Λάο Τσε

Ανάμεσα στον Λάο Τσε των Κινέζων και τον δικό μας Όμηρο υπάρχουν μύριες ομοιότητες αλλά και διαμετρικές αντιθέσεις. Η συζήτηση για το αν στ’ αλήθεια υπήρξε ο Λάο Τσε δεν έχει ακόμα σιγάσει, όπως άλλωστε συμβαίνει και με τον Όμηρο. Ακόμα και τα ονόματά τους με ορολογία μάλλον μοιάζουν παρά με δήλωση συγκεκριμένου ατόμου. Όμηρος σημαίνει «ο μη ορών», ο τυφλός τροβαδούρος. Λάο Τσε θα πει «ο Γέρο Δάσκαλος».

Αν όμως ο Όμηρος απηχεί την τάξη των ραψωδών που περιφέρονταν από αυλή σε αυλή και τραγουδούσαν τα κατορθώματα των προγόνων, η λέξη Λάο Τσε αποδίδεται σε κάποιον που τα βρόντησε κι έφυγε μακριά.

Ο ιστορικός Σούμα Τσιέν διηγείται ότι ο Λάο Τσε ήταν συντηρητής της βασιλικής βιβλιοθήκης κι από το καθόλου ευκαταφρόνητο αυτό πόστο μπορούσε να γνωρίσει όλη τη χυδαιότητα της πολιτικής. Ένιωσε αηδία, παραιτήθηκε και πήγε να ζήσει στην πέρα από τα σύνορα έρημο. Στο συνοριακό φυλάκιο, ο φύλακας Γιν Χσι του είπε:
«Αφού αποτραβήχτηκες από τη ζωή, κάτσε και γράψε ένα βιβλίο για μένα».

Ο Γέρο Δάσκαλος έγραψε ένα τεράστιο έργο για το Τάο και το Τε. Προέκυψε έτσι το «Τάο Τε Τσινγκ», το «Βιβλίο της Οδού και της Αρετής», από το οποίο προήλθε ο ταοϊσμός, καθώς Τάο σημαίνει «Οδός»: Οδός της φύσης, οδός της σοφίας.

Μετά, ο Λάο Τσε εξαφανίστηκε και κανένας δεν έμαθε πού και πότε πέθανε.
Αν ο ιστορικός δηλώνει άγνοια για το τι απέγινε ο Λάο Τσε όταν έφυγε, η παράδοση έρχεται να καλύψει το κενό. Το πραγματικό του όνομα ήταν Λι (σημαίνει «σταφύλι»), στα 87 του ήταν στην πόλη Λο Γιανγκ, πρωτεύουσα του Τσου, και κει πήγε και τον βρήκε ο Κομφούκιος για να τον ρωτήσει για κάποια ζητήματα ιστορίας.

Στην πραγματικότητα, η συνάντηση αυτή αποκλείεται να πραγματοποιήθηκε, όπως ποτέ δεν έγινε ο αγώνας ανάμεσα στον Όμηρο και τον Ησίοδο που η ελληνική παράδοση αναφέρει. Κι αν ο Όμηρος ουσιαστικά ήταν εραστής της ιστορίας, καθώς κατορθώματα ηρωικών προγόνων τραγουδούσε, ο Λάο Τσε αποδείχτηκε φανατικός πολέμιός της. Είπε στον Κομφούκιο:
«Τα κόκαλα εκείνων με τους οποίους θέλεις να ασχοληθείς, έχουν πια γίνει σκόνη. Από αυτούς δεν μένουν παρά μόνο λέξεις. Όταν έρθει η ώρα, ο μεγάλος άνθρωπος κερδίζει την εξουσία. Ως τότε όμως, μόνο εμπόδια συναντά. Είναι σαν τον έμπορο που κρύβει την περιουσία του και ζει σαν να μην έχει τίποτα. Ο μεγάλος άνθρωπος, παρ’ όλα τα πλούτη και τη δύναμή του, είναι απλός στους τρόπους και την εμφάνισή του. Απαλλάξου από την υπερηφάνεια, τις φιλοδοξίες και τους παράλογους σκοπούς σου. Δεν πρόκειται να σε βοηθήσουν να γίνεις καλύτερος».

Ο Κομφούκιος, αργότερα, είπε:
«Ένα ζώο μπορεί να πέσει σε παγίδα. Ένα ψάρι να καταπιεί δόλωμα. Ένα πουλί να χτυπηθεί από βέλος. Μόνο ο δράκοντας δεν κινδυνεύει να πιαστεί. Είδα σήμερα τον Λάο Τσε και μόνο με δράκοντα μπορώ να τον συγκρίνω».

Από τότε, κατά την παράδοση, ο Κομφούκιος αφιερώθηκε στην αποστολή του κι έγινε ο μεγαλύτερος Κινέζος φιλόσοφος.