Αρχαία Ελληνική Γραμματεία: ΗΣΙΟΔΟΣ - Ἀσπὶς Ἡρακλέους (325-348)

Μονομαχία Ηρακλή και Κύκνου

Ἀγχίμολον δέ σφ᾽ ἦλθε θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη,
καί σφεας θαρσύνουσ᾽ ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«Χαίρετε, Λυγκῆος γενεὴ τηλεκλειτοῖο·
νῦν δὴ Ζεὺς κράτος ὔμμι διδοῖ μακάρεσσιν ἀνάσσων
Κύκνον τ᾽ ἐξεναρεῖν καὶ ἀπὸ κλυτὰ τεύχεα δῦσαι.
330ἄλλο δέ τοί τι ἔπος ἐρέω, μέγα φέρτατε λαῶν·
εὖτ᾽ ἂν δὴ Κύκνον γλυκερῆς αἰῶνος ἀμέρσῃς,
τὸν μὲν ἔπειτ᾽ αὐτοῦ λιπέειν καὶ τεύχεα τοῖο,
αὐτὸς δὲ βροτολοιγὸν Ἄρη᾽ ἐπιόντα δοκεύσας,
ἔνθα κε γυμνωθέντα σάκευς ὕπο δαιδαλέοιο
335ὀφθαλμοῖσιν ἴδῃς, ἔνθ᾽ οὐτάμεν ὀξέι χαλκῷ·
ἂψ δ᾽ ἀναχάσσασθαι, ἐπεὶ οὔ νύ τοι αἴσιμόν ἐστιν
οὔθ᾽ ἵππους ἑλέειν οὔτε κλυτὰ τεύχεα τοῖο.»
Ὣς εἰποῦσ᾽ ἐς δίφρον ἐβήσατο δῖα θεάων,
νίκην ἀθανάτῃς χερσὶν καὶ κῦδος ἔχουσα,
340ἐσσυμένως. τότε δή ῥα διόγνητος Ἰόλαος
σμερδαλέον ἵπποισιν ἐκέκλετο· τοὶ δ᾽ ὑπ᾽ ὀμοκλῆς
ῥίμφ᾽ ἔφερον θοὸν ἅρμα κονίοντες πεδίοιο·
ἐν γάρ σφιν μένος ἧκε θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη
αἰγίδ᾽ ἀνασσείσασα· περιστενάχησε δὲ γαῖα.
345τοὶ δ᾽ ἄμυδις προγένοντ᾽ ἴκελοι πυρὶ ἠὲ θυέλλῃ,
Κύκνος θ᾽ ἱππόδαμος καὶ Ἄρης ἀκόρητος ἀυτῆς.
τῶν δ᾽ ἵπποι μὲν ἔπειθ᾽ ὑπεναντίοι ἀλλήλοισιν
ὀξεῖα χρέμισαν, περὶ δέ σφισιν ἄγνυτο ἠχώ.

***
Δίπλα τους ήρθε η θεά Αθηνά η αστραπόματη
και λόγια τούς είπε φτερωτά, για να τους δώσει θάρρος:
«Χαίρετε του Λυγκέα γενιά που μακριά φτάνει η φήμη του.
Τώρα ο Δίας, των μακαρίων θεών ο βασιλιάς, τη δύναμη σας δίνει
τον Κύκνο να σκοτώσετε και ν᾽ αφαιρέσετε τα ξακουστά του όπλα.
330 Μα λόγο ακόμη ένα εσένα θα σου πω, απ᾽ όλους τους πολεμιστές ανώτερε:
μόλις στερήσεις τη γλυκιά ζωή απ᾽ τον Κύκνο,
κι αυτόν και τα όπλα του εκεί ν᾽ αφήσεις,
κι ο ίδιος τον ανθρωποφθόρο Άρη παραμόνεψε, καθώς θα έρχεται
εναντίον σου, κι όπου με τα μάτια σου τον δεις γυμνό απ᾽ την ασπίδα του
την πλουμιστή, εκεί με το αιχμηρό το δόρυ σου να τον πληγώσεις.
Και πάλι υποχώρησε, γιατί γραφτό δεν είναι
να πάρεις ούτε τ᾽ άλογα ούτε τα ξακουστά του όπλα.»
Έτσι είπε και μ᾽ ορμή η πιο λαμπρή απ᾽ τις θεές ανέβηκε στο δίφρο,
κι είχε στα χέρια της τ᾽ αθάνατα τη νίκη και τη δόξα.
340 Τότε ο διογέννητος Ιόλαος
με φοβερή φωνή πρόσταξε τ᾽ άλογα. Κι εκείνα απ᾽ την κραυγή του
εύκολα σέρνανε το άρμα το ταχύ και σκόνιζαν την πεδιάδα.
Γιατί εντός τους η θεά Αθηνά ορμή τούς έδωσε η αστραπόματη
σείοντας την αιγίδα. Και γύρω η γη αντιβόησε.