Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ, ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΤΕΛΕΙΑΣ ΠΡΟΣ ΛΕΠΤΙΝΗΝ

ΔΗΜ 20.134–135

Ο νόμος τιμωρεί όσους επιχειρούν να εξαπατήσουν τους πολίτες – Επιτρέπεται στην πόλη η εξαπάτηση των ευεργετών της;

Ο ρήτορας θέλησε, ανάμεσα στα άλλα, να προλάβει όσους εισηγούνταν την κατάργηση της ἀτελείας για τους ευεργέτες της πόλης (βλ. σχετικά ΔΗΜ 20.11–17), με το επιχείρημα ότι το μέτρο δεν ίσχυε παλαιότερα στην Αθήνα: σημείωσε, λοιπόν, ότι τότε αποδίδονταν στους ευεργέτες ακόμη μεγαλύτερες τιμές. Επίσης, κατέρριψε προκαταβολικά τον αναμενόμενο ισχυρισμό του Λεπτίνη ότι τα οφέλη του ευεργετήματος αυτού απολάμβαναν τυχοδιώκτες που δεν τα δικαιούνταν.

[134] Ὃ τοίνυν μάλιστα πάντων οἶμαι δεῖν ὑμᾶς, ὦ ἄνδρες
Ἀθηναῖοι, φυλάξασθαι, τοῦτ’ εἰπεῖν ἔτι βούλομαι. εἰ γάρ
τις πάνθ’ ὅσα Λεπτίνης ἐρεῖ περὶ τοῦ νόμου διδάσκων ὑμᾶς
ὡς καλῶς κεῖται, συγχωρήσειεν ἀληθῆ λέγειν αὐτόν, ἕν γ’
αἰσχρὸν οὐδ’ ἂν εἴ τι γένοιτ’ ἀναιρεθείη, ὃ συμβήσεται διὰ
τοῦ νόμου κυρίου γενομένου τῇ πόλει. τί οὖν τοῦτ’ ἔστιν;
τὸ δοκεῖν ἐξηπατηκέναι τοὺς ἀγαθόν τι ποιήσαντας. [135] ὅτι μὲν
τοίνυν τοῦθ’ ἕν τι τῶν αἰσχρῶν ἐστιν πάντας ἂν ἡγοῦμαι
φῆσαι, ὅσῳ δ’ ὑμῖν αἴσχιον τῶν ἄλλων, ἀκούσατέ μου. ἔστιν
ὑμῖν νόμος ἀρχαῖος, τῶν καλῶς δοκούντων ἔχειν, ἄν τις
ὑποσχόμενός τι τὸν δῆμον ἐξαπατήσῃ, κρίνειν, κἂν ἁλῷ,
θανάτῳ ζημιοῦν. εἶτ’ οὐκ αἰσχύνεσθ’, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι,
εἰ ἐφ’ ᾧ τοῖς ἄλλοις θάνατον ζημίαν ἐτάξατε, τοῦτ’ αὐτοὶ
ποιοῦντες φανήσεσθε; καὶ μὴν πάντα μὲν εὐλαβεῖσθαι δεῖ
ποιεῖν τὰ δοκοῦντα καὶ ὄντ’ αἰσχρά, μάλιστα δὲ ταῦτ’ ἐφ’ οἷς
τοῖς ἄλλοις χαλεπῶς τις ἔχων ὁρᾶται· οὐδὲ γὰρ ἀμφισβή-
τησις καταλείπεται τὸ μὴ ταῦτα ποιεῖν ἃ πονήρ’ αὐτὸς
ἔκρινεν εἶναι πρότερον.

***
[134] Εκείνο δε από το οποίον κατ' εξοχήν εξ όλων νομίζω ότι πρέπει να φυλαχθήτε, ω άνδρες Αθηναίοι, τούτο θέλω ακόμη να σας είπω. Εάν δηλαδή κανείς όλα όσα θα είπη ο Λεπτίνης περί του νόμου, προσπαθών να σας πείση ότι καλώς κείται, εάν (λέγω κάποιος) θα παρεδέχετο ότι λέγη αληθή ο Λεπτίνης, έν βεβαίως αισχρόν, ο,τιδήποτε συμβή, δεν θα ημπορέση να αναιρεθή, το οποίον θα συμβή εις την πατρίδα, εάν ο νόμος επικυρωθή. Τι είναι λοιπόν τούτο; Το να φαινώμεθα ότι έχομεν εξαπατήσει τους ευεργετήσαντας κάπως ημάς. [135] Λοιπόν, ότι μεν τούτο είναι έν εκ των ατόπων πάντες νομίζω θα παραδεχθούν, κατά πόσον δε είναι ατοπώτερον εις σας παρά εις άλλους, ακούσατέ μου. Έχετε νόμον αρχαίον, εξ εκείνων οι οποίοι θεωρούνται ότι έχουν καλώς, κατά τον οποίον, εάν κανείς υποσχόμενος κάτι εις τον λαόν εξαπατήση, να εισάγεται εις κρίσιν και εάν καταδικασθή να τιμωρήται με θάνατον. Έπειτα δεν αισχύνεσθε, ω άνδρες Αθηναίοι, εάν εκείνο διά το οποίον προσδιωρίσατε θάνατον και τιμωρίαν διά τους άλλους, φανήτε ότι τούτο κάμνετε σεις οι ίδιοι; Και όμως πάντα μεν πρέπει να αποφεύγετε να πράττετε όσα φαίνονται και είναι αισχρά, προ πάντων δε ταύτα διά τα οποία φαίνεται κανείς ότι αγανακτεί κατά των άλλων. Διότι ουδέ αμφισβήτησις απομένει ως προς το ότι δεν πρέπει να πράττη κανείς ταύτα, τα οποία πρότερον έκρινεν ότι είναι κακά.