Γονείς & Ενηλικίωση: Όταν η εφηβεία γίνεται το αγκάθι στη σχέση

Όταν έρθει η στιγμή της ενηλικίωσης, φαντάζει δύσκολο σε πολλούς γονείς να αναγνωρίσουν και να αποδεχθούν ότι το μικρό τους, πλέον είναι ένας ανεξάρτητος νεαρός ενήλικας, με κριτική σκέψη, έτοιμος να αναλάβει τις ευθύνες των πράξεων του, να διαχειριστεί και να κάνει τις επιλογές του. Διανύοντας τα παιδικά και εφηβικά χρόνια, αναγνωρίζουμε πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η δική μας στάση ως γονείς, τα όρια που θέτουμε και το περιβάλλον που δημιουργούμε για το παιδί, στην αυτονομία του.

Η διαδικασία αποχωρισμού από το ενήλικο παιδί

Παράλληλα όμως μία πολύ σημαντική διεργασία στην οποία καλείται ο γονιός να υποβάλει τον εαυτό είναι η προετοιμασία του για την αποσυγχώνευση και τον αποχωρισμό με το ενήλικο πλέον παιδί του. Οι συμπεριφορές που έχουμε ως γονείς προς τα παιδιά, έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη διαμόρφωση της προσωπικότητας τους, στην ενήλικη ζωή τους και φυσικά στη σχέση που θα αναπτύξουν μαζί μας.

Ένας γονιός λοιπόν που δυσκολεύεται να επικοινωνήσει με το ενήλικο πλέον παιδί του, είναι σύνηθες να κατηγορείται από το νεαρό ενήλικα ότι επικρίνει τις επιλογές του και νιώθει ότι τον απορρίπτει. Έρχεται αντιμέτωπος με μια οδυνηρή ματαίωση και με μια σκληρή προσγείωση στην πραγματικότητα. Συνήθως τέτοιες σχέσεις γονέα – παιδιού μοιάζουν δύσκολες από τα εφηβικά χρόνια και επιπλέον, φαίνεται να συνεχίζουν στην ενήλικη ζωή.

Κατανοώντας τα άγχη με τα οποία έρχονται αντιμέτωποι οι γονείς και κατανοώντας την ατέρμονη ανάγκη τους, να προστατεύουν τα παιδιά τους, οι γονείς, προσπαθούν να είναι παρόντες σε κάθε δυσκολία, προσφέροντας ένα αόρατο δίχτυ προστασίας.  Είναι πολύ σημαντικό όμως να δούμε, από τη μεριά του παιδιού, πως μπορεί μία υπερπροστατευτική στάση γονέα να συμβάλλει σε μία αντιδραστική συμπεριφορά.

Η δόμηση μιας ανεξάρτητης προσωπικότητας.

Ένα παιδί στην εφηβεία, επαναστατεί και προσπαθεί να δομήσει την προσωπικότητα του, να πειραματιστεί και να ετεροκαθοριστεί από το οικογενειακό του περιβάλλον με σκοπό να δημιουργήσει το δικό του αποτύπωμα και να ανταπεξέλθει, ανεξάρτητο πλέον στην ενήλικη ζωή του. Ένας γονέας με υψηλή ανταπόκριση στις απαιτήσεις του παιδιού, και δυσκολία στην οριοθέτηση του, εγκλωβισμένος στην ανάγκη του να παρέχει όσα περισσότερα, ίσως άθελα του να μην δίνει τον απαραίτητο χώρο και να μην καταφέρνει να δει και να ακούσει τις ανάγκες του εφήβου. Αυτό έρχεται να ενισχύσει μία αντιδραστική – επιθετική συμπεριφορά προς το γονέα και δυσκολεύει τη σχέση. Παρά την δική μας διάθεση για προσφορά, κατανόηση και συνεργασία, όντας εγκλωβισμένοι στην τάση μας να προβλέπουμε καλοπροαίρετα οτιδήποτε θα μπορούσε να βλάψει το παιδί μας, εμφανίζουμε μία απορριπτική στάση στην φυσική ανάγκη του για εξέλιξη και πειραματισμό.

Πως όμως θα καταφέρει ο γονέας να γίνει σύμμαχος, να δημιουργήσει νέους διαύλους επικοινωνίας και να κάνει το παιδί να νιώθει ασφαλές στις προσωπικές του επιλογές και επαρκές να τις αντιμετωπίσει μονό του;

Η στάση των γονέων κατά την διαδρομή ενηλικίωσης του παιδιού.

Δίνοντας χώρο και χρόνο μέσα μας ώστε να επεξεργαστούμε τις αλλαγές που συμβαίνουν στην οικογένεια μας και να προετοιμαστούμε για την επερχόμενη ενηλικίωση του παιδιού μας, θα ήταν επιθυμητό να μπορέσουμε να  το εμπιστευθούμε, να πάρει αποφάσεις για τη ζωή του, όπως το να επιλέξει τον σύντροφο που επιθυμεί, να είναι εκείνο υπεύθυνο για τη πορεία των διαπροσωπικών του σχέσεων και να επιλέξει μία ακαδημαϊκή – επαγγελματική καριέρα ανάλογη των δικών του προσδοκιών και υποκειμενικών αξιών. Μας ζητάει να είμαστε σύμμαχοι του, να το εμπεριέχουμε και να το συμβουλεύουμε, και όχι να το καθοδηγούμε μέσα από τις δικές μας προσδοκίες.  

Ως γονείς, ο πρωταρχικός μας στόχος είναι  να παρέχουμε ότι καλύτερο για τα παιδιά μας, και η μεγαλύτερη δυσκολία είναι η στιγμή του αποχωρισμού. Αναγνωρίζω πως υπάρχει φόβος και άγχος για το μέλλον τους και ως γονείς έχουμε την ανάγκη να προβλέπουμε όποιες δυσκολίες θα συναντήσουν στη ζωή τους. Θα μπορούσαμε να πούμε πως ο αυτοσκοπός του γονεϊκού ρόλου είναι το να κρατά ασφαλή και ευτυχισμένα τα παιδιά του με όποιο κόστος. Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν, για να καταφέρουμε να θωρακίσουμε τα παιδιά μας ώστε αυτά να γίνουν ανεξάρτητοι ενήλικες, ικανοί να ανταπεξέλθουν στις όποιες δυσκολίες συναντήσουν, να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να τα αφήσουμε ως νεαροί ενήλικες πλέον να πειραματιστούν, να βρουν τα πατήματα τους, να θέσουν τα δικά τους όρια και αν τελικά αποτύχουν, όπως και αν ορίζεται η αποτυχία στην εκάστοτε συνθήκη, να τους έχουμε δώσει τα εφόδια να μπορούν να ανασυγκροτηθούν από μόνοι τους και να επαναπροσδιορίσουν τις μεταβλητές και τους στόχους τους.

Ανεξάρτητα από την έκβαση των επιλογών τους λοιπόν, εμείς θα ήταν θεμιτό απλά να είμαστε εκεί, να είμαστε παρόντες, διαθέσιμοι να τα ακούσουμε, να τα ρωτήσουμε πως αισθάνονται, τι σκέφτονται, ποιοι είναι οι φόβοι τους, τι φαντάζονται και τι επιθυμούν. Να αντέξουμε την ανάγκη τους για διαχωρισμό, να τους δώσουμε χρόνο και το δικαίωμα της επιλογής. Σίγουρα απαιτεί από εμάς πολύ υπομονή και προσπάθεια, αλλά η μεγαλύτερη ασφάλεια που μπορούμε να παρέχουμε στο νεαρό ενήλικα ως γονείς είναι η πηγαία υποστήριξη μας, η εμπιστοσύνη μας και η αποδοχή μας.