θέλεις να μαθαίνεις τίποτα που να μπορεί να σε ρίξει ψυχολογικά. Είναι λύση όμως αυτό; Σίγουρα όχι.
Δεν μπορείς να ξεφύγεις τόσο απλά από τα προβλήματα. Πρέπει να έρθεις αντιμέτωπος με αυτά, να τα επεξεργαστείς, να δεις τι μπορεί να κάνεις με υπομονή και επιμονή, ώστε να τα λύσεις.
Παθολογική τάση φυγής
Ένα θεμελιακό ψυχολογικό ερώτημα που διαφοροποιεί την υγιή από την παθολογική «τάση φυγής» σχετίζεται τόσο με τη σοβαρότητα του κινδύνου όσο και με τη συχνότητα με την οποία ένα συγκεκριμένο άτομο διαλέγει τη φυγή από ανεπιθύμητα πρόσωπα και ανεπιθύμητες καταστάσεις. Υπάρχουν άτομα για τα οποία η τάση φυγής από τις καθημερινές απαιτήσεις της ζωής αποτελεί τον μοναδικό τρόπο αντιμετώπισης της πραγματικότητας και των κάθε λογής ψυχοσυναισθηματικών τους δυσκολιών. Το αποτέλεσμα μιας τέτοιας συμπεριφοράς είναι, φυσικά, η άντληση συναισθημάτων μοναξιάς, απομόνωσης και αποκοπής από τη ζωή, τις χαρές αλλά και τις πίκρες από τους προβληματισμούς της, πράγμα που στοιχειοθετεί ψυχοπαθολογική κατάσταση.
Το άτομο που διαλέγει τη φυγή από την πραγματικότητα διαλέγει, ουσιαστικά, να μη παλέψει, να μη αγωνισθεί. Σίγουρα η καθημερινή ζωή δημιουργεί εντάσεις με τις απαιτήσεις για επιβίωση, για επιτυχία, για αρμονικές διαπροσωπικές σχέσεις. Η αποτυχία κοστίζει σε όλους μας, αλλά για ορισμένα άτομα η αντιμετώπιση και αποδοχή της αίσθησης της αποτυχίας είναι τόσο οδυνηρή ώστε να τους είναι προτιμότερο να αποσυρθούν από τον αγώνα χωρίς καν να προσπαθήσουν να αγωνισθούν.
Σε ορισμένες περιπτώσεις η τάση φυγής του ατόμου από τον στίβο της ζωής, η αίσθηση της ηττοπάθειας και της ευθυνοφοβίας, εκδηλώνεται εναλλακτικά με μια αναιτιολόγητη για τους μη ειδικούς έντονη επιθετικότητα που επιδεικνύουν συγκεκριμένα πρόσωπα. Καθώς προβληματιζόμαστε με τη συμπεριφορά του ίδιου προσώπου το οποίο σε μερικές περιπτώσεις επιδεικνύει συμπεριφορά συνεσταλμένου ανθρώπου, υποχωρητικού, που προτιμάει να αποφύγει τις ψυχοσυναισθηματικές εντάσεις παρά να αγωνισθεί, ενώ σε άλλες παρουσιάζεται ιδιαίτερα εκρηκτικό, πρέπει να γνωρίζουμε ότι και τα δύο αυτά σύνδρομα συμπεριφοράς αποκαλύπτουν άτομο που δεν αισθάνεται άνετα με τον εαυτό του, άτομο που διακατέχεται από συμπλέγματα ανασφάλειας και κατωτερότητας που βρίσκεται έρμαιο του άγχους της προσαρμογής στις πολύπλοκες απαιτήσεις της σύγχρονης ζωής μας.
Γενικά στις οριακές προσωπικότητες η σκέψη των ατόμων είναι καταλυμένη από μια έντονη υπερδραστηριότητα, που καμιά φορά φτάνει να μπλοκάρεται από αισθήματα φόβου και πολλές φορές να οδηγούνται οι ίδιοι σε πανικό, έτσι ώστε ή να τρέχουν να φύγουν πανικόβλητοι ή να «ορμούν» πάνω στο αντικείμενο του θυμού τους. Γενικά, η οριακή προσωπικότητα είναι ακριβώς το σημείο που πάλλεται μεταξύ αυτών των δυο συναισθημάτων, πανικού ή φυγής , χωρίς να έχει τη δύναμη να αποφασίσει για το ένα ή το άλλο. Η έλλειψη αυτής της κριτικής ικανότητος στις συγκεκριμένες περιπτώσεις παθολογικής διαταραχής της προσωπικότητας, πολλές φορές έχει οργανικές αιτίες.
Πέρα από την επώδυνη αλλά ψυχοπαθολογικά ήπια μορφή φυγής από ανεπιθύμητα πρόσωπα και καταστάσεις υπάρχουν οι πιο έντονες μορφές όπως η δημιουργία της «αγοραφοβίας» (πρόκειται για τις περιπτώσεις όπου το άτομο αποφεύγει δρόμους, πλατείες, κινηματογράφους, λεωφορεία κλπ) ή ακόμη και την καθολική φυγή από την πραγματικότητα που χαρακτηρίζει τα ψυχωτικά άτομα όπως για παράδειγμα η φυγή που κάνει «στον κόσμο του πουθενά» ένα σχιζοφρενικό άτομο ή η φυγή που κάνει από το δικό του κοινωνικό σύστημα ο ναρκομανής, ο αλκοολικός και η τραγικά αμετάκλητη περίπτωση «φυγής» του αυτόχειρα..
Αντιμετώπιση
Όμως η φυγή, ως αποφυγή, δεν λύνει τα προβλήματα, ούτε και τα εξαφανίζει. Αυτά μένουν και κάποια στιγμή θα ξαναχτυπήσουν την πόρτα… Και κάποια στιγμή θα απαιτηθεί λύση. Και η λύση τότε δεν θα είναι η φυγή.
Η φυγή, σαν τάσεις φυγής και ανικανοποίησης, είναι ένα «συναίσθημα» το οποίο μπορεί να αποδειχθεί «μάστιγα» ή «βάσανο». Τα άτομα αυτά, δεν βρίσκουν ποτέ και πουθενά το «λιμάνι» τους. Δεν ικανοποιούνται πουθενά και πουθενά δεν θα είναι ήρεμοι και δεν θα βρουν την ψυχική τους ηρεμία.
Σε όλους αρέσει να φεύγουν ή να «φεύγουν», να ταξιδεύουν ή να «ταξιδεύουν». Το ζήτημα είναι να το κάνουν για τους σωστούς λόγους και με τις σωστές αφορμές. Είναι αλήθεια ότι οι τάσεις φυγής, είναι κάτι σύνηθες πια. Θες να φύγεις μακριά,
και να ρίξεις μαύρη πέτρα πίσω σου. Δεν θέλεις να μαθαίνεις τίποτα που να μπορεί να σε ρίξει ψυχολογικά. Είναι λύση όμως αυτό; Σίγουρα όχι.
Δεν μπορείς να ξεφύγεις τόσο απλά από τα προβλήματα. Πρέπει να έρθεις αντιμέτωπος με αυτά, να τα επεξεργαστείς, να δεις τι μπορεί να κάνεις με υπομονή και επιμονή, ώστε να τα λύσεις.
Τίποτα δεν πρέπει να μας καταβάλλει. Οι πρόγονοί μας έζησαν πολέμους, και πάλεψαν μέχρι τελικής πτώσης. Θα μου πείτε, και αυτό που ζούμε πόλεμο θυμίζει. Μπορεί να έχετε δίκιο. Εμείς θα το παλέψουμε όμως. Πρέπει. Αλλιώς οι τάσεις φυγής, θα είναι καθημερινό φαινόμενο, και θα μας εγκλωβίσουν δίχως να μπορούμε να σκεφτούμε τίποτα. Και τότε μπορεί να είναι επικίνδυνο γιατί οι τάσεις φυγής, απ’ευθείας θα γίνουν τάσεις αυτοκαταστροφής με θύματα τους ίδιους μας τους εαυτούς.
Νοθεύουν τα τρόφιμα για να πειράξουν το DNA μας
ITARY , Nasa , UFO , Video , Ήλιος , Αεροψεκασμοί , Ανακαλύψεις , Ανεξήγητα , Αξίζει να το δεις , Αποκαλύψεις , Αρχαιολογία , Διάστημα , Διάφορα , Δορυφόροι , Εξωγήινοι , Επιστήμη , Θεωρίες , Θρησκεία, Ιστορία της αστρονομίας, Κόσμος , Μήπως μας κρύβουν κάτι ; , Μη συμβατική Ιστορία , Μυθολογία, Μυστήρια, Νέα Τάξη Πραγμάτων, Ντοκιμαντέρ,Περιβάλλον, Πλανήτες, Προβλέψεις, Σελήνη,Τα άρθρα μας ,Ταινίες, Ταξίδια στο χρόνο ,Τεχνολογία , Φαινόμενα
Ασπαρτάμη (Sugar Free), τα ΓΜΟ, τα υδραργύρου μολυσμένα, τα φυτοφάρμακα, το υψηλής φρουκτόζης σιρόπι καλαμποκιού, το κλωνοποιημένο κρέας, το rBGH και όλα μπήκαν στην διατροφή μας και στο περιβάλλον – είτε το θέλουμε είτε όχι.
Είναι έτσι όμως; Εμείς δεν υιοθετούμε απολύτως τίποτα.
Οι δέκα τεχνικές ελέχγου των πολιτών
1. Η τεχνική της διασκέδασης
Πρωταρχικό στοιχείο του κοινωνικού ελέγχου, η τεχνική της διασκέδασης συνίσταται στη στροφή της προσοχής του κοινού από τα σημαντικά προβλήματα και από τις μεταλλαγές που αποφασίστηκαν από τις πολιτικές και οικονομικές ελίτ, δι’ενός αδιάκοπου καταιγισμού διασκεδαστικών και ασήμαντων λεπτομερειών.
Η τεχνική της διασκέδασης είναι επίσης απαραίτητη για να αποτραπεί το κοινό από το να ενδιαφερθεί για ουσιαστικές πληροφορίες στους τομείς της επιστήμης, της οικονομία, της ψυχολογίας, της νευροβιολογίας και της κυβερνητικής.
«Κρατήστε αποπροσανατολισμένη την προσοχή του κοινού, μακριά από τα αληθινά κοινωνικά προβλήματα, αιχμαλωτισμένη σε θέματα χωρίς καμιά πραγματική σημασία. Κρατήστε το κοινό απασχολημένο, απασχολημένο, απασχολημένο, χωρίς χρόνο για να σκέφτεται· να επιστρέφει κανονικά στη φάρμα με τα άλλα ζώα». Απόσπασμα από το Όπλα με σιγαστήρα για ήσυχους πολέμους.
2. Η τεχνική της δημιουργίας προβλημάτων, και στη συνέχεια παροχής των λύσεων
Αυτή η τεχνική ονομάζεται επίσης «πρόβλημα-αντίδραση-λύση». Πρώτα δημιουργείτε ένα πρόβλημα, μια «έκτακτη κατάσταση» για την οποία μπορείτε να προβλέψετε ότι θα προκαλέσει μια συγκεκριμένη αντίδραση του κοινού, ώστε το ίδιο να ζητήσει εκείνα τα μέτρα που εύχεστε να το κάνετε να αποδεχτεί.
Για παράδειγμα: αφήστε να κλιμακωθεί η αστική βία, ή οργανώστε αιματηρές συμπλοκές, ώστε το κοινό να ζητήσει τη λήψη μέτρων ασφαλείας που θα περιορίζουν τις ελευθερίες του. Ή, ακόμη: δημιουργήστε μια οικονομική κρίση για να κάνετε το κοινό να δεχτεί ως αναγκαίο κακό τον περιορισμό των κοινωνικών δικαιωμάτων και την αποδόμηση των δημοσίων υπηρεσιών.
3. Η τεχνική της υποβάθμισης
Για να κάνει κάποιος αποδεκτό ένα απαράδεκτο μέτρο, αρκεί να το εφαρμόσει σταδιακά κατά «φθίνουσα κλίμακα» για μια διάρκεια 10 ετών. Μ’ αυτόν τον τρόπο επιβλήθηκαν ριζικά νέες κοινωνικό-οικονομικές συνθήκες (νεοφιλελευθερισμός) στις δεκαετίες του 1980 και 1990. Μαζική ανεργία, αβεβαιότητα, «ευελιξία», μετακινήσεις, μισθοί που δεν διασφαλίζουν πια ένα αξιοπρεπές εισόδημα· τόσες αλλαγές, που θα είχαν προκαλέσει επανάσταση, αν είχαν εφαρμοστεί αιφνιδίως και βίαια.
4. Η στρατηγική της αναβολής
Ένας άλλος τρόπος για να γίνει αποδεκτή μια αντιλαϊκή απόφαση είναι να την παρουσιάσετε ως «οδυνηρή αλλά αναγκαία», αποσπώντας την συναίνεση του κοινού στο παρόν, για την εφαρμογή της στο μέλλον. Είναι πάντοτε πιο εύκολο να αποδεχτεί κάποιος αντί μιας άμεσης θυσίας μια μελλοντική. Πρώτ’ απ’όλα, επειδή η προσπάθεια δεν πρέπει να καταβληθεί άμεσα.
Στη συνέχεια, επειδή το κοινό έχει πάντα την τάση να ελπίζει αφελώς ότι «όλα θα πάνε καλύτερα αύριο» και ότι μπορεί, εντέλει, να αποφύγει τη θυσία που του ζήτησαν. Τέλος, μια τέτοια τεχνική αφήνει στο κοινό ένα κάποιο χρονικό διάστημα, ώστε να συνηθίσει στην ιδέα της αλλαγής, και να την αποδεχτεί μοιρολατρικά, όταν κριθεί ότι έφθασε το πλήρωμα του χρόνου για την τέλεσή της.
5. Η στρατηγική του να απευθύνεσαι στο κοινό σαν να είναι μωρά παιδιά
Η πλειονότητα των διαφημίσεων που απευθύνονται στο ευρύ κοινό χρησιμοποιούν έναν αφηγηματικό λόγο, επιχειρήματα, πρόσωπα και έναν τόνο ιδιαιτέρως παιδικό, εξουθενωτικά παιδιάστικο, σαν να ήταν ο θεατής ένα πολύ μικρό παιδί ή σαν να ήταν διανοητικώς ανάπηρος.
Όσο μεγαλύτερη προσπάθεια καταβάλλεται να εξαπατηθεί ο θεατής, τόσο πιο παιδιάστικος τόνος υιοθετείται από τον διαφημιστή. Γιατί; «Αν [ο διαφημιστής] απευθυνθεί σε κάποιον σαν να ήταν παιδί δώδεκα ετών, τότε είναι πολύ πιθανόν να εισπράξει, εξαιτίας του έμμεσου και υπαινικτικού τόνου, μιαν απάντηση ή μιαν αντίδραση τόσο απογυμνωμένη από κριτική σκέψη, όσο η απάντηση ενός δωδεκάχρονου παιδιού». Απόσπασμα από το «Όπλα με σιγαστήρα για ήσυχους πολέμους»
6. Η τεχνική του να απευθύνεστε στο συναίσθημα μάλλον παρά στη λογική
Η επίκληση στο συναίσθημα είναι μια κλασική τεχνική για να βραχυκυκλωθεί η ορθολογιστική ανάλυση, επομένως η κριτική αντίληψη των ατόμων. Επιπλέον, η χρησιμοποίηση του φάσματος των αισθημάτων επιτρέπει να ανοίξετε τη θύρα του ασυνείδητου για να εμφυτεύσετε ιδέες, επιθυμίες, φόβους, παρορμήσεις ή συμπεριφορές…
7. Η τεχνική του να κρατάτε το κοινό σε άγνοια και ανοησία
Συνίσταται στο να κάνετε το κοινό να είναι ανίκανο να αντιληφθεί τις τεχνολογίες και τις μεθοδολογίες που χρησιμοποιείτε για την υποδούλωσή του. «Η ποιότητα της εκπαίδευσης που παρέχεται στις κατώτερες κοινωνικές τάξεις πρέπει να είναι πιο φτωχή, ώστε η τάφρος της άγνοιας που χωρίζει τις κατώτερες τάξεις από τις ανώτερες τάξεις να μη γίνεται αντιληπτή από τις κατώτερες». Απόσπασμα από το «Όπλα με σιγαστήρα για ήσυχους πολέμους».
8. Η τεχνική του να ενθαρρύνεις το κοινό να αρέσκεται στη μετριότητα
Συνίσταται στο να παρακινείς το κοινό να βρίσκει «cool» ό,τι είναι ανόητο, φτηνιάρικο και ακαλλιέργητο.
9. Η τεχνική του να αντικαθιστάς την εξέγερση με την ενοχή
Συνίσταται στο να κάνεις ένα άτομο να πιστεύει ότι είναι το μόνο υπεύθυνο για την συμφορά του, εξαιτίας της διανοητικής ανεπάρκειάς του, της ανεπάρκειας των ικανοτήτων του ή των προσπαθειών του. Έτσι, αντί να εξεγείρεται εναντίον του οικονομικού συστήματος, απαξιώνει τον ίδιο τον εαυτό του και αυτο-ενοχοποιείται, κατάσταση που περιέχει τα σπέρματα της νευρικής κατάπτωσης, η οποία έχει μεταξύ άλλων και το αποτέλεσμα της αποχής από οποιασδήποτε δράση. Και χωρίς τη δράση, γλιτώνετε την επανάσταση!..
10. Η τεχνική του να γνωρίζεις τα άτομα καλύτερα από όσο γνωρίζουν τα ίδια τον εαυτό τους
Στη διάρκεια των τελευταίων πενήντα ετών, οι κατακλυσμιαία πρόοδος της επιστήμης άνοιξε μια ολοένα και πιο βαθειά τάφρο ανάμεσα στις γνώσει του ευρέως κοινού και στις γνώσεις που κατέχουν και χρησιμοποιούν οι ιθύνουσες ελίτ. Χάρη στη βιολογία, τη νευροβιολογία και την εφαρμοσμένη ψυχολογία, το «σύστημα» έφτασε σε μια εξελιγμένη γνώση του ανθρώπινου όντος, και από την άποψη της φυσιολογίας και από την άποψη της ψυχολογίας.
Το σύστημα έφτασε να γνωρίζει τον μέσο άνθρωπο καλύτερα απ’όσο γνωρίζει ο ίδιος τον εαυτό του. Αυτό σημαίνει ότι στην πλειονότητα των περιπτώσεων, το σύστημα ασκεί έναν πολύ πιο αυξημένο έλεγχο και επιβάλλεται με μια μεγαλύτερη ισχύ επάνω στα άτομα απ’όσο τα άτομα στον ίδιο τον εαυτό τους.
Αρχαίοι Γίγαντες
Σε αρκετούς λαούς υπάρχει κοινή η παράδοση γιγάντων που ζήσανε κάποια στιγμή στο παρελθόν και άφησαν πίσω τους τα μεγαλιθικά κτίσματα.
Απ' ότι φαίνεται όμως αυτά δεν είναι μόνο μυθολογία...
ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΕΣ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ
Η εξελικτική πορεία της ελληνικής φιλολογίας κατά τον 8ο – 6ο αιώνα π. Χ, άρχισε να περνά σε μία καινούργια περίοδο. Η πραγματική ζωή ολοένα και πιο συχνά περνά στον κόσμο της ποίησης. Ήδη στους ομηρικούς ύμνους συναντούμε διάφορα επεισόδια που χαρακτηρίζονται για το ύφος της περιγραφής τους.
Έτσι, όπως π. χ. o ύμνος προς τον Έρμη περιλαμβάνει μία χαριτωμένη αφήγηση για τις πανουργίες του θεού που κλέβει βόδια και ο ύμνος προς την Αφροδίτη είναι μία ποιητική νουβέλα για τον ερωτικό δεσμό της θεάς με τον μυθικό ήρωα της Τροίας Αγχίση πατέρα του Αινεία.
Στο δεύτερο μισό του 6ου αιώνα π. Χ., ο σατυρικός ιαμβογράφος και Εφευρέτης της παρωδίας Ιππώναξ από την Έφεσο, παρωδεί το ύφος των ομηρικών ύμνων. Κατά το τέλος του 6ου, έγινε η σύνθεση μιας παρωδίας της Ίλιάδας, το σατυρικό ποίημα Βατραχομυομαχία, όπου με επική σπουδαιοφάνεια ανιστορείται ένας πόλεμος ανάμεσα σε ποντικούς και σε βατράχους, είναι ποίημα αρκετά σπιρτόζο, όπου περιλαμβάνει συνολικά 300 περίπου στίχους. Οι ήρωες της Ιλιάδας παρουσιάζονται εδώ ως ποντικοί και βάτραχοι με διάφορα συμβολικά ονόματα. Στην υστερότερη εξέλιξη της ελληνικής φιλολογίας ολοένα και πιο πολύ προβάλλει καθαρά η καθημερινή ζωή, η προσωπικότητα με τα ενδιαφέροντα και τις προτιμήσεις της.
Το αξιόλογο ποίημα τού Ησίοδου «Έργα και Ήμερες» περιγράφει το βίο της ελληνικής κοινωνίας από τη σκοπιά τού απλού γεωργού, που υποφέρει από την αυθαιρεσία των πλουσίων και των ισχυρών. Ο Ησίοδος μιλά με πολύ πικρία για τις καταχρήσεις των αρχόντων, συγκρίνοντας τη θέση τού Βοιωτού χωρικού με τη μοίρα τού αηδονιού που πέφτει στα νύχια τού γερακιού. Ο ίδιος δ ‘Ησίοδος έχει ως ιδανικό του την τίμια εργασία των απλών ανθρώπων.
Το ποίημά του «Έργα και Ημέρες» περιλαμβάνει συμβουλές για το νοικοκυριό και ηθικές νουθεσίες. Ο ποιητής κατακρίνει το ξέφτισμα των πατριαρχικών ηθικών κανόνων, κάτω από την επίδραση της συμφεροντολογίας και της πλουτομανίας, μιλά για τα απαίσια δίχτυα στα οποία εύκολα μπερδεύεται και χάνεται ένας τίμιος άνθρωπος, που τον περιτριγυρίζουν οι άρπαγες φορείς της αρχής της ατομικής ιδιοκτησίας. Ο ποιητής ξεχωρίζει δύο θεές με το άνομα Έρις ( που σημαίνει φιλονικία, καβγάς ) — την καλή και την κακή. Όταν « ο αγγειοπλάστης κοιτάζει με οργή τον αγγειοπλάστη και ο ξυλουργός τον ξυλουργό, όταν ο φτωχός φθονεί το φτωχό και ο αοιδός τον αοιδό», τότε αυτό είναι έργο της κακής Έριδος. Της καλής Έριδος έργο είναι η ειρηνική άμιλλα των ανθρώπων στην εργασία.
Ο Ησίοδος μας πληροφορεί πως υπάρχουν πέντε εποχές, εκφράζοντας στο θρύλο αυτό τη δική του αποκαρδιωτική εντύπωση για τη σύγχρονή του πραγματικότητα. Πρώτη εποχή είναι η « χρυσή », η εποχή που οι άνθρωποι ζούσαν χωρίς μόχθο, και τα χωράφια από μόνα τους γεννοβολούσαν πλούσιους καρπούς. Ύστερα ήρθαν οι εποχές τού ασημιού και τού χαλκού και η εποχή των ήρώων. Η εποχή τού ποιητή είναι η εποχή τού σιδήρου, στην οποία βασιλεύουν η έχθρα, η έγνοια και η θλίψη, θα έρθει καιρός – λέει ο ποιητής – που η ντροπή και η δικαιοσύνη ντυμένες στα άσπρα θα φύγουν για τον Όλυμπο, αφήνοντας για πάντα τους ανθρώπους στη μοίρα τους, που από εδώ και πέρα θα είναι μόνο πόνος. Έτσι στο ποίημα «Έργα και Ήμερες» συναντούμε ένα καινούργιο έπος — το διδακτικό.
Η κοινωνική και πολιτιστική ζωή στην Ελλάδα, κατά τον 7ο και τον 6ο αι. π. Χ., χαρακτηρίζεται αρκετά από το δυνάμωμα τού ρόλου της λυρικής ποίησης. Ο ίδιος ο όρος λυρική είναι συμβατικός. Προέρχεται από τη λέξη «λύρα» η οποία είναι ονομασία ενός μουσικού οργάνου, που στην αρχαιότητα με τη συνοδεία του απαγγέλλανε η έψελναν-τραγουδούσαν ανάλογα ποιητικά έργα, η αλήθεια όμως είναι πως τα λυρικά ποιητικά τους έργα οι αρχαίοι τα απαγγέλλανε η τα έψελναν « άδειν και ραψωδείν » με τη συνοδεία και άλλων μουσικών οργάνων, όπως, π.χ., του αυλού, και κάποτε- κάποτε χωρίς καν να συνοδεύονται από μουσική.
Η ελληνική λυρική ποίηση έχει τις ρίζες της στην αρχαία λαϊκή δημιουργία : στα γιορταστικά χορικά λαϊκά άσματα, στα τελετουργικά άσματα (όπως π.χ. τα επιθαλάμια), στα τραγούδια της δουλειάς που τραγουδούσαν οι θεριστές, οι οργωτές, οι υφάντριες κ.τ.λ. Αργότερα, η λυρική ποίηση γίνεται ανεξάρτητο ποιητικό είδος. Η λυρική ποίηση απηχούσε συναισθηματικά όλα τα επίμαχα προβλήματα της κοινωνικής ζωής.
Έτσι, ο Εφέσιος ποιητής Καλλίνος το πρώτο μισό του 7ου αιώνα π.Χ., υμνεί όχι τα πολεμικά κατορθώματα που γίνονται για τη λαφυραγώγηση και για τη δόξα, αλλά τη γενναιότητα εκείνων που πολεμούν« για την πατρίδα, για τα μικρά παιδιά, για τη νια σύζυγο». O ήρωας τού Σπαρτιάτη ποιητή Τυρταίου το δεύτερο μισό τού 7ου αιώνα, είναι ένας γενναίος πολεμιστής που « κάνοντας μια πλατιά δρασκελιά στέκεται γερά με τα πόδια του στεριωμένα στη γη και δαγκώνει τα χείλια του». Στους ζωηρούς αναπαίστους τού Τυρταίου που είναι γραμμένοι σε δωρική διάλεκτο, αντηχεί η πρόσκληση στους « άντρες της δοξασμένης Σπάρτης» να μη λυπηθούν τη ζωή τους στη μάχη.
Τα ποιήματα τού Σόλωνος σκοπό είχαν να υπερασπίσουν και να δικαιολογήσουν τις μεταρρυθμίσεις που είχε εφαρμόσει δ ίδιος. Ο αριστοκράτης Θέογνις ( 550 – 560 ), διωγμένος από την πατρίδα του τα Μέγαρα, παριστάνει την εξέγερση του δήμου σαν μια θύελλα, από την οποία ένα καράβι παραδέρνεται στη φουρτούνα τον έμπειρο τιμονιέρη οι ναύτες τον έχουν καταργήσει και το καράβι τα κυβερνούν άπλοί φορτοεκφορτωτές. « Τον αμόρφωτο όχλο πάτησε τον πάνω στο στέρνο με σταθερό πόδι » — να το σάλπισμα ενός εχθρού της δημοκρατίας.
Ένας άλλος οπαδός τού αριστοκρατικού κόμματος και ποιητής Αλκαίος από την Λέσβο , βρίζει τους πολιτικούς του αντιπάλους χωρίς να κρύβει τη μεγάλη του οργή και την προσωπική του έχθρα. Σαν παρά δείγμα για τη σπουδαία θέση που κατείχε η λυρική ποίηση στην κοινωνική ζωή, μπορεί να χρησιμεύσει η αφήγηση του Έλληνα συγγραφέα των πρώτων χριστιανικών χρόνων Πλούταρχου για τον Σόλωνα. Την περίοδο που οι Αθηναίοι είχαν εγκαταλείψει τον αγώνα για τη Σαλαμίνα που την κρατούσαν οι Μεγαρείς, ο Σόλων παρουσιάστηκε στην πλατεία της πόλης και διάβασε μετρικούς στίχους του που τελείωναν με την πρόσκληση « να πολεμήσουμε για το ωραίο νησί και να πετάξουμε από πάνω μας την ατιμία που μας βαραίνει ». Σύμφωνα με τα λόγια τού Πλούταρχου, το προσκλητήριο αυτό το άρπαξε η αθηναϊκή νεολαία και οι Μεγαρείς διώχτηκαν από τη Σαλαμίνα που την είχαν κυριεύσει. Στη λυρική ποίηση φανερώνονται όλες οι σκέψεις και όλα τα αισθήματα των ανθρώπων της εποχής εκείνης. O ιαμβογράφος Αρχίλοχος από την νήσο Πάρο, που σκοτώθηκε τελικά στο πεδίο της μάχης, περιγράφει σε στίχους τη δική του προσωπικότητα ως στρατοκόπου πολεμιστή ( « πίνω ακουμπώντας στη λόγχη μου » ).
Ανάμεσα στον 7ο και στον 6ο αιώνα, προβάλλει η πρώτη γυναίκα ποιήτρια γνωστή σε μας με το όνομα Σαπφώ, οπου στην Αιολική διάλεκτο λεγόταν Ψάπρα. Έζησε σε ένα το μέρος της Ελλάδας, που η θέση της γυναίκας ήταν πιο ελεύθερη από οπουδήποτε αλλού, συγκεκριμένα στη νήσο Λέσβο.
«Τον καιρό της Σαπφούς»,του Τζον Γκόντγουαρντ, (1904). Συγκρίνοντας τους στίχους τού Αλκαίου, τού Αρχιλόχου και της Σαπφούς, μπορούμε να πειστούμε πόσο είχε πλατύνει ο χώρος της λυρικής ποίησης, από την άγρια, σχεδόν βαρβαρική τραχύτητα και από τη φανερή χαιρεκακία για το θάνατο τού εχθρού, ως τους λεπτότατους εκφραστικούς τρόπους της « Ιοστεφούς » δηλ. της στεφανωμένης με ία, Σαπφούς. Στους στίχους τού Τήιου λυρικού ποιητή Ανακρέοντος στο δεύτερο μισό τού 6ου αιώνα, εξυμνούνται το κρασί και ο έρωτας, αργότερα, οι στίχοι του βρήκαν πολλούς μιμητές στην παγκόσμια λογοτεχνία « άνακρεόντεια ποίηση » , « άναχρεόντειο μέτρο », « άνακρεόντεια άσματα ».
Στην ιδια περίοδο που εξετάζουμε, ανάγεται και η γέννηση της Ελληνικής τραγωδίας που αναπτύχτηκε πάνω στη βάση των γιορτών που γίνονταν την άνοιξη κατά το τέλος τού Μαρτίου — Έλαφηβολιώνος , προς τιμήν τού μέγιστου θεού Διονύσου. Η ίδια η λέξη « τραγωδία » προέρχεται από τις λέξεις τράγος και ωδή. Ο χορός που έψελνε τα εγκωμιαστικά άσματα – ύμνους προς τιμήν τού Διονύσου ( τους λεγόμενους διθυράμβους) μασκαρεύονταν συνήθως με τραγοτόμαρα, οι αοιδοί στερέωναν στο κεφάλι τους τραγοκέρατα, παριστάνοντας έτσι τους τραγοκέρατους θεούς – σατύρους που, σύμφωνα με την παράδοση, ήταν συνοδοιπόροι με τον Διόνυσο. Έξαρχος τού χορού ή αρχηγός ήταν ο κορυφαίος, αυτός διηγούνταν ( το μύθο ) για τις περιπλανήσεις και τα κατορθώματα τού Διόνυσου και ο χορός απαντούσε μεδιθυράμβους. Κατά την παράδοση, δημιουργός της τραγωδίας είναι ο Θέσπις το δεύτερο μισό τού 6ου αιώνα. Ο Θέσπις πλούτισε το διάλογο μεταξύ του κορυφαίου και ενός από τα μέλη τού χορού που ονομάστηκε αποκριτής και σύμφωνα με την υστερότερη ορολογία, υποκριτής.
Έτσι, όπως π. χ. o ύμνος προς τον Έρμη περιλαμβάνει μία χαριτωμένη αφήγηση για τις πανουργίες του θεού που κλέβει βόδια και ο ύμνος προς την Αφροδίτη είναι μία ποιητική νουβέλα για τον ερωτικό δεσμό της θεάς με τον μυθικό ήρωα της Τροίας Αγχίση πατέρα του Αινεία.
Στο δεύτερο μισό του 6ου αιώνα π. Χ., ο σατυρικός ιαμβογράφος και Εφευρέτης της παρωδίας Ιππώναξ από την Έφεσο, παρωδεί το ύφος των ομηρικών ύμνων. Κατά το τέλος του 6ου, έγινε η σύνθεση μιας παρωδίας της Ίλιάδας, το σατυρικό ποίημα Βατραχομυομαχία, όπου με επική σπουδαιοφάνεια ανιστορείται ένας πόλεμος ανάμεσα σε ποντικούς και σε βατράχους, είναι ποίημα αρκετά σπιρτόζο, όπου περιλαμβάνει συνολικά 300 περίπου στίχους. Οι ήρωες της Ιλιάδας παρουσιάζονται εδώ ως ποντικοί και βάτραχοι με διάφορα συμβολικά ονόματα. Στην υστερότερη εξέλιξη της ελληνικής φιλολογίας ολοένα και πιο πολύ προβάλλει καθαρά η καθημερινή ζωή, η προσωπικότητα με τα ενδιαφέροντα και τις προτιμήσεις της.
Το αξιόλογο ποίημα τού Ησίοδου «Έργα και Ήμερες» περιγράφει το βίο της ελληνικής κοινωνίας από τη σκοπιά τού απλού γεωργού, που υποφέρει από την αυθαιρεσία των πλουσίων και των ισχυρών. Ο Ησίοδος μιλά με πολύ πικρία για τις καταχρήσεις των αρχόντων, συγκρίνοντας τη θέση τού Βοιωτού χωρικού με τη μοίρα τού αηδονιού που πέφτει στα νύχια τού γερακιού. Ο ίδιος δ ‘Ησίοδος έχει ως ιδανικό του την τίμια εργασία των απλών ανθρώπων.
Το ποίημά του «Έργα και Ημέρες» περιλαμβάνει συμβουλές για το νοικοκυριό και ηθικές νουθεσίες. Ο ποιητής κατακρίνει το ξέφτισμα των πατριαρχικών ηθικών κανόνων, κάτω από την επίδραση της συμφεροντολογίας και της πλουτομανίας, μιλά για τα απαίσια δίχτυα στα οποία εύκολα μπερδεύεται και χάνεται ένας τίμιος άνθρωπος, που τον περιτριγυρίζουν οι άρπαγες φορείς της αρχής της ατομικής ιδιοκτησίας. Ο ποιητής ξεχωρίζει δύο θεές με το άνομα Έρις ( που σημαίνει φιλονικία, καβγάς ) — την καλή και την κακή. Όταν « ο αγγειοπλάστης κοιτάζει με οργή τον αγγειοπλάστη και ο ξυλουργός τον ξυλουργό, όταν ο φτωχός φθονεί το φτωχό και ο αοιδός τον αοιδό», τότε αυτό είναι έργο της κακής Έριδος. Της καλής Έριδος έργο είναι η ειρηνική άμιλλα των ανθρώπων στην εργασία.
Ο Ησίοδος μας πληροφορεί πως υπάρχουν πέντε εποχές, εκφράζοντας στο θρύλο αυτό τη δική του αποκαρδιωτική εντύπωση για τη σύγχρονή του πραγματικότητα. Πρώτη εποχή είναι η « χρυσή », η εποχή που οι άνθρωποι ζούσαν χωρίς μόχθο, και τα χωράφια από μόνα τους γεννοβολούσαν πλούσιους καρπούς. Ύστερα ήρθαν οι εποχές τού ασημιού και τού χαλκού και η εποχή των ήρώων. Η εποχή τού ποιητή είναι η εποχή τού σιδήρου, στην οποία βασιλεύουν η έχθρα, η έγνοια και η θλίψη, θα έρθει καιρός – λέει ο ποιητής – που η ντροπή και η δικαιοσύνη ντυμένες στα άσπρα θα φύγουν για τον Όλυμπο, αφήνοντας για πάντα τους ανθρώπους στη μοίρα τους, που από εδώ και πέρα θα είναι μόνο πόνος. Έτσι στο ποίημα «Έργα και Ήμερες» συναντούμε ένα καινούργιο έπος — το διδακτικό.
Η κοινωνική και πολιτιστική ζωή στην Ελλάδα, κατά τον 7ο και τον 6ο αι. π. Χ., χαρακτηρίζεται αρκετά από το δυνάμωμα τού ρόλου της λυρικής ποίησης. Ο ίδιος ο όρος λυρική είναι συμβατικός. Προέρχεται από τη λέξη «λύρα» η οποία είναι ονομασία ενός μουσικού οργάνου, που στην αρχαιότητα με τη συνοδεία του απαγγέλλανε η έψελναν-τραγουδούσαν ανάλογα ποιητικά έργα, η αλήθεια όμως είναι πως τα λυρικά ποιητικά τους έργα οι αρχαίοι τα απαγγέλλανε η τα έψελναν « άδειν και ραψωδείν » με τη συνοδεία και άλλων μουσικών οργάνων, όπως, π.χ., του αυλού, και κάποτε- κάποτε χωρίς καν να συνοδεύονται από μουσική.
Η ελληνική λυρική ποίηση έχει τις ρίζες της στην αρχαία λαϊκή δημιουργία : στα γιορταστικά χορικά λαϊκά άσματα, στα τελετουργικά άσματα (όπως π.χ. τα επιθαλάμια), στα τραγούδια της δουλειάς που τραγουδούσαν οι θεριστές, οι οργωτές, οι υφάντριες κ.τ.λ. Αργότερα, η λυρική ποίηση γίνεται ανεξάρτητο ποιητικό είδος. Η λυρική ποίηση απηχούσε συναισθηματικά όλα τα επίμαχα προβλήματα της κοινωνικής ζωής.
Έτσι, ο Εφέσιος ποιητής Καλλίνος το πρώτο μισό του 7ου αιώνα π.Χ., υμνεί όχι τα πολεμικά κατορθώματα που γίνονται για τη λαφυραγώγηση και για τη δόξα, αλλά τη γενναιότητα εκείνων που πολεμούν« για την πατρίδα, για τα μικρά παιδιά, για τη νια σύζυγο». O ήρωας τού Σπαρτιάτη ποιητή Τυρταίου το δεύτερο μισό τού 7ου αιώνα, είναι ένας γενναίος πολεμιστής που « κάνοντας μια πλατιά δρασκελιά στέκεται γερά με τα πόδια του στεριωμένα στη γη και δαγκώνει τα χείλια του». Στους ζωηρούς αναπαίστους τού Τυρταίου που είναι γραμμένοι σε δωρική διάλεκτο, αντηχεί η πρόσκληση στους « άντρες της δοξασμένης Σπάρτης» να μη λυπηθούν τη ζωή τους στη μάχη.
Τα ποιήματα τού Σόλωνος σκοπό είχαν να υπερασπίσουν και να δικαιολογήσουν τις μεταρρυθμίσεις που είχε εφαρμόσει δ ίδιος. Ο αριστοκράτης Θέογνις ( 550 – 560 ), διωγμένος από την πατρίδα του τα Μέγαρα, παριστάνει την εξέγερση του δήμου σαν μια θύελλα, από την οποία ένα καράβι παραδέρνεται στη φουρτούνα τον έμπειρο τιμονιέρη οι ναύτες τον έχουν καταργήσει και το καράβι τα κυβερνούν άπλοί φορτοεκφορτωτές. « Τον αμόρφωτο όχλο πάτησε τον πάνω στο στέρνο με σταθερό πόδι » — να το σάλπισμα ενός εχθρού της δημοκρατίας.
Ένας άλλος οπαδός τού αριστοκρατικού κόμματος και ποιητής Αλκαίος από την Λέσβο , βρίζει τους πολιτικούς του αντιπάλους χωρίς να κρύβει τη μεγάλη του οργή και την προσωπική του έχθρα. Σαν παρά δείγμα για τη σπουδαία θέση που κατείχε η λυρική ποίηση στην κοινωνική ζωή, μπορεί να χρησιμεύσει η αφήγηση του Έλληνα συγγραφέα των πρώτων χριστιανικών χρόνων Πλούταρχου για τον Σόλωνα. Την περίοδο που οι Αθηναίοι είχαν εγκαταλείψει τον αγώνα για τη Σαλαμίνα που την κρατούσαν οι Μεγαρείς, ο Σόλων παρουσιάστηκε στην πλατεία της πόλης και διάβασε μετρικούς στίχους του που τελείωναν με την πρόσκληση « να πολεμήσουμε για το ωραίο νησί και να πετάξουμε από πάνω μας την ατιμία που μας βαραίνει ». Σύμφωνα με τα λόγια τού Πλούταρχου, το προσκλητήριο αυτό το άρπαξε η αθηναϊκή νεολαία και οι Μεγαρείς διώχτηκαν από τη Σαλαμίνα που την είχαν κυριεύσει. Στη λυρική ποίηση φανερώνονται όλες οι σκέψεις και όλα τα αισθήματα των ανθρώπων της εποχής εκείνης. O ιαμβογράφος Αρχίλοχος από την νήσο Πάρο, που σκοτώθηκε τελικά στο πεδίο της μάχης, περιγράφει σε στίχους τη δική του προσωπικότητα ως στρατοκόπου πολεμιστή ( « πίνω ακουμπώντας στη λόγχη μου » ).
Ανάμεσα στον 7ο και στον 6ο αιώνα, προβάλλει η πρώτη γυναίκα ποιήτρια γνωστή σε μας με το όνομα Σαπφώ, οπου στην Αιολική διάλεκτο λεγόταν Ψάπρα. Έζησε σε ένα το μέρος της Ελλάδας, που η θέση της γυναίκας ήταν πιο ελεύθερη από οπουδήποτε αλλού, συγκεκριμένα στη νήσο Λέσβο.
«Τον καιρό της Σαπφούς»,του Τζον Γκόντγουαρντ, (1904). Συγκρίνοντας τους στίχους τού Αλκαίου, τού Αρχιλόχου και της Σαπφούς, μπορούμε να πειστούμε πόσο είχε πλατύνει ο χώρος της λυρικής ποίησης, από την άγρια, σχεδόν βαρβαρική τραχύτητα και από τη φανερή χαιρεκακία για το θάνατο τού εχθρού, ως τους λεπτότατους εκφραστικούς τρόπους της « Ιοστεφούς » δηλ. της στεφανωμένης με ία, Σαπφούς. Στους στίχους τού Τήιου λυρικού ποιητή Ανακρέοντος στο δεύτερο μισό τού 6ου αιώνα, εξυμνούνται το κρασί και ο έρωτας, αργότερα, οι στίχοι του βρήκαν πολλούς μιμητές στην παγκόσμια λογοτεχνία « άνακρεόντεια ποίηση » , « άναχρεόντειο μέτρο », « άνακρεόντεια άσματα ».
Στην ιδια περίοδο που εξετάζουμε, ανάγεται και η γέννηση της Ελληνικής τραγωδίας που αναπτύχτηκε πάνω στη βάση των γιορτών που γίνονταν την άνοιξη κατά το τέλος τού Μαρτίου — Έλαφηβολιώνος , προς τιμήν τού μέγιστου θεού Διονύσου. Η ίδια η λέξη « τραγωδία » προέρχεται από τις λέξεις τράγος και ωδή. Ο χορός που έψελνε τα εγκωμιαστικά άσματα – ύμνους προς τιμήν τού Διονύσου ( τους λεγόμενους διθυράμβους) μασκαρεύονταν συνήθως με τραγοτόμαρα, οι αοιδοί στερέωναν στο κεφάλι τους τραγοκέρατα, παριστάνοντας έτσι τους τραγοκέρατους θεούς – σατύρους που, σύμφωνα με την παράδοση, ήταν συνοδοιπόροι με τον Διόνυσο. Έξαρχος τού χορού ή αρχηγός ήταν ο κορυφαίος, αυτός διηγούνταν ( το μύθο ) για τις περιπλανήσεις και τα κατορθώματα τού Διόνυσου και ο χορός απαντούσε μεδιθυράμβους. Κατά την παράδοση, δημιουργός της τραγωδίας είναι ο Θέσπις το δεύτερο μισό τού 6ου αιώνα. Ο Θέσπις πλούτισε το διάλογο μεταξύ του κορυφαίου και ενός από τα μέλη τού χορού που ονομάστηκε αποκριτής και σύμφωνα με την υστερότερη ορολογία, υποκριτής.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις
(
Atom
)