Ο άνθρωπος, ως είδος, αποτελεί πραγματικά ένα μοναδικό φαινόμενο της πανίδας του πλανήτη Γη. Σε σημαντικά μικρό χρονικό διάστημα έχει αναπτύξει υπέροχες δυνατότητες, τις οποίες δύναται να εκμεταλλευτεί τόσο θετικά όσο κι αρνητικά. Με την επιθυμητή αξιοποίηση των δυνατοτήτων μας μπορούμε να καταφέρουμε πολλά για την προσωπική και συνολική ανέλιξη· με την αρνητική όμως εφαρμογή τους είναι πιθανόν τα αποτελέσματα εν τέλει να μην είναι και τόσο… επιθυμητά! Τα παραδείγματα ανά τους αιώνες – αλλά δυστυχώς ακόμη και σήμερα – είναι πολλά.Η ταχεία εξέλιξη που ακολούθησε το ανθρώπινο είδος κατέστησε τον άνθρωπο ικανό να προστατεύει τον εαυτό και τους συνανθρώπους του από εχθρούς, κακουχίες και κινδύνους. Με τη συνεργασία των ανθρώπων επετεύχθησαν σπουδαία πράγματα, με αποτέλεσμα να γίνει αντιληπτή η δύναμη της κοινότητας. Με αυτόν τον τρόπο, εν ολίγοις, δημιουργήθηκαν οι πολιτικές κοινωνίες, οι οποίες γνώρισαν μεγάλη άνθιση με την εφαρμογή του καταμερισμού της εργασίας, διότι ο καθένας καταπιανόταν πλέον με ένα αντικείμενο, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της κοινωνίας, η οποία έχει πάντοτε ως στόχο την επίτευξη της ευδαιμονίας όλων.
Όμως η δημιουργία ολοένα και μεγαλύτερων κοινοτήτων ανέπτυξαν ένα διόλου ευκαταφρόνητο φάσμα – αγεφύρωτο έως σήμερα – μεταξύ της θεωρίας και της πράξης. Ελάχιστοι έχουν αντιληφθεί ότι αυτές οι δύο έννοιες εξ ορισμού βρίσκονται σε διαρκή αλληλεπίδραση κι αλληλεξάρτηση. Αλλά ας το εξετάσουμε και ιστορικά το ζήτημα.
Στα αρχαία χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων μεσουρανούσε η επιστήμη, η φιλοσοφία και η καινοτομία, είναι γνωστό ότι ο θεσμός της δουλείας και της «αξιοποίησης των έμβιων λαφύρων» από πολέμους ήταν πολύ διαδεδομένος· την περίοδο που οι φιλόσοφοι ανέπτυσσαν το πνεύμα και την σκέψη, με τη θεωρία της δημοκρατίας, της πόλεως και άλλες πολλές εφευρέσεις τους, οι δούλοι ζούσαν σε άθλιες συνθήκες κι αντιμετωπίζονταν ως άυλα αντικείμενα!
Η εποχή των μεγάλων αυτοκρατοριών καλά κρατούσε, ώσπου ξέσπασε τον 5ο αι. μ.Κ.Ε. – ως και τον 15ο – ο Μεσαίωνας στη Δυτική Ευρώπη, ενώ οι Άραβες βρίσκονταν σε πραγματική πνευματική κι επιστημονική πρόοδο. Όμως αυτά μονάχα μαθαίνουμε στο σχολείο. Καμιά αναφορά για την ένδοξη ιστορία των Ασιατών (Ιάπωνες, Κινέζοι, Κορεάτες κλπ), των αυτοχθόνων της Ωκεανίας ή των Ινδιάνων της Αμερικής για εκείνους τους αιώνες. Μας λέγανε χαρακτηριστικά για τον γνωστό τότε κόσμο λες και δεν υπήρχαν οι άλλες ήπειροι, μόνο και μόνο επειδή οι Ευρωπαίοι βρίσκονταν σε πλήρη άγνοια. Ήδη από τότε η Ευρώπη βρισκόταν σε μια νοητή «φούσκα» πλήρους άγνοιας για το τι λαμβάνει χώρα στον υπόλοιπο κόσμο και με μοναδική αδιαφορία για τις συνθήκες διαβίωσης των συνανθρώπων μας.
Τον 11ο αι. μ.Κ.Ε. οι κοινωνίες της Δύσης είχαν δομηθεί με βάση το φεουδαρχικό σύστημα λόγω της αποδυνάμωσης των τότε αυτοκρατοριών και της αποαστικοποίησης. Οι πολιτικοί και θρησκευτικοί άρχοντες της εποχής είχαν τεράστιες εξουσίες στα χέρια τους, ενώ από την άλλη οι απλοί άνθρωποι δυσκολεύονταν να εξασφαλίσουν τα προς το ζήν, παρόλη τη δύσκολη καθημερινότητα που βίωναν λόγω της εξαντλητικής εργασίας υπό άθλιες συνθήκες. Παράλληλα, η εκκλησία – ιδιαίτερα μετά το σχίσμα του 1054 – λειτουργούσε σαν ο απόλυτος μονάρχης, κατέχοντας ολόκληρα κράτη και χειραγωγώντας ουκ ολίγους πιστούς με το να καθορίζουν το τι, πώς, πότε και γιατί θα πιστεύουν.
Στα αρχαία χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων μεσουρανούσε η επιστήμη, η φιλοσοφία και η καινοτομία, είναι γνωστό ότι ο θεσμός της δουλείας και της «αξιοποίησης των έμβιων λαφύρων» από πολέμους ήταν πολύ διαδεδομένος· την περίοδο που οι φιλόσοφοι ανέπτυσσαν το πνεύμα και την σκέψη, με τη θεωρία της δημοκρατίας, της πόλεως και άλλες πολλές εφευρέσεις τους, οι δούλοι ζούσαν σε άθλιες συνθήκες κι αντιμετωπίζονταν ως άυλα αντικείμενα!
Η εποχή των μεγάλων αυτοκρατοριών καλά κρατούσε, ώσπου ξέσπασε τον 5ο αι. μ.Κ.Ε. – ως και τον 15ο – ο Μεσαίωνας στη Δυτική Ευρώπη, ενώ οι Άραβες βρίσκονταν σε πραγματική πνευματική κι επιστημονική πρόοδο. Όμως αυτά μονάχα μαθαίνουμε στο σχολείο. Καμιά αναφορά για την ένδοξη ιστορία των Ασιατών (Ιάπωνες, Κινέζοι, Κορεάτες κλπ), των αυτοχθόνων της Ωκεανίας ή των Ινδιάνων της Αμερικής για εκείνους τους αιώνες. Μας λέγανε χαρακτηριστικά για τον γνωστό τότε κόσμο λες και δεν υπήρχαν οι άλλες ήπειροι, μόνο και μόνο επειδή οι Ευρωπαίοι βρίσκονταν σε πλήρη άγνοια. Ήδη από τότε η Ευρώπη βρισκόταν σε μια νοητή «φούσκα» πλήρους άγνοιας για το τι λαμβάνει χώρα στον υπόλοιπο κόσμο και με μοναδική αδιαφορία για τις συνθήκες διαβίωσης των συνανθρώπων μας.
Τον 11ο αι. μ.Κ.Ε. οι κοινωνίες της Δύσης είχαν δομηθεί με βάση το φεουδαρχικό σύστημα λόγω της αποδυνάμωσης των τότε αυτοκρατοριών και της αποαστικοποίησης. Οι πολιτικοί και θρησκευτικοί άρχοντες της εποχής είχαν τεράστιες εξουσίες στα χέρια τους, ενώ από την άλλη οι απλοί άνθρωποι δυσκολεύονταν να εξασφαλίσουν τα προς το ζήν, παρόλη τη δύσκολη καθημερινότητα που βίωναν λόγω της εξαντλητικής εργασίας υπό άθλιες συνθήκες. Παράλληλα, η εκκλησία – ιδιαίτερα μετά το σχίσμα του 1054 – λειτουργούσε σαν ο απόλυτος μονάρχης, κατέχοντας ολόκληρα κράτη και χειραγωγώντας ουκ ολίγους πιστούς με το να καθορίζουν το τι, πώς, πότε και γιατί θα πιστεύουν.
Αυτές οι πρακτικές δυστυχώς δεν περιορίζονται χρονικά ή σε συγκεκριμένες θρησκείες ή δόγματα. Ίσως αυτό το γεγονός να αποτελεί και την πιο τρανή απόδειξη του χάσματος μεταξύ λόγων κι έργων ανά τα χρόνια. Ένα είναι σίγουρο: κάτι πάει εξαιρετικά λάθος.
Στη συνέχεια ήλθε η Αναγέννηση και το Μπαρόκ για να περισώσουν τα όσα είχαν καταστραφεί προηγουμένως – στην Ευρώπη πάντα – δίνοντας μεγάλη έμφαση στην τέχνη. Όπως είχε πει ο Bukowski, ο διανοούμενος θα πει κάτι απλό με δύσκολο τρόπο, ενώ ο καλλιτέχνης κάτι δύσκολο με τρόπο απλό. Η Δύση «είχε κουραστεί» από τους διανοούμενους και είχε ανάγκη τους καλλιτέχνες να πουν, να γράψουν και να ζωγραφίσουν την αλήθεια.
Τον 18ο αι. «ξέσπασε» αρχικά στη Μ. Βρετανία η Βιομηχανική Επανάσταση. Απότοκο αυτής ήταν μεγάλη κοινωνική, πολιτική, πνευματική και οικονομική μεταβολή των δυτικών κοινωνιών, οι οποίες στην περίοδο που ακολούθησε – της Αποικιοποίησης – εξαπλώθηκαν σε όλον τον πλανήτη. Οι πόλεμοι ποτέ δεν απουσίασαν από την ανθρώπινη ιστορία, ούτε η επερχόμενη του πολέμου εκμετάλλευση από κανέναν πολιτισμό.
Η «ευρωπαϊκή ανθρωπότητα» (συμπεριλαμβανομένου της Αμερικής που πλέον κατοικείται από τους αποίκους) δε θα γλιτώσει από τους διανοουμένους. Μετά τον 18ο αι. αναπτύχθηκαν ιδεολογίες που έθεταν τις δομές και ανέπτυσσαν τους θεσμούς μιας ιδανικής – για τον εκάστοτε ιδεολόγο – κοινωνίας με βάση κάποιο συγκεκριμένο κοινωνικοπολιτικό ή οικονομικό σύστημα: τον καπιταλισμό, τον κομμουνισμό ή – αρκετά αργότερα – τη σοσιαλδημοκρατία. Θεωρητικά, όλα τα συστήματα και το μεγαλύτερο μέρος των ιδεολογιών είναι ορθά, διότι ακριβώς αποτελούν ιδέες.
Στη συνέχεια ήλθε η Αναγέννηση και το Μπαρόκ για να περισώσουν τα όσα είχαν καταστραφεί προηγουμένως – στην Ευρώπη πάντα – δίνοντας μεγάλη έμφαση στην τέχνη. Όπως είχε πει ο Bukowski, ο διανοούμενος θα πει κάτι απλό με δύσκολο τρόπο, ενώ ο καλλιτέχνης κάτι δύσκολο με τρόπο απλό. Η Δύση «είχε κουραστεί» από τους διανοούμενους και είχε ανάγκη τους καλλιτέχνες να πουν, να γράψουν και να ζωγραφίσουν την αλήθεια.
Τον 18ο αι. «ξέσπασε» αρχικά στη Μ. Βρετανία η Βιομηχανική Επανάσταση. Απότοκο αυτής ήταν μεγάλη κοινωνική, πολιτική, πνευματική και οικονομική μεταβολή των δυτικών κοινωνιών, οι οποίες στην περίοδο που ακολούθησε – της Αποικιοποίησης – εξαπλώθηκαν σε όλον τον πλανήτη. Οι πόλεμοι ποτέ δεν απουσίασαν από την ανθρώπινη ιστορία, ούτε η επερχόμενη του πολέμου εκμετάλλευση από κανέναν πολιτισμό.
Η «ευρωπαϊκή ανθρωπότητα» (συμπεριλαμβανομένου της Αμερικής που πλέον κατοικείται από τους αποίκους) δε θα γλιτώσει από τους διανοουμένους. Μετά τον 18ο αι. αναπτύχθηκαν ιδεολογίες που έθεταν τις δομές και ανέπτυσσαν τους θεσμούς μιας ιδανικής – για τον εκάστοτε ιδεολόγο – κοινωνίας με βάση κάποιο συγκεκριμένο κοινωνικοπολιτικό ή οικονομικό σύστημα: τον καπιταλισμό, τον κομμουνισμό ή – αρκετά αργότερα – τη σοσιαλδημοκρατία. Θεωρητικά, όλα τα συστήματα και το μεγαλύτερο μέρος των ιδεολογιών είναι ορθά, διότι ακριβώς αποτελούν ιδέες.
Κάθε ιδέα πρέπει να θεωρείται αποδεκτή καθώς αποτελεί απότοκο των σκέψεων, των συνειρμών, της πείρας και των εμπειριών συγκεκριμένων ατόμων. Συνεπώς, πώς εγώ θα αναιρέσω θεωρητικά την ιδεολογία κάποιου, η οποία μου παρουσιάζει μια εικόνα του κόσμου εντελώς προσωπική, υποκειμενική και βασισμένη στη δική του αντίληψη, που εγώ έχω άλλη σκέψη κι άλλα βιώματα; Το όλο θέμα, όμως, δημιουργείται κατά τη διαδικασία της έμπρακτης εφαρμογής της κάθε ιδεολογίας.
Δυστυχώς, η ανθρωπότητα έχει υποστεί τις συνέπειες από διάφορους ιδεολόγους που θέλησαν να εφαρμόσουν τις ιδέες τους στην πράξη (πχ Κολόμβος, Μέτερνιχ, Τζένγκις Χαν, Λουδοβίκος, Ναπολέων, Χίτλερ, Στάλιν κλπ). Σε αυτό εντοπίζεται η δεύτερη μεγαλύτερη απόδειξη της απόκλισης μεταξύ θεωρίας και πράξης στην ιστορία των ανθρώπων. Βέβαια, δυστυχώς υπάρχουν πάρα πολλά ακόμη παραδείγματα του παραλογισμού της κοινωνίας, ο οποίος είναι σύμφωνος με την κοινή λογική.
Στόχος της κοινωνίας είναι η επίτευξη της ευδαιμονίας για όλα της τα μέλη. Όλα τα προαναφερθέντα αποτελούν μια ανάπτυξη της λογικής του κοινωνικού παραλογισμού, καθώς αντί να ωθεί η κοινωνία τα μέλη της να τη βοηθούν μέσω της προσφοράς που παρέχουν από την εργασία τους και παράλληλα να εισπράττουν τη συναισθηματική, ηθική, ψυχολογική ικανοποίηση και να διεκδικούν το ευ ζην, τα μέλη της μονάχα περιορίζονται στην προσπάθεια επίτευξης της επιβίωσής τους, με αποτέλεσμα να έρχονται σε διαρκή άσχημη ψυχολογική κατάσταση και θέληση άρνησης της πραγματικότητας.
Στόχος της κοινωνίας είναι η επίτευξη της ευδαιμονίας για όλα της τα μέλη. Όλα τα προαναφερθέντα αποτελούν μια ανάπτυξη της λογικής του κοινωνικού παραλογισμού, καθώς αντί να ωθεί η κοινωνία τα μέλη της να τη βοηθούν μέσω της προσφοράς που παρέχουν από την εργασία τους και παράλληλα να εισπράττουν τη συναισθηματική, ηθική, ψυχολογική ικανοποίηση και να διεκδικούν το ευ ζην, τα μέλη της μονάχα περιορίζονται στην προσπάθεια επίτευξης της επιβίωσής τους, με αποτέλεσμα να έρχονται σε διαρκή άσχημη ψυχολογική κατάσταση και θέληση άρνησης της πραγματικότητας.
Γι’αυτό και αναζητούν κίβδηλα ξεσπάσματα της έντασης που νιώθουν μέσα από τη διασκέδαση, την αδιαφορία και την αύξηση απαισιοδοξίας και κακής συμπεριφοράς. Όλα συνδέονται μεταξύ τους κι όλα είναι θέμα παιδείας, αφού όταν ένας διδάσκει δύο μαθαίνουν και χιλιάδες ωφελούνται. Όταν υπέροχα άτομα συναθροίζονται με κοινό παρονομαστή την ορθή παιδεία, τότε δημιουργείται μια υπέροχη κοινωνία, όχι όμως μια ουτοπία!
Ευτυχώς η ουτοπία δεν υπάρχει, διότι αν υπήρχε κάποτε – αργά ή γρήγορα – θα φτάναμε σε αυτή με αποτέλεσμα μετά να επερχόταν η πλήρης ακινησία, κάτι που καλό είναι να αποφευχθεί. Ευτυχώς ή δυστυχώς χρειαζόμαστε ατέρμονη, εύστοχη – κι όχι επουσιώδη – κίνηση, καθώς τα πάντα ρει.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου