ΤΑ ΕΙΣΟΔΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΕΙΝΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΠΟΚΡΥΦΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΩΝ (ΝΟΘΩΝ - ΨΕΥΤΙΚΩΝ)

Πήγε η Μαριώ εις τον Ναό
για να προσκυνήσει...
μα επροσκύνησε βαθιά
και τώρα θα γεννήσει!
Λαϊκή ρήση

ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΝΟΠΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΓΙΟΡΤΑΖΟΥΝ ΣΗΜΕΡΑ ΤΑ ΕΙΣΟΔΙΑ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΝΑΟ ΤΟΥ ΣΟΛΟΜΩΝΤΑ...

Δηλαδή οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις «γιορτάζουν» την επίσκεψη μιας εβραίας στον ναό του Σολομώντος στην Ιερουσαλήμ. Κάθε καλοπροαίρετος άνθρωπος διερωτάται: τι είδους εορτή είναι αυτή και τι σχέση έχουν οι ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΝΟΠΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ με τον ναό του Σολομώντα. Ναι, στον ναό του Σολομώντα. Ούτε καν στον Παρθενώνα. Ποιος ΑΝΘΕΛΛΗΝΑΣ που διευθύνει το αρχηγείο των ενόπλων δυνάμεων επέβαλε αυτήν την εορτή, που δεν στηρίζεται στα 4 Ευαγγέλια, αλλά στο (απόκρυφο - νόθο - ψεύτικο ) μη κανονικό «Ευαγγέλιο» του Ιακώβου;

ΚΑΝΕΙΣ ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΚΑΙ ΔΕΝ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΕΙ ΤΙ ΣΧΕΣΗ ΕΧΕΙ Η ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΡΕΤΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΨΕΥΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ «ΤΩΝ ΕΙΣΟΔΙΩΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ»

Οι Έλληνες έχουν, για αδιευκρίνιστους λόγους, σαν ημέρα των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, την ημέρα που, όπως γράφουν τα θρησκευτικά βιβλία: «μία μικρή εβραία, η Μαριάμ, όταν έγινε τριών ετών, οδηγήθηκε από τους γηραιούς γονείς της στο Ναό του Σολομώντος, προκειμένου να εκπληρωθεί το τάμα τους προς τον Θεό. Η Μαρία ανήλθε μόνη της τα 15 σκαλοπάτια που οδηγούσαν στον Ναό και παραδόθηκε από τους γονείς της στα χέρια του ιερέα Ζαχαρία. Αυτός την αγκάλιασε, την ευλόγησε και είπε: «Εμεγάλυνε ο Κύριος το όνομά σου σε όλες τις γενεές. Με σένα θα ευλογηθούν τα έθνη και ο Κύριος θα λυτρώση τους υιούς του Ισραήλ». Στη συνέχεια ανέβασε την τριετή Μαρία στο εσωτερικό του θυσιαστηρίου, όπου ο Θεός της πρόσφερε τη Χάρη του. Το νεαρό κορίτσι υπηρέτησε τον Ναό μέχρι τα 14 χρόνια του, οπότε αρραβωνιάστηκε (παντρεύτηκε) τον Ιωσήφ».

Το γεγονός κάλλιστα μπορεί να μην έλαβε ποτέ χώρα, δεδομένου ότι δεν αναφέρεται από τα 4 κανονικά ευαγγέλια αλλά από τα νόθα ευαγγέλια, όπως επίσης και η μικρή εβραία να ήταν τελικά ανύπαρκτη.

Το ερώτημα πάντως παραμένει. Γιατί;

Σε τι συνέβαλε αυτή η εβραία και ο ναός του Σολομώντα στην πολεμική αρετή των Ελλήνων;

Πόσους παραλογισμούς είναι επιτέλους ικανοί να αντέξουν οι ευφυείς απόγονοι του Λεωνίδα, του Θεμιστοκλή και του Γέλωνα;

Τα Εισόδια της Θεοτόκου είναι η Θεομητορική εορτή της Χριστιανικής Εκκλησίας, με την οποία τιμάται η είσοδος για τους Ορθοδόξους και η εμφάνιση για τους Καθολικούς (Presentazione della Beata Vergine Maria) της μικρής Μαριάμ (Μαρίας) μαζί με τους γονείς της Ιωακείμ και Άννα στο Ναό του Σολομώντος στην Ιερουσαλήμ, προκειμένου η μέλλουσα Θεοτόκος να αφιερωθεί στον Θεό. Γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 21 Νοεμβρίου και από τις δύο Εκκλησίες, ενώ στις 4 Δεκεμβρίου την γιορτάζουν οι χριστιανοί που ακολουθούν το παλαιό Ιουλιανό ημερολόγιο (Παλαιοημερολογίτες).

ΤΑ ΕΙΣΟΔΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΕΙΝΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΠΟΚΡΥΦΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΩΝ (ΝΟΘΩΝ - ΨΕΥΤΙΚΩΝ).

Η αναφορά για το περιστατικό των Εισοδίων της Θεοτόκου δεν γίνεται σε κάποιο από τα βιβλία της Καινής Διαθήκης, όπως θα περίμενε κανείς, αλλά σε δύο απόκρυφα (νόθα) Ευαγγέλια: το Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου (κεφ. 6-7) και το Ευαγγέλιο του Ψευδο-Ματθαίου. Σύμφωνα με αυτά, οι ευσεβείς γονείς της Θεοτόκου, Ιωακείμ και Άννα, έπειτα από εικοσαετή έγγαμο βίο, ήσαν άτεκνοι και παρακαλούσαν θερμά τον Θεό να τους χαρίσει ένα παιδί. Ο Θεός τους ανάγγειλε με Άγγελο ότι η επιθυμία τους θα εκπληρωθεί και η Άννα έμπλεη χαράς υποσχέθηκε να αφιερώσει το παιδί στον Θεό. Πράγματι, η Άννα έμεινε έγκυος και μετά από εννέα μήνες απέκτησε κόρη, τη Μαριάμ (Μαρία).

[ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Εάν όντως εορτάζουμε τα εισόδια της Θεοτόκου βάσει των αναφορών των αποκρύφων (νόθων) Ευαγγελίων και θεωρούμε την ιστορία αυτή σαν αληθινή, πρέπει να θεωρήσουμε σαν αληθινές και τις άλλες ιστορίες που αναφέρουν τα απόκρυφα Ευαγγέλια, πολλές των οποίων είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικές έως και γαργαλιστικές.

Δεν πρέπει να παίρνουμε από εκεί ότι μας συμφέρει. Όχι δύο μέτρα και δύο σταθμά. Διαβάστε χριστιανοί τα απόκρυφα (νόθα - ψεύτικα) ευαγγέλια αφού τα θεωρείται αληθή και πολλές γιορτές κάνετε βάσει των εξιστορήσεων αυτών των ευαγγελίων].

Όταν η Μαριάμ έγινε τριών ετών, οδηγήθηκε από τους γηραιούς γονείς της στο Ναό του Σολομώντος, προκειμένου να εκπληρωθεί το τάμα τους προς τον Θεό. Η Μαρία ανήλθε μόνη της τα 15 σκαλοπάτια που οδηγούσαν στον Ναό και παραδόθηκε από τους γονείς της στα χέρια του ιερέα Ζαχαρία. Αυτός την αγκάλιασε, την ευλόγησε και είπε: «Εμεγάλυνε ο Κύριος το όνομά σου σε όλες τις γενεές. Με σένα θα ευλογηθούν τα έθνη και ο Κύριος θα λυτρώση τους υιούς του Ισραήλ». Στη συνέχεια ανέβασε την τριετή Μαρία στο εσωτερικό του θυσιαστηρίου, όπου ο Θεός της πρόσφερε τη Χάρη του. Το νεαρό κορίτσι υπηρέτησε τον Ναό μέχρι τα 14 χρόνια του, οπότε αρραβωνιάστηκε (παντρεύτηκε) τον Ιωσήφ και στη συνέχεια έγινε η μητέρα του Ιησού Χριστού και των αδελφών του.

Τα Εισόδια της Θεοτόκου καθιερώθηκαν ως εκκλησιαστική εορτή κατά τον 7ο αιώνα, πρώτα στην Ανατολή και πολύ αργότερα στη Δύση. Αναφορές υπάρχουν στα γραπτά του Αγίου Μάξιμου του Ομολογητή και των πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως Ταράσιου και Γερμανού. Με τα Εισόδια της Θεοτόκου συνδέεται και η βασιλική της Αγίας Μαρίας της Νέας, που χτίστηκε δίπλα στα ερείπια του Ναού του Σολομώντος και εγκαινιάστηκε στις 21 Νοεμβρίου 543 από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Ιουστινιανό. Εξ αυτού του γεγονότος φαίνεται να επελέγη από την εκκλησία ο εορτασμός των Εισοδίων της Θεοτόκου στις 21 Νοεμβρίου. Επί αυτοκράτορος Μανουήλ Α' Κομνηνού (1143-1180) καθιερώθηκε ως ημέρα αργίας για το Βυζάντιο.

Απολυτίκιον

“Σήμερον της ευδοκίας Θεού το προοίμιον, και της των ανθρώπων σωτηρίας η προκήρυξις. Εν ναώ του Θεού τρανώς η Παρθένος δείκνυται, και τον Χριστόν τοις πάσι προκαταγγέλλεται. Αυτή και ημείς μεγαλοφώνως βοήσωμεν˙ Χαίρε της οικονομίας του Κτίστου η εκπλήρωσις.”

Η αναφορά για το περιστατικό των Εισοδίων της Θεοτόκου δεν γίνεται σε κάποιο από τα βιβλία της Καινής Διαθήκης, όπως θα περίμενε κανείς, αλλά σε δύο απόκρυφα (νόθα) Ευαγγέλια: το Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου (κεφ. 6-7) και το Ευαγγέλιο του Ψευδο-Ματθαίου.

Και θέτουμε το ερώτημα: η παναγία ήταν φυσική ή παρένθετη μητέρα του Ιησού;

1) Αν ήταν φυσική μητέρα του Ιησού τότε τα γονίδιά του (DNA) ήταν 50% ανθρώπινα και 50% μόνο Θεϊκά, άρα έχουμε ΗΜΙΘΕΟ.
2) Αν ήταν παρένθετη μητέρα του Ιησού τότε τα γονίδιά του (DNA) ήταν 100% Θεϊκά τότε έχουμε μόνο Θεό και όχι Άνθρωπο.

Ερώτηση 2: γιατί η Μαρία κατέφυγε για να σωθεί από τον τον λιθοβολισμό της ως Μοιχαλίδα στην Αίγυπτο αντί να υποβληθεί στην δοκιμασία της ΑΓΝΕΙΑΣ ώστε να αποδείξει την ''θαυματουργή'' σύλληψή της;

Πρωτευαγγέλιον του Ιακώβου. 

Εκδόθηκε για πρώτη φορά στο πρωτότυπο από τον M. Neander το 1564.

Στην χειρόγραφη παράδοση φέρει τον τίτλο «Ιστορία Ιακώβου».

Το Αρχαιότερο χειρόγραφο που έχουμε είναι του 3ου Αιώνα και υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι αρχικά υπήρχαν δύο τμήματα (1-20) και ότι το τρίτο μέρος αποτελεί πρόσθετο τμήμα κατά τον χρόνο συγγραφής του Παπύρου.

Στο πρώτο από τα δύο τμήματα περιγράφεται η γέννηση και ο βίος της Μαρίας μέχρι και της παραλαβής της υπό του Ιωσήφ. Ο Ιωακείμ πατέρας της Μαρίας άτεκνος όπως ήταν πήγε στην έρημο λόγω του ονειδισμού της ατεκνίας ενώ η Άννα ενδύθηκε νυφικό φόρεμα και προσευχήθηκε με αποτέλεσμα να εισακουσθεί η προσευχή της.

Στο τρίτο μέρος περιέχει την Ιστορία του Ζαχαρία, την σφαγή των Νήπιων, την διαφυγή του Ιωάννη του Βαπτιστή, και τον θάνατο του Ηρώδη.

Στο τέλος του τρίτου τμήματος υπάρχει σημείωση που δείχνει ως συγγραφέα τον Ιάκωβο και μάλιστα ως αυτόπτη μάρτυρα των γεγονότων ο οποίος είναι αδελφός του Κύριου και υιός του Ιωσήφ από τον προηγούμενο γάμο. Ο Ιάκωβος προφανώς διέφυγε την σφαγή και επέστρεψε μετά.

Ο συντάκτης του Ευαγγελίου κατά την σύγχρονη έρευνα προφανώς αγνοεί την Γεωγραφία της Παλαιστίνης αλλά και τα έθιμα. Έτσι δεν είναι ούτε ο Ιάκωβος όπως αναφέρεται αλλά ούτε και οποιοσδήποτε Ιουδαίος της Παλαιστίνης. Στην πραγματικότητα τα δύο πρώτα τμήματα γράφτηκαν το 180 μ.Χ. Αυτό το συμπέρασμα βασίζεται και στον Ιουστίνο όπου φαίνεται να μην γνωρίζει το βιβλίο ενώ γνωρίζει τις παραδόσεις τις οποίες διατηρεί το βιβλίο αλλά και ο Ωριγένης το αναφέρει με το όνομά του «Βίβλος Ιακώβου» Ως προς το τρίτο τμήμα πιστεύεται ότι προσετέθη στις αρχές του 3ου αιώνα και ότι ο συντάκτης του άφησε το σημείωμα περί του Ιακώβου.

Το «Βιβλίον του Ιακώβου» καταδικάσθηκε από τον Γελάσιο δια διατάγματος περί γνήσιων και νόθων βιβλίων αλλά εξακολουθούσε να διαβάζεται στην Ανατολή παρότι στην Δύση δεν συνέβαινε το ίδιο.

Η Εκκλησία παρέλαβε από αυτό το Ευαγγέλιο τα ονόματα των γονέων της Μαρίας και πάνω σε αυτό στηρίχθηκε η Εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου αλλά και πάνω σε αυτό στηρίχθηκε το δόγμα περί Ασπόρου Συλλήψεως των Ρωμαιοκαθολικών.

β) Γέννα Μαρίας

Στο τελευταίο μέρος του Παπύρου ο οποίος διατηρεί το έργο υπάρχει η σημείωση «Γέννα Μαρίας», «Αποκάλυψις Ιακώβου».Το πρώτο μέρος του τίτλου «Γέννα Μαρίας» είχε άλλο κείμενο στο οποίο αφιερώνει με ιδιαίτερη σημασία ο Επιφάνιος μετά παραθέσεως ενός σύντομου χωρίου περί του θανάτου του Ζαχαρία. Ο Επιφάνιος Κύπρου καθιστά σαφές ότι το βιβλίο αυτό ανήκε στους Γνωστικούς και το περιεχόμενο του παραθέματος μαρτυρεί το ίδιο. Είναι προφανές ότι αυτό είχε περιεχόμενο συγγενές με το ανωτέρω, αλλά δεν ταυτίζεται με αυτό, επειδή αποτελεί το γνωστικό αντίστοιχο του Ευαγγελίου του Ιακώβου που γράφτηκε λίγο μετά από αυτό και με εμφανή την επίδρασή του.

ΤΑ ΕΙΣΟΔΙΑ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΣΤΗΡΙΧΤΗΚΑΝ ΣΤΟ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΠΟΚΡΥΦΟ (ΜΗ ΚΑΝΟΝΙΚΟ - ΝΟΘΟ - ΨΕΥΔΕΣ) ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΤΟΥ ΙΑΚΩΒΟΥ

7. 1. Καθώς περνούσαν οι μήνες, το παιδί μεγάλωνε. Όταν έγινε δύο ετών, είπε ο Ιωακείμ στην Άννα: «Ας την οδηγήσουμε στο ναό του Κυρίου, για να εκπληρώσουμε την υπόσχεση που δώσαμε, μήπως μας στείλει ο Κύριος την οργή Του και δεν γίνει δεκτό τότε το Δώρο μας». Η Άννα τότε απάντησε: «Ας περιμένουμε το τρίτο έτος, για να μην αποζητήσει το κορίτσι τον πατέρα ή την μητέρα». Και o Ιωακείμ είπε: «Ας περιμένουμε». 2. Όταν έγινε τριών χρόνων το κορίτσι, είπε ο Ιωακείμ: «Προσκαλέστε τις αμόλυντες θυγατέρες των Εβραίων να πάρουν από μια λαμπάδα, που θα κρατούν αναμμένη, ώστε να μην στραφεί το κορίτσι προς τα πίσω και μείνει αιχμάλωτη η καρδιά της μακριά από το Ναό του Κυρίου». Έτσι έκαναν, λοιπόν, ώσπου ανέβηκαν στο ναό του Κυρίου, όπου ο ιερέας την υποδέχτηκε, την ασπάστηκε, την ευλόγησε και είπε: «Ο Κύριος δόξασε το όνομα σου σε όλες τις γενιές. Μέσα από εσένα θα αποκαλύψει o Κύριος στις έσχατες ημέρες τη λύτρωση Του στους Ισραηλίτες». 3. Ο ιερέας την έβαλε να καθίσει στον τρίτο αναβαθμό του θυσιαστηρίου. Ο Κύριος, ο Θεός, της έδωσε χάρη και χόρεψε (με τα πόδια της) και όλος ο λαός του Ισραήλ την αγάπησε.

ΔΕΣ:

Oι πιο σκανδαλώδεις μύθοι για την Παρθένο Μαρία και τη Γέννηση του Ιησού

Μαρία· από απλή γυναίκα, σε «μετά Θεόν, η θεός» - Η προοδευτική εξέλιξη της θεολογικής θέσης της Παναγίας, κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΤΙ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΟΥΝ ΤΑ ΑΠΟΚΡΥΦΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ

Πόσων ετών ήταν η Μαρία όταν κατέστη έγκυος;

Παρ' όλο που η Καινή Διαθήκη δεν μας αποκαλύπτει την ηλικία της μικρής Μαρίας, στο «ευαγγέλιο της γέννησης της Μαρία» καθώς και στο «Πρωτευαγγέλιο Ιακώβου» διαβάζουμε:

«Η Παρθένος του Κυρίου που προχωρούσε στα χρόνια και αύξανε σε τελειότητα… συνομιλούσε καθημερινά με αγγέλους και δεχόταν επισκέπτες απ' τον θεό… Έτσι όταν έφτασε σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών, ο αρχιερέας αποφάσισε να επιστρέψουν όλες οι παρθένες του Ναού στα σπίτια τους και να παντρευτούν». Ευαγγέλιο της γέννησης της Μαρίας κεφ. 5

Το «Πρωτευαγγέλιο Ιακώβου» είναι αποκαλυπτικότερο: «Η Μαρία έμεινε στο Ναό σαν περιστέρι που μαθήτευε εκεί και ελάμβανε τροφή από τα χεριά ενός αγγέλου. Όταν έγινε δώδεκα ετών οι ιερείς έκαναν συμβούλιο και είπαν: Άδου η Μαρία είναι δώδεκα χρονών, τι πρέπει να κάνουμε μήπως και κινδυνεύσει να κηλιδωθεί (προφανώς απ' την έμμηνο ρύση της νεαρής Μαρίας) ο ιερός χώρος του Κυρίου;» Ο Ιερέας Ζαχαρίας προσευχήθηκε και άγγελος Κυρίου έδωσε την απάντηση: «Ζαχαρία πήγαινε να καλέσεις όλους τους χήρους. Αυτός που θα φανερώσει ο Κύριος θα είναι ο σύζυγος της Μαρίας»

Δωδεκάχρονο κοριτσάκι λοιπόν, και προφανώς στην αρχή των έμμηνών της η μικρούλα Μαρία! Και η ερώτηση, γιατί ένας θεός προτίμησε να αφήσει έγκυο ένα τόσο μικρό κοριτσάκι, ένα παιδάκι ουσιαστικά και όχι μια ώριμη γυναίκα; Αν ο θεός προτίμησε να καταστήσει έγκυο ένα κοριτσάκι, γιατί να μην τον μιμηθούν και οι αναρίθμητοι οπαδοί της θρησκείας του; Γιατί κατηγορούν τον Μωάμεθ που παντρεύτηκε μια εννιάχρονη παιδούλα και γενικότερα τους Μουσουλμάνους που έχουν ανάλογα έθιμα; Και επιτέλους γιατί δεν γίνεται αισθητή η υποβόσκουσα παιδεραστία;

Ενδιαφέρον έχει επίσης η συγκαλυμμένη περιγραφή της "συνεύρεσης" ενός "αγγέλου" με την Μαρία όπως μας αποκαλύπτουν τα Ευαγγέλια Βαρθολομαίου και Ιακώβου: «Μεγάλωνε δε η Μαρία στον ναό και ελάμβανε τροφή εκ χειρός αγγέλου» Πρωτευαγγέλιο Ιακώβου (2ος αι.μ.Χ.) 7.11-17.3.

 
Προσέξτε την τελευταία αυτή λεπτομέρεια, που μας αποκαλύπτει ότι οι ιερείς μεγάλωναν το αφιερωμένο κοριτσάκι μέσα στο ναό (η έκφραση μπορεί να υπονοεί οποιοδήποτε χώρο στην αυλή του ναού) και ελάμβανε τροφή (σαν αθώο περιστεράκι!) μόνο από ειδικό πρόσωπο, που η αφιερωμένη μικρή Μαρία, διδάχθηκε να το αποκαλεί άγγελο!

Σε άλλο "ευαγγέλιο", που για δικούς τους λόγους, κάποιοι ονόμασαν απόκρυφο, διαβάζουμε ότι κατά την αναγγελία της σύλληψης, η Μαρία είχε μια εξαιρετικά τρυφερή εμπειρία σύλληψης, όταν ακόμα ζούσε μέσα στο ναό! Σ’ αυτό το απόκρυφο επαναλαμβάνω ευαγγέλιο, η ίδια η Μαρία περιγράφει την εξαίσια εμπειρία της συνάντησής της με τον "άγγελο" της σύλληψης ως εξής:

«Ως ήμην εν τω ναό του θεού λαμβάνουσα τροφήν εκ χειρός αγγέλου, (και σ’ αυτό το κείμενο επίσης, η μικρή Μαρία φαίνεται πεπεισμένη, ότι αυτός που της έφερνε την καθημερινή της τροφή, ήταν άγγελος!) μια των ημερών, εφάνη μοι (άλλος) άγγελος ερχόμενος προς εμέ, ουκ έχων εν τη χειρί αυτού άρτον ή ποτήριον, καθώς ο πρίν ερχόμενος πρός με άγγελος, το δε πρόσωπον αυτού ην αχώρητον. (δηλαδή: μόλις ο "άγγελος" που της προσέφερε τροφή έφυγε, εμφανίστηκε ένας άλλος "άγγελος" του οποίου το πρόσωπο δεν πρόφτασε να δει) Και εξαίφνης ο ναός εράγισε, σεισμός έγινε και εγώ έπεσα επί το πρόσωπόν μου, μη φέρουσα την ιδέαν αυτού, (έπεσε μπρούμυτα, χωρίς να προλάβει να δει το πρόσωπό του)!

«Ο δε (άγγελος) υπέβαλεν την χείρα αυτού και ήγειρέν με, (;!) και ανέβλεψα πρός τον ουρανόν (!) και ήλθεν νεφέλη δρόσου και εράντισέ με από κεφαλής έως ποδών, ο δε (άγγελος) με απέμαξε (με απεσπόγγισε) με τη στολή αυτού (το πόσο άγγελος δεν ήταν, φαίνεται απ' την ιδιαίτερη στολή του… που μ’ αυτήν σκούπισε την δροσιά του ουρανού!) και είπεν μοι. Χαίρε κεχαριτωμένη, σκεύος εκλογής. Και (μετά την ουράνια δροσιά…) επάταξεν την δεξιάν αυτού και εγένετο άρτος υπερμεγέθης (!) και έφαγεν αυτός και έδωκεν και εμοί. Και ιδού ποτήριον οίνου και έπιεν αυτός και έδωκεν και εμοί. (Δηλαδή: μετά την "ουράνια δροσιά", έφαγαν ψωμί και ήπιαν και κρασί... δεν θυμίζουν κάτι όλα αυτά!) Και είπεν μοι (ο άγγελος) αποστείλω σοι τον λόγον μου και συλλήψης υιόν και δι αυτού σωθήσεται πάσα η κτίσις. Ειρήνη σοι αγαπητή μου. Και αφανής εγένετο ("ο άγγελος") απ’ εμού, και εγένετο ο ναός καθώς ήν το πρότερον» Ευαγγέλιο Βαρθολομαίου 2.17-19.

Ούτε πραγματικός σεισμός λοιπόν είχε σημειωθεί, ούτε κανένα ρήγμα συνέβη στον ναό, την ώρα που εμφανίστηκε ο "άγγελος" με τις "δροσιές" της σύλληψης! Απ’ την τελευταία φράση της Μαρίας: «και εγένετο ο ναός καθώς ήταν το πρότερον», καταλαβαίνουμε ότι η μικρούλα παρθένα, αφού έλαβε τροφή από τον πρώτο άγγελο, έπεσε σε κατάσταση "έκστασης" ακριβώς την στιγμή που μπροστά της εμφανιζόταν ο δεύτερος "άγγελος", δηλαδή ο αγγελιοφόρος της σύλληψης!

Δικαίως, αυτή η περιγραφή της σύλληψης παρέμεινε απόκρυφη, γιατί όπως όλοι καταλαβαίνουμε, υπαινίσσεται άλλες, εντελώς διαφορετικές συνθήκες "αναγγελίας" και σύλληψης, μέσα στον ναό όπου μεγάλωνε αποκομμένη απ’ τον έξω κόσμο η δωδεκάχρονη ανήλικη αφιερωμένη Μαρία!

Ένα αθώο δωδεκάχρονο κοριτσάκι, που δεν γνώρισε άλλο περιβάλλον εκτός της απομόνωσης του Ναού, σίγουρα δεν θα μπορούσε να δώσει άλλες ερμηνείες, σε όσα του συμβαίνουν, εκτός απ' αυτές που για χρόνια ολόκληρα του επέβαλε το πανούργο και ικανότατο ιερατείο!

Η περιγραφή αυτή, είναι στην ίδια ακριβώς γλώσσα γραμμένη με τα ευαγγέλια και τόσο αρχαία όσο και τα κανονικά ευαγγέλια! Παραμένει δε απόκρυφη και άγνωστη, γιατί όπως και ο τελευταίος από μας καταλαβαίνει, είναι πολύ πλουσιότερη σε τρυφερούς υπαινιγμούς φυσιολογικής σύλληψης, από οποιονδήποτε άλλον θρύλο, που παρουσιάζει την Μαρία να οσφραίνεται τον οποιονδήποτε κρίνο της σύλληψης!

Σύμφωνα λοιπόν με την ενδιαφέρουσα αυτή αφήγηση, και η Μαρία (όπως και η μητέρα της καθώς και η γιαγιά της) ήταν "αφιερωμένο", και συνεπώς δεσμευμένο, δηλαδή παιδί εξολοκλήρου αφιερωμένο, στην υπηρεσία του ιερατείου. Γίνεται λοιπόν τώρα καλύτερα κατανοητό, το γιατί ζητήθηκε απ’ αυτήν, και όχι από οποιαδήποτε άλλη κοπέλα, να αναλάβει τον συγκεκριμένο ρόλο της "παρθενογένεσης"! Η Μαρία ήταν παιδί του Ναού, αφιερωμένη δια βίου στον "θεό" (δηλαδή στην υπηρεσία του ιερατείου) και εξ αυτού υποχρεωμένη να αναθρέψει τουλάχιστον ένα τέτοιο παιδί, που δεν θα ήταν του συζύγου της, αλλά σπορά ουρανοκατέβατης "δροσιάς αγγέλου", ή επί το θεολογικότερον «αγιοπνευματική σπορά»!

Το εντελώς παράξενο, όσο κι αν αυτό ακούγεται εξωπραγματικό, είναι ότι ψήγματα παρόμοιων συνθηκών σύλληψης, με ενδείξεις σαρκικής επαφής "αγγέλου" και Μαρίας, απέμειναν και στην Καινή Διαθήκη! Το συγκεκριμένο εδάφιο, που υπαινίσσεται κάτι τέτοιο, αν και αιώνες τώρα είναι εκεί... δεν το γνωρίζει "κανένας" πιστός, αφού το παρασιωπούν επιμελώς όλες οι άλλες μεταφράσεις, εκτός από τα μόνα εγκεκριμένα απ’ την ανατολική ορθόδοξη εκκλησία κείμενα της Καινής Διαθήκης, που βρίσκουμε ενσωματωμένα με την Παλαιά Διαθήκη των εβδομήκοντα, (Ο΄) όπου διαβάζουμε: «και εισελθών ο "άγγελος" πρός αυτήν είπε: Χαίρε κεχαριτωμένη ο Κύριος μετά σου» Λουκ.1.28.

Μέχρις εδώ κανένα πρόβλημα. Περιέργως όμως, η Μαρία φαίνεται ότι ένιωσε κάτι περισσότερο από απλό χαιρετισμό, όπως στην άμεση συνέχεια, με την παράδοξη αντίδρασή της αφήνει το βιβλικό κείμενο να εννοηθεί: «η δε (Μαρία) επί τω λόγω (του Γαβριήλ) διεταράχθη και διελογίζετο ποταπός είη (είναι) ο ασπασμός ούτος» Λουκ.1.29.

Το κείμενο φαίνεται να διέσωσε μόνο την ταραγμένη αντίδραση την μικρής Μαρίας, σε κάποιον ασπασμό... η ίδια όμως η πράξη του ασπασμού, περιέργως πουθενά δεν περιγράφεται! Ο Αθανάσιος Θεολόγος, γνωρίζοντας για τον ασπασμό αυτόν, γράφει: «όχι μόνο με ταραχή (αντέδρασε η Μαρία), αλλά και με διαλογισμούς και αμφιβολίες και τα παραπλήσια τούτων. Το δε αθρόον (αιφνίδιον) της αγγελικής εισόδου και το ξένον της όψεως και το ασύνηθες της συντυχίας (του συμβάντος)... εις δειλίαν ενέβαλε την Παρθένον» Αθανάσιος Εις το γενέθλιον του Προδρόμου και εις την Θεοτόκον 28.912.27. Οι λεγόμενοι εκκλησιαστικοί πατέρες λοιπόν, γνώριζαν την "λεπτομέρεια"... μόνο εμείς τα νομίζαμε αλλιώς!

Βέβαια, δικαίως κάποιοι έχουν αντιρρήσεις περί ασπασμού, λέγοντας ότι αυτός μπορεί να εννοεί, όχι φιλί εναγκαλισμού, αλλά χαιρετισμό. Το περίεργο είναι ότι, η ιδία αυτή έκφραση δεν αποκλείει τίποτε απ' τα δυο. Στο λεξικό της αρχαίας Σταματάκου διαβάζουμε: «Ασπάζομαι: υποδέχομαι ή αποχαιρετώ φιλοφρόνως, χαιρετίζω, εναγκαλίζομαι, περιπτύσσομαι, φιλώ, θωπεύω, χαϊδεύω». Επίσης και στο λεξικό της αρχαίας Χάρη Πάτση: «Ασπασμός: αγκάλιασμα, φίλημα». Αυτό δείχνει και η συνηθισμένη έκφραση του Παύλου: «Ασπάσθητε αλλήλους εν φιλήματι αγίω». Ρωμαίους 16.16.

Όσο για τη λέξη «ποταπός»… τουλάχιστον στην Βίβλο είναι εντελώς συγκεκριμένη, και σημαίνει πάντοτε αυτό που και σήμερα αντιλαμβάνεται κανείς, όπως δείχνει το παρακάτω εδάφιο, όπου η λέξη "ποταπός", αντιδιαστέλλεται προς την λέξη έντιμος: «το παιδίον θέλει αλαζονεύεσθαι προς τον γέροντα και ο ποταπός προς τον έντιμο». Ησαΐας 3.5.

Αλλά και η έκφραση "εισελθών ο άγγελος προς αυτήν" που υπογραμμίσαμε παραπάνω δεν είναι χωρίς την δική της πλούσια σε υπαινιγμούς σημασία.

Αυτή δεν είναι μια τυχαία έκφραση, που χρησιμοποιείται στις "γραφές" για να δηλώσει μια αθώα επίσκεψη. Στην Παλαιά Διαθήκη συναντάμε την έκφραση αυτή να χρησιμοποιείται σε πολλές περιπτώσεις, όπου ένας άνδρας "εισέρχεται προς" μια γυναίκα, με πολύ συγκεκριμένο νόημα. Ας δούμε κάποια παραδείγματα:

Παλαιά Διαθήκη, Γένεση, Κεφάλαιο 16

Σάρα δε γυνή Άβραμ ουκ έτικτεν αυτώ. Ήν δε αυτή παιδίσκη Αιγυπτία, ή όνομα Άγαρ. Είπε Δε Σάρα προς Άβραμ: ιδού συνέκλεισέ με Κύριος του μη τίκτειν, είσελθε ούν προς την παιδίσκην μου, ίνα τεκνοποιήσωμαι εξ αυτής. Υπήκουσε δε Άβραμ της φωνής Σάρας. Και λαβούσα Σάρα η γυνή Άβραμ Άγαρ την Αιγυπτίαν την εαυτής παιδίσκην, μετά δέκα έτη του οικήσαι Άβραμ εν γή Χαναάν, έδωκεν αυτήν τω Άβραμ ανδρί αυτής αυτώ γυναίκα. Και εισήλθε προς Άγαρ, και συνέλαβε.

Παλαιά Διαθήκη, Γένεσις, Κεφάλαιο 20

Και εδούλευσεν Ιακώβ περί Ραχήλ επτά έτη, και ήσαν εναντίον αυτού ως ημέραι ολίγαι, παρά το αγαπάν αυτόν αυτήν. Είπε δε Ιακώβ τω Λάβαν: δός μοι την γυναίκα μου, πεπλήρωνται γαρ αι ημέραι, όπως εισέλθω προς αυτήν. Συνήγαγε δε Λάβαν πάντας τους άνδρας του τόπου και εποίησε γάμον. Και εγένετο εσπέρα, και λαβών Λείαν τη θυγατέρα αυτού εισήγαγε προς Ιακώβ και εισήλθε προς αυτήν Ιακώβ. Έδωκε δε Λάβαν Λεία τη θυγατρί αυτού Ζελφάν την παιδίσκην αυτού αυτή παιδίσκην. Εγένετο δε πρωί και ιδού ην Λεία. Είπε δε Ιακώβ τω Λάβαν: τι τούτο εποίησάς μοι; ου περι Ραχήλ εδούλευσα παρά σοι; και ίνα τι παρελογίσω με; Απεκρίθη δε Λάβαν: ουκ έστιν ούτως εν τω τόπω ημών, δούναι την νεωτέραν πριν ή την πρεσβυτέραν. Συντέλεσον ουν τα έβδομα ταύτης, και δώσω σοι και ταύτην αντί της εργασίας, ής εργά παρ εμοί, έτι επτά έτη έτερα. Εποίησε δε Ιακώβ ούτως και ανεπλήρωσε τα έβδομα ταύτης, και έδωκεν αυτώ Λάβαν Ραχήλ την θυγατέρα αυτού αυτώ γυναίκα. Έδωκε δε Λάβαν τη θυγατρί αυτού Βαλλάν την παιδίσκην αυτού αυτή παιδίσκη. Και εισήλθε προς Ραχήλ, ηγάπησε δε Ραχήλ μάλλον ή Λείαν. Και εδούλευσεν αυτώ επτά έτη έτερα...

Είπε δε Ραχήλ τω Ιακώβ: Ιδού η παιδίσκη μου Βαλλά. Είσελθε προς αυτήν, και τέξεται επί των γονάτων μου και τεκνοποιήσομαι καγώ εξ αυτής. Και έδωκεν αυτώ Βαλλάν την παιδίσκην αυτής αυτώ γυναίκα. Και εισήλθε προς αυτήν Ιακώβ και συνέλαβε Βαλλά η παιδίσκη Ραχήλ και έτεκε τω Ιακώβ υιόν...

Δεν χωράει καμιά αμφιβολία ότι η έκφραση "εισελθών ο άγγελος προς αυτήν" δεν είναι εκεί τυχαία. Ο συγγραφέας αυτής της αφήγησης, αν πράγματι το ήθελε, θα μπορούσε να αποφύγει τους βιβλικούς συνειρμούς της συγκεκριμένης έκφρασης, που αυτόματα παραπέμπουν στις γνωστές βιβλικές γονιμοποιές "εισόδους"!

Τι λοιπόν εννοούσε ο Λουκάς, όταν έβαζε τον άγγελο Γαβριήλ να εισέρχεται στην παιδούλα Μαριάμ;

Ποιός μπορεί να είναι ο "άγγελος"; Μα φυσικά οποιοσδήποτε εκλεκτός απεσταλμένος "άγγελος" δηλαδή αγγελιοφόρος του Ιερατείου!

Αυτές είναι λοιπόν οι συνθήκες σύλληψης του Ιησού, σύμφωνα με τα λεγόμενα απόκρυφα ευαγγέλια! Ένας άγγελος, γέμισε "δροσιές" την δωδεκάχρονη παιδούλα Μαρία μέσα στο ναό, και μετά την πάντρεψαν με έναν χήρο τον Ιωσήφ, μέχρι που «γέννησε τον υιόν αυτής τον πρωτότοκο». Λουκάς 2.7.
Η ιδία δε αυτή λέξη «πρωτότοκος» υπονοεί σαφέστατα και την γέννηση άλλων παιδιών απ' τη Μαρία, όπως δευτερότοκος κλπ. Αν η Μαρία είχε μόνο ένα παιδί, ο Λουκάς θα έγραφε: και γέννησε τον υιόν αυτής τον μονογενή!

Στην ιδία κατεύθυνση της απόκτησης περισσότερων παιδιών από την Μαρία είναι και τα παρακάτω εδάφια: «Ενώ δε αυτός ελάλει έτι προς τους όχλους, ιδού, η μήτηρ και οι αδελφοί αυτού ίσταντο έξω, ζητούντες να λαλήσωσι προς αυτόν. Είπε δε τις προς αυτόν• Ιδού, η μήτηρ σου και οι αδελφοί σου ίστανται έξω, ζητούντες να λαλήσωσι προς σε». Ματθαίος 12 46 Μάρκος 3.31 Λουκάς 8.20.

«Μετά τούτο κατέβη εις Καπερναούμ αυτός και η μήτηρ αυτού και οι αδελφοί αυτού και οι μαθηταί αυτού, και εκεί έμειναν ουχ πολλάς ημέρας. Είπον λοιπόν προς αυτόν οι αδελφοί αυτού. Εάν πράττης ταύτα, φανέρωσον σεαυτόν εις τον κόσμον. Διότι ουδέ οι αδελφοί αυτού επίστευον εις αυτόν». Ιωάννης 7.3-5 Μάρκος 3.21

«Αφού δε ανέβησαν οι αδελφοί αυτού, τότε και αυτός ανέβη εις την εορτήν, ουχί φανερώς αλλά κρυφίως πως». Ιωάννης 7..

Έτσι εξηγείται και η απορία των ιερέων: «δεν είναι ούτος ο υιός του τέκτονος; η μήτηρ αυτού δεν λέγεται Μαριάμ, και οι αδελφοί αυτού Ιάκωβος και Ιωσής και Σίμων και Ιούδας; και αι αδελφαί αυτού δεν είναι πάσαι παρ' ημίν;» Ματθαίος 13.55-56 Ιωάννης 6.42

Σ' όλες αυτές τις περιπτώσεις, κανένας απ' τους ευαγγελιστές δεν κάνει την παραμικρή υποσημείωση, που να υπενίσεται έστω, ότι αυτά δεν ήταν τα πραγματικά αδέλφια του Ιησού.

Στην περίπτωση δε που ο Ιωσήφ είχε δικά του παιδιά πριν απ' την Μαρία (όπως θέλουν οι θρησκευόμενοι) τότε γεννιέται η απλή ερώτηση: γιατί δεν τα έχει μαζί του όταν ανέβηκε στην γενέτειρα του Βηθλεέμ για να απογραφεί;!

Αναρωτιέται λοιπόν με πικρία κανείς… ως πότε η ανθρωπότητα θα υποτάσσεται δουλικά σε έναν επίπλαστο Ιουδαίο "σωτήρα", όταν μάλιστα τα περισσότερα στοιχεία που έχουμε γι' αυτόν, είναι ολοφάνερα πρόχειρα, αντιφατικά, παραποιημένα, πλαστογραφημένα ή εντελώς φανταστικά;

ΤΙ ΑΝΑΦΕΡΟΥΝ ΤΑ ΑΠΟΚΡΥΦΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ».

Ο Ιωσήφ, ο αρραβωνιαστικός της Μαρίας, είχε προβλήματα κατανόησης της όλης κατάστασης. Δεν φαινόταν καθόλου ενθουσιασμένος με την ξαφνική εγκυμοσύνη της αρραβωνιαστικιάς του, που συνέβη χωρίς την δική του ανάμειξη!

Ενδεικτικότατο της ακραίας δυσαρέσκειας και του προβληματισμού του, για την ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη της αρραβωνιαστικιάς του, είναι το γεγονός ότι η Καινή Διαθήκη δεν διέσωσε ούτε μια του λέξη, που να μας μεταφέρει έστω και το παραμικρό ίχνος των συναισθημάτων του.

Πραγματικά δι άλλης οδού και ο Ιωσήφ παραμένει "μουγκός"! Αυτό απλούστατα σημαίνει, πως ό,τι κι αν είπε ο Ιωσήφ, δεν πρέπει να ήταν καθόλου κολακευτικό, τόσο για την συμβία του, όσο και για τον "άγγελο", που σκορπούσε παιδιά στην περιοχή, χωρίς καν να ρωτήσει τους άνδρες που θα τα αναθρέψουν, αν θέλουν να διαθέσουν τις γυναίκες τους για τον σκοπό αυτόν! Πραγματικά ο Ιωσήφ δεν ερωτήθηκε καν, αν θέλει την εμπλοκή της οικογένειάς του στην υπόθεση αυτή!

Όλως παραδόξως και τα δυο αυτά ουρανοκατέβατα παιδιά, (Ιωάννης ο Βαπτιστής και Ιησούς) έπεσαν στο ίδιο συγγενικό περιβάλλον! Μάλιστα το κακό τριτώνει, όταν από εξωβιβλικά κείμενα μαθαίνουμε ότι και η ίδια η Μαρία, ήταν ένα τέτοιο ουρανόσταλτο παιδί, μια και η μητέρα της Άννα, ήταν κι αυτή στην εποχή της στείρα και άτεκνη, μέχρι που οι προσευχές της εισακούστηκαν και με παρόμοιο τρόπο απέκτησε την Μαρία!

Να τι μαθαίνουμε για την Άννα, την μητέρα της Μαρίας: «και είπε άγγελος Κυρίου, Άννα, Άννα, άκουσε ο Κύριος τις δεήσεις σου, θα συλλάβεις και θα γεννήσεις και θα ακουστεί το σπέρμα σου σε ολόκληρη την οικουμένη. Και είπε η Άννα. Ζει Κύριος. Αν γεννήσω, είτε άρρεν είτε θήλυ, θα το προσφέρω να υπηρετεί στον ναό... και γέννησε η Άννα και έδωσε (στο κοριτσάκι) το όνομα Μαρία. Μεγάλωνε δε η Μαρία στον ναό και ελάμβανε τροφή εκ χειρός αγγέλου»

Πρωτευαγγέλιο Ιακώβου (2ος αι.μ.Χ.) 7.11-17.3.

Προσέξτε την τελευταία αυτή λεπτομέρεια που μας αποκαλύπτει ότι οι ιερείς μεγάλωναν το αφιερωμένο κοριτσάκι μέσα στο ναό1 και ελάμβανε τροφή μόνο από ειδικό πρόσωπο, που η αφιερωμένη μικρή Μαρία, διδάχθηκε να το αποκαλεί άγγελο!

Σε άλλο "ευαγγέλιο", που για δικούς τους λόγους, κάποιοι ονόμασαν απόκρυφο, διαβάζουμε ότι κατά την αναγγελία της σύλληψης, η Μαρία είχε μια εξαιρετικά τρυφερή εμπειρία σύλληψης, όταν ακόμα ζούσε μέσα στο ναό!

Σ’ αυτό το απόκρυφο επαναλαμβάνω ευαγγέλιο, η ίδια η Μαρία περιγράφει την εξαίσια εμπειρία της συνάντησής της με τον άγγελο της σύλληψης ως εξής: «Ως ήμην εν τω ναό του θεού λαμβάνουσα τροφήν εκ χειρός αγγέλου, (και σ’ αυτό το κείμενο επίσης, η μικρή Μαρία φαίνεται πεπεισμένη, ότι αυτός που της έφερνε την καθημερινή της τροφή, ήταν άγγελος!) μια των ημερών, εφάνημοι (άλλος) άγγελος ερχόμενος προς εμέ, ουκ έχων εν τη χειρί αυτού άρτον ή ποτήριον, καθώς ο πρίν ερχόμενος πρός με άγγελος, το δε πρόσωπον αυτού ην αχώρητον. (δηλαδή: μόλις ο "άγγελος" που της προσέφερε τροφή έφυγε, εμφανίστηκε ένας άλλος "άγγελος" του οποίου το πρόσωπο δεν πρόφτασε να δει) Και εξαίφνης ο ναός εράγισε, σεισμός έγινε και εγώ έπεσα επί το πρόσωπόν μου, μη φέρουσα την ιδέαν αυτού, (έπεσε μπρούμυτα χωρίς να προλάβει να δει το πρόσωπό του).

«Ο δε (άγγελος) υπέβαλεν την χείρα αυτού και ήγειρέν με, και ανέβλεψα πρός τον ουρανόν (!) και ήλθεν νεφέλη δρόσου και εράντισέ με από κεφαλής έως ποδών, ο δε (άγγελος) με απέμαξε (με απεσπόγγισε) με τη στολή αυτού (ο άγγελος είχε ιδιαίτερη στολή… και μ’ αυτήν σκούπισε την δροσιά του ουρανού!) και είπεν μοι. Χαίρε κεχαριτωμένη, σκεύος εκλογής. Και (μετά την ουράνια δροσιά) επάταξεν την δεξιάν αυτού και εγένετο άρτος υπερμεγέθης (!) και έφαγεν αυτός και έδωκεν και εμοί. Και ιδού ποτήριον οίνου και έπιεν αυτός και έδωκεν και εμοί. (Δηλαδή μετά την "ουράνια δροσιά", έφαγαν ψωμί και ήπιαν και κρασί!) Και είπεν μοι (ο άγγελος) αποστείλω σοι τον λόγον μου και συλλήψης υιόν και δι αυτού σωθήσεται πάσα η κτίσις. Ειρήνη σοι αγαπητή μου. Και αφανής εγένετο ("ο άγγελος") απ’ εμού, και εγένετο ο ναός καθώς ήν το πρότερον»2

Ευαγγέλιο Βαρθολομαίου (3ος αι.μ.Χ.) 2.17-19.

Ούτε πραγματικός σεισμός λοιπόν είχε σημειωθεί, ούτε κανένα ρήγμα συνέβη στον ναό, την ώρα που εμφανίστηκε ο "άγγελος" με τις "δροσιές" της σύλληψης! Απ’ την τελευταία φράση της Μαρίας: «και εγένετο ο ναός καθώς ήταν το πρότερον», καταλαβαίνουμε ότι η νεαρή παρθένα, αφού έλαβε τροφή από τον πρώτο άγγελο, έπεσε σε κατάσταση "έκστασης" ακριβώς την στιγμή που μπροστά της εμφανιζόταν ο δεύτερος "άγγελος" ο αγγελιοφόρος της σύλληψης!

Δικαίως, αυτή περιγραφή της σύλληψης παρέμεινε απόκρυφη, γιατί όπως όλοι καταλαβαίνουμε υπαινίσσεται, άλλες, διαφορετικές συνθήκες αναγγελίας και σύλληψης, μέσα στον ναό όπου μεγάλωνε αποκομμένη απ’ τον κόσμο η δωδεκάχρονη3 ανήλικη αφιερωμένη Μαρία!

Η περιγραφή αυτή, είναι στην ίδια ακριβώς γλώσσα γραμμένη με τα ευαγγέλια και τόσο αρχαία όσο και τα κανονικά ευαγγέλια! Παραμένει δε απόκρυφη και άγνωστη, γιατί όπως και ο τελευταίος από μας καταλαβαίνει, είναι πολύ πλουσιότερη σε τρυφερούς υπαινιγμούς φυσιολογικής σύλληψης, από οποιονδήποτε άλλον θρύλο, που παρουσιάζει την Μαρία να οσφραίνεται τον οποιονδήποτε κρίνο της σύλληψης!

Σύμφωνα λοιπόν με την ενδιαφέρουσα αυτή αφήγηση και η Μαρία ήταν "θεόδοτο" παιδί και συνεπώς δεσμευμένο, δηλαδή αφιερωμένο, στην υπηρεσία του ιερατείου. Γίνεται λοιπόν τώρα καλύτερα κατανοη­τό, το γιατί ζητήθηκε απ’ αυτήν και όχι από οποιαδήποτε άλλη κοπέλα, να αναλάβει τον συγκεκριμένο ρόλο της παρθενογένησης! Η Μαρία ήταν παιδί του Ναού,4 αφιερωμένη δια βίου στον "θεό" (δηλαδή στην υπηρεσία του ιερατείου) και εξ αυτού υποχρεωμένη να αναθρέψει ένα τουλάχιστον τέτοιο παιδί, που δεν θα ήταν του συζύγου της, αλλά σπορά ουρανοκατέβατης "δροσιάς αγγέλου", ή επί το θεολογικότερον «αγιοπνευματική σπορά»!

Το εντελώς παράξενο, όσο κι αν αυτό ακούγεται εξωπραγματικό, είναι ότι ψήγματα παρόμοιων συνθηκών σύλληψης, με ενδείξεις σαρκικής επαφής "αγγέλου" και Μαρίας, απέμειναν και στην Καινή Διαθήκη! Το συγκεκριμένο εδάφιο, που υπαινίσσεται κάτι τέτοιο, αν και αιώνες τώρα είναι εκεί... δεν το γνωρίζει "κανένας" πιστός, αφού το παρασιωπούν επιμελώς όλες οι άλλες μεταφράσεις, εκτός από τα μόνα εγκεκριμένα απ’ την ανατολική ορθόδοξη εκκλησία κείμενα της Καινής Διαθήκης, που βρίσκουμε ενσωματωμένα με την Παλαιά Διαθήκη των εβδομήκοντα, (Ο΄) όπου διαβάζουμε: «και εισελθών (ο "άγγελος" Γαβριήλ) είπε: Χαίρε κεχαριτωμένη ο Κύριος μετά σου» Λουκ.1.28.

Μέχρις εδώ κανένα πρόβλημα. Περιέργως όμως, η Μαρία φαίνεται ότι ένιωσε κάτι περισσότερο από απλό χαιρετισμό, όπως στην άμεση συνέχεια, με την παράδοξη αντίδρασή της αφήνει το βιβλικό κείμενο να εννοηθεί: «η δε (Μαρία) επί τω λόγω (του Γαβριήλ) διεταράχθη και διελογίζετο ποταπός είη(είναι)ο ασπασμός5 ούτος» Λουκ.1.29.

Το κείμενο φαίνεται να διέσωσε μόνο την ταραγμένη αντί­δραση την μικρής Μαρίας, σε κάποιον ασπασμό... η ίδια όμως η πράξη του ασπασμού, περιέργως πουθενά δεν περιγράφεται! Ο Αθανάσιος Θεολόγος, γνωρίζοντας για τον ασπασμό αυτόν, γράφει: «όχι μόνο με ταραχή (αντέδρασε η Μαρία), αλλά και με διαλογισμούς και αμφιβολίες και τα παραπλήσια τούτων. Το δε αθρόον (αιφνίδιον) της αγγελικής εισόδου και το ξένον της όψεως και το ασύνηθες της συντυχίας (του συμβάντος)... εις δειλίαν ενέβαλε την Παρθένον»6 Οι λεγόμενοι εκκλησιαστικοί πατέρες λοιπόν, γνώριζαν την "λεπτομέρεια"... μόνο εμείς τα νομίζαμε αλλιώς!

Ο Ι. Χρυσόστομος συμπληρώνει: «επειδή τον ασπασμόν ήκουσεν... εταράχθη ζητούσα το ποταπόν του ασπασμού. Η δε εξέστη (αναστατώθηκε) την αισχύνην (την ντροπή) συλογιζόμενη και δεν περίμενε με όσα κι αν (θα) πει να πείσει κάποιους ότι δεν είναι από μοιχεία το γεγενημένον»7 Υπήρξε λοιπόν ένας τέτοιος αγγελικός "ασπασμός" και μάλιστα με "τρόπο" που αναστάτωσε έντονα την μικρή Μαρία! Κανένας όμως απλός χαιρετιστήριος ασπασμός, δεν μπορεί να φαίνεται ποταπός, αν δεν έχει κάτι επιπλέον!

Η λέξη «ποταπός», υπάρχει στο (μασοριτικό) βιβλικό κείμενο όπου διαβάζουμε: «το παιδίον θέλει αλαζονεύεσθαι προς τον γέροντα και ο ποταπός προς τον έντιμο». Ησαΐας 3.5. Η ίδια λοιπόν η λέξη ποταπός, αντιδιαστέλλεται προς την λέξη έντιμος, άρα εδώ τουλάχιστον εννοεί τον ανέντιμο. Το ίδιο εδάφιο στην Ο΄ λέει: «προσκόψει το παιδίον προς τον πρεσβύτην, (και) ο άτιμος προς τον έντιμον». Άρα κατά την εδώ βιβλική χρήση, «ποταπός» ξεκάθαρα σημαίνει ανέντιμος!
---------------------
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:

1 Η έκφραση μπορεί να υπονοεί οποιοδήποτε χώρο στην αυλή του ναού!

2 Από το ευαγγέλιο του Βαρθολομαίου υπάρχουν αντίγραφα στα Λατινικά Κοπτικά και Ελληνικά. Τα αποσπάσματά είναι από το: Fragmenta evangelii Bartholomaei, A. Wilmart and E. Tisserant, N. Bonwetsch "Die apokryphen Fragen des bartholomauj" cod: 4,156.

3 «Η Μαρία έμενε στο ναό και έπαιρνε τροφή σαν περιστέρι από τα χέρια αγγέλου. Όταν έγινε δώδεκα χρονών... άκουσε μια φωνή να λέει: χαίρε κεχαριτωμένη...». Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου 8ο και 9ο κεφάλαιο.

4 Τέτοιες γυναίκες υπήρχαν και : «δεν απεμακρύνετο εκ του ιερού». ο Λουκάς 2.37.

5 «Ασπάζομαι: υποδέχομαι ή αποχαιρετώ φιλοφρόνως, χαιρετίζω, εναγκαλίζομαι, περιπτύσσομαι, φιλώ, θωπεύω, χαϊδεύω» Λεξικό της αρχαίας Σταματάκου. «Ασπασμός: αγκάλιασμα, φίλημα» Λεξικό της αρχαίας Χάρη Πάτση

6 Αθανάσιος Εις το γενέθλιον του Προδρόμου και εις την Θεοτόκον 28.912.27.

7 Ι. Χρυσόστομος Υπόμνημα εις τον 'Αγιον Ματθαίον 57.45.20.

Αρχαία Ελληνική Γραμματολογία

3.6.Β. Ιστοριογραφία

Προσέχουμε ότι η Ιστορία[1] ως επιστήμη δεν περιορίζεται να συγκεντρώνει, να διακριβώνει και να εκθέτει τα δεδομένα (πρόσωπα, γεγονότα, ημερομηνίες κλπ.), αλλά τα συσχετίζει, τα εντάσσει σε μια γενικότερη εξέλιξη και τα ερμηνεύει. Με αυτή την έννοια η επιστήμη της ιστορίας γεννήθηκε και αναπτύχτηκε στην Κλασική εποχή - και τα αντίστοιχα κείμενα συναποτελούν την ιστοριογραφία.

Προδρομικές μορφές ιστοριογραφίας μπορούν να θεωρηθούν στα ομηρικά και αρχαϊκά χρόνια τα ηρωικά και διδακτικά έπη, ιδιαίτερα οι έμμετρες τοπικές ιστορίες, έργα ποιητικά όπου μύθοι και θρύλοι υποκαθιστούσαν τα ιστορικά γεγονότα. Ακολούθησαν, προς το τέλος της Αρχαϊκής εποχής, οι λογογράφοι, με τα γεωγραφικά, εθνολογικά και γενεαλογικά τους συγγράμματα, γραμμένα σε πεζό λόγο. Με τον ιωνικό ορθολογισμό τους και με την προσπάθειά τους να συλλέξουν και να επαληθεύσουν τις πληροφορίες τους με αυτοψία, οι λογογράφοι έκαναν σημαντικά βήματα προς την επιστημονική μέθοδο της ιστορίας.

Πριν από τα Περσικά, στο γύρισμα από τον 6ο στον 5ο π.Χ. αιώνα, χρονολογούνται δύο ακόμα λογογράφοι: ο Ακουσίλαος από το Άργος, και ο Φερεκύδης από την Αθήνα. Τα έργα τους, γραμμένα σε ιωνική διάλεκτο, έχουν χαθεί, αλλά από τα λίγα αποσπάσματα που σώθηκαν φαίνεται ότι και οι δύο προσπάθησαν, μεταγράφοντας και διορθώνοντας τον Ησίοδο, να συστηματοποιήσουν και να εκθέσουν με τάξη και συνέπεια, τις μυθικές γενεαλογίες θεών και ανθρώπων.

ΗΡΟΔΟΤΟΣ (περ. 484-430 π.Χ.)

Ο πατέρας της ιστορίας γεννήθηκε στην Αλικαρνασσό της Μικρασίας από αρχοντική οικογένεια. Νέος ήρθε σε αντίθεση με τον τύραννο Λύγδαμη, εξορίστηκε στη Σάμο, ξαναγύρισε στην Αλικαρνασσό και τελικά προτίμησε να πολιτογραφηθεί στην αθηναϊκή αποικία των Θουρίων. Φανατικός ταξιδευτής, επισκέφτηκε όχι μόνο τους ελληνικούς τόπους αλλά και τα παράλια της Μαύρης Θάλασσας ως τη Σκυθία, την Αίγυπτο ως τον πρώτο καταρράκτη του Νείλου, και τη Μέση Ανατολή ως τη Βαβυλώνα και τον Ευφράτη. Συχνές ήταν οι επισκέψεις του στην Αθήνα, όπου σχετίστηκε με τον Περικλή και συνδέθηκε φιλικά με τον Σοφοκλή. Ήταν σαράντα χρονών όταν διάβασε δημόσια ορισμένα μέρη της Ιστορίας του, και οι Αθηναίοι ενθουσιάστηκαν.

Το έργο του Ηρόδοτου σκοπό είχε, όπως ο ίδιος έγραψε, «να μην ξεθωριάσει με τα χρόνια ό,τι έγινε από τους ανθρώπους, μήτε να σβήσουν άδοξα έργα μεγάλα και θαυμαστά, πραγματοποιημένα άλλα από τους Έλληνες και άλλα από τους βαρβάρους»,[2] εννοώντας τη σύγκρουση των λαών της Ασίας με τους Έλληνες που είχε κορυφωθεί με τα Περσικά. Αναζητώντας τις αιτίες της εχθρότητας ο ιστορικός ανατρέχει για λίγο σε μυθικά γεγονότα (π.χ. στην απαγωγή της Ελένης και τον Τρωικό πόλεμο), που όμως γρήγορα τα παραμερίζει για να πατήσει στο στέριο έδαφος της ιστορίας με τον Κροίσο, τον βασιλιά των Λυδών που είχε υποτάξει τις ελληνικές αποικίες της Μικρασίας.

Η Ιστορία, που οι αλεξανδρινοί φιλόλογοι τη χώρισαν σε εννέα βιβλία, είναι διεξοδική, καθώς για κάθε λαό, όταν έρθει η στιγμή να σχετιστεί με τη ροή των γεγονότων, ο Ηρόδοτος ανατρέχει στην ιστορία του και περιγράφει με κάθε άνεση τη χώρα του, τα έθιμα, τη θρησκεία, την πολιτική του οργάνωση κλπ. Έτσι, μετά τους Λυδούς εισάγονται διαδοχικά οι Πέρσες και οι λαοί που κατακτήθηκαν από τους Πέρσες (οι Αιγύπτιοι, οι Βαβυλώνιοι, οι Σκύθες, οι Αιθίοπες κ.ά.). Τα καθαυτό Περσικά αρχίζουν στο πέμπτο βιβλίο με την Ιωνική επανάσταση και συνεχίζουν ως το τέλος με πολλές παρεκβάσεις για την ιστορία της Αθήνας, της Κορίνθου και της Σπάρτης. Τελευταίο γεγονός που αναφέρεται είναι η κατάληψη της Σηστού από τους Αθηναίους το 478 π.Χ.

Πηγές του Ηρόδοτου για όλα αυτά, πέρα από την αυτοψία, ήταν ορισμένοι προγενέστεροί του λογογράφοι, όπως ο Εκαταίος, επιγραφές, δημόσια έγγραφα και μια συλλογή από χρησμούς. Πάνω απ᾽ όλα όμως, το υλικό της συγγραφής, τόσο οι εθνογραφικές και ιστορικές πληροφορίες όσο και οι ποικίλες διηγήσεις (νουβέλες, θαύματα, όνειρα, ανέκδοτα) που ο Ηρόδοτος χαιρόταν να παρεμβάλλει στην Ιστορία του, προέρχονταν από τα όσα άκουσε ρωτώντας τον ένα και τον άλλο - λόγια που δεν ήταν πάντα εύκολο ή δυνατό να επιβεβαιωθούν. Έτσι, το έργο περιέχει και ανεξακρίβωτες και αβάσιμες καμιά φορά πληροφορίες· όμως ο ιστορικός το ξέρει και μας προειδοποιεί: «είναι υποχρέωσή μου να λέγω όσα λέγονται, όχι όμως και όλα να τα πιστεύω· να τον θυμάστε αυτό τον λόγο μου σε ολόκληρο το έργο» (7.152) - και ακόμα πιο επιφυλακτική είναι η στάση του, όταν για το ίδιο θέμα άκουσε και καταγράφει δύο διαφορετικές γνώμες.

Θέτοντας στόχο του ο Ηρόδοτος να παρουσιάσει ανθρώπινες πράξεις, και οργανώνοντας, ας είναι και χαλαρά, το έργο του με οδηγό τη διαχρονική σύγκρουση των Ασιατών με τους Έλληνες, ο Ηρόδοτος αξίζει με το παραπάνω τον τίτλο του πρώτου ιστορικού· ας μη μας εμποδίσει όμως αυτό να προσέξουμε ότι ορισμένα στοιχεία της συγγραφής του δε θα είχαν σήμερα θέση σε καθαρά ιστορικό έργο. Ο Ηρόδοτος πίστευε ότι οι θεοί ορίζουν τις ανθρώπινες τύχες και ότι «τους αρέσει να περικόβουν ό,τι υπερέχει» (7.10), δηλαδή να τιμωρούν την ύβρη, π.χ. την ύβρη του Ξέρξη. Φανερή είναι σε αυτό η επίδραση του Αισχύλου,[3] όπως φανερή είναι και η επίδραση του φίλου του Σοφοκλή, π.χ. όταν ο Ηρόδοτος δίνει μεγάλη βαρύτητα στους χρησμούς. Η τραγωδία φαίνεται να τον επηρέασε και γενικότερα, καθώς ορισμένα επεισόδια στο έργο του είναι χτισμένα έτσι ώστε εύκολα να μετασχηματίζονται σε δράμα.

Στην ιστορία συναντούμε συχνά παραθέματα σε ευθύ λόγο: δημηγορίες αλλά και διάλογους ιδιωτικούς, όπως οι γνωστοί του Σόλωνα με τον Κροίσο και του Ξέρξη με τον Δημάρατο. Το ύφος του είναι και στο σύνολό του ζωηρό και παραστατικό. Ο Ηρόδοτος είχε από τη φύση του, ίσως και από τη μικρασιατική καταγωγή του, το χάρισμα της αφήγησης, και δεν έχανε ευκαιρία να το εκμεταλλευτεί. Έγραψε στην ιωνική διάλεκτο, με πολλές ομηρικές λέξεις και εκφράσεις, που δίνουν στο έργο του χρώμα ποιητικό.

Εξαιρετικά περιεκτικό το έργο του Ηρόδοτου άνοιξε δρόμους και βρήκε αμέσως συνεχιστές. Προς το τέλος του 5ου π.Χ. αιώνα μια σειρά από συγγραφείς συμπλήρωσαν και ανάπτυξαν με τις μονογραφίες τους σε βάθος τα πεδία που είχε προσχεδιάσει ο πατέρας της ιστορίας. Κρίμα που από τα έργα τους δε σώζονται παρά αποσπάσματα.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Ελλάνικος από τη Λέσβο, που έγραψε γενεαλογικά και εθνολογικά έργα, καθώς και μια σειρά από τοπικές ιστορίες (Βοιωτικά, Αἰγυπτιακά, Κυπριακά, Λυδιακά κ.ά.), ανάμεσά τους και την πρώτη ιστορία της Αττικής, με τον τίτλο Ἀτθίς.[4] Ξεκινώντας από τους μυθικούς βασιλιάδες της Αθήνας, η διήγηση συνεχιζόταν χωρίς διακοπή ως τα χρόνια του Πελοποννησιακού πολέμου, έτσι ώστε μύθος και ιστορία να δένουν σε αδιάσπαστη ενότητα.

Συμπληρώνοντας τον Ηρόδοτο, που δεν είχε διαπραγματευτεί συστηματικά τη Μεγάλη Ελλάδα, ο Αντίοχος από τις Συρακούσες έγραψε τα Σικελικά και το Περὶ Ἰταλίας, όπου φανερή ήταν πάλι η προσπάθεια η μυθολογική προϊστορία να συνδεθεί άμεσα με τα ιστορικά γεγονότα.

Σημαντικός ιστορικός ήταν και ο Στησίμβροτος από τη Θάσο, που με τη μονογραφία του Περὶ Θεμιστοκλέους, Θουκυδίδου[5] καὶ Περικλέους εγκαινίασε νέο ιστορικό είδος, τη βιογραφία. Ένα παρόμοιο, (αυτο)βιογραφικό σύγγραμμα με τον τίτλο Ἐπιδημίαι (= διαμονές στην Αθήνα), είχε γράψει και ο Ίων από τη Χίο για να διηγηθεί εντυπώσεις από τις συναναστροφές του με σημαντικά πρόσωπα, τον Αισχύλο, τον Κίμωνα, τον Σωκράτη κ.ά. Από τα αποσπάσματα που μας σώθηκαν συμπεραίνουμε ότι, όπως ο Ηρόδοτος, έτσι και ο Στησίμβροτος και ο Ίων αρέσκονταν δίπλα στα πραγματικά στοιχεία να συλλέγουν και να καταγράφουν χαρακτηριστικά λόγια, μικροεπεισόδια και ανέκδοτα.

Μαζί με τα έργα του Ξενοφώντα παραδίδεται ένα ιδιότυπο κείμενο, η ψευδοξενοφώντειος Ἀθηναίων πολιτεία, ένα σχετικά σύντομο, μαχητικό πολιτικό φυλλάδιο προορισμένο να κυκλοφορήσει ανώνυμα στους συντηρητικούς κύκλους της Αθήνας. Ο γερο-ολιγαρχικός, όπως συμβατικά ονομάζουμε τον συγγραφέα του, κατηγορεί το δημοκρατικό πολίτευμα, όπου κατά τη γνώμη του «οι πονηροί περνούν καλύτερα από τους χρηστούς», επιμένει στα λάθη και στις αδυναμίες του, αλλά αναγνωρίζει και τα ισχυρά του σημεία.

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ (περ. 460-399 π.Χ.)

Γεννήθηκε στον δήμο του Αλίμου από πλούσια οικογένεια που καταγόταν από τη Θράκη αλλά συγγένευε και με το αριστοκρατικό γένος του Μιλτιάδη και του Κίμωνα. Δάσκαλοί του κατά την παράδοση ήταν ο Αναξαγόρας και ο Αντιφώντας· είναι όμως φανερό ότι μεγαλώνοντας στην Αθήνα την εποχή της ακμής ο Θουκυδίδης δέχτηκε διδάγματα και από τους τραγικούς και από τους σοφιστές της πρώτης γενιάς, τον Πρωταγόρα, τον Γοργία και τον Πρόδικο.[6] Μόλις ξέσπασε ο Πελοποννησιακός πόλεμος, ο Θουκυδίδης πρόβλεψε, όπως σημειώνει, το μέγεθος και τη σημασία του, αποφάσισε να τον καταγράψει και άρχισε να συγκεντρώνει πληροφορίες και δεδομένα (1.1).

Το 424 π.Χ. οι Αθηναίοι τον έστειλαν στρατηγό να προστατέψει την παραλιακή ζώνη της Θράκης, και όταν οι Σπαρτιάτες με τον Βρασίδα πήραν την Αμφίπολη, ο Θουκυδίδης κατηγορήθηκε για προδοσία, καταδικάστηκε και έζησε είκοσι χρόνια στην εξορία,[7] όπου, με δικά του λόγια: «βρέθηκα και από τα δύο μέρη, όχι λιγότερο από το μέρος των Πελοποννησίων, κι έτσι μπόρεσα να αντιληφθώ τα πράγματα κάπως καλύτερα, με ηρεμία» (5.26.5). Πίσω στην Αθήνα, μετά το τέλος του πολέμου, ο Θουκυδίδης συνέχισε να συγγράφει αλλά δεν πρόλαβε να τελειώσει. Το έργο του καλύπτει τα γεγονότα ως το 411 π.Χ. και σταματά, όπως μας παραδόθηκε, στη μέση μιας φράσης.

Στην παρουσίαση του πολέμου ο Θουκυδίδης ακολουθεί τη χρονική ακολουθία των γεγονότων, ορίζοντας με ακρίβεια τις χρονιές[8] και ξεχωρίζοντας τις θερινές επιχειρήσεις από τις χειμωνιάτικες διαπραγματεύσεις. Η μεθοδικότητα, η ολόπλευρη ενημέρωση και η αμεροληψία του είναι αξιοθαύμαστες.

Αν εξαιρέσουμε μια σύντομη αναδρομή στα περασμένα (1.22.1), ο Θουκυδίδης έχει αποκλειστικό θέμα τον Πελοποννησιακό πόλεμο, όχι μόνο τα συγκεκριμένα γεγονότα αλλά και τα αίτια που τα προκάλεσαν: «Η πιο αληθινή αιτία του πολέμου», γράφει, «που όμως δε φαινόταν καθόλου στα λόγια, ήταν, πιστεύω, ότι οι Αθηναίοι, έτσι που δυνάμωναν και φόβιζαν τους Λακεδαιμονίους, τους υποχρέωσαν να πολεμήσουν» (1.23.6).

Σημαντική θέση στο έργο κατέχουν οι δημηγορίες. Ο Θουκυδίδης διευκρινίζει εξαρχής ότι «οι αγορεύσεις που εκφωνήθηκαν από διάφορα πρόσωπα είτε στις παραμονές του πολέμου είτε κατά τη διάρκειά του ήταν δύσκολο να αποδοθούν με ακρίβεια, τόσο εκείνες τις οποίες άκουσα ο ίδιος όσο κι εκείνες που άλλοι είχαν ακούσει και μου τις ανακοίνωσαν. Γι᾽ αυτό και τις έγραψα έχοντας υπόψη τι ήταν φυσικό να πουν οι ρήτορες που να αρμόζει καλύτερα στην περίσταση και ακολουθώντας όσο το δυνατόν την γενική έννοια των όσων πραγματικά είπαν» (1.22.1). Έτσι, ο ιστορικός είχε την ευκαιρία, μέσα από τα λόγια των πρεσβευτών που εκπροσωπούσαν την πόλη τους στις διπλωματικές συναντήσεις, των στρατηγών που εμψύχωναν τους πολεμιστές πριν από τις μάχες και των πολιτικών που υποστήριζαν τις προτάσεις τους στην εκκλησία του δήμου, να συνοψίσει τις θέσεις, τις προθέσεις και τις εκτιμήσεις των διαφόρων παρατάξεων στη δεδομένη στιγμή και να εκθέσει τα επιχειρήματά τους. Όπως είναι φυσικό, οι δημηγορίες συντάσσονται συχνά σε αντιλογικά ζεύγη: οι πρεσβευτές της Κορίνθου απαντούν στους πρεσβευτές της Κέρκυρας, ο Αλκιβιάδης αντικρούει τα λεγόμενα του Νικία κλπ. Διατυπώνοντας, με σοφιστική άνεση,[9] τις απόψεις και των δύο πλευρών, ο Θουκυδίδης εκθέτει με ενάργεια τις αντιθέσεις των ιδεών, των εκτιμήσεων και των συμφερόντων που κρύβονταν πίσω από τις πολεμικές και πολιτικές συγκρούσεις.

Στις δημηγορίες ανήκει και ένα από τα πιο γνωστά αρχαιοελληνικά κείμενα, ο Επιτάφιος του Περικλή, δηλαδή ο επιτάφιος λόγος που εκφώνησε ο Περικλής για τους νεκρούς του πρώτου έτους του πολέμου το 431 π.Χ. στον Κεραμεικό. Ως ποιο σημείο ο ιστορικός έμεινε πιστός στα λόγια και το πνεύμα του Περικλή και ως ποιο σημείο νεωτέρισε δε θα το μάθουμε ποτέ. Βέβαιο είναι μόνο ότι ο Επιτάφιος αποτελεί ύμνο στην Αθήνα της εποχής της ακμής, τότε που με μόνιμο αιρετό κυβερνήτη τον Περικλή η αθηναϊκή δημοκρατία βρισκόταν στο απόγειο της δύναμής της.[10]

Η ίδια αυτή δύναμη οδήγησε το 416 π.Χ. τους Αθηναίους να πολιορκήσουν και να καταστρέψουν ένα ουδέτερο νησί, τη Μήλο - και ο Θουκυδίδης δεν παράλειψε σε ένα ιδιότυπο κεφάλαιο, στον Διάλογο των Μηλίων, να εκθέσει με το στόμα των Αθηναίων πρέσβεων την ιδεολογία του ισχυρού που, υποχρεωμένος να επιβεβαιώσει την κυριαρχία του, παραμερίζει κάθε ηθική και επιβάλλει με τη βία τη θέλησή του, και με το στόμα των εκπροσώπων του νησιού την απελπισμένη προσπάθεια των αδύναμων να υπερασπιστούν με επιχειρήματα την ανεξαρτησία τους.

Ο Θουκυδίδης χρησιμοποιεί την αττική διάλεκτο στην παλαιότερη μορφή της, με κάποιους χαρακτηριστικούς αρχαϊσμούς και σπάνιες λέξεις. Το ύφος, καθρέφτης της νοοτροπίας του, είναι πεζό και απέριττο, αλλά βέβαια στις δημηγορίες δε διστάζει να χρησιμοποιήσει ρητορικά σχήματα. Κύριο χαρακτηριστικό του η πύκνωση του λόγου, η προσπάθεια με λίγες λέξεις να αποδοθούν όσο το δυνατό περισσότερα νοήματα. Η ίδια τάση τον οδήγησε να κατασκευάζει μεγάλες περιόδους, με πολλές δευτερεύουσες προτάσεις.

Με το πάθος του για την αλήθεια, με την αυστηρή μέθοδο, με τη γλαφυρή αποκάλυψη των αντιθέσεων και τη βαθιά κατανόηση της ανθρώπινης φύσης, ο Θουκυδίδης άφησε πίσω του ένα έργο που να μείνει, όπως το θέλησε, κτῆμα ἐς ἀεί, «απόκτημα για πάντα». «Θα είμαι ικανοποιημένος», έγραψε, «αν το έργο μου κριθεί ωφέλιμο από όσους θελήσουν να έχουν ακριβή γνώση των γεγονότων που συνέβησαν και εκείνων που θα συμβούν στο μέλλον, τα οποία, από την πλευρά της ανθρώπινης φύσης, θα είναι όμοια ή παραπλήσια» (1.22.4).

Από τους λογογράφους, που απλά και μόνο κατάγραφαν τα γεωγραφικά, εθνογραφικά και γενεαλογικά δεδομένα, στον Ηρόδοτο, που θέλησε να απαθανατίσει ανθρώπινα «έργα μεγάλα και θαυμαστά» - και πάλι, από τον Ηρόδοτο, με την πίστη του στο υπερφυσικό και την αγάπη του για φανταστικές ιστορίες, ανέκδοτα κ.τ.ό., στον ορθολογιστή Θουκυδίδη, που αποκλείει από το έργο του κάθε τι τὸ μυθῶδες (1.22.4), η ιστοριογραφία προχώρησε με μεγάλα βήματα και είναι ενδιαφέρον να ιδούμε πώς κάθε συγγραφέας έκρινε τους προδρόμους του:

(α) Αρχή αρχή στο γενεαλογικό του έργο ο Εκαταίος απορρίπτει τους προγενέστερούς του ποιητές, σαν τον Ησίοδο π.χ., που είχαν ασχοληθεί με το ίδιο αντικείμενο: «Έτσι μιλά ο Εκαταίος από τη Μίλητο: τα γράφω αυτά όπως πιστεύω ότι είναι αληθινά· γιατί έχω την εντύπωση πως όσα λένε οι Έλληνες είναι και πολλά και για γέλια» (απόσπ. 1).

(β) Με τη σειρά του ο Ηρόδοτος, συζητώντας το σχήμα της γης, τα βάζει με τους παλαιότερους λογογράφους, έχοντας πρώτο στον νου του τον Εκαταίο, που το έργο του Περιήγησις περιείχε και έναν παγκόσμιο χάρτη: «Γελώ βλέποντας χάρτες της γης να έχουν σχεδιάσει πολλοί, και κανείς να μην έχει δώσει μυαλωμένες εξηγήσεις. Ζωγραφίζουν τον Ωκεανό να κυλά γύρω από τη γη, στρογγυλή σαν από τόρνο, και κάνουν την Ευρώπη ίση με την Ασία. Εγώ με λίγα λόγια θα φανερώσω το μέγεθος της καθεμιάς και πώς είναι σωστό να σχεδιάζεται» (4.36).

(γ) Ο Θουκυδίδης δεν αναφέρεται στον Ηρόδοτο, ακόμα και όταν αναιρεί τα λεγόμενά του· μιλά όμως για τους ποιητές, που «ύμνησαν τα γεγονότα υπερβάλλοντας και στολίζοντάς τα», και για τους λογογράφους, που έγραψαν «περισσότερο για να τέρψουν τους ακροατές τους παρά για να πουν την αλήθεια» - και στη συνέχεια τονίζει, θετικά και αρνητικά, με πόση προσοχή συγκέντρωνε ο ίδιος το υλικό του: «Για τα γεγονότα του πολέμου δε θέλησα να αρκεστώ σε πληροφορίες του πρώτου τυχόντος ούτε στην προσωπική μου αντίληψη και μόνο, αλλά έκανα προσεκτική έρευνα και για τα γεγονότα στα οποία ήμουν παρών και για τα όσα μου ανάφεραν άλλοι» (1.22.2).

ΞΕΝΟΦΩΝΤΑΣ (περ. 430-354 π.Χ.)

Αθηναίος από πλούσια οικογένεια, οπαδός του Σωκράτη, άνθρωπος της δράσης, με πολλές ικανότητες και ενδιαφέροντα. Το 401 π.Χ. εγκατάλειψε την Αθήνα για να πάρει μέρος ως μισθοφόρος στην εκστρατεία του Κύρου, που διεκδικούσε τον θρόνο της Περσίας από τον αδελφό του. Ο Κύρος σκοτώθηκε στα Κούναξα, κοντά στη Βαβυλώνα, ο στρατός του διαλύθηκε και οι στρατηγοί δολοφονήθηκαν. Δεκατρείς χιλιάδες έλληνες μισθοφόροι εκλέξαν τότε τρεις αρχηγούς, ανάμεσά τους τον Ξενοφώντα, και με χίλια βάσανα κατάφεραν να φτάσουν μέσα από εχθρικό έδαφος ως την Τραπεζούντα, όπου βλέποντας από μακριά τον Πόντο φώναξαν ολόχαροι το γνωστό θάλαττα, θάλαττα (Κύρου ανάβαση 4.7.24).

Μετά από αυτήν την περιπέτεια ο Ξενοφών υπηρέτησε, μισθοφόρος πάλι, στον στρατό των Σπαρτιατών που πολεμούσαν τους Πέρσες στον Ελλήσποντο και συνδέθηκε φιλικά με τον βασιλιά της Σπάρτης, τον Αγησίλαο. Μετά τη μάχη της Κορώνειας (394 π.Χ.), εξορισμένος από την Αθήνα για τη φιλολακωνική του στάση, ο Ξενοφών έζησε είκοσι χρόνια στον Σκιλλούντα της Τριφυλίας, στο κτήμα που του είχαν παραχωρήσει οι Σπαρτιάτες, και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στην Κόρινθο, όπου και έμεινε ως τον θάνατό του, αν και στο μεταξύ οι Αθηναίοι τον είχαν αμνηστεύσει.

Ιστορικά του έργα ήταν (α) η Κύρου ἀνάβασις, που αφηγείται την εκστρατεία του Κύρου και την επιστροφή των ελλήνων μισθοφόρων: ο Ξενοφών καταγράφει μέρα με τη μέρα, αναλυτικά και με ζωντάνια τα γεγονότα, περιγράφει λαούς και τοποθεσίες, χαρακτηρίζει τα πρόσωπα και αιτιολογεί τις ενέργειές τους - φυσικά και τις δικές του, κάπως αυτάρεσκα, αλλά σε τρίτο πρόσωπο, καθώς η αφήγηση γίνεται με το ψευδώνυμο Θεμιστογένης· (β) τα Ἑλληνικά: ο Ξενοφών θέλησε να συνεχίσει το έργο του Θουκυδίδη, ακολούθησε όσο μπόρεσε τη μέθοδό του και κάλυψε τα γεγονότα ως και τη μάχη της Μαντινείας (362 π.Χ.), όπου είχε σκοτωθεί πολεμώντας με τους Αθηναίους εναντίον των Σπαρτιατών ένας από τους γιους του, ο Γρύλλος. Συγγενικό με την ιστορία έργο είναι και (γ) ο Ἀγησίλαος, ένα ρητορικό εγκώμιο του φίλου και ευεργέτη του σπαρτιάτη βασιλιά.

Στα πολιτικά έργα του Ξενοφώντα ανήκουν (α) η Λακεδαιμονίων πολιτεία, μια εγκωμιαστική έκθεση της ιστορίας και της μορφής του πολιτεύματος της Σπάρτης, (β) οι Πόροι, όπου ο Ξενοφών συζητά τα δημόσια οικονομικά της Αθήνας και προτείνει τρόπους για τη βελτίωσή τους, και (γ) ο Ἱέρων, ένας φανταστικός διάλογος ανάμεσα στον γνωστό τύραννο των Συρακουσών, που παρουσιάζει τη σκοτεινή πλευρά του τυραννικού βίου, και του ποιητή Σιμωνίδη, που σε απάντηση προβάλλει τις δυνατότητες που έχει ο σωστός μονάρχης να ωφελήσει και να ωφεληθεί. Πολιτικό έργο, με την ευρύτερη έννοια, είναι και (δ) η Κύρου παιδεία, όπου σε ιστορικό πλαίσιο, αλλά με μυθιστορηματικό τρόπο, ο Ξενοφών περιγράφει πώς ανατράφηκε ο πιο ενάρετος και πετυχημένος πέρσης βασιλιάς, ο Κύρος ο πρεσβύτερος (590-529 π.Χ.). Η εκπαίδευσή του, όπως την παρουσιάζει εξιδανικευμένη, συνδυάζει στοιχεία από τη σπαρτιατική αγωγή με την ηθική διδασκαλία του Σωκράτη.

Καθαρά σωκρατικά έργα είναι (α) τα Ἀπομνημονεύματα, όπου ο Ξενοφών συγκεντρώνει στιγμιότυπα από τις συζητήσεις, τη διδασκαλία και τη συμπεριφορά του δασκάλου του με στόχο να αποκρούσει τις κατηγορίες που είχαν οδηγήσει στην καταδίκη του, (β) το Συμπόσιον, όπου ο Σωκράτης παρουσιάζεται να συζητά, σε χαλαρή ατμόσφαιρα, για τον πλούτο, για την ομορφιά, για τον έρωτα και άλλα πολλά, και (γ) η Ἀπολογία Σωκράτους, μια έκθεση της δίκης του Σωκράτη διαφορετική από την αντίστοιχη περιγραφή του Πλάτωνα.

Ο Σωκράτης συμμετέχει και στο σημαντικότερο από τα τεχνικά έργα του Ξενοφώντα, στον Οἰκονομικό: ένας μεγαλοκτηματίας, ο Ισχόμαχος, που πίσω του κρύβεται ο ίδιος ο συγγραφέας, εκθέτει με κάθε λεπτομέρεια πώς διαχειρίζεται το κτήμα, πώς κυβερνά τους ανθρώπους του και τι οδηγίες έδωσε στη νεαρή σύζυγό του για τη φροντίδα του νοικοκυριού. Μικρότερα τεχνικά έργα είναι ο Περὶ ἱππικῆς, με υποδείξεις για τη σωστή ανατροφή των αλόγων, ο Ἱππαρχικός, για το τι οφείλει να φροντίζει ο διοικητής του ιππικού στην ειρήνη και στον πόλεμο, και ο Κυνηγετικός, με συμβουλές για το κυνήγι, που ο Ξενοφών το θεωρεί εὕρημα θεῶν, Ἀπόλλωνος καὶ Ἀρτέμιδος (1.1).

Σίγουρα ο Ξενοφών δε διαθέτει ως ιστορικός την αντικειμενικότητα και τη διεισδυτική ικανότητα του Θουκυδίδη· οι παρατηρήσεις του είναι επιφανειακές και οι απόψεις του ρηχές, ακόμα και στο θέμα της ορθής ηγεσίας, που με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο τον απασχόλησε σε πολλά έργα. Ωστόσο, ως συγγραφέας ο Ξενοφών ξέρει να περιγράφει παραστατικά, να αφηγείται με χάρη, να ζωντανεύει γεγονότα και χαρακτήρες - όλα σε απλή αττική γλώσσα και ύφος λιτό, ανεπιτήδευτο. Δίκαια οι μεταγενέστεροι τον αγάπησαν, και δικαιολογημένα οι δάσκαλοι χρησιμοποίησαν και χρησιμοποιούν συχνά τα έργα του για να διδάξουν αρχαία ελληνικά.

Στα μέσα του 4ου π.Χ. αιώνα χρονολογείται ένα ακόμα τεχνικό έργο, τα Στρατηγικὰ ὑπομνήματα που έγραψε ο Αινείας ο τακτικός. Από το πρώτο αυτό σύγγραμμα για την πολεμική τέχνη μάς σώζεται ένα μόνο μέρος, το σχετικό με την αμυντική τακτική των πόλεων σε περίπτωση πολιορκίας. Ο συγγραφέας του, σίγουρα στρατιωτικός, χρησιμοποιεί γλώσσα απλή όπου διαφαίνονται οι εξελίξεις προς την Κοινή.

Όπως θα το περιμέναμε, οι ιστοριογράφοι του 4ου π.Χ. αιώνα ακολούθησαν τους δρόμους που είχαν ανοίξει οι δύο μεγάλοι ιστορικοί που προηγήθηκαν, ο Ηρόδοτος και ο Θουκυδίδης. Καινούργιο στοιχείο είναι μόνο η ολοένα και μεγαλύτερη επίδραση της ρητορικής στον τρόπο καταγραφής της ιστορίας, που πια τυχαίνει και την αλήθεια ακόμα να θυσιάζει στην καλλιέπεια: δεν είναι σύμπτωση ότι δύο σημαντικοί ιστορικοί, ο Έφορος και ο Θεόπομπος, είχαν μαθητέψει στον Ισοκράτη, ούτε ότι ορισμένοι ιστορικοί, όπως ο Ζωίλος, υπήρξαν και ρήτορες, και ορισμένοι ρήτορες, όπως ο Αναξιμένης, υπήρξαν και ιστορικοί. Τα έργα τους έχουν χαθεί· όμως οι μεταγενέστεροι τους αναφέρουν συχνά, παραθέτουν αποσπάσματα, καμιά φορά και τους αντιγράφουν.

Στα χνάρια του Ηρόδοτου κινήθηκε ο Κτησίας από την Κνίδο, γιατρός στην αυλή του Αρταξέρξη, που έγραψε Περσικά σε ιωνική διάλεκτο. Ο ίδιος υποστήριξε ότι πηγές του ήταν η αυτοψία και τα βασιλικά αρχεία της Περσίας· όμως στην πραγματικότητα έχει δίκιο ο Πλούταρχος, όταν σημειώνει ότι «στα βιβλία του έβαλε ένα ετερόκλητο μωσαϊκό από απίθανες και τρελές ιστορίες» (Αρταξέρξης 1.4).

Παπυρικά ευρήματα από την αιγυπτιακή πόλη Οξύρρυγχο μας διασώζουν δύο μεγάλα κομμάτια ενός κειμένου, που το ένα αφηγείται γεγονότα του Δεκελεικού πολέμου (407 π.Χ.) και το άλλο της τριετίας 397-395 π.Χ. Τα Ελληνικά της Οξυρρύγχου, όπως ονομάστηκαν, βασίζονται στην αυτοψία και σε διασταυρωμένες πληροφορίες, παρουσιάζουν τα δεδομένα αντικειμενικά και χωρίζουν τα γεγονότα κατὰ θέρη καὶ κατὰ χειμῶνας, όπως ο Θουκυδίδης. Είναι φανερό ότι ο άγνωστός μας συγγραφέας αποφάσισε και αυτός να συνεχίσει το έργο του μεγάλου ιστορικού - και, όσο μπορούμε να κρίνουμε, τα κατάφερε καλύτερα από τον Ξενοφώντα.

Να συνεχίσει το έργο του Θουκυδίδη επιχείρησε και ο Θεόπομπος από τη Χίο (περ. 378-320 π.Χ.), που με τα Ἑλληνικά του εκάλυψε την ιστορία από το 411 π.Χ. ως το τέλος της σπαρτιατικής ηγεμονίας (394 π.Χ.). Χαρακτηριστικότερο έργο του ήταν τα Φιλιππικά, σε 58 βιβλία, όπου εκθέτοντας τη δράση του μακεδόνα βασιλιά ο Θεόπομπος εύρισκε την ευκαιρία να κάνει αναδρομές στο παρελθόν και να παρεμβάλλει πλήθος γεωγραφικές, εθνολογικές, ακόμα και μυθολογικές πληροφορίες και σχόλια. Φανατικός αριστοκράτης, ολιγαρχικός και πρόμαχος της αρετής, κατηγορούσε με δριμύτητα για τις ηθικές τους παρεκτροπές όχι μόνο δημαγωγούς σαν τον Κλέωνα αλλά και πολιτικούς ηγέτες σαν τον Θεμιστοκλή. Από την ανελέητη κριτική του δεν ξέφυγε ούτε ο Φίλιππος, και ας τον είχε φιλοξενήσει στην αυλή του, και ας είχε γράψει ο ίδιος στην αρχή της ιστορίας του ότι «ποτέ η Ευρώπη δεν είχε γεννήσει άντρα παρόμοιο με τον Φίλιππο του Αμύντα» (απόσπ. 27).

Την πρώτη παγκόσμια ή καθολική[11] ιστορία την έγραψε ο Έφορος από τη μικρασιατική Κύμη (περ. 400-330 π.Χ.). Χωρίς να αναφερθεί καθόλου στα μυθικά χρόνια, ο Έφορος άρχιζε την έκθεσή του με την κάθοδο των Δωριέων και έφτανε ως την αρχή του Ιερού πολέμου (356 π.Χ.). Το έργο του, με τον τίτλο Ἱστορίαι, έχει χαθεί, αλλά χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα από νεότερους ιστορικούς, ιδιαίτερα από τον Διόδωρο, που σε πολλά τον έχει αντιγράψει. Αντίθετα με τον φανατικό και ορμητικό Θεόπομπο, ο Έφορος ήταν στις κρίσεις του αντικειμενικός και συγκρατημένος, στους εκφραστικούς του τρόπους ήρεμος και χαλαρός. Είχε δίκιο ο κοινός τους δάσκαλος, ο Ισοκράτης, όταν έλεγε ότι «ο ένας χρειάζεται μαστίγιο, ο άλλος χαλινάρι».[12]

Ιδιότυπος ιστορικός, ρήτορας και σοφιστής, ήταν ο Ζωίλος από την Αμφίπολη (4ος π.Χ. αι.), που έγραψε παγκόσμια Ἱστορίαν ἀπὸ θεογονίας ἕως τῆς Φιλίππου τελευτῆς και τοπική ιστορία Περὶ Ἀμφιπόλεως. Τόσο τα ιστορικά όσο και τα άλλα του έργα έχουν, εκτός από ελάχιστα αποσπάσματα, χαθεί· ξέρουμε όμως ότι είχε γράψει δύο σοφιστικά εγκώμια (του κύκλωπα Πολύφημου και των Τενεδίων), και ένα έργο Κατὰ τῆς Ὁμήρου ποιήσεως, όπου κατηγορούσε τον Όμηρο για παραλογισμούς και ασυνέπειες τόσο άγρια ώστε να του μείνει το όνομα Ὁμηρομάστιξ.

Ανάμεσα στους πολλούς ακόμα ιστορικούς του 4ου π.Χ. αιώνα ξεχωριστή θέση κατέχει ο γνωστός μας ως ρήτορας και ρητοροδιδάσκαλος Αναξιμένης από τη Λάμψακο. Ιστορικά του έργα ήταν τα Ἑλληνικά, ιστορία των Ελλήνων από την κτίση του κόσμου ως το 362 π.Χ., Αἱ περὶ Φιλίππου ἱστορίαι και Τὰ περὶ Ἀλέξανδρον, όπου η ρητορική υπερβολή και η αυλική κολακεία φαίνεται πως ξεπερνούσαν τα όρια.
-------------------------
1. Η αρχαία λέξη ιστορία προέρχεται ετυμολογικά από το ρήμα οἶδα (γνωρίζω) και σημαίνει την «έρευνα», την «αναζήτηση πληροφοριών», τη «γνώση», αλλά και την «έκθεση της γνώσης», της κάθε γνώσης. Αργότερα η λέξη ιστορία εξειδικεύτηκε στην επιστήμη που συγκεντρώνει πληροφορίες, μελετά και εκθέτει τα περασμένα.

2. Ιστορία 1.1

3. Στους Πέρσες του Αισχύλου βασίζεται σε μεγάλο μέρος της και η περιγραφή της ναυμαχίας στη Σαλαμίνα (8.40-100).

4. Το επίθετο ἀτθίς (αττική) μπορεί ως ουσιαστικό να σημαίνει την «αττική γη», την «αττική γλώσσα» ή, όπως εδώ, την «ιστορία της Αττικής».

5. Δεν πρόκειται για τον ιστορικό αλλά για τον Θουκυδίδη, γιο του Μελησία, πολιτικό αντίπαλο του Περικλή.

6. Στο έργο του διαπιστώνονται και επιδράσεις της ιατρικής επιστήμης, που τα χρόνια εκείνα ακμάζει με τον Ιπποκράτη, επιδράσεις αισθητές «όχι μόνο όταν ο ιστορικός περιγράφει τον λοιμό, αλλά και όταν αναλύει τα πολιτικά γεγονότα με την αντικειμενικότητα του κλινικού και με τη φροντίδα να αναγνωρίσει τα συμπτώματα των πολιτικών ασθενειών» (Ζ. ντε Ρομιγί).

7. Τον περισσότερο χρόνο κατοικούσε στη Σκαπτή ύλη της Θράκης, κοντά στο Παγγαίο, όπου είχε οικογενειακό μερίδιο σε ορυχεία χρυσού.

8. Η χρονολόγηση γίνεται με αναφορά στην ιέρεια της Ήρας στο Άργος, στον έφορο της Σπάρτης και στον επώνυμο άρχοντα της Αθήνας (2.2 και αλλού). Παρόμοιο τρόπο χρονολόγησης είχε προτείνει πριν από τον Θουκυδίδη ο Ελλάνικος. Η χρονολόγηση με τις Ολυμπιάδες προτάθηκε και εφαρμόστηκε αργότερα, στα ελληνιστικά χρόνια.

9. Δάσκαλός του ήταν, θυμίζουμε, ο συγγραφέας των Τετραλογιών.

10. Στον Θουκυδίδη ανήκει η διαπίστωση ότι στα χρόνια του Περικλή το αθηναϊκό πολίτευμα ήταν λόγῳ μὲν δημοκρατία ἔργῳ δὲ ὑπὸ τοῦ πρώτου ἀνδρὸς ἀρχή (2.65.9).

11. Ο ιστορικός Πολύβιος (2ος αι. π.Χ.) μνημονεύει τον Έφορο ως τον πρώτο που επιχείρησε τὰ καθόλου γράφειν (5.33).

12. Χαρακτηριστική για τον Έφορο ήταν και η μεγάλη αγάπη που είχε για την ιδιαίτερη πατρίδα του: έγραψε την ιστορία της, με τον τίτλο Ἐπιχώριος λόγος, και στο μεγάλο του ιστορικό έργο, όποτε η Κύμη βρισκόταν στο περιθώριο των γεγονότων, δεν παράλειπε να σημειώνει ότι «αυτή την περίοδο οι Κυμαίοι ζούσαν ειρηνικά» - και βέβαια οι μεταγενέστεροι τον κορόιδεψαν (Στράβων 13-3.6).

Οι εταίρες στην αρχαία Ελλάδα

Οι εταίρες! Από πού να ξεκινήσω τώρα; Να γράψω πως ήταν απλώς οι πόρνες της αρχαιότητας ή μήπως κάτι διαφορετικό από την άποψη που έχουμε σχηματοποιημένη στο μυαλό μας για το συγκεκριμένο επάγγελμα; Μήπως όμως είχαν κάποιες ιδιαίτερες αντιθέσεις από τις “απλές” και “ταπεινές” πόρνες, που τις εξύψωνε σε ένα ανώτερο κοινωνικοπνευματικό επίπεδο; Είναι αναμφισβήτητο, βεβαίως, το γεγονός ότι δίνουμε μια άλλη διάσταση, που προσεγγίζει τα όρια της εξιδανίκευσης, σε οτιδήποτε γεννήθηκε στην αρχαία Ελλάδα. Έχω πέσει και εγώ, ουκ ολίγες φορές, σε αυτή την παγίδα. Έτσι θα αποπειραθώ να αναλύσω αυτό το φαινόμενο, τοποθετώντας το στην πραγματική του διάσταση.

Για να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, θα πρέπει να διασαφηνίσουμε το εξής απλό: η δόξα που κέρδισε ο θεσμός της εταίρας με το πέρασμα των αιώνων οφείλεται, αποκλειστικά και μόνο, σε εκείνες τις λίγες που απέκτησαν φήμη και πλούτο, εκπέμποντας μια εκτυφλωτική λάμψη με την απατηλή εικόνα των ωραίων, μορφωμένων και εξευγενισμένων γυναικών, που επιδεικνύοντας το πνεύμα τους εντυπωσίαζαν τους συνδαιτυμόνες τους.

Η πλειονότητα των εταίρων ήταν σκλάβες, δίχως δικαιώματα, που με πολύ κόπο συντηρούνταν στη ζωή! Έτσι και αλλιώς, μέσα σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία, όπως τότε, αυτός ήταν ο κανόνας με απειροελάχιστες εξαιρέσεις. Η αντίληψη ότι η εταίρα μετείχε στον κόσμο των ανδρών, με την απόκτηση μόρφωσης και οικονομικής ανεξαρτησίας, υπήρξε μερικές δεκαετίες πριν, ένα από τα σύμβολα του φεμινισμού. Αντιθέτως, στην συντριπτική τους πλειοψηφία, δεν ήταν ίσες απέναντι στους νόμους και βρίσκονταν κάτω από οικονομική και φυσική εκμετάλλευση.

Η σημασία που είχε η πορνεία στην αρχαία Αθήνα, είχε εντελώς διαφορετική σημασία από την σημερινή. Η κοινωνική της αξία ξεπερνούσε τις σημερινές σχέσεις. Ενώ λοιπόν την ασκούμενη στους οίκους ανοχής πορνεία, δεν την εκτιμούσαν ιδιαίτερα, την “ανώτερη” πορνεία, δηλαδή οι καθαυτό εταίρες, ήταν απαραίτητο τμήμα της αστικής κοινωνίας. Δεν είχε να κάνει με την ταχεία ικανοποίηση της βιολογικής ανάγκης των ανδρών, αλλά με τον πιο απαιτητικό ψυχαγωγικό ερωτισμό.

Το πρότυπο της ανδρικής ψυχαγωγίας και κοινωνικότητας ήταν το Συμπόσιον, όπου δεν επιτρεπόταν η είσοδος στις ευυπόληπτες γυναίκες. Το συμπόσιο ήταν το εορταστικό γεύμα, στο οποίο έπιναν, συνήθως μέχρι τελικής πτώσης, σε συνάρτηση με το φαγητό, πάντοτε μέσα σε ένα κύκλο ευθυμίας και εθιμικής τάξης. Παράλληλα με τους φιλοσοφικούς διαλόγους, λάβαιναν χώρα χορός, τραγούδι και παιγνίδια. Εδώ ήταν το κύριο πεδίο δράσης των εταίρων, οι οποίες προσέφεραν την ψυχαγωγία τους, με τις συζητήσεις, τα αστεία τους και τελικά με την σεξουαλική επικοινωνία. Αφού, λοιπόν, η πόρτα της δημόσιας ζωής ήταν ερμητικά κλειστή για τις συζύγους και τις θυγατέρες των πολιτών, οι εταίρες ως συνοδοί, σύντροφοι και συμπαίχτριες αναλάμβαναν τον ρόλο της αναπληρωματικής συζύγου!

Έτσι, αυτός ο εξευγενισμός των πορνών με τους φροντισμένους τρόπους και την μύηση στις καλές τέχνες εξύψωνε την πορνεία σε επίπεδο αβρότητας. Ένας βασικός λόγος της κοινωνικής εξύψωσης του φαινομένου είχε να κάνει με την όψιμη ηλικία γάμου των ανδρών, περίπου στα 30 τους έτη. Επομένως, η γενετήσια επικοινωνία τους περιοριζόταν σε συναναστροφή με τις εταίρες, ώσπου να παντρευτούν. Όχι βέβαια πως σταματούσαν τις “κακές συνήθειες”, μόλις παντρεύονταν. Όλα και όλα! Εν πάση περιπτώσει, από την στιγμή που οι “σοβαρές” γυναίκες βρίσκονταν μαντρωμένες μέσα σε τέσσερις τοίχους, κάπως έπρεπε οι “κακόμοιροι” οι άνδρες να τιθασεύσουν τις ορμές τους. Ως εκ τούτου, οδηγούνταν προς τις πόρνες. Αν πάλι επιθυμούσαν και λίγο ποιότητα, άλλωστε ποιος δεν θέλει, τότε οι εταίρες ήταν οι ιδανικές σύντροφοι, εφόσον βαστούσε η τσέπη τους!

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως η πορνεία, κάθε είδους, καταλάμβανε ευρύ χώρο μέσα στις κοινωνικές αντιλήψεις της εποχής εκείνης. Εξάλλου, αυτό φαίνεται και από την πληθώρα των εννοιών στην ελληνική γλώσσα. Διακρίνονται περίπου 30 χαρακτηρισμοί, με την ακριβή σημασία να είναι συχνά ασαφής. Θα μπορούσαμε να σχολιάσουμε κάποιους απ’ αυτούς: πόρνη (από το πέρνημι = πωλώ, εκποιώ). Επομένως, η λέξη πορνεία(=ακολασία) σιγά σιγά απέκτησε αρνητική φήμη. Γεφυρίς: αυτή που έκανε πιάτσα στις γέφυρες. Κατάκλειστος: εργαζόμενη σε κλειστό πορνείο και όχι στην ύπαιθρο. Δημία: κοινό κορίτσι, ευθέως και αναμφίβολα η γυναίκα που βρισκόταν στην σεξουαλική διάθεση του καθενός!

Αντιθέτως, κάπως διαφορετική είναι η έννοια της εταίρας. Ενώ βέβαια στην αρχή σήμαινε πόρνη κάθε είδους, χωρίς μεγαλύτερη αξία από τις υπόλοιπες, κατά την διάρκεια του χρυσού αιώνα, αποκτά την έννοια της συντρόφου και όχι απλώς της γυναίκας που εκδίδεται για τα χρήματα. Είναι οι πόρνες που ποθούνται πολύ και βλέπονται ευχάριστα, από τις οποίες θέλει κάποιος να συνοδεύεται και τις παίρνει μαζί του στο συμπόσιο. Επιπλέον, έχει τη δυνατότητα να τις νοικιάσει για περισσότερο καιρό ή να τις αποκτήσει για να τις έχει για την αποκλειστική του διάθεση, θα λέγαμε κάτι παρόμοιο με τις σημερινές συνοδούς πολυτελείας! Με λίγα λόγια, τις γυναίκες που με λίγα χρήματα τις είχε κάποιος προσωρινά και για μικρό χρονικό διάστημα τις αποκαλούσαν πόρνες, ενώ τις πιο “ποιοτικές” εταίρες!

Ποια ήταν λοιπόν κάποια από τα ιδιαίτερα αυτά χαρακτηριστικά, μιας γυναίκας που την αποκαλούσαν εταίρα και όχι απλώς πόρνη; Ένα από τα κυριότερα ήταν πως συνόδευε τον άνδρα στα συμπόσια και μερικές φορές στις εορτές. Εκεί έπινε μαζί με τους άνδρες και είχε σεξουαλική επικοινωνία με εκείνον ή και με άλλους άνδρες. Όπως καταλαβαίνετε, το αίσθημα της κοινοκτημοσύνης ήταν υψηλότατο! Όπως και να έχει, κύριο καθήκον της ήταν να τον συνοδεύει στις διασκεδάσεις του και να του προσφέρει παντού πρόθυμα συντροφιά. Ήταν η συντροφιά του στην οινοποσία και το αντικείμενο της σεξουαλικής του αυθαιρεσίας. Είτε ήταν νοικιασμένες για μια νύχτα είτε μόνιμες συνοδοί, τα καθήκοντα τους ουσιαστικά παρέμεναν τα ίδια όπως και πρωτύτερα, όταν βρίσκονταν στο στάδιο της απλής πορνείας.

Πέραν όμως των εταίρων που σχετίζονταν, με τον ένα ή άλλο τρόπο, με τα συμπόσια, μπορούσε κάποιος να επισκεφτεί το ίδιο το “σπίτι” της. Διότι μια εταίρα που κατόρθωνε να έχει κάποια χρήματα, αποκτούσε και σπίτι με πολυτελή εξοπλισμό. Υπάρχουν πληροφορίες για πολυδάπανα σπίτια και με υπηρετικό προσωπικό. Μέσα λοιπόν, σε ένα τέτοιο περιβάλλον, προσκαλούσαν τους εραστές τους. Φυσικά, η τιμή ήταν πολλαπλάσια απ’ αυτή της απλής πόρνης, διότι πολλές εταίρες γνώριζαν να παίζουν αυλό και κιθάρα και να προσφέρουν υψηλότερες υπηρεσίες. Πάντως, δεν μπορούσε ο καθένας να συνευρεθεί μαζί της, παρά μόνο οι πλουσιότεροι άνδρες.

Γενικά, οι περισσότερες εταίρες ήταν σκλάβες που είχαν απελευθερωθεί ή γυναίκες που είχαν μεταναστεύσει στις μεγάλες πόλεις από άλλα μέρη. Με την ελκυστικότητά τους και τη φροντισμένη αγωγή τους ανέβαιναν στην κοινωνική κλίμακα. Οι πιο πολυπόθητες γίνονταν και οι πιο ακριβοπληρωμένες και αυτό σήμαινε και περισσότερη ενασχόληση με την κοινωνική ζωή και παγιώθηκε η αντίληψη πως ήταν όλες μορφωμένες. Αρκετές ναι, όχι όμως όλες. Ασφαλώς, όσες εταίρες ήταν γεννημένες ελεύθερες, τότε η πορνεία βρισκόταν, πιθανώς, μέσα στην οικογένεια. Προφανώς, το “ταλέντο” και πείρα μεταδιδόταν από γενιά σε γενιά, διότι έχουμε πηγές που παραδίδουν πως η κόρη μιας εταίρας ακολουθούσε το ίδιο επάγγελμα και απ’ αυτό, βεβαίως, συνεπάγουμε ότι πολλές αποκτούσαν και παιδιά. Πάντως, για να γίνει μια γνήσια Αθηναία εταίρα, μπορούσε μόνο να συμβεί από ανάγκη, όπως λόγου χάρη ο θάνατος του άνδρα οικογενειάρχη.

Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι ο θεσμός της εταίρας χαρακτηριζόταν από την υψηλής ποιότητα πορνεία, τον πλούτο(σε κάποιες περιπτώσεις), την υψηλή, συνήθως, μόρφωση και την ντελικάτη ερωτική διάθεση, που την διαχώριζε από την πρότυπη και καθιερωμένη έννοια της πόρνης. Όμως, η ουσία ήταν παρόμοια: γυναίκες με ρόλο, που, όσο και να τον εξιδανικεύσουμε, παρέμεναν έρμαια και σεξουαλικά αντικείμενα στις ορέξεις μιας αδηφάγου αυστηρά πατριαρχικής κοινωνίας.

Ο Πραγματικός Άνθρωπος

Ο Πραγματικός Άνθρωπος δεν έχει εγώ για να περηφανευθεί, μήτε εγώ να σταθεί απέναντι στους άλλους ή να φιλονικήσει, ούτε καν εγώ να ξεχνιέται σε ανώφελες δραστηριότητες… προχωρά ταπεινά, ήσυχα, αθόρυβα στον Ευθύ Δρόμο της Αρετής, όπου ξέρεις που Πηγαίνεις…

Ο Πραγματικός Άνθρωπος έχει ελάχιστες ανάγκες και καθόλου επιθυμίες… ικανοποιείται με τα απλά πράγματα της ζωής… κι είναι χαρούμενος που βαδίζει χωρίς «δεσμά»… έχει ήδη φθάσει στο προορισμό του.

Ο Πραγματικός Άνθρωπος, έχοντας κερδίσει τον Εαυτό του, δεν έχει τίποτα να κερδίσει στο κόσμο, τίποτα να χάσει στο χρόνο… έτσι είναι απόλυτα ειλικρινής σε ό,τι σκέφτεται, σε ότι λέει και σε ότι πράττει… αν η συμπεριφορά του δημιουργεί πρόβλημα στους άλλους, είναι γιατί οι άλλοι έχουν πρόβλημα…

Ο Πραγματικός Άνθρωπος Εμπιστεύεται τη Ζωή να τον Οδηγεί, να του Ανοίγει τον Δρόμο, αποδεχόμενος ταπεινά τα πάντα… Έτσι είναι ένα με το Νόμο του Κόσμου, έξω από τις αιτίες και τα αποτελέσματα, Ελεύθερος, πέρα από το χρόνο.

Ο Πραγματικός Άνθρωπος Είναι Απόλυτα Υπεύθυνος για την Ύπαρξή του… Έτσι εκτελεί ταπεινά τις υποχρεώσεις του κι εξοφλεί την ίδια στιγμή τα χρέη του, αφήνοντας τον δρόμο καθαρό πίσω του… είναι πραγματικά Ευλογημένος.

Ο Πραγματικός Άνθρωπος Είναι Φιλικός σε όλους, όχι επειδή το αξίζουν όλοι, αλλά επειδή το έχουν ανάγκη… δεν κρίνει κανέναν, δεν αντιμάχεται κανέναν… είναι ταπεινός ακόμα και μπροστά σε αυτούς που τον εχθρεύονται.

Ο Πραγματικός Άνθρωπος έχει Απέραντη Αγάπη και Προσφέρει χωρίς όρους, χωρίς ποτέ να πληγώνει την αξιοπρέπεια των ανθρώπων. Μοιράζεται ό,τι έχει, δεν δίνει ούτε περισσεύματα, ούτε ό,τι είναι για πέταμα.

Ο Πραγματικός Άνθρωπος έχοντας νικήσει τον εαυτό του έχει πραγματοποιήσει την μεγαλύτερη νίκη κι έχει τελειώσει με τις μάχες… Είναι πάντα σε άμυνα με τους άλλους και δεν τον νοιάζει να παραχωρήσει την νίκη γιατί δεν τον αφορούν αυτές οι μάχες.

Ο Πραγματικός Άνθρωπος είναι Διαφορετικός, γιατί δεν σκέπτεται όπως όλος ο κόσμος, μήτε κάνει ό,τι κάνει όλος ο κόσμος… βαδίζει τον δικό του ταπεινό δρόμο, ακόμα κι αν δεν ακολουθεί κανείς.

Ο Πραγματικός Άνθρωπος είναι η Ίδια η Ζωή, η Ίδια η Εμπειρία, η Ίδια η Φώτιση… όχι κάποιος που ζει, κάποιος που έχει εμπειρία, κάποιος που είναι φωτισμένος… έχει ξεπεράσει τις αυταπάτες.

Το «Αληθινό Φως»

Στη σφαίρα του Αληθινού Διαλογισμού, συναντάμε Φυσική Ανεμπόδιστη Αντίληψη—μια κατάσταση που περικλείει και ανταποκρίνεται σε όλα όσα αντιλαμβάνεται. Αυτό σημαίνει ότι βιώνετε πλήρως κάθε στιγμή χωρίς παρεμβολές. Η ουσία της αντίληψης δεν βρίσκεται στην ποσότητα ή τις ιδιαιτερότητες αυτού που αντιλαμβανόμαστε αλλά στον τρόπο της αντίληψής μας. Οποιαδήποτε παρέμβαση σε αυτή τη Φυσική Αντίληψη εισάγει περιορισμό και παραμόρφωση, απομακρύνοντάς μας από την Πραγματικότητα.

Η ψευδαίσθηση της προσπάθειας

Επιστήμες όπως η επιδίωξη της Αλήθειας, της Φώτισης ή της Λύτρωσης, αν και ευγενείς, ανήκουν στον τομέα των ονείρων. Οι πεποιθήσεις και η γνώση είναι κατασκευάσματα μνήμης και χρόνου, εγγενώς ελαττωματικά. Ο Αληθινός Διαλογισμός, όπως και η Αληθινή Προσευχή, είναι αβίαστη και επομένως απαλλαγμένος από παραμόρφωση. Όταν υπάρχει επιθυμία, επιδίωξη, προσπάθεια ή οποιαδήποτε αίσθηση επίτευξης, ξεφεύγουμε από την Πραγματικότητα. Αντίθετα, ζούμε σε μια σφαίρα φυσικής εμπειρίας και κατασκευασμένης γνώσης, η οποία είναι εγγενώς εξωπραγματική.

Οποιαδήποτε επιπλέον δραστηριότητα πέρα από τη φυσική ροή της ζωής είναι άρνηση της Πραγματικότητας. Το να είσαι ήσυχος και σιωπηλός, να βλέπεις και να ακούς, να αντιδράς χωρίς σκέψη—αυτή είναι η αληθινή δράση. Είναι Μη-Δράση στις σφαίρες της άγνοιας, της προσπάθειας, του χρόνου και των ονείρων. Το να «φροντίζουμε» ή να «δοκιμάζουμε» συνεπάγεται μια οικειοποίηση της ύπαρξης, απομονώνοντας τον εαυτό μας μέσα στα περιορισμένα ψυχοδιανοητικά μας κέντρα, οδηγώντας τελικά σε σύγχυση, άγνοια και σύγκρουση.

Η Φύση του Φωτός και του Σκότους

Το φως είναι μια εγγενής πραγματικότητα—κάτι που μπορείτε να δείτε. Δεν είναι κάτι που δημιουργείς με προσπάθεια. Το σκοτάδι, αντίθετα, δεν υπάρχει από μόνο του. Όταν «αρνηθείς» το Φως, «δημιουργείς» την ψευδαίσθηση του σκότους μέσα από τις επιλογές και τις πράξεις σου. Με την παρουσία του Φωτός επιλέγετε συμπεριφορές που δημιουργούν σκοτεινούς χώρους στη ζωή σας. Εσείς φέρετε την τελική ευθύνη για αυτό, είτε το «αντιλαμβάνεστε» είτε όχι.

Αγκαλιάζοντας το Φως

Για να ζήσετε στο Φως, πρέπει να αγκαλιάσετε την Ηρεμία, τη Σιωπή και την άμεση επαφή με την Πραγματικότητα. Δείτε και αλληλεπιδράστε με τα φυσικά πράγματα όπως είναι, χωρίς να αμαυρώνετε το όραμά σας με επιλογές, ερμηνείες ή προσπάθειες. Μάθετε να είστε φυσικό πρόσωπο και όχι δημιούργημα της κοινωνίας, των περιστάσεων ή της φαντασίας. Μείνετε στο Μονοπάτι της Αρετής, αποφεύγοντας το ολισθηρό μονοπάτι της κακίας.

Το μονοπάτι προς τον αληθινό διαλογισμό

Ο Αληθινός Διαλογισμός είναι μια κατάσταση του Είναι, όχι μια πράξη να κάνεις κάτι. Είναι η αβίαστη παρουσία στο Εδώ και τώρα. Αυτή η κατάσταση της Καθαρής Αντίληψης σάς επιτρέπει να βιώσετε την Πραγματικότητα χωρίς την κηλίδα προσωπικών προκαταλήψεων ή κατασκευασμένων πεποιθήσεων. Όταν πετύχεις αυτή την κατάσταση, συναντάς τη Ζωή στην ακατέργαστη, αφιλτράριστη μορφή της. Δεν υπάρχει αγώνας, καμία διαμάχη - απλώς μια απρόσκοπτη ροή ύπαρξης.

Σε αυτή την κατάσταση, γίνεστε ένας αγωγός για το Αληθινό Φως, επιτρέποντάς του να φωτίζει κάθε γωνιά της ζωής σας. Υπερβαίνετε τους περιορισμούς του εγώ, μπαίνοντας σε ένα βασίλειο όπου ο χωρισμός και η σύγκρουση παύουν να υπάρχουν. Εδώ, βρίσκεις την Ενότητα με όλα αυτά, μια βαθιά αίσθηση διασύνδεσης που διαλύει την ψευδαίσθηση της ατομικότητας.

Ο ρόλος της αβίαστης παρουσίας

Η αβίαστη παρουσία είναι ο ακρογωνιαίος λίθος του Αληθινού Διαλογισμού. Απαιτεί μια παραίτηση από την ανάγκη ελέγχου ή χειραγώγησης των εμπειριών. Αντίθετα, υιοθετείτε μια στάση παθητικής παρατήρησης, επιτρέποντας στη ζωή να εξελιχθεί όπως θέλει. Αυτό δεν σημαίνει παθητικότητα ή αδιαφορία. Μάλλον, είναι μια βαθιά ενασχόληση με τη ζωή που είναι απαλλαγμένη από τις στρεβλώσεις των εγωικών επιθυμιών και φόβων.

Συμπέρασμα: Το Ταξίδι στο Φως

Στο ταξίδι σας προς το Αληθινό Φως, να θυμάστε ότι δεν πρόκειται για την απόκτηση νέας γνώσης ή την επίτευξη συγκεκριμένων καταστάσεων. Πρόκειται για την απογύμνωση των στρωμάτων της ψευδαίσθησης και της παραμόρφωσης που συσκοτίζουν την όρασή σας. Πρόκειται για την επιστροφή σε μια κατάσταση φυσικής, ανεμπόδιστης αντίληψης. Το Φως είναι πάντα παρόν, πάντα προσιτό. Το καθήκον σας είναι να αφαιρέσετε τα εμπόδια που σας εμποδίζουν να το δείτε.

Στο Φως, βρίσκετε διαύγεια, ειρήνη και μια βαθιά αίσθηση ολοκλήρωσης. Ευθυγραμμίζεστε με τη φυσική ροή της ζωής, βιώνοντάς την στην πιο αγνή της μορφή. Αυτή είναι η ουσία του Αληθινού Διαλογισμού και η πορεία προς την γνήσια Φώτιση. Αγκαλιάστε το Φως και αφήστε το να σας οδηγήσει μέσα στο σκοτάδι, φωτίζοντας το μονοπάτι σας και μεταμορφώνοντας τη ζωή σας.

Πότε βαδίζεις στο σωστό δρόμο;

Όταν αποφασίζεις να Ακολουθήσεις την Οδό, να πορευτείς τον Πνευματικό Δρόμο κι εγκαταλείπεις ολοκληρωτικά μέσα σου κι εξωτερικά, με τις πράξεις σου, τον κόσμο και τις δραστηριότητές του… είναι σίγουρο πως βαδίζεις στο σωστό δρόμο.

Όταν δείχνεις σεβασμό στους ανθρώπους που προηγήθηκαν στην Οδό, κι είναι άξιοι σεβασμού, και το αποδεικνύουν με την ζωή τους και τα έργα τους, που είναι γεμάτα φως, ανιδιοτέλεια, ταπεινότητα, κι απομακρύνεσαι από τους ανθρώπους της σκιάς, που έχουν κοσμικούς σκοπούς… είναι σίγουρο πως βαδίζεις στο σωστό δρόμο.

Όταν Ζεις την Αλήθεια, όταν Είσαι Αλήθεια, όταν κάθε δραστηριότητά σου είναι Αλήθεια, όταν είσαι μακριά από σκέψεις, επιθυμίες και κοσμικές δραστηριότητες, τότε η θρησκεία σου είναι αληθινή κι όχι υποκριτική όπως των ανθρώπων που λένε πως πιστεύουν αλλά δεν πράττουν… είναι σίγουρο πως βαδίζεις στο σωστό δρόμο.

Όταν Κρατιέσαι στην Οδό, Αναζητώντας πάντα Μέσα σου την Πλήρη Γνώση της Φύσης σου, κι όσο Μακριά κι αν Φτάνεις μένεις ταπεινός και ζεις μακριά από τη δημοσιότητα… είναι σίγουρο πως βαδίζεις στο σωστό δρόμο.

Όταν Κατανοείς ότι η Αληθινή Θρησκεία είναι η Απεριόριστη Αλήθεια, κι ότι την Αλήθεια την Ζεις, με όλη σου την ύπαρξη, κι ότι η Αλήθεια είναι πέραν της σκέψης και δεν είναι απλά πεποιθήσεις και λέξεις, και μένεις μακριά από τις περιορισμένες αντιλήψεις των ανθρώπων και τις θρησκευτικές διαμάχες των λέξεων… είναι σίγουρο πως βαδίζεις στο σωστό δρόμο.

Όταν την Βαθιά Πνευματικότητα την συνδυάζεις με την ταπεινότητα κι όχι με την ικανοποίηση για τον «εαυτό» σου, όταν βαδίζεις σιωπηλός την Οδό έχοντας τα αυτιά σου κλειστά και στους επαίνους και στις κατηγόριες… είναι σίγουρο πως βαδίζεις στο σωστό δρόμο.

Όταν, όσο μακριά κι αν έχεις φτάσει, δεν παραμελείς να είσαι σε Εγρήγορση και να ζεις την στιγμή, όσο ταπεινή κι αν είναι, τότε κερδίζεις την Αιωνιότητα… είναι σίγουρο πως βαδίζεις στο σωστό δρόμο.

Όταν, ακόμα κι αν έχεις όλες τις γνώσεις του κόσμου, μοιράζεσαι αυτές τις γνώσεις όχι σαν πλούσιος που μοιράζεται τα πλούτη του, αλλά σαν πραγματικά φτωχός που μοιράζεται το ψωμί του από Αληθινή Αγάπη… είναι σίγουρο πως βαδίζεις στο σωστό δρόμο.

Όταν είσαι Μόνιμα σε Διαλογισμό, σε Ησυχία, σε Γαλήνη, και μακριά από την φασαρία των ανθρώπων και τις ανόητες δραστηριότητές τους… είναι σίγουρο πως βαδίζεις στο σωστό δρόμο.

Όταν Υπηρετείς τους ανθρώπους για τις δικές τους ανάγκες κι όχι για τους δικούς σου σκοπούς… είναι σίγουρο πως βαδίζεις στο σωστό δρόμο.

Τα «Λάθη» στην Οδό

Ο «Πνευματικός Προσανατολισμός», η «Αγάπη για το Θεό», η «Προσπάθεια Ένωσης με τον Θεό», η «Επιδίωξη της Φώτισης», εκλαμβάνονται από πολλούς ανθρώπους σαν ορθός τρόπος αντίληψης και ζωής, που διαφέρει από τις κοσμικές επιδιώξεις των ανθρώπων… Στην πραγματικότητα όμως, όσο υπάρχει «κάποιος», που απλά παρατηρεί, που επιθυμεί, επιδιώκει, πράττει, για να επιτύχει κάτι, λειτουργούμε στο επίπεδο της σκέψης, του εγώ… δεν διαφέρουμε σε τίποτα από όλους τους άλλους που επίσης επιδιώκουν, οτιδήποτε… Η Αλήθεια Ανατέλλει πέρα από την ομίχλη των επιθυμιών.

Η Πράξη Αγάπης και Προσφοράς που γίνεται από το «Πνεύμα της Ενότητας της Ύπαρξης» έχει τελείως διαφορετικό περιεχόμενο, συμβολισμό, και αποτέλεσμα, από τις πράξεις αγάπης, αγαθοεργίας και προσφοράς των ανθρώπων, γιατί σε αυτές τις πράξεις υπάρχει εγώ, διαχωρισμός, ιδιοτέλεια, υστεροβουλία, που βρωμίζουν τις πράξεις.

Η «Ησυχία του νου», το «σταμάτημα των σκέψεων», όταν δεν είναι Καρπός Ωρίμανσης, Κατανόησης, κι Αποδοχής, αλλά γίνεται με «πειθαρχία», με τεχνητούς τρόπους, είναι μια ψεύτικη κατάσταση, χωρίς αληθινό περιεχόμενο, χωρίς σταθερότητα και διάρκεια, και χωρίς διέξοδο, στο Άχρονο… είναι μια μορφή αυτοΰπνωσης.

«Πνευματικοί οραματισμοί», «πνευματικές εμπειρίες» κι άλλα «φαινόμενα» πέρα από τον εξωτερικό κόσμο, θεωρούνται σαν αληθινά ανώτερα φαινόμενα, από πολλούς ανθρώπους, αλλά είναι απλά εμπειρίες του εγώ, της σκέψης… Στην Αληθινή Εμπειρία υπάρχει μόνον η «Εμπειρία», δεν υπάρχει πλέον «κάποιος» να έχει εμπειρία.

Η αθέλητη και προσωρινή αποκάλυψη της Πραγματικότητας που μας αφήνει μετά πάλι στο σκοτάδι του εγώ και της σκέψης, δεν είναι Εμπειρία… Η «Αληθινή Εμπειρία» είναι Φυσική, Μόνιμη και Τελειωτική, είναι το Οριστικό Πέρασμα Πέραν του χρόνου και της σκέψης.

Όταν κάποιος δεν μιλά από Εμπειρία, μέσα από τα βιώματά του, αλλά μέσα από νοητικές πληροφορίες, όσο όμορφα λόγια κι αν χρησιμοποιεί, για την Πραγματικότητα, τον Θεό, την Αγάπη, τους ανθρώπους, δεν μπορεί να ξεγελάσει ούτε τον εαυτό του, ούτε τους άλλους… ίσως μόνο κάποιοι αφελείς να παρασυρθούν.

Αυτός που πραγματικά έχει απελευθερωθεί από τις επιθυμίες, δεν ασχολείται πλέον με κοσμικά πράγματα… η απελευθέρωσή του είναι ειλικρινής, βαθιά και ολοκληρωτική… Αυτοί που δήθεν έχουν απελευθερωθεί από τους κοσμικούς νόμους και μπορούν να ικανοποιούν κοσμικές επιθυμίες χωρίς να «επηρεάζονται», απλά λένε ψέματα.

Η Αληθινή Αγάπη από την ψεύτικη αγάπη των ανθρώπων διαφέρει σε αυτό που «νοιώθουμε μέσα μας» κι όχι στην εξωτερική δραστηριότητα, που μπορεί να «μοιάζει», να φαίνεται ίδια.

Συχνά, από τους ανθρώπους η άγνοια κι η ημιμάθεια εκλαμβάνεται σαν «γνώση» και μέθοδοι αδιέξοδοι προτείνονται σαν πρακτικές φώτισης ή απελευθέρωσης… στην πράξη δοκιμάζονται όλα.

Στην ανθρώπινη ιστορία πολλοί Σοφοί Άνθρωποι αδικήθηκαν από τους συνανθρώπους τους, και πολλοί απατεώνες θεωρήθηκαν πνευματικοί ηγέτες της ανθρωπότητας… Καθένας γνωρίζεται από τους καρπούς του, αλλά το τι καρπούς αγαπούν οι άνθρωποι το δείχνει ο πολιτισμός τους.

Παιδικά βιώματα

Τα παιδιά είναι σαν τα σφουγγάρια, απορροφούν συνεχώς πληροφορίες από το περιβάλλον τους και αναπτύσσουν ένα εσωτερικό σύστημα προσαρμογής.

Σε κάθε στάδιο ανάπτυξης, από την πρώτη μέρα ζωής μας μέχρι και την ολοκλήρωση της παιδικής μας ηλικίας, δημιουργούμε σαν ένα είδος πυλώνων για το εσωτερικό μας σπίτι-εαυτός. Εκείνη την περίοδο κτίζουμε και τους τοίχους που περιτριγυρίζουν το εσωτερικό οικοδόμημα, δηλ. τον τρόπο που ανταποκρινόμαστε στο περιβάλλον μας.

Επειδή η μάθηση στα παιδικά χρόνια γίνεται κυρίως με τρόπους μη-συνειδητούς όπως η μίμηση, η αντιγραφή, η προσαρμογή και η υπακοή, μας είναι δύσκολο να έχουμε ξεκάθαρη αντίληψη της επίδρασης της στην ενήλικη μας προσωπικότητα.

Παρόλα αυτά, εκείνες οι εγγραφές καθορίζουν το πώς αντιλαμβανόμαστε κι αντιμετωπίζουμε τον εαυτό μας, τη ζωή και τις σχέσεις μας με τους άλλους, σαν ένας κρυφός Μαέστρος ορχήστρας.

Όσο καλύτερα τα καταλαβαίνουμε τόσο μπορούμε να διαχειριστούμε την επίδραση τους πάνω μας.

Τι μου ήρθε κι αντέδρασα έτσι, πάλι;

Ίσως να έχετε ξεχάσει πως η μητέρα σας έλεγε όταν ήσασταν παιδιά, να καθήσετε φρόνιμα και να προσέχετε πως μιλάτε, αλλά σήμερα κάθε φορά που είστε ανάμεσα σε πολλούς άγνωστους ανθρώπους νοιώθετε αυθόρμητα μια συστολή ενώ θα θέλατε να είστε πιο κοινωνικοί… Φυσικά δεν σκέφτεστε σε κάθε περίσταση, τον σοβαρό ή απών συναισθηματικά πατέρα σας, αλλά ως ενήλικας μπορεί να δυσκολεύεστε να μοιραστείτε με τους άλλους τα συναισθήματα σας.

Είναι αλήθεια πως δεν αντιλαμβανόμαστε άμεσα τις συνδέσεις ανάμεσα στις αυθόρμητες αντιδράσεις μας με τον τρόπο που μεγαλώσαμε, γι’ αυτό και πολλές φορές μας φαίνονται ανεξήγητες. Δηλαδή, δεν αντιλαμβανόμαστε πως το κλίμα, οι συμπεριφορές και τα συμβάντα μέσα στην οικογένεια των παιδικών μας χρόνων είναι αυτά που δίνουν τον τόνο στη ενήλικη ζωή μας, επειδή απλά αντιδρούμε αυτόματα βάση των όσων μάθαμε κάποτε παλιά.

Αλλά τι είναι αυτά που μαθαίνουμε τότε και πως μπορούν να έχουν τόσο ισχυρή επίδραση στη ζωή μας;

Ανακαλύψτε τις βάσεις του εσωτερικού σας κόσμου: Αυτοεκτίμηση, αυτοπεποίθηση, θάρρος ή φόβος, σχέσεις με τους άλλους.

Η αυτοεκτίμηση μοιάζει μ’ ένα καζάνι, αν τα σημαντικά πρόσωπα της ζωής μας το αφήσουν άδειο τότε όλη μας τη ζωή θα προσπαθούμε να το γεμίσουμε, συχνά με λάθος τρόπο – επειδή δεν θα έχουμε μάθει πως γίνεται αυτό. Αν στο εσωτερικό καζάνι αντί για ενίσχυση κι υποστήριξη, έχει μπει αμφισβήτηση και φόβος τότε ότι εκφράζουμε θα έχει και μια απόχρωση ανασφάλειας και φόβου. Αντίθετα, αν έχουμε πάρει αποδοχή θα έχουμε εσωτερικό απόθεμα για ν’ αντιμετωπίσουμε με θάρρος κι αισιοδοξία τη ζωή.

Είναι σημαντικό πως κάποιες οικογένειες αντιμετωπίζουν κάποια συναισθήματα. Σε ορισμένες επικρατεί κυρίως σοβαρότητα και αυτοπειθαρχία, σε κάποιες άλλες απαγορεύεται η λύπη και η κατσουφιά. Τα παιδιά στις οικογένειες αυτές μαθαίνουν ν’ ανταποκρίνονται στο οικογενειακό κλίμα, στους κανόνες και τις αντιλήψεις είτε με ταύτιση, είτε με αντίδραση, είτε και με τα δύο ανάλογα με το θέμα.

Όμως ένα είναι σίγουρο, πως οι νοητικό- συναισθηματικές αντιδράσεις διαμορφώνονται σε σχέση με το περιβάλλον που αναπτύσσονται.

Αν είναι έτσι, τι κάνουμε; Είμαστε καταδικασμένοι στη φυλακή των παιδικών μας χρόνων;

Ποιος κινεί τα νήματα στη ζωή μου τελικά;

Έχουμε διαμορφώσει βαθιά μέσα μας, με τρόπους μη συνειδητούς, εικόνα και άποψη για τον εαυτό μας όπως αντιδράσεις και συμπεριφορές, τις οποίες θεωρούμε ως ενήλικες κομμάτι της προσωπικότητάς μας. Οι βάσεις των αντιλήψεων και των αντιδράσεων αυτών έχουν τη ρίζα τους στο ξεκίνημα της ζωής μας.

Τότε μαθαίνουμε επίσης τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται στις σχέσεις αλλά επίσης ενθαρρύνονται κάποιες συμπεριφορές ενώ αποθαρρύνονται άλλες. Έτσι το πόσο τολμηροί ή άτολμοι θα είμαστε στις αλλαγές και τις προκλήσεις της ζωής, πως αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες, πόσο ισότιμοι ή ανταγωνιστικοί θα είμαστε στις σχέσεις μας με τους άλλους, πως εκφράζουμε ή κρύβουμε τα συναισθήματα μας διαμορφώνεται τότε, στα χρόνια που βάζουμε τις βάσεις τον εσωτερικό μας κόσμο και τις συμπεριφορές ανταπόκρισης στο περιβάλλον.

Χρειάζεται θάρρος για να κάνουμε μια ειλικρινή και βαθιά βουτιά μέσα μας, για ν’ ανακαλύψουμε τι συστατικά έχει στο βάθος το προσωπικό καζάνι και να βρούμε τι υπάρχει στον πυθμένα του. Εκεί μπορεί να κρύβονται πληγές αλλά και κρυφές δυνάμεις, όνειρα, επιθυμίες και προσωπικά χαρακτηριστικά ξεχασμένα από το χρόνο.

Σίγουρα όμως αξίζει να πάρουμε εμείς την μπαγκέτα του Μαέστρου που ορίζει τη μελωδία της ζωής μας.

Διερευνήστε τον αυθεντικό σας εαυτό

Πως ήσασταν παιδιά, τι σας άρεσε τότε και τι σας ανησυχούσε;

Πως θυμάστε τα σημαντικά πρόσωπα της ζωής σας, μητέρα, πατέρας, αδέλφια ή άλλα πρόσωπα στην οικογένεια που ήταν για εσάς σημαντικά;

Μπορείτε να συσχετίσετε τις στάσεις και τις απόψεις των σημαντικών προσώπων με τις δικές συμπεριφορές και πεποιθήσεις τότε; Ως ενήλικες, μπορείτε να αναγνωρίσετε τέτοιες συσχετίσεις;

Υπάρχουν προσωπικά όνειρα ή επιθυμίες που δεν τολμάτε να εκφράσετε ως ενήλικες; Έχουν άραγε κάποια σύνδεση με τις εμπειρίες της παιδικής σας ζωής;

Βρείτε τις συνδέσεις ανάμεσα στον τρόπο επικοινωνίας στην οικογένεια και τον τρόπο που ανταποκρίνεστε στις σχέσεις σας με τους άλλους, ειδικά στις διαπροσωπικές σχέσεις. Αναζητήστε μοντέλα σχέσεων που επαναλαμβάνονται, εκεί κρύβονται οι πιο βαθιές μας εμπειρίες.

Πολλές φορές για τη δημιουργία ενός διαφορετικού τρόπου σκέψης κι αντιμετώπισης της ζωής και των σχέσεων μας με τους άλλους, χρειάζεται μια καινούργια μάθηση. Η ψυχοθεραπεία είναι ένας τρόπος που μπορεί να μας το προσφέρει.

Ο αυθεντικός μας εαυτός, μπορεί να είναι κρυμμένος πίσω από γερές στρώσεις μάθησης, αλλά είναι πάντα εκεί και μας περιμένει. Το ταξίδι της ανακάλυψης του αξίζει, γιατί τότε μπορούμε ν’ απολαύσουμε μια γεμάτη χαρά ζωή.

Γιατί πρέπει να μαθαίνουμε ιστορία

Γιατί δεν αγαπάνε οι μαθητές την ιστορία; Οι απαντήσεις είναι γνωστές. Γιατί συνήθως πρέπει να τη μάθουν παπαγαλία, γιατί συνήθως μαθαίνουν για προσωπικότητες και όχι για την κοινωνία, γιατί μαθαίνουν κυρίως για την παλαιότερη ιστορία και όχι τη νεότερη. Ο σημαντικότερος όμως λόγος που η ιστορία είναι απωθητική για τους μαθητές, είναι ότι το σχολείο δεν καταφέρνει να συνδέσει τη ζωή των μαθητών με το παρελθόν. Δεν καταλαβαίνουν γιατί να πρέπει να τα μάθουν όλα αυτά. Όπως μου έλεγαν κάποιοι φοιτητές μου: «Γιατί, κύριε, να πρέπει να μαθαίνουμε ιστορία; Εμείς κοιτάμε μπροστά. Κοιτάμε στο μέλλον».

Αυτό που δεν καταλάβαιναν οι φοιτητές μας και δεν καταλαβαίνουν όσοι δεν εκτιμούν την αξία της γνώσης του παρελθόντος, είναι ότι τελικά όλοι μας είμαστε προϊόντα της ιστορίας. Ό,τι έχουμε στο μυαλό μας έρχεται από τους προηγούμενους από εμάς. Ακόμη και οι λέξεις που χρησιμοποιώ για να γράψω αυτές τις γραμμές, δεν είναι δικές μου. Έρχονται από τους προηγούμενους από μένα. Και βέβαια το πιο σημαντικό δεν είναι οι λέξεις. Είναι οι πεποιθήσεις, οι αξίες, οι γνώσεις ακόμη και οι κανόνες. Εμείς αποφασίζουμε για τους κανόνες που ρυθμίζουν τη ζωή μας; Όχι βέβαια. Οι προηγούμενοι από εμάς αποφασίζουν. Εμείς γεννιόμαστε μέσα σε ένα πολιτισμό, σε ένα κοινωνικό περιβάλλον που όλα αυτά έχουν ήδη διαμορφωθεί. Είναι τόσο μεγάλο το βάρος του παρελθόντος πάνω στο παρόν, που ένας ιστορικός έχει ισχυριστεί κάτι που όταν το είχα πρωτοακούσει είχα εντυπωσιαστεί: «Οι νεκροί μάς κυβερνούν». Βαριά κουβέντα. Δεν συμφωνώ εντελώς όμως, καθώς και εμείς επιδρούμε στον τρόπο που εξελίσσεται η ιστορία και έχουμε ευθύνη απέναντι στις μελλοντικές γενιές ως μελλοντικοί νεκροί που αναπόφευκτα είμαστε όλοι μας.

Αξίζει να μαθαίνουμε για αυτούς τους νεκρούς. Αξίζει να γνωρίζουμε τι έκαναν, πώς σκέφτονταν, πώς ζούσαν. Αξίζει γιατί αυτοί είναι που διαμόρφωσαν τον κόσμο που μας περιβάλλει. Η γνώση του παρελθόντος είναι απαραίτητη για την κατανόηση του παρόντος. Ή, για να το πούμε με άλλα λόγια, δεν μπορούμε να καταλάβουμε το σήμερα αν δεν ξέρουμε σε βάθος το χθες. Η ιστορία είναι μια πράξη αυτογνωσίας, μια πράξη γνώσης για τον συλλογικό μας εαυτό, απαραίτητη για να καταλάβουμε τον πολιτισμό μας.

Δεν μαθαίνουμε ιστορία για χάρη των προηγουμένων. Όντως αυτοί έφυγαν και δεν έχει πια καμία σημασία για αυτούς. Μαθαίνουμε ιστορία για εμάς, για να μάθουμε από τα λάθη των προηγουμένων, να δούμε τι λειτούργησε καλύτερα για εκείνους και τι όχι. Μαθαίνουμε ιστορία για να καταλάβουμε ποιοι είμαστε και να σκεφτούμε πού θέλουμε να πάμε.