ΣΟΦ Φιλ 219–675
Πρώτο επεισόδιο: Η σκευωρία εναντίον του Φιλοκτήτη
Ο Οδυσσέας στο τέλος του προλόγου άφησε τον Νεοπτόλεμο μπροστά από την έρημη σπηλιά του Φιλοκτήτη, δίνοντάς του οδηγίες, ώστε να μπορέσει ο γιος του Αχιλλέα να παραπλανήσει τον τελευταίο και να τον οδηγήσει στην Τροία (βλ. σχετικά και ΣΟΦ Φιλ 1–134). Στην πάροδο οι ναύτες που αποτελούν τον Χορό περιέγραψαν τη σπηλιά, όπου ζούσε τα δέκα χρόνια της εγκατάλειψής του από τους Αχαιούς ο Φιλοκτήτης, και εξέφρασαν τον οίκτο τους για τη δυστυχία του, πριν ανακοινώσουν την επικείμενη άφιξή του.
ΦΙ. Ἰὼ ξένοι,
(220) τίνες ποτ’ ἐς γῆν τήνδε ναυτίλῳ πλάτῃ
κατέσχετ’ οὔτ’ εὔορμον οὔτ’ οἰκουμένην;
Ποίας πάτρας ἂν ἢ γένους ὑμᾶς ποτε
τύχοιμ’ ἂν εἰπών; Σχῆμα μὲν γὰρ Ἑλλάδος
στολῆς ὑπάρχει προσφιλεστάτης ἐμοί·
(225) φωνῆς δ’ ἀκοῦσαι βούλομαι· καὶ μή μ’ ὄκνῳ
δείσαντες ἐκπλαγῆτ’ ἀπηγριωμένον,
ἀλλ’ οἰκτίσαντες ἄνδρα δύστηνον, μόνον,
ἔρημον ὧδε κἄφιλον, κακούμενον
φωνήσατ’, εἴπερ ὡς φίλοι προσήκετε.
(230) Ἀλλ’ ἀνταμείψασθ’· οὐ γὰρ εἰκὸς οὔτ’ ἐμὲ
ὑμῶν ἁμαρτεῖν τοῦτό γ’ οὔθ’ ὑμᾶς ἐμοῦ.
ΝΕ. Ἀλλ’, ὦ ξέν’, ἴσθι τοῦτο πρῶτον, οὕνεκα
Ἕλληνές ἐσμεν· τοῦτο γὰρ βούλει μαθεῖν.
ΦΙ. Ὦ φίλτατον φώνημα· φεῦ τὸ καὶ λαβεῖν
(235) πρόσφθεγμα τοιοῦδ’ ἀνδρὸς ἐν χρόνῳ μακρῷ.
Τίς σ’, ὦ τέκνον, προσέσχε, τίς προσήγαγεν
χρεία; τίς ὁρμή; τίς ἀνέμων ὁ φίλτατος;
Γέγωνέ μοι πᾶν τοῦθ’, ὅπως εἰδῶ τίς εἶ.
ΝΕ. Ἐγὼ γένος μέν εἰμι τῆς περιρρύτου
(240) Σκύρου· πλέω δ’ ἐς οἶκον· αὐδῶμαι δὲ παῖς
Ἀχιλλέως, Νεοπτόλεμος· οἶσθ’ ἤδη τὸ πᾶν.
ΦΙ. Ὦ φιλτάτου παῖ πατρός, ὦ φίλης χθονός,
ὦ τοῦ γέροντος θρέμμα Λυκομήδους, τίνι
στόλῳ προσέσχες τήνδε γῆν; Πόθεν πλέων;
(245) ΝΕ. Ἐξ Ἰλίου τοι δὴ τανῦν γε ναυστολῶ.
ΦΙ. Πῶς εἶπας; Οὐ γὰρ δὴ σύ γ’ ἦσθα ναυβάτης
ἡμῖν κατ’ ἀρχὴν τοῦ πρὸς Ἴλιον στόλου.
ΝΕ. Ἦ γὰρ μετέσχες καὶ σὺ τοῦδε τοῦ πόνου;
ΦΙ. Ὦ τέκνον, οὐ γὰρ οἶσθά μ’ ὅντιν’ εἰσορᾷς;
(250) ΝΕ. Πῶς γὰρ κάτοιδ’ ὅν γ’ εἶδον οὐδεπώποτε;
ΦΙ. Οὐδ’ ὄνομα τοὐμὸν οὐδὲ τῶν ἐμῶν κακῶν κλέος
ᾔσθου ποτ’ οὐδέν, οἷς ἐγὼ διωλλύμην;
ΝΕ. Ὡς μηδὲν εἰδότ’ ἴσθι μ’ ὧν ἀνιστορεῖς.
ΦΙ. Ὦ πόλλ’ ἐγὼ μοχθηρός, ὦ πικρὸς θεοῖς,
(255) οὗ μηδὲ κληδὼν ὧδ’ ἔχοντος οἴκαδε
μηδ’ Ἑλλάδος γῆς μηδαμοῦ διῆλθέ που.
Ἀλλ’ οἱ μὲν ἐκβαλόντες ἀνοσίως ἐμὲ
γελῶσι σῖγ’ ἔχοντες, ἡ δ’ ἐμὴ νόσος
ἀεὶ τέθηλε κἀπὶ μεῖζον ἔρχεται.
(260) Ὦ τέκνον, ὦ παῖ πατρὸς ἐξ Ἀχιλλέως,
ὅδ’ εἴμ’ ἐγώ σοι κεῖνος, ὃν κλύεις ἴσως
τῶν Ἡρακλείων ὄντα δεσπότην ὅπλων,
ὁ τοῦ Ποίαντος παῖς Φιλοκτήτης, ὃν οἱ
δισσοὶ στρατηγοὶ χὠ Κεφαλλήνων ἄναξ
(265) ἔρριψαν αἰσχρῶς ὧδ’ ἐρῆμον, ἀγρίᾳ
νόσῳ καταφθίνοντα, τῇδ’, ἀνδροφθόρου
πληγέντ’ ἐχίδνης ἀγρίῳ χαράγματι,
ξὺν ᾗ μ’ ἐκεῖνοι, παῖ, προθέντες ἐνθάδε
ᾤχοντ’ ἐρῆμον, ἡνίκ’ ἐκ τῆς ποντίας
(270) Χρύσης κατέσχον δεῦρο ναυβάτῃ στόλῳ.
Τότ’ ἄσμενοί μ’ ὡς εἶδον ἐκ πολλοῦ σάλου
εὕδοντ’ ἐπ’ ἀκτῆς ἐν κατηρεφεῖ πέτρᾳ,
λιπόντες ᾤχονθ’, οἷα φωτὶ δυσμόρῳ
ῥάκη προθέντες βαιὰ καί τι καὶ βορᾶς
(275) ἐπωφέλημα σμικρόν, οἷ’ αὐτοῖς τύχοι.
Σὺ δή, τέκνον, ποίαν μ’ ἀνάστασιν δοκεῖς
αὐτῶν βεβώτων ἐξ ὕπνου στῆναι τότε;
Ποῖ’ ἐκδακρῦσαι, ποῖ’ ἀποιμῶξαι κακά;
Ὁρῶντα μὲν ναῦς, ἃς ἔχων ἐναυστόλουν,
(280) πάσας βεβώσας, ἄνδρα δ’ οὐδέν’ ἔντοπον,
οὐχ ὅστις ἀρκέσειεν, οὐδ’ ὅστις νόσου
κάμνοντι συλλάβοιτο· πάντα δὲ σκοπῶν
ηὕρισκον οὐδὲν πλὴν ἀνιᾶσθαι παρόν,
τούτου δὲ πολλὴν εὐμάρειαν, ὦ τέκνον.
(285) Ὁ μὲν χρόνος δὴ διὰ χρόνου προὔβαινέ μοι,
κἄδει τι βαιᾷ τῇδ’ ὑπὸ στέγῃ μόνον
διακονεῖσθαι· γαστρὶ μὲν τὰ σύμφορα
τόξον τόδ’ ἐξηύρισκε, τὰς ὑποπτέρους
βάλλον πελείας· πρὸς δὲ τοῦθ’ ὅ μοι βάλοι
(290) νευροσπαδὴς ἄτρακτος, αὐτὸς ἂν τάλας
εἰλυόμην, δύστηνον ἐξέλκων πόδα
πρὸς τοῦτ’ ἄν· εἴ τ’ ἔδει τι καὶ ποτὸν λαβεῖν,
καί που πάγου χυθέντος, οἷα χείματι,
ξύλον τι θραῦσαι, ταῦτ’ ἂν ἐξέρπων τάλας
(295) ἐμηχανώμην· εἶτα πῦρ ἂν οὐ παρῆν,
ἀλλ’ ἐν πέτροισι πέτρον ἐκτρίβων μόλις
ἔφην’ ἄφαντον φῶς, ὃ καὶ σῴζει μ’ ἀεί.
Οἰκουμένη γὰρ οὖν στέγη πυρὸς μέτα
πάντ’ ἐκπορίζει πλὴν τὸ μὴ νοσεῖν ἐμέ.
(300) Φέρ’, ὦ τέκνον, νῦν καὶ τὸ τῆς νήσου μάθῃς.
Ταύτῃ πελάζει ναυβάτης οὐδεὶς ἑκών·
οὐ γάρ τις ὅρμος ἔστιν, οὐδ’ ὅποι πλέων
ἐξεμπολήσει κέρδος ἢ ξενώσεται.
Οὐκ ἐνθάδ’ οἱ πλοῖ τοῖσι σώφροσιν βροτῶν.
(305) Τάχ’ οὖν τις ἄκων ἔσχε· πολλὰ γὰρ τάδε
ἐν τῷ μακρῷ γένοιτ’ ἂν ἀνθρώπων χρόνῳ.
Οὗτοί μ’, ὅταν μόλωσιν, ὦ τέκνον, λόγοις
ἐλεοῦσι μέν, καί πού τι καὶ βορᾶς μέρος
προσέδοσαν οἰκτίραντες, ἤ τινα στολήν·
(310) ἐκεῖνο δ’ οὐδείς, ἡνίκ’ ἂν μνησθῶ, θέλει,
σῶσαί μ’ ἐς οἴκους, ἀλλ’ ἀπόλλυμαι τάλας
ἔτος τόδ’ ἤδη δέκατον ἐν λιμῷ τε καὶ
κακοῖσι βόσκων τὴν ἀδηφάγον νόσον.
Τοιαῦτ’ Ἀτρεῖδαί μ’ ἥ τ’ Ὀδυσσέως βία,
(315) ὦ παῖ, δεδράκασ’· οἷ’ Ὀλύμπιοι θεοὶ
δοῖέν ποτ’ αὐτοῖς ἀντίποιν’ ἐμοῦ παθεῖν.
ΧΟ. Ἔοικα κἀγὼ τοῖς ἀφιγμένοις ἴσα
ξένοις ἐποικτίρειν σε, Ποίαντος τέκνον.
ΝΕ. Ἐγὼ δὲ καὐτὸς τοῖσδε μάρτυς ἐν λόγοις,
(320) ὡς εἴσ’ ἀληθεῖς οἶδα, συντυχὼν κακῶν
ἀνδρῶν Ἀτρειδῶν τῆς τ’ Ὀδυσσέως βίας.
ΦΙ. Ἦ γάρ τι καὶ σὺ τοῖς πανωλέθροις ἔχεις
ἔγκλημ’ Ἀτρείδαις, ὥστε θυμοῦσθαι παθών;
ΝΕ. Θυμὸν γένοιτο χειρὶ πληρῶσαί ποτε,
(325) ἵν’ αἱ Μυκῆναι γνοῖεν ἡ Σπάρτη θ’ ὅτι
χἠ Σκῦρος ἀνδρῶν ἀλκίμων μήτηρ ἔφυ.
ΦΙ. Εὖ γ’, ὦ τέκνον· τίνος γὰρ ὧδε τὸν μέγαν
χόλον κατ’ αὐτῶν ἐγκαλῶν ἐλήλυθας;
ΝΕ. Ὦ παῖ Ποίαντος, ἐξερῶ, μόλις δ’ ἐρῶ,
(330) ἅγωγ’ ὑπ’ αὐτῶν ἐξελωβήθην μολών.
Ἐπεὶ γὰρ ἔσχε μοῖρ’ Ἀχιλλέα θανεῖν,
ΦΙ. Οἴμοι· φράσῃς μοι μὴ πέρα, πρὶν ἂν μάθω
πρῶτον τόδ’· ἦ τέθνηχ’ ὁ Πηλέως γόνος;
ΝΕ. Τέθνηκεν, ἀνδρὸς οὐδενός, θεοῦ δ’ ὕπο,
(335) τοξευτός, ὡς λέγουσιν, ἐκ Φοίβου δαμείς.
ΦΙ. Ἀλλ’ εὐγενὴς μὲν ὁ κτανών τε χὠ θανών.
Ἀμηχανῶ δὲ πότερον, ὦ τέκνον, τὸ σὸν
πάθημ’ ἐλέγχω πρῶτον, ἢ κεῖνον στένω.
ΝΕ. Οἶμαι μὲν ἀρκεῖν σοί γε καὶ τὰ σ’, ὦ τάλας,
(340) ἀλγήμαθ’, ὥστε μὴ τὰ τῶν πέλας στένειν.
ΦΙ. Ὀρθῶς ἔλεξας. Τοιγαροῦν τὸ σὸν φράσον
αὖθις πάλιν μοι πρᾶγμ’ ὅπως σ’ ἐνύβρισαν.
ΝΕ. Ἦλθόν με νηὶ ποικιλοστόλῳ μέτα
δῖός τ’ Ὀδυσσεὺς χὠ τροφεὺς τοὐμοῦ πατρός,
(345) λέγοντες, εἴτ’ ἀληθὲς εἴτ’ ἄρ’ οὖν μάτην,
ὡς οὐ θέμις γίγνοιτ’, ἐπεὶ κατέφθιτο
πατὴρ ἐμός, τὰ πέργαμ’ ἄλλον ἢ ’μ’ ἑλεῖν.
Ταῦτ’, ὦ ξέν’, οὕτως ἐννέποντες οὐ πολὺν
χρόνον μ’ ἐπέσχον μή με ναυστολεῖν ταχύ,
(350) μάλιστα μὲν δὴ τοῦ θανόντος ἱμέρῳ,
ὅπως ἴδοιμ’ ἄθαπτον· οὐ γὰρ εἰδόμην·
ἔπειτα μέντοι χὠ λόγος καλὸς προσῆν,
εἰ τἀπὶ Τροίᾳ πέργαμ’ αἱρήσοιμ’ ἰών.
Ἦν δ’ ἦμαρ ἤδη δεύτερον πλέοντί μοι,
(355) κἀγὼ πικρὸν Σίγειον οὐρίῳ πλάτῃ
κατηγόμην· καί μ’ εὐθὺς ἐν κύκλῳ στρατὸς
ἐκβάντα πᾶς ἠσπάζετ’, ὀμνύντες βλέπειν
τὸν οὐκέτ’ ὄντα ζῶντ’ Ἀχιλλέα πάλιν.
Κεῖνος μὲν οὖν ἔκειτ’· ἐγὼ δ’ ὁ δύσμορος,
(360) ἐπεὶ ’δάκρυσα κεῖνον, οὐ μακρῷ χρόνῳ
ἐλθὼν Ἀτρείδας πρὸς φίλους, ὡς εἰκὸς ἦν,
τά θ’ ὅπλ’ ἀπῄτουν τοῦ πατρὸς τά τ’ ἄλλ’ ὅσ’ ἦν.
Οἱ δ’ εἶπον, οἴμοι, τλημονέστατον λόγον,
ὦ σπέρμ’ Ἀχιλλέως, τἆλλα μὲν πάρεστί σοι
(365) πατρῷ’ ἑλέσθαι, τῶν δ’ ὅπλων κείνων ἀνὴρ
ἄλλος κρατύνει νῦν, ὁ Λαέρτου γόνος.
Κἀγὼ δακρύσας εὐθὺς ἐξανίσταμαι
ὀργῇ βαρείᾳ, καὶ καταλγήσας λέγω
ὦ σχέτλι’, ἦ ’τολμήσατ’ ἀντ’ ἐμοῦ τινι
(370) δοῦναι τὰ τεύχη τἀμά, πρὶν μαθεῖν ἐμοῦ;
Ὁ δ’ εἶπ’ Ὀδυσσεύς, πλησίον γὰρ ὢν κυρεῖ,
ναί, παῖ, δεδώκασ’ ἐνδίκως οὗτοι τάδε·
ἐγὼ γὰρ αὔτ’ ἔσωσα κἀκεῖνον παρών.
Κἀγὼ χολωθεὶς εὐθὺς ἤρασσον κακοῖς
(375) τοῖς πᾶσιν, οὐδὲν ἐνδεὲς ποιούμενος,
εἰ τἀμὰ κεῖνος ὅπλ’ ἀφαιρήσοιτό με.
Ὁ δ’ ἐνθάδ’ ἥκων, καίπερ οὐ δύσοργος ὤν,
δηχθεὶς πρὸς ἁξήκουσεν ὧδ’ ἠμείψατο·
οὐκ ἦσθ’ ἵν’ ἡμεῖς, ἀλλ’ ἀπῆσθ’ ἵν’ οὔ σ’ ἔδει.
(380) Καὶ ταῦτ’, ἐπειδὴ καὶ λέγεις θρασυστομῶν,
οὐ μή ποτ’ ἐς τὴν Σκῦρον ἐκπλεύσῃς ἔχων.
Τοιαῦτ’ ἀκούσας κἀξονειδισθεὶς κακὰ
πλέω πρὸς οἴκους, τῶν ἐμῶν τητώμενος
πρὸς τοῦ κακίστου κἀκ κακῶν Ὀδυσσέως.
(385) Κοὐκ αἰτιῶμαι κεῖνον ὡς τοὺς ἐν τέλει·
πόλις γὰρ ἔστι πᾶσα τῶν ἡγουμένων
στρατός τε σύμπας· οἱ δ’ ἀκοσμοῦντες βροτῶν
διδασκάλων λόγοισι γίγνονται κακοί.
Λόγος λέλεκται πᾶς· ὁ δ’ Ἀτρείδας στυγῶν
(390) ἐμοί θ’ ὁμοίως καὶ θεοῖς εἴη φίλος.
ΧΟ. Ὀρεστέρα παμβῶτι Γᾶ,
μᾶτερ αὐτοῦ Διός,
ἃ τὸν μέγαν Πακτωλὸν εὔχρυσον νέμεις,
(395) σὲ κἀκεῖ, μᾶτερ πότνι’, ἐπηυδώμαν,
ὅτ’ ἐς τόνδ’ Ἀτρειδᾶν
ὕβρις πᾶσ’ ἐχώρει,
ὅτε τὰ πάτρια τεύχεα παρεδίδοσαν,
(400) ἰὼ μάκαιρα ταυρο-
κτόνων λεόντων ἔφε-
δρε, τῷ Λαρτίου, σέβας ὑπέρτατον.
ΦΙ. Ἔχοντες, ὡς ἔοικε, σύμβολον σαφὲς
λύπης πρὸς ἡμᾶς, ὦ ξένοι, πεπλεύκατε,
(405) καί μοι προσᾴδεθ’ ὥστε γιγνώσκειν ὅτι
ταῦτ’ ἐξ Ἀτρειδῶν ἔργα κἀξ Ὀδυσσέως.
Ἔξοιδα γάρ νιν παντὸς ἂν λόγου κακοῦ
γλώσσῃ θιγόντα καὶ πανουργίας, ἀφ’ ἧς
μηδὲν δίκαιον ἐς τέλος μέλλοι ποεῖν.
(410) Ἀλλ’ οὔ τι τοῦτο θαῦμ’ ἔμοιγ’, ἀλλ’ εἰ παρὼν
Αἴας ὁ μείζων ταῦθ’ ὁρῶν ἠνείχετο.
ΝΕ. Οὐκ ἦν ἔτι ζῶν, ὦ ξέν’· οὐ γὰρ ἄν ποτε
ζῶντός γ’ ἐκείνου ταῦτ’ ἐσυλήθην ἐγώ.
ΦΙ. Πῶς εἶπας; Ἀλλ’ ἦ χοὖτος οἴχεται θανών;
(415) ΝΕ. Ὡς μηκέτ’ ὄντα κεῖνον ἐν φάει νόει.
ΦΙ. Οἴμοι τάλας. Ἀλλ’ οὐχ ὁ Τυδέως γόνος,
οὐδ’ οὑμπολητὸς Σισύφου Λαερτίῳ,
οὐ μὴ θάνωσι. Τούσδε γὰρ μὴ ζῆν ἔδει.
ΝΕ. Οὐ δῆτ’· ἐπίστω τοῦτό γ’· ἀλλὰ καὶ μέγα
(420) θάλλοντές εἰσι νῦν ἐν Ἀργείων στρατῷ.
ΦΙ. Τί δ’; Οὐδ’ ὁ παλαιὸς κἀγαθὸς φίλος τ’ ἐμός,
Νέστωρ ὁ Πύλιος ἔστιν; Οὗτος γὰρ τά γε
κείνων κάκ’ ἐξήρυκε, βουλεύων σοφά.
ΝΕ. Κεῖνός γε πράσσει νῦν κακῶς, ἐπεὶ θανὼν
(425) Ἀντίλοχος αὐτῷ φροῦδος ὅς παρῆν γόνος.
ΦΙ. Οἴμοι, δύ’ αὖ τώδ’ ἐξέδειξας οἷν ἐγὼ
ἥκιστ’ ἂν ἠθέλησ’ ὀλωλότοιν κλύειν.
Φεῦ φεῦ· τί δῆτα δεῖ σκοπεῖν, ὅθ’ οἵδε μὲν
τεθνᾶσ’, Ὀδυσσεὺς δ’ ἔστιν αὖ κἀνταῦθ’ ἵνα
(430) χρῆν ἀντὶ τούτων αὐτὸν αὐδᾶσθαι νεκρόν;
ΝΕ. Σοφὸς παλαιστὴς κεῖνος, ἀλλὰ χαἰ σοφαὶ
γνῶμαι, Φιλοκτῆτ’, ἐμποδίζονται θαμά.
ΦΙ. Φέρ’ εἰπὲ πρὸς θεῶν, ποῦ γὰρ ἦν ἐνταῦθά σοι
Πάτροκλος, ὃς σοῦ πατρὸς ἦν τὰ φίλτατα;
(435) ΝΕ. Χοὖτος τεθνηκὼς ἦν· λόγῳ δέ σ’ ἐν βραχεῖ
τοῦτ’ ἐκδιδάξω. Πόλεμος οὐδέν’ ἄνδρ’ ἑκὼν
αἱρεῖ πονηρόν, ἀλλὰ τοὺς χρηστοὺς ἀεί.
ΦΙ. Ξυμμαρτυρῶ σοι· καὶ κατ’ αὐτὸ τοῦτό γε
ἀναξίου μὲν φωτὸς ἐξερήσομαι,
(440) γλώσσῃ δὲ δεινοῦ καὶ σοφοῦ, τί νῦν κυρεῖ.
ΝΕ. Ποίου δὲ τούτου πλήν γ’ Ὀδυσσέως ἐρεῖς;
ΦΙ. Οὐ τοῦτον εἶπον, ἀλλὰ Θερσίτης τις ἦν,
ὃς οὐκ ἂν εἵλετ’ εἰσάπαξ εἰπεῖν, ὅπου
μηδεὶς ἐῴη· τοῦτον οἶσθ’ εἰ ζῶν κυρεῖ;
(445) ΝΕ. Οὐκ εἶδον αὐτόν, ᾐσθόμην δ’ ἔτ’ ὄντα νιν.
ΦΙ. Ἔμελλ’· ἐπεὶ οὐδέν πω κακόν γ’ ἀπώλετο,
ἀλλ’ εὖ περιστέλλουσιν αὐτὰ δαίμονες,
καί πως τὰ μὲν πανοῦργα καὶ παλιντριβῆ
χαίρουσ’ ἀναστρέφοντες ἐξ Ἅιδου, τὰ δὲ
(450) δίκαια καὶ τὰ χρήστ’ ἀποστέλλουσ’ ἀεί.
Ποῦ χρὴ τίθεσθαι ταῦτα, ποῦ δ’ αἰνεῖν, ὅταν
τὰ θεῖ’ ἐπαινῶν τοὺς θεοὺς εὕρω κακούς;
ΝΕ. Ἐγὼ μέν, ὦ γένεθλον Οἰταίου πατρός,
τὸ λοιπὸν ἤδη τηλόθεν τό τ’ Ἴλιον
(455) καὶ τοὺς Ἀτρείδας εἰσορῶν φυλάξομαι·
ὅπου θ’ ὁ χείρων τἀγαθοῦ μεῖζον σθένει
κἀποφθίνει τὰ χρηστὰ χὠ δειλὸς κρατεῖ,
τούτους ἐγὼ τοὺς ἄνδρας οὐ στέρξω ποτέ·
ἀλλ’ ἡ πετραία Σκῦρος ἐξαρκοῦσά μοι
(460) ἔσται τὸ λοιπόν, ὥστε τέρπεσθαι δόμῳ.
Νῦν δ’ εἶμι πρὸς ναῦν· καὶ σύ, Ποίαντος τέκνον,
χαῖρ’ ὡς μέγιστα, χαῖρε· καί σε δαίμονες
νόσου μεταστήσειαν ὡς αὐτὸς θέλεις.
Ἡμεῖς δ’ ἴωμεν, ὡς ὁπηνίκ’ ἂν θεὸς
(465) πλοῦν ἡμὶν εἴκῃ, τηνικαῦθ’ ὁρμώμεθα.
ΦΙ. Ἤδη, τέκνον, στέλλεσθε; ΝΕ. Καιρὸς γὰρ καλεῖ
πλοῦν μὴ ’ξ ἀπόπτου μᾶλλον ἢ ’γγύθεν σκοπεῖν.
ΦΙ. Πρός νύν σε πατρός, πρός τε μητρός, ὦ τέκνον,
πρός τ’ εἴ τί σοι κατ’ οἶκόν ἐστι προσφιλές,
(470) ἱκέτης ἱκνοῦμαι, μὴ λίπῃς μ’ οὕτω μόνον,
ἔρημον ἐν κακοῖσι τοῖσδ’ οἵοις ὁρᾷς
ὅσοισί τ’ ἐξήκουσας ἐνναίοντά με·
ἀλλ’ ἐν παρέργῳ θοῦ με. Δυσχέρεια μέν,
ἔξοιδα, πολλὴ τοῦδε τοῦ φορήματος·
(475) ὅμως δὲ τλῆθι· τοῖσι γενναίοισί τοι
τό τ’ αἰσχρὸν ἐχθρὸν καὶ τὸ χρηστὸν εὐκλεές.
Σοὶ δ’, ἐκλιπόντι τοῦτ’, ὄνειδος οὐ καλόν,
δράσαντι δ’, ὦ παῖ, πλεῖστον εὐκλείας γέρας,
ἐὰν μόλω ’γὼ ζῶν πρὸς Οἰταίαν χθόνα.
(480) Ἴθ’· ἡμέρας τοι μόχθος οὐχ ὅλης μιᾶς,
τόλμησον, ἐμβαλοῦ μ’ ὅπῃ θέλεις ἄγων,
ἐς ἀντλίαν, ἐς πρῷραν, ἐς πρύμνην, ὅπου
ἥκιστα μέλλω τοὺς ξυνόντας ἀλγυνεῖν.
Νεῦσον, πρὸς αὐτοῦ Ζηνὸς ἱκεσίου, τέκνον,
(485) πείσθητι. Προσπίτνω σε γόνασι, καίπερ ὢν
ἀκράτωρ ὁ τλήμων, χωλός. Ἀλλὰ μή μ’ ἀφῇς
ἔρημον οὕτω χωρὶς ἀνθρώπων στίβου,
ἀλλ’ ἢ πρὸς οἶκον τὸν σὸν ἔκσωσόν μ’ ἄγων,
ἢ πρὸς τὰ Χαλκώδοντος Εὐβοίας σταθμά·
(490) κἀκεῖθεν οὔ μοι μακρὸς εἰς Οἴτην στόλος
Τραχινίαν τε δειράδ’ ἢ τὸν εὔροον
Σπερχειὸν ἔσται, πατρί μ’ ὡς δείξῃς φίλῳ,
ὃν δὴ παλαιὸν ἐξότου δέδοικ’ ἐγὼ
μή μοι βεβήκῃ. Πολλὰ γὰρ τοῖς ἱγμένοις
(495) ἔστελλον αὐτὸν ἱκεσίους πέμπων λιτάς,
αὐτόστολον πέμψαντά μ’ ἐκσῶσαι δόμους.
Ἀλλ’ ἢ τέθνηκεν, ἢ τὰ τῶν διακόνων,
ὡς εἰκός, οἶμαι, τοὐμὸν ἐν σμικρῷ μέρει
ποιούμενοι τὸν οἴκαδ’ ἤπειγον στόλον.
(500) Νῦν δ’, ἐς σὲ γὰρ πομπόν τε καὐτὸν ἄγγελον
ἥκω, σὺ σῶσον, σύ μ’ ἐλέησον, εἰσορῶν
ὡς πάντα δεινὰ κἀπικινδύνως βροτοῖς
κεῖται παθεῖν μὲν εὖ, παθεῖν δὲ θἄτερα.
Χρὴ δ’ ἐκτὸς ὄντα πημάτων τὰ δείν’ ὁρᾶν,
(505) χὤταν τις εὖ ζῇ, τηνικαῦτα τὸν βίον
σκοπεῖν μάλιστα μὴ διαφθαρεὶς λάθῃ.
ΧΟ. Οἴκτιρ’, ἄναξ· πολλῶν ἔλε-
ξεν δυσοίστων πόνων
ἆθλ’, ὅσσα μηδεὶς τῶν ἐμῶν τύχοι φίλων.
(510) Εἰ δὲ πικρούς, ἄναξ, ἔχθεις Ἀτρείδας,
ἐγὼ μέν, τὸ κείνων
κακὸν τῷδε κέρδος
(515) μετατιθέμενος, ἔνθαπερ ἐπιμέμονεν,
ἐπ’ εὐστόλου ταχείας
νεὼς πορεύσαιμ’ ἂν ἐς
δόμους, τὰν ἐκ θεῶν νέμεσιν ἐκφυγών.
ΝΕ. Ὅρα σὺ μὴ νῦν μέν τις εὐχερὴς παρῇς,
(520) ὅταν δὲ πλησθῇς τῆς νόσου ξυνουσίᾳ,
τότ’ οὐκέθ’ αὑτὸς τοῖς λόγοις τούτοις φανῇς.
ΧΟ. Ἥκιστα· τοῦτ’ οὐκ ἔσθ’ ὅπως ποτ’ εἰς ἐμὲ
τοὔνειδος ἕξεις ἐνδίκως ὀνειδίσαι.
ΝΕ. Ἀλλ’ αἰσχρὰ μέντοι σοῦ γέ μ’ ἐνδεέστερον
(525) ξένῳ φανῆναι πρὸς τὸ καίριον πονεῖν.
Ἀλλ’ εἰ δοκεῖ, πλέωμεν, ὁρμάσθω ταχύς,
χἠ ναῦς γὰρ ἄξει κοὐκ ἀπαρνηθήσεται.
Μόνον θεοὶ σῴζοιεν ἔκ τε τῆσδε γῆς
ἡμᾶς ὅποι τ’ ἐνθένδε βουλοίμεσθα πλεῖν.
(530) ΦΙ. Ὦ φίλτατον μὲν ἦμαρ, ἥδιστος δ’ ἀνήρ,
φίλοι δὲ ναῦται, πῶς ἂν ὑμὶν ἐμφανὴς
ἔργῳ γενοίμην, ὥς μ’ ἔθεσθε προσφιλῆ.
Ἴωμεν, ὦ παῖ, προσκύσαντε γῆν ἔσω
ἄοικον εἰς οἴκησιν, ὥς με καὶ μάθῃς
(535) ἀφ’ ὧν διέζων, ὥς τ’ ἔφυν εὐκάρδιος.
Οἶμαι γὰρ οὐδ’ ἂν ὄμμασιν μόνην θέαν
ἄλλον λαβόντα πλὴν ἐμοῦ τλῆναι τάδε·
ἐγὼ δ’ ἀνάγκῃ προὔμαθον στέργειν κακά.
ΧΟ. Ἐπίσχετον, μάθωμεν· ἄνδρε γὰρ δύο,
(540) ὁ μὲν νεὼς σῆς ναυβάτης, ὁ δ’ ἀλλόθρους,
χωρεῖτον, ὧν μαθόντες αὖθις εἴσιτον.
ΕΜ. Ἀχιλλέως παῖ, τόνδε τὸν ξυνέμπορον,
ὃς ἦν νεὼς σῆς σὺν δυοῖν ἄλλοιν φύλαξ,
ἐκέλευσ’ ἐμοί σε ποῦ κυρῶν εἴης φράσαι,
(545) ἐπείπερ ἀντέκυρσα, δοξάζων μὲν οὔ,
τύχῃ δέ πως πρὸς ταὐτὸν ὁρμισθεὶς πέδον.
Πλέων γάρ, ὡς ναύκληρος, οὐ πολλῷ στόλῳ
ἀπ’ Ἰλίου πρὸς οἶκον ἐς τὴν εὔβοτρυν
Πεπάρηθον, ὡς ἤκουσα τοὺς ναύτας ὅτι
(550) σοὶ πάντες εἶεν συννεναυστοληκότες,
ἔδοξέ μοι μὴ σῖγα, πρὶν φράσαιμί σοι,
τὸν πλοῦν ποεῖσθαι προστυχόντι τῶν ἴσων.
Οὐδὲν σύ που κάτοισθα τῶν σαυτοῦ πέρι,
ἃ τοῖσιν Ἀργείοισιν ἀμφὶ σοῦ νέα
(555) βουλεύματ’ ἐστί, κοὐ μόνον βουλεύματα,
ἀλλ’ ἔργα δρώμεν’, οὐκέτ’ ἐξαργούμενα.
ΝΕ. Ἀλλ’ ἡ χάρις μὲν τῆς προμηθίας, ξένε,
εἰ μὴ κακὸς πέφυκα, προσφιλὴς μενεῖ·
φράσον δ’ ἅπερ γ’ ἔλεξας, ὡς μάθω τί μοι
(560) νεώτερον βούλευμ’ ἀπ’ Ἀργείων ἔχεις.
ΕΜ. Φροῦδοι διώκοντές σε ναυτικῷ στόλῳ
Φοῖνιξ ὁ πρέσβυς οἵ τε Θησέως κόροι.
ΝΕ. Ὡς ἐκ βίας μ’ ἄξοντες ἢ λόγοις πάλιν;
ΕΜ. Οὐκ οἶδ’. Ἀκούσας δ’ ἄγγελος πάρειμί σοι.
(565) ΝΕ. Ἦ ταῦτα δὴ Φοῖνίξ τε χοἰ ξυνναυβάται
οὕτω καθ’ ὁρμὴν δρῶσιν Ἀτρειδῶν χάριν;
ΕΜ. Ὡς ταῦτ’ ἐπίστω δρώμεν’ οὐ μέλλοντ’ ἔτι.
ΝΕ. Πῶς οὖν Ὀδυσσεὺς πρὸς τάδ’ οὐκ αὐτάγγελος
πλεῖν ἦν ἕτοιμος; Ἤ φόβος τις εἶργέ νιν;
(570) ΕΜ. Κεῖνός γ’ ἐπ’ ἄλλον ἄνδρ’ ὁ Τυδέως τε παῖς
ἔστελλον, ἡνίκ’ ἐξανηγόμην ἐγώ.
ΝΕ. Πρὸς ποῖον αὖ τόνδ’ αὐτὸς Οὑδυσσεὺς ἔπλει;
ΕΜ. Ἦν δή τις —ἀλλὰ τόνδε μοι πρῶτον φράσον
τίς ἐστιν· ἃν λέγῃς δὲ μὴ φώνει μέγα.
(575) ΝΕ. Ὅδ’ ἔσθ’ ὁ κλεινός σοι Φιλοκτήτης, ξένε.
ΕΜ. Μή νύν μ’ ἔρῃ τὰ πλείον’, ἀλλ’ ὅσον τάχος
ἔκπλει σεαυτὸν ξυλλαβὼν ἐκ τῆσδε γῆς.
ΦΙ. Τί φησιν, ὦ παῖ; τί με κατὰ σκότον ποτὲ
διεμπολᾷ λόγοισι πρός σ’ ὁ ναυβάτης;
(580) ΝΕ. Οὐκ οἶδά πω τί φησι· δεῖ δ’ αὐτὸν λέγειν
ἐς φῶς ὃ λέξει, πρὸς σὲ κἀμὲ τούσδε τε.
ΕΜ. Ὦ σπέρμ’ Ἀχιλλέως, μή με διαβάλῃς στρατῷ
λέγονθ’ ἃ μὴ δεῖ· πόλλ’ ἐγὼ κείνων ὕπο
δρῶν ἀντιπάσχω χρηστά θ’, οἷ’ ἀνὴρ πένης.
(585) ΝΕ. Ἐγώ εἰμ’ Ἀτρείδαις δυσμενής· οὗτος δέ μοι
φίλος μέγιστος, οὕνεκ’ Ἀτρείδας στυγεῖ.
Δεῖ δή σ’, ἔμοιγ’ ἐλθόντα προσφιλῆ, λόγων
κρύψαι πρὸς ἡμᾶς μηδέν’ ὧν ἀκήκοας.
ΕΜ. Ὅρα τί ποιεῖς, παῖ. ΝΕ. Σκοπῶ κἀγὼ πάλαι.
(590) ΕΜ. Σὲ θήσομαι τῶνδ’ αἴτιον. ΝΕ. Ποιοῦ λέγων.
ΕΜ. Λέγω. Ἐπὶ τοῦτον ἄνδρε τώδ’ ὥπερ κλύεις,
ὁ Τυδέως παῖς ἥ τ’ Ὀδυσσέως βία,
διώμοτοι πλέουσιν ἦ μὴν ἢ λόγῳ
πείσαντες ἄξειν, ἢ πρὸς ἰσχύος κράτος.
(595) Καὶ ταῦτ’ Ἀχαιοὶ πάντες ἤκουον σαφῶς
Ὀδυσσέως λέγοντος· οὗτος γὰρ πλέον
τὸ θάρσος εἶχε θἀτέρου δράσειν τάδε.
ΝΕ. Τίνος δ’ Ἀτρεῖδαι τοῦδ’ ἄγαν οὕτω χρόνῳ
τοσῷδ’ ἐπεστρέφοντο πράγματος χάριν,
(600) ὅν γ’ εἶχον ἤδη χρόνιον ἐκβεβληκότες;
Τίς ὁ πόθος αὐτοὺς ἵκετ’, ἢ θεῶν βία
καὶ νέμεσις, οἵπερ ἔργ’ ἀμύνουσιν κακά;
ΕΜ. Ἐγὼ σὲ τοῦτ’, ἴσως γὰρ οὐκ ἀκήκοας,
πᾶν ἐκδιδάξω. Μάντις ἦν τις εὐγενής,
(605) Πριάμου μὲν υἱός, ὄνομα δ’ ὠνομάζετο
Ἕλενος, ὃν οὗτος νυκτὸς ἐξελθὼν μόνος
ὁ πάντ’ ἀκούων αἰσχρὰ καὶ λωβήτ’ ἔπη
δόλιος Ὀδυσσεὺς εἷλε· δέσμιόν τ’ ἄγων
ἔδειξ’ Ἀχαιοῖς ἐς μέσον, θήραν καλήν·
(610) ὃς δὴ τά τ’ ἄλλ’ αὐτοῖσι πάντ’ ἐθέσπισε,
καὶ τἀπὶ Τροίᾳ πέργαμ’ ὡς οὐ μή ποτε
πέρσοιεν, εἰ μὴ τόνδε πείσαντες λόγῳ
ἄγοιντο νήσου τῆσδ’ ἐφ’ ἧς ναίει τὰ νῦν.
Καὶ ταῦθ’ ὅπως ἤκουσ’ ὁ Λαέρτου τόκος
(615) τὸν μάντιν εἰπόντ’, εὐθέως ὑπέσχετο
τὸν ἄνδρ’ Ἀχαιοῖς τόνδε δηλώσειν ἄγων·
οἴοιτο μὲν μάλισθ’ ἑκούσιον λαβών,
εἰ μὴ θέλοι δ’, ἄκοντα· καὶ τούτων κάρα
τέμνειν ἐφεῖτο τῷ θέλοντι μὴ τυχών.
(620) Ἤκουσας, ὦ παῖ, πάντα· τὸ σπεύδειν δέ σοι
καὐτῷ παραινῶ κεἴ τινος κήδῃ πέρι.
ΦΙ. Οἴμοι τάλας. Ἦ κεῖνος, ἡ πᾶσα βλάβη,
ἔμ’ εἰς Ἀχαιοὺς ὤμοσεν πείσας στελεῖν;
Πεισθήσομαι γὰρ ὧδε κἀξ Ἅιδου θανὼν
(625) πρὸς φῶς ἀνελθεῖν, ὥσπερ οὑκείνου πατήρ.
ΕΜ. Οὐκ οἶδ’ ἐγὼ ταῦτ’· ἀλλ’ ἐγὼ μὲν εἶμ’ ἐπὶ
ναῦν, σφῷν δ’ ὅπως ἄριστα συμφέροι θεός.
ΦΙ. Οὔκουν τάδ’, ὦ παῖ, δεινά, τὸν Λαερτίου
ἔμ’ ἐλπίσαι ποτ’ ἂν λόγοισι μαλθακοῖς
(630) δεῖξαι νεὼς ἄγοντ’ ἐν Ἀργείοις μέσοις;
Οὔ· θᾶσσον ἂν τῆς πλεῖστον ἐχθίστης ἐμοὶ
κλύοιμ’ ἐχίδνης, ἥ μ’ ἔθηκεν ὧδ’ ἄπουν.
Ἀλλ’ ἔστ’ ἐκείνῳ πάντα λεκτά, πάντα δὲ
τολμητά· καὶ νῦν οἶδ’ ὁθούνεχ’ ἵξεται.
(635) Ἀλλ’, ὦ τέκνον, χωρῶμεν, ὡς ἡμᾶς πολὺ
πέλαγος ὁρίζῃ τῆς Ὀδυσσέως νεώς.
Ἴωμεν· ἥ τοι καίριος σπουδή πόνου
λήξαντος ὕπνον κἀνάπαυλαν ἤγαγεν.
ΝΕ. Οὐκοῦν ἐπειδὰν πνεῦμα τοὐκ πρῴρας ἀνῇ,
(640) τότε στελοῦμεν· νῦν γὰρ ἀντιοστατεῖ.
ΦΙ. Ἀεὶ καλὸς πλοῦς ἔσθ’, ὅταν φεύγῃς κακά.
ΝΕ. Οὔκ· ἀλλὰ κἀκείνοισι ταῦτ’ ἐναντία.
ΦΙ. Οὐκ ἔστι λῃσταῖς πνεῦμ’ ἐναντιούμενον,
ὅταν παρῇ κλέψαι τε χἀρπάσαι βίᾳ.
(645) ΝΕ. Ἀλλ’ εἰ δοκεῖ, χωρῶμεν, ἔνδοθεν λαβὼν
ὅτου σε χρεία καὶ πόθος μάλιστ’ ἔχει.
ΦΙ. Ἀλλ’ ἔστιν ὧν δεῖ, καίπερ οὐ πολλῶν ἄπο.
ΝΕ. Τί τοῦθ’ ὃ μὴ νεώς γε τῆς ἐμῆς ἔπι;
ΦΙ. Φύλλον τί μοι πάρεστιν, ᾧ μάλιστ’ ἀεὶ
(650) κοιμῶ τόδ’ ἕλκος, ὥστε πραΰνειν πάνυ.
ΝΕ. Ἀλλ’ ἔκφερ’ αὐτό· τί γὰρ ἔτ’ ἄλλ’ ἐρᾷς λαβεῖν;
ΦΙ. Εἴ μοί τι τόξων τῶνδ’ ἀπημελημένον
παρερρύηκεν, ὡς λίπω μή τῳ λαβεῖν.
ΝΕ. Ἦ ταῦτα γὰρ τὰ κλεινὰ τόξ’ ἃ νῦν ἔχεις;
(655) ΦΙ. Ταῦτ’ οὐ γὰρ ἄλλα γ’ ἔσθ’ ἃ βαστάζω χεροῖν.
ΝΕ. Ἆρ’ ἔστιν ὥστε κἀγγύθεν θέαν λαβεῖν,
καὶ βαστάσαι με προσκύσαι θ’ ὥσπερ θεόν;
ΦΙ. Σοί γ’, ὦ τέκνον, καὶ τοῦτο κἆλλο τῶν ἐμῶν
ὁποῖον ἄν σοι ξυμφέρῃ γενήσεται.
(660) ΝΕ. Καὶ μὴν ἐρῶ γε· τὸν δ’ ἔρωθ’ οὕτως ἔχω·
εἴ μοι θέμις, θέλοιμ’ ἄν· εἰ δὲ μή, πάρες.
ΦΙ. Ὅσιά τε φωνεῖς ἔστι τ’, ὦ τέκνον, θέμις,
ὅς γ’ ἡλίου τόδ’ εἰσορᾶν ἐμοὶ φάος
μόνος δέδωκας, ὃς χθόν’ Οἰταίαν ἰδεῖν,
(665) ὃς πατέρα πρέσβυν, ὃς φίλους, ὃς τῶν ἐμῶν
ἐχθρῶν ἔνερθεν ὄντ’ ἀνέστησάς μ’ ὕπερ.
Θάρσει, παρέσται ταῦτά σοι καὶ θιγγάνειν
καὶ δόντι δοῦναι κἀξεπεύξασθαι βροτῶν
ἀρετῆς ἕκατι τῶνδ’ ἐπιψαῦσαι μόνον·
(670) εὐεργετῶν γὰρ καὐτὸς αὔτ’ ἐκτησάμην.
ΝΕ. Οὐκ ἄχθομαί σ’ ἰδών τε καὶ λαβὼν φίλον.
Ὅστις γὰρ εὖ δρᾶν εὖ παθὼν ἐπίσταται,
παντὸς γένοιτ’ ἂν κτήματος κρείσσων φίλος.
Χωροῖς ἂν εἴσω. ΦΙ. Καὶ σέ γ’ εἰσάξω· τὸ γὰρ
(675) νοσοῦν ποθεῖ σε ξυμπαραστάτην λαβεῖν.
***
ΠΡΩΤΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
A! α !
Ποιοι 'σαστε, ξένοι εσείς, που πιάσατε
με καράβι σ' αυτό τον τόπο, που είναι
χωρίς λιμάνια κι έρμος απ' ανθρώπους;
Ποια την πατρίδα, ποια να πω γενιά σας
χωρίς να γελαστώ; βέβαια το σχήμα
της φορεσιάς, το πιο μου αγαπημένο,
ελληνικό ειναι·μα θέλω ν' ακούσω
και τη φωνή. Αχ, μη σας παίρνει ο φόβος,
μην ξαφνιάζεστε που άγριος έτσι δείχνω,
μα σπλαχνιστήτε αυτόν τον δύστυχο άντρα,
μονάχον, έρμο κι έτσι δίχως φίλο
και μιλήστε του ― αν ήρθατε σα φίλοι.
Μα αποκριθήτε· και σωστό δεν είναι
αυτό καν από σας να μην πετύχω,
καθώς και γω αν σε σας το ίδιο δεν κάμω.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Μα μάθε πρωτ' αυτό· ναι, Έλληνες, ξένε,
είμαστε, γιατ' αυτό θέλεις να ξέρης.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Ω μυριοπόθητη λαλιά! κι αχ, που ήταν
να διαβούν τόσα χρόνια για ν' ακούσω
τον ήχο σου ξανά από στόμα ανθρώπου!
Ποια σ' έφερε, ποια σ' άραξε, παιδί μου,
ανάγκη εδώ; ποια αιτία, ποιος σπλαχνικός μου
αγέρας; πες μου τα όλ' αυτά, να ξέρω
ποιος είσαι.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Εγώ γεννήθηκα στη Σκύρο
και γυρνώ στην πατρίδα· τ' όνομά μου
Νεοπτόλεμος, γυιος του Αχιλλέα. Να, που όλα
τα 'μαθες τώρα.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Ω πολυαγαπημένου
παιδί πατέρα κι απ' αγαπημένο
τόπο, του γέρου Λυκομήδη θρέμμα,
πώς ήρθες κι από πού σ' αυτά τα μέρη;
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Ότι κι έφτασα τώρα ίσια απ' την Τροία.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Πώς είπες; μα δεν είχες ακλουθήση
μαζί απ' αρχής το στόλο μας στην Τροία.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Ήσουν λοιπόν και συ μαζί των τότε;
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Μα δεν ξέρεις, παιδί, ποιον βλέπεις μπρος σου;
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Πώς θες να ξέρω άνθρωπο που ωςτώρα
ποτέ δεν είδα;
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Μα ουδέ τ' όνομά μου
δεν άκουσες λοιπόν ποτέ, ούτε λόγο
κανένα για τα πάθη που με λυώσαν;
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Τίποτ' απ' όλ' αυτά, σου λέω, δεν ξέρω.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Ω εγώ ο τρισάθλιος! τόση λοιπόν πίκρα
οι θεοί μόχουν, π' ούτε καν μια φήμη
για την κατάστασή μου αυτή δεν ήρθε
στην πατρίδα μου κι ούτε σε κανένα
μέρος μες στην Ελλάδα· μα οι κακούργοι
που με παραπετάξανε δω πέρα
κρυφογελούνε ξέγνοιαστοι, ενώ εμένα
φουντώνει πάντα η αρρώστεια μου και πάει
όλο και στο χειρότερο από πρώτα.
Ω τέκνο μου, ω παιδί πόχεις πατέρα
τον Αχιλλέα, εγώ που βλέπεις είμαι
εκείνος που ίσως ν' άκουσες πως έχει
στην κατοχή του του Ηρακλέα τα όπλα,
του Ποίαντα ο γυιος ο Φιλοχτήτης,
που οι δυο οι Ατρείδες και των Κεφαλλήνων
ο βασιλιάς με ρίξανε άτιμα έτσι
σ' αυτή την ερημιά ξεκομωμένον
απ' αρρώστεια φριχτή, που μέ ειχε σκίση
το φονικό της όχεντρας το δόντι.
Σε τέτοιο χάλι μ' έβγαλαν εκείνοι
μονάχο εδώ και φύγανε, σαν ήρθαν
με τα καράβια απ' το νησί της Χρύσας.
Τότε, με τι χαρά τους, όταν μέ ειδαν
απ' τον πολύ το σάλο του πελάγου
παραδομένο πτώμα εκεί στον ύπνο
σ' απόσκεπη σπηλιά στο ακροθαλάσσι,
με παράτησαν κι έφυγαν, οι σκύλοι,
αφήνοντας μου σαν του τελευταίου
ανθρώπου λίγα μοναχά κουρέλια
κι όση έφτανε θροφή να μην πεθάνω,
που άμποτε τέτοια και σ' αυτούς να λάχουν.
Μα εσύ μπορείς να φαντασθής, παιδί μου,
ποιο ήταν το ξύπνημα μου, όταν τους βρήκα
σαν ξύπνησα φευγάτους, ποια τα δάκρυα,
ποιοι οι σπαραγμοί μου για τη συφορά μου,
όσο έβλεπα τα πλοία, που μέ ειχαν φέρη,
όλα να' χανε φύγη και κοντά μου
κανένας να μη βρίσκεται, ένα χέρι
μια βοήθεια στην αρρώστεια μου να δίνη,
παρά όπου γύρω μου έστρεφα το μάτι
όξω από πόνους άλλο να μη βρίσκω
και μ' όλη, όσο γι' αυτούς, την αφθονία;
Όμως κυλούσαν μια 'π' την άλλη πίσω
οι μέρες μου κι ήταν ανάγκη, κάτω
απ' τη στενή μου αυτή σπηλιά, όπως – όπως
ο ίδιος να υπηρετώ τον εαυτό μου.
Για την κοιλιά μου, τα εξοικονομούσα
μ' αυτό το τόξο στο φτερό χτυπώντας
τις άγριες φάσσες, μα ό,τι ήθε βαρέσω,
έπρεπε το κορμί να φιδοστρίφω
σέρνοντας το σακάτικό μου πόδι,
για να το φτάσω ο δόλιος· κι αν χρειαζόμουν
νερό να πάρω ή κι όταν το χειμώνα
έπιανε η παγωνιά να βγω να σπάσω
τίποτα ξύλα, σέρποντας ο μαύρος
τα 'βγαζα πέρα κι ούτε φωτιά θα 'χα
παρ' αν με στουρναρόπετρες, χτυπώντας
τη μια στην άλλη, θα 'βγαζα από μέσα
μόλις και μετά βιας κρυμμένη σπίθα·
κι αυτό με σώζει ως τώρα· γιατ' η στέγη
που με σκεπάζει κι έχω τη φωτιά μου,
με φτάνει για όλα ― εχτός για την υγειά μου.
Τώρ' άκου και για το νησί πώς είναι·
κανείς δεν πιάνει εδώ καραβοκύρης
με θέλημα του, π' ούτε ένα λιμάνι
δεν έχει που για κέρδος μια πραμάτεια
να εμπορευτή ή να βρη κονάκι ο ξένος·
ποιος έχασε το νου του εδώ να πιάση;
Μα ίσως, θα πης, να ξέπεσε και κάποιος
χωρίς να θέλη· βέβαια πολλά τέτοια
μπορεί να τύχουν στου καιρού το διάβα·
σαν έρχονται λοιπόν αυτοί, μου δείχτουν
όλη τους με τα λόγια τη συμπόνια,
κάπου και κάτι από θροφές μού αφήνουν
ή καμιά φορεσιά· κανείς των όμως,
σαν κάμω λόγο, ούτε ν' ακούση θέλει
να με γλυτώση φέρνοντάς με πίσω
στον τόπο μου· κι έτσι ο δυστυχισμένος
σαπίζω εδώ τωρ' από δέκα χρόνια
βόσκοντας μες στην πείνα και τους πόνους
την αχόρταγη αρρώστεια που με τρώει.
Τέτοια οι Ατρείδες κι ο τρανός Δυσσέας
μόχουνε κάμη, που ειθ' οι θεοί τούς δώσουν
για μένα αντάξια πλερωμή μια μέρα.
ΧΟΡΟΣ
Το ίδιο και γω μ' αυτούς που λες τους ξένους
και βέβαια, γυιε του Ποίαντα, σ' ελεούμαι.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Και γω, σ' όσα μας είπες μάρτυράς σου,
ξέρω πως είν' αληθινά· γιατί
κι ο ίδιος καλά τους έχω δοκιμάση
τους κακοατρείδες και τον Οδυσσέα.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Έχεις λοιπόν και συ αφορμή από κείνους
τους πανάθλιους Ατρείδες, που έτσι να' σαι
φρενιασμένος, μ' ό,τι θα σόχουν κάμη;
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Να δώση ο Θεός μια μέρα το θυμό μου
με το χέρι μου αυτό να τον χορτάσω,
για να γνωρίσ' η Σπάρτη κι η Μυκήνα
πως άντρες μια φορά γεννά κι η Σκύρος.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Εύγε, παιδί μου, έλα λοιπόν και πε μου,
ποιαν αφορμή τους έχεις που ένα τόσο
μεγάλο να κρατάς θυμό μαζί τους;
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Ναι, γυιε του Ποίαντα, θα σ' τα πω και μ' όλο
το κακό που μου κάνει να τις λέω
τις ατιμίες που μου 'καμαν σαν πήγα·
όταν η μοίρα θέλησε να πέση
ο Αχιλλέας νεκρός ―
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Ωιμένα, στάσου
κι άλλο μην προχωρής, πριν αυτό πρώτα
μου πης αλήθεια πέθανε ο Πηλείδης;
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Σκοτώθηκε, όχι από άνθρωπο, όπως λέγουν,
μα από θεό, το Φοίβο τοξεμένος.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Ένας θεός ήταν μονάχα ο άξιος
τον άξιο του τον ήρωα να σκοτώση·
μα δεν ξέρω, παιδί μου, αν πρέπη πρώτα
για τα δικά σου να ρωτώ τα πάθη
ή να κλαίω για κείνον.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Μα νομίζω
πως σε φτάνουν, βαρυόμοιρε, οι δικές σου
οι συφορές, που να μην είναι ανάγκη
να θρηνής και για ξένες.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Σωστά το 'πες
και λοιπόν γύρνα πάλι στα δικά σου.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Ήρθαν με κοκκινόπλωρο καράβι
ο άρχοντας ο Οδυσσέας μαζί κι ο γέρος
ο τροφός του πατέρα μου στη Σκύρο
να με ζητήσουν λέγοντας, ή αλήθεια
ή έτσι του βρόντου, πως δε θα γενόνταν,
μια κι ο πατέρας μου έλειψε, να πάρη
άλλος κανείς έξω από μέ την Τροία.
Αυτά και τέτοια ακούοντας, δεν ήταν
και πολύ που χρειάστηκε να πάρω
αμέσως την απόφαση, προ πάντων
απ' τη λαχτάρα που είχα, πριν τον θάψουν,
να ιδώ τον πεθαμένο μου πατέρα,
που δεν τον είχα ζωντανό γνωρίση·
μα έκτος αυτό, καλός ήταν κι ο λόγος
να πάω να πάρω εγώ της Τροίας τα κάστρα.
Κι έτσι αφού κάμαμε πανιά, την άλλη
μέρα στο Σίγειο το πικρό είχα κιόλας
αράξη κι άμα βγήκα, ο στρατός όλος
μ' ανοιχτές με τριγύρισαν αγκάλες
κι ωρκίζονταν πως έβλεπαν τον ίδιο
τον Αχιλλέα ξαναζωντανεμένο·
μα εκείνος κοίτονταν νεκρός και γω,
αφού τον έκλαψα ο άμοιρος, πηγαίνω
σε λίγες μέρες στους Ατρείδες, όπως
σε φίλους φυσικά, να τους ζητήσω
του πατέρα μου τ' άρματα κι ό,τι άλλο
ήταν δικό του· πού να βάλη ο νους μου
πως θ' άκουα τέτοια ξεσκισμένα λόγια;
«Γυιε του Αχιλλέα, όλα τ' άλλα πού ηταν
του πατέρα σου, παρ' τα, είναι δικά σου·
μα εκείνη την αρματωσιά του τώρα
άλλος, του Λαέρτη ο γυιος εξουσιάζει.»
Μα εμένα βούρκωσαν τα μάτια· επάνω
πετιούμαι ευτύς, βαρύ θυμό γιομάτος,
κι «Άθλιοι» τους λέγω «κι έχετε στ' αλήθεια
τολμήση, τα όπλα τα δικά μου σ' άλλον
αντίς εμέ να δώσετε και δίχως
πριν καν να με ρωτήσετε και μένα;»
Κι ο Οδυσσέας παρών εκεί μου λέει:
«Μάλιστα, νέε, μου τα 'χουν δώση μ' όλο
το δίκιο, γιατ' εγώ με τα δικά μου
τα χέρια τα 'σωσα κι αυτά και κείνον.»
Μ' άφρισα εγώ κι ευτύς σού τον αρχίζω
μ' όλες του κόσμου τις βρισιές, χωρίς
καμιά ν' αφήσω, που καλά και σώνει
θα μου 'παιρνε τ' άρματα τα δικά μου.
Κι αυτός, σαν έφτασε ως εκεί το πράμα,
κεντημένος μ' όσα άκουσε, αν και ξέρει
να κρατά το θυμό, μου απάντησ' έτσι:
«Δεν ήσουν όπου εμείς, μα έλειπες όπου
δεν έπρεπε· μ' αφού το θράσος έχεις
και να μιλάς, ποτέ δε θα γυρίσης
με τα οπλ' αυτά, και ξέρε το, στη Σκύρο.»
Έτσι λοιπόν εγώ, μετά 'πο τέτοιες
προσβολές και βρισιές, γυρίζω τώρα
στην πατρίδα μου πίσω, στερημένος
χτήμα δικό μου απ' τον κακόψυχο
και κακής φάρας γέννημα Οδυσσέα.
Μα πάλι τόσο και μ' αυτόν δεν τα 'χω,
όσο μ' εκείνους που 'ναι η εξουσία·
γιατ' είναι αυτοί το παν στην πολιτεία
και σ' όλο το στρατό· κι όσοι απ' τους άλλους
παραστρατούν, με το παράδειγμά τους
να γίνουνται κι αυτοί κακοί μαθαίνουν.
Είπα όλα που είχα· κι όποιος τους Ατρείδες
εχθρεύεται, είθε τόσο και δικός μου
φίλος να 'ναι καθώς και των θεών.
ΧΟΡΟΣ
Ω θεά των βουνών, παντοθρόφα
Γη, μητέρα και του ίδιου του Δία,
που κυβερνάς το μεγάλο
Παχτωλό τον πολύχρυσο,
Σένα, ω σεβάσμια Μάννα,
κι εκεί κάτω εκαλούσα να ιδής
τη μεγάλη κι απόκοτη αδικία
που απ' τους Ατρείδες επάθαινε αυτός,
τότε που του πατέρα του τ' άρματα,
ω μακαρία που το άρμα σου σέρνουν
ταυροφάγα λιοντάρια,
στου Λαέρτη το γυιο τα παράδιναν
για τιμή του και δόξα.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Φως φανερή, όπως φαίνεται, είναι, ξένοι,
η απόδειξη της αγανάχτησής σας,
που ήρθατε φέρνοντάς μου εδώ· και βέβαια
μαζί μου σύμφων' είστε, πως αυτά ειναι
δουλειές των Ατρειδών και του Οδυσσέα·
γιατί καλά τον ξέρω που έχει πάντα
το ψέμα και την πανουργία στα χείλη
απ' όπου δίκιο τίποτε στο τέλος
δεν είναι για να βγη κι έτσι καθόλου
δε με παραξενεύει αυτό, μα μόνο
πώς το βαστούσε να το βλέπη, αν ήταν
εκεί παρών ο Αίαντας ο μεγάλος.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Δεν ζούσε πια, γιατ' αν ήταν εκείνος
στη ζωή, κανείς δε θα μ' ελήστευε έτσι.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Τι λες; πάει λοιπόν κι αυτός αλήθεια;
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Αλήθεια· και δε βλέπει πια τον ήλιο.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Ω αλλί μου εγώ! μα του Τυδέα η γέννα
και του Σίσυφου ο γυιος ο αγορασμένος
απ' το Λαέρτη, βέβαια και δε λένε
να πεθάνουν, που αυτοί 'ταν να μη ζούνε.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Απ' εναντίας, ζουν και βασιλεύουν
κι οι πρώτοι κι οι καλύτεροί 'ναι τώρα
μες στων Αργείων το στρατό, να ξέρης.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Μα ο γέροντας ο ενάρετος και φίλος
δικός μου, ο Πύλιος Νέστορας, δεν είναι
πια στη ζωή; που εκείνος τους κρατούσε
απ' τ' άδικα με τις σοφές του ορμήνειες;
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Ζη, μα είναι τώρα μες στη δυστυχία,
γιατ' έχασε τον ακριβό το γυιο του
τον Αντίλοχο.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Αλλίμονο, δυο μού 'πες
αυτούς νεκρούς, που εγώ το θάνατό τους
παρά καθ' άλλου θα 'θελα ν' ακούσω.
Αχ, αχ, και τι να λέη κανείς, σα βλέπη
να πεθαίνουν οι τέτοιοι και να ξέρη
πως ο Οδυσσέας ζη, που αντί για κείνους
αυτόν νεκρό θε να 'πρεπε να μάθω.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Είν' αλήθεια στο πάλαιμα τεχνίτης
εκείνος πρώτης· μα συχνά και μ' όλες
τις τέχνες του κανείς πέφτει από κάτω.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Μα έλα πε μου να ζης, πού σού ηταν τότε
κι ο Πάτροκλος ο πολυαγαπημένος
ο φίλος του πατέρα σου;
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Και κείνος
είχε πεθάνη· μα θα σου εξηγήσω
με δυο λόγια το παν· ο πόλεμος
δεν αγαπά τους κακούς να ξεκάνη,
μα όλο τους πιο καλούς.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Της ίδιας γνώμης
είμαι και 'γω· γι' αυτό θα σε ρωτήσω
για κάποιο ανάξιο βέβαια, μα που είχε
φοβερή γλώσσα και κακία.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Ποιος άλλος
είν' αυτός που ρωτάς, παρ' ο Οδυσσέας;
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Δε λέω αυτόν, μα έναν κάποιο Θερσίτη,
που δεν ήτανε τρόπος να του κλείση
κανείς το στόμα, μια κι ήθε τ' ανοίξη.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Δεν τον είδα τον ίδιο, μ' άκουγα
να μιλούνε γι' αυτόν.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Μα δε μπορούσε
να' ταν κι αλλιώς, αφού ποτέ κανένα
δε χάνεται κακό, μα τα φροντίζουν
καλά οι θεοί και μάλιστα και χαίρουν
ν' αφήνουν τους εξώλεις και προώλεις
να γυρνούν απ' τον Άδη, ενώ τους δίκιους
και τους καλούς τούς ξαποστέλλουν πάντα.
Μα τι να λέη κανείς; πώς να το εγκρίνη,
όταν, ενώ επαινεί τα θεία τα έργα,
άδικους τους θεούς βρίσκει μπροστά του;
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Μα εγώ, ω βλαστέ πατέρα από την Οίτη,
τα μέτρα μου θα πάρω εδώ και πέρα
ν' ακούω από μακρυά Τροία κι Ατρείδες.
Γιατ' όπου έχει πιο πέραση η κακία
και χάνεται η αρετή και θριαμβεύουν
οι άνανδροι ― εγώ να ζω εκεί δε θα στρέξω.
Η Σκύρο με τα βράχια της θε να 'ναι
για μένα δω και μπρος ο κόσμος όλος,
να τον χαίρωμαι εκεί στο σπιτικό μου.
Τώρα τραβώ για το καράβι. Χαίρε
λοιπόν του Ποίαντα γυιε· σ' αφήνω γεια
κι είθε καθώς το επιθυμά η καρδιά σου
να σ' απαλλάξη ο Θεός απ' την αρρώστεια.
Μ' ας πηγαίνωμ' εμείς, που μόλις πάρη
πρίμα ο καιρός να ξεκινούμε αμέσως.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Λοιπόν, αλήθεια φεύγετε, παιδί μου;
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Μα για ταξίδι, κάλλιο κανείς να 'χη
το νου του από κοντά παρ' απ' αλάργα.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Μα σε ξορκίζω στ' όνομα, παιδί μου,
του πατέρα σου και της μητέρας σου,
ή αν έχης κι άλλο π' αγαπάς στον κόσμο,
λυπήσου με και μη μ' αφήσης έτσι
μονάχο κι έρμο μες σ' αυτή που βλέπεις
τη συφορά και σ' όσα έχεις μου ακούση
που με ζώνουν κακά. Βάλε με κάπου
σαν παραφόρτι. Ενόχληση μεγάλη
θα 'ναι, το ξέρω, το κουβάλημά μου,
μα υπόφερέ την· οι ευγενείς οι φύσεις
μισούν τα αισχρά και για δόξα τους το 'χουν
να κάνουν το καλό· μ' αν δεν θελήσης
να το κάμης αυτό, θα 'ναι για σένα
όχι μικρή ντροπή, ενώ αν με πάρης,
πόση θε να 'ναι η δόξα σου, παιδί μου,
αν έρθω ζωντανός ξανά στην Οίτη!
Κάμε καρδιά, έλα λοιπόν, δε θα 'ναι
ο μόχτος σου ούτε μιας ακέριας μέρας·
πέταξέ με όπου θες· στ' αμπάρι κάτω,
στην πρύμνα, στην πλώρη, παντού που θα 'ταν
να βάραινα λιγώτερο τους άλλους·
πες το το ναι, αποφάσισ' το, σε ορκίζω
στον ίδιο τον Ικέσιο το Δία.
Πέφτω εμπρός σου στα γόνατα κι ας είμαι
σακατεμένος και χωλός, ο μαύρος,
και μη μ' αφήσης έτσι εδώ, μονάχο
κι έρμο μακρυά από κάθε χνάρι ανθρώπου·
μα σώσε με κι ή πάρε με μαζί σου
στον τόπο σου ή σε κάποιο απ' τα λιμάνια
της Εύβοιας, του Χαλκώδοντα, που εκείθε
δε θα 'ν' μακρύ το πέρασμα ως την Οίτη
και στης Τραχίνας τα βουνά και τ' άγια
νερά του Σπερχειού. Δόσε με πίσω
στο γέρο μου πατέρα, αν και φοβούμαι
μήπως τον έχω από καιρό πια χάση·
γιατί συχνά μ' όλους εδώ που ερχόνταν
μ' απελπισμένες δέησες του μηνούσα,
ή νά 'ρθη ο ίδιος με καράβι, ή στείλη
να με πάρη απ' εδώ και με γλυτώση·
μα ή έχει πεθάνη ή, ίσως, καθώς είναι
και φυσικό, καθ' άλλο ή τη δική μου
να 'χαν την έγνοια αυτοί και θα βιαζόνταν
μια ώρα πιο μπρος στον τόπο τους να φτάσουν·
τώρα σε σένα κρέμομαι, να γίνης
ο ίδιος και κομιστής και μηνυτής μου,
συ σώσε, συ σπλαχνίσου με, στοχάσου
πως πάντα στέκει ο άνθρωπος σε φόβο
και κίντυνο, ναι μεν και να ευτυχήση,
μα πάλι και το ενάντιο να του τύχη·
πρέπει λοιπόν, όταν κανείς είν' έξω
από τα κακά, τη δυστυχία να βλέπη
που μπορεί νά 'ρθη· κι όταν ζη ευτυχής,
τότε προ πάντων να 'χη και το νου του
μην πάη χαμένη ξαφνικά η ζωή του.
ΧΟΡΟΣ
Βασιλιά μου, σπλαχνίσου τον π' άκουσες τόση
να σου λέη δυστυχία κι αβάσταχτα βάσανα,
που θεός μην το δώση
να γνωρίση κανένας απ' όσους αγαπώ.
Μ' αφού αλήθεια μισείς, βασιλιά, τους Ατρείδες,
το κακό που σου εκάμαν, στη θέση σου εγώ
θα γυρνούσα σε κέρδος γι' αυτόν
και εκεί που όλη η λαχτάρα
τα στήθια του ανάβει,
στην πατρίδα του πίσω θα τον έφερνα, πάνω
στο καλαρματωμένο γοργό μας καράβι
κι έτσι θα 'σωνα ως τόσο
κι απ' των θεών την οργή να γλυτώσω.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Φυλάξου να μη δείχνεσαι έτσι τώρα
πρόθυμος κι ύστερα, όταν θα σε πνίγη
της αρρώστειας η παρουσία, ν' αλλάξης
κι αλλ' απ' αυτά τα λόγια να λες τότε.
ΧΟΡΟΣ
Κάθε άλλο κανείς φόβος δεν υπάρχει
τέτοιο πράμα ποτέ να μου ονειδίσης.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Μα λοιπόν θα 'τανε ντροπή για μένα
κατώτερός σου να φανώ, αν στον ξένο
δεν κάμω ό,τι μπορώ για να τον σώσω.
Εμπρός, αφού 'ναι η γνώμη σου, τραβούμε·
ας ξεκινήση ευτύς και το καράβι
δε θ' αρνηστή μαζί μας να τον πάρη.
Μόνο οι θεοί να μας ξεπροβοδίζουν
με το καλό από δω για όπου ποθούμε.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Ω μέρα τρισευτυχισμένη, ω απ' όλους
τους ανθρώπους εσύ πιο αγαπημένε,
κι ω ναύτες ακριβοί μου, πώς να δείξω
μ' έργα το πόσο μ' έχετε σκλαβώση;
Πηγαίνομε, παιδί μου, αφού εκεί μέσα
πρώτα αποχαιρετήσωμε μαζί
την έρμη κατοικιά μου, για να μάθης
και το πώς ζούσα και τι θάρρος είχα·
γιατί θαρρώ πως άλλος από μένα
δε θα τα βάστα αυτά και με τα μάτια
μονάχα να τ' αντίκρυζε· μα εμένα
με δίδαξε η ανάγκη να τα στρέγω.
ΧΟΡΟΣ
Σταθήτε, για να μάθωμε τι τρέχει·
να ένας δικός μας ναύτης μ' έναν ξένο
έρχουνται κατά δω· να δήτε πρώτα
τι θέλουν και κατόπι πάτε μέσα.
ΕΜΠΟΡΟΣ
Γυιε του Αχιλλέα, ζήτησ' απ' αυτό
το ναύτη σου που φύλαε το καράβι
μαζί με δυο άλλους, να μου πη πού να 'σουν
αφού τον βρηκ' ανέλπιστα μπροστά μου
στο ίδιο το μέρος που και μένα η τύχη
όλως διόλου μ' έφερε ν' αράξω.
Γιατί γυρνούσα εγώ καραβοκύρης
μ' όχι μεγάλη αρματωσιά, απ' την Τροία
στην πολυστάφυλή μου την πατρίδα
Πεπάρηθο κι άμα ήκουσ' απ' τους ναύτες
πως όλοι αυτοί ταξίδευαν μαζί σου,
νόμισα πως δεν έπρεπε να φύγω
έτσι σκιαχτά πρι σου μιλήσω πρώτα
κι όποια 'ναι δίκια πλερωμή να λάχω·
γιατ' είδηση δε θα 'χης βέβαια για όσα
σου τρέχουνται και τι σχέδια οι Αργείοι
έχουν για σένα και δεν είναι μόνο
σχέδια να πης, παρ' έργα πια, που μπήκαν
σε πράξη κιόλας δίχως χασομέρια.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Μα η χάρη για την τόση προθυμιά σου,
ξένε, αν δεν είμαι αχάριστος, θα μένη
μες την καρδιά μου· μα έλα πε μου τώρα
για να μάθω κι εγώ, ποια είναι για μένα
τα νέα των σχέδια που λες πως ξέρεις.
ΕΜΠΟΡΟΣ
Κίνησαν με καράβια από την Τροία
ο γέρο Φοίνικας και του Θησέα
τα δυο παιδιά για να σε κυνηγήσουν.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Για να με πάρουν πίσω με τη βία
ή αφού με πείσουν;
ΕΜΠΟΡΟΣ
Δε γνωρίζω, εγώ ήρθα
να σου πω εκείνα π' άκουσα.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Μα αλήθεια
δείχνουν ο Φοίνικας κι οι σύντροφοί του
τέτοια μεγάλη προθυμία για χάρη
των Ατρειδών;
ΕΜΠΟΡΟΣ
Ξέρε πως δε θαργήσουν,
μα έβαλαν κιόλα τη δουλειά στο δρόμο.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Και πώς δεν ετοιμάστηκε ο Δυσσέας
να 'βγαινε στα πανιά, για να μας φέρη
ο ίδιος την προσταγή; μην κάποιος φόβος
να τον κρατούσε;
ΕΜΠΟΡΟΣ
Εκείνος για έναν άλλο
τοιμάζονταν να πάη, με του Τυδέα
το γυιο, σαν ξεκινούσα.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Αυτός ποιος να 'ταν,
για να πηγαίνη ο ίδιος ο Οδυσσέας;
ΕΜΠΟΡΟΣ
Ήταν ― μα πρώτα πε μου, αυτός ποιος είναι;
και μίλα μου σιγά.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Ο Φιλοχτήτης
ο ξακουσμένος σού ειν' αυτός, ω ξένε.
ΕΜΠΟΡΟΣ
Λοιπόν μη με ρωτήσης άλλο, μόνο
κάμε όσο γρήγορα μπορείς να φεύγης
απ' αυτό το νησί.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Τι λέει, παιδί μου;
τι σου πουλά και σου αγοράζει ο ξένος
για μένα, μ' όσα στα κρυφά σού λέει;
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Ακόμα δεν κατάλαβα· μα πρέπει
ό,τι έχει ξέσκεπα στο φως να λέη
σε σένα εμπρός, σε μένα, σ' αυτούς όλους.
ΕΜΠΟΡΟΣ
Γυιε του Αχιλλέα, μη θέλεις να μ' έκθεσης
στο στρατό, που ζητάς να λέω στη μέση
όσα δεν πρέπει· εγώ από κείνους έχω
κέρδη πολλά για άνθρωπο της ανάγκης.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Εγώ ειμ' εχθρός των Ατρειδών κι αυτός
ο φίλος μου ο καλύτερος· γιατ' έχει
θανάσιμο με τους Ατρείδες μίσος·
πρέπει λοιπόν και συ που λες πως ήρθες
σα φίλος, τίποτα να μη μας κρύψης
από τα λόγια π' άκουσες.
ΕΜΠΟΡΟΣ
Μα σκέψου,
παιδί μου, τι ζητάς.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Και πολύ ωραία
το 'χω σκεφτή.
ΕΜΠΟΡΟΣ
Θα ρίξω επάνω σου όλη
την αφορμή.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Να τη ρίξης, μα λέγε.
ΕΜΠΟΡΟΣ
Άκου λοιπόν· γι' αυτόν οι δυο που σου 'πα,
του Τυδέα ο γυιος κι ο άρχοντας Οδυσσέας,
πλέουν ωρκισμένοι πως θενά τον πάρουν
μαζί των ή με το καλό ή με βία.
Κι άκουσαν όλ' οι Αργείοι τον Οδυσσέα
να τα λέη ανοιχτά, γιατ' ειχ' εκείνος
τα θάρρητά του πιο πολύ απ' τον άλλο
πως θα πετύχη να τα βγάλη πέρα.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Και ποιος ο λόγος που έξαφνα οι Ατρείδες
μετά 'πο τόσα χρόνια δείχνουν τέτοιαν
έγνοια γι' αυτόν, που είχαν παραπετάξη
τόσον καιρό; τι 'ν' αυτός τώρα ο φόβος
που τους έπιασε; ή μήπως η εκδικήτρα
δύναμη των θεών, που τιμωρούνε
τα κακά τα έργα;
ΕΜΠΟΡΟΣ
Εγώ θα σου εξηγήσω
όλα τα πάντα που ίσως δεν τα ξέρεις.
Ήταν ένας στην Τροία διαλεχτός μάντης
γυιος του Πριάμου, Έλενος το' όνομά του,
που αυτός ο δολερός, ο άξιος ν' ακούη
κάθε βρισιά και πόμπιασμα Οδυσσέας,
μια νύχτα που 'χε βγη παγάνα μόνος,
τον έπιασε και πισταγκωνισμένο
τον παρουσίασε, διαλεχτό κυνήγι,
στη μέση του στρατού· αυτός λοιπόν,
εχτός απ' όσα τους προφήτεψ' άλλα,
τους είπε, πως ποτέ της Τροίας τα κάστρα
δε θα κυριεύσουν, παρ' αν καταφέρουν
τον ήρω' αυτόν με το καλό να πάρουν
απ' το νησί, που τώρα ζη μονάχος.
Κι αμ' άκουσε τα λόγια αυτά του μάντη
του Λαέρτη ο γυιος, τους έταξε πως ότι
αυτός θα πάη να τους τον φέρη αμέσως,
κι επίστευε, είπε, πως με θέλησή του
θα τον έπαιρνε· αλλιώς και στανικώς του·
και δέχονταν, αν δεν ήθε πετύχη,
να του έκοβε όποιος θέλει το κεφάλι.
Όλα τα ξέρεις τώρα, μόνο αμέσως
σε συμβουλεύω να βιαστής να φεύγης
και συ κι όποιος καλό του θέλεις άλλος.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Ω αλλίμονό μου εγώ! αλήθεια εκείνος
ωρκίστηκε ο παμμίαρος να με πάη
στους Αχαιούς εμένα, αφού με πείση;
μα έτσι θε να πειστώ κι από τον Άδη,
όταν πεθάνω, να ξαναγυρίσω
πίσω στο φως, σαν τον πατέρα εκείνου.
ΕΜΠΟΡΟΣ
Εγώ δεν ξέρω αυτά· τώρα πηγαίνω
στο καράβι μου κι είδε ο Θεός να δίνη
σε σας ό,τι 'ναι το καλύτερό σας.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Λοιπόν δεν ειν' έξω φρενών, παιδί μου,
να βάλη του Λαέρτη ο γυιος στο νου του
πως με γλυκόλογα θα πάη εμένα
ποτέ του και να βγαίνω απ' το καράβι
θα με δείξη μπρος σ' όλους τους Αργείους;
Ποτέ! πιο εύκολα θ' άκουα της οχιάς
της ολομίσητής μου, που έτσι μ' έχει
αφήση δίχως πόδια. Μα ο άθλιος εκείνος
μπορεί το παν να πη και να τολμήση.
Και τώρα βέβαιος είμαι πως θε νά 'ρθη·
μα ας φεύγωμε, παιδί, που να χωρίζη
πολλή θάλασσα εμάς απ' το καράβι
του Οδυσσέα. Εμπρός, πηγαίνομε κι η βιάση
στην ώρα της αφού η δουλειά τελειώση
την ξεκούραση φέρνει και τον ύπνο.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Ναι, μόλις πέση ο αγέρας απ' την πλώρη,
θα κάμωμε πανιά· τώρα είν' ενάντιος.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Με κάθε αγέρα ταξιδεύεις πρίμα,
σα φεύγεις το κακό.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Ναι, μα και κείνοι
ενάντιο τον ίδιο τον καιρό τον έχουν.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Σε ληστές άνεμος κανείς ενάντιος,
σαν είναι για να κλέψουν και ν' αρπάξουν.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Καλά· ας πηγαίνωμε αφού θες, μα πάρε
πρωτ' από μέσα ό,τι πιο ανάγκη τό 'χεις
και πιότερο αγαπάς.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Μα βέβαια κι είναι
πράματα που χρειάζομαι· αν κι όχι
πολύ αρκετά.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Τι πράμα να 'ναι εκείνο,
που στο δικό μου δε θα βρης καράβι;
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Έχω ένα φύλλο, που μ' αυτό κοιμίζω
κάθε φορά τ' αγρίεμα της πληγής μου
και τη μερώνω.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Παρ' το λοιπόν, τότε·
και τι άλλο ακόμα επιθυμάς να πάρης;
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Μην ξέχασα παραπεσμένο κάπου
κανέν' από τα βέλη αυτά και μείνη
να τό 'βρη άλλος κανείς.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Αυτά 'ναι αλήθεια
τα ξακουσμένα, που κρατάς, τα τόξα;
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Άλλα δεν έχω· αυτά 'ναι δω που βλέπεις.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Μπορώ κι από κοντά να τα κοιτάξω
και να τα πιάσω και να τ' ασπαστώ
σαν κόνισμα;
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Για σε κι αυτό, παιδί μου,
κι ό,τι άλλο έχω ― στη διάθεσή σου.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Βέβαια το λαχταρώ, μα μόνο αν είναι
πράμα που συχωριέται αυτό για μένα,
θα το 'θελα ειδεμή, παράτησέ το.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Μ' ευλάβεια, τέκνο μου, μιλάς και σού ειναι
συχωρεμένο, εσένα, αυτό που θέλεις·
γιατ' εσύ μόνος μου 'δωσες να βλέπω
αυτό του ήλιου το φως, εσύ της Οίτης
να δω τη γη, εσύ το γέροντα μου
πατέρα και τους φίλους μου· κι ενώ ήμουν
κάτω από τους εχθρούς μου, εσύ απάνω
με σήκωσες· μην έχεις λοιπόν φόβο,
μπορεί όσο θες να τα κρατάς στα χέρια
και, σα μου τα γυρίσης, να καυχιέσαι
πως είσαι ο μόνος άνθρωπος στον κόσμο
που κρίθηκε άξιος, για την αρετή του,
να τα πάρη στο χέρι του· γιατί έτσι
κι εγώ, με το να κάμω το καλό
τα 'χω αποχτήση.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Χαίρω που σε βρήκα
και που σ' έκαμα φίλο μου· γιατί όποιος
ξέρει, τις καλωσύνες που λαβαίνει
με καλωσύνες να πλερώνη, αξίζει
πιότερο απ' όλα τ' αγαθά του κόσμου
να σού είναι φίλος. Τώρα νά 'μπης μέσα . . .
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Μα και σένα θα μπάσω· γιατ' η αρρώστεια
σε θέλει για να μου είσαι παραστάτης.
ΠΡΩΤΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
A! α !
Ποιοι 'σαστε, ξένοι εσείς, που πιάσατε
με καράβι σ' αυτό τον τόπο, που είναι
χωρίς λιμάνια κι έρμος απ' ανθρώπους;
Ποια την πατρίδα, ποια να πω γενιά σας
χωρίς να γελαστώ; βέβαια το σχήμα
της φορεσιάς, το πιο μου αγαπημένο,
ελληνικό ειναι·μα θέλω ν' ακούσω
και τη φωνή. Αχ, μη σας παίρνει ο φόβος,
μην ξαφνιάζεστε που άγριος έτσι δείχνω,
μα σπλαχνιστήτε αυτόν τον δύστυχο άντρα,
μονάχον, έρμο κι έτσι δίχως φίλο
και μιλήστε του ― αν ήρθατε σα φίλοι.
Μα αποκριθήτε· και σωστό δεν είναι
αυτό καν από σας να μην πετύχω,
καθώς και γω αν σε σας το ίδιο δεν κάμω.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Μα μάθε πρωτ' αυτό· ναι, Έλληνες, ξένε,
είμαστε, γιατ' αυτό θέλεις να ξέρης.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Ω μυριοπόθητη λαλιά! κι αχ, που ήταν
να διαβούν τόσα χρόνια για ν' ακούσω
τον ήχο σου ξανά από στόμα ανθρώπου!
Ποια σ' έφερε, ποια σ' άραξε, παιδί μου,
ανάγκη εδώ; ποια αιτία, ποιος σπλαχνικός μου
αγέρας; πες μου τα όλ' αυτά, να ξέρω
ποιος είσαι.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Εγώ γεννήθηκα στη Σκύρο
και γυρνώ στην πατρίδα· τ' όνομά μου
Νεοπτόλεμος, γυιος του Αχιλλέα. Να, που όλα
τα 'μαθες τώρα.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Ω πολυαγαπημένου
παιδί πατέρα κι απ' αγαπημένο
τόπο, του γέρου Λυκομήδη θρέμμα,
πώς ήρθες κι από πού σ' αυτά τα μέρη;
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Ότι κι έφτασα τώρα ίσια απ' την Τροία.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Πώς είπες; μα δεν είχες ακλουθήση
μαζί απ' αρχής το στόλο μας στην Τροία.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Ήσουν λοιπόν και συ μαζί των τότε;
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Μα δεν ξέρεις, παιδί, ποιον βλέπεις μπρος σου;
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Πώς θες να ξέρω άνθρωπο που ωςτώρα
ποτέ δεν είδα;
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Μα ουδέ τ' όνομά μου
δεν άκουσες λοιπόν ποτέ, ούτε λόγο
κανένα για τα πάθη που με λυώσαν;
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Τίποτ' απ' όλ' αυτά, σου λέω, δεν ξέρω.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Ω εγώ ο τρισάθλιος! τόση λοιπόν πίκρα
οι θεοί μόχουν, π' ούτε καν μια φήμη
για την κατάστασή μου αυτή δεν ήρθε
στην πατρίδα μου κι ούτε σε κανένα
μέρος μες στην Ελλάδα· μα οι κακούργοι
που με παραπετάξανε δω πέρα
κρυφογελούνε ξέγνοιαστοι, ενώ εμένα
φουντώνει πάντα η αρρώστεια μου και πάει
όλο και στο χειρότερο από πρώτα.
Ω τέκνο μου, ω παιδί πόχεις πατέρα
τον Αχιλλέα, εγώ που βλέπεις είμαι
εκείνος που ίσως ν' άκουσες πως έχει
στην κατοχή του του Ηρακλέα τα όπλα,
του Ποίαντα ο γυιος ο Φιλοχτήτης,
που οι δυο οι Ατρείδες και των Κεφαλλήνων
ο βασιλιάς με ρίξανε άτιμα έτσι
σ' αυτή την ερημιά ξεκομωμένον
απ' αρρώστεια φριχτή, που μέ ειχε σκίση
το φονικό της όχεντρας το δόντι.
Σε τέτοιο χάλι μ' έβγαλαν εκείνοι
μονάχο εδώ και φύγανε, σαν ήρθαν
με τα καράβια απ' το νησί της Χρύσας.
Τότε, με τι χαρά τους, όταν μέ ειδαν
απ' τον πολύ το σάλο του πελάγου
παραδομένο πτώμα εκεί στον ύπνο
σ' απόσκεπη σπηλιά στο ακροθαλάσσι,
με παράτησαν κι έφυγαν, οι σκύλοι,
αφήνοντας μου σαν του τελευταίου
ανθρώπου λίγα μοναχά κουρέλια
κι όση έφτανε θροφή να μην πεθάνω,
που άμποτε τέτοια και σ' αυτούς να λάχουν.
Μα εσύ μπορείς να φαντασθής, παιδί μου,
ποιο ήταν το ξύπνημα μου, όταν τους βρήκα
σαν ξύπνησα φευγάτους, ποια τα δάκρυα,
ποιοι οι σπαραγμοί μου για τη συφορά μου,
όσο έβλεπα τα πλοία, που μέ ειχαν φέρη,
όλα να' χανε φύγη και κοντά μου
κανένας να μη βρίσκεται, ένα χέρι
μια βοήθεια στην αρρώστεια μου να δίνη,
παρά όπου γύρω μου έστρεφα το μάτι
όξω από πόνους άλλο να μη βρίσκω
και μ' όλη, όσο γι' αυτούς, την αφθονία;
Όμως κυλούσαν μια 'π' την άλλη πίσω
οι μέρες μου κι ήταν ανάγκη, κάτω
απ' τη στενή μου αυτή σπηλιά, όπως – όπως
ο ίδιος να υπηρετώ τον εαυτό μου.
Για την κοιλιά μου, τα εξοικονομούσα
μ' αυτό το τόξο στο φτερό χτυπώντας
τις άγριες φάσσες, μα ό,τι ήθε βαρέσω,
έπρεπε το κορμί να φιδοστρίφω
σέρνοντας το σακάτικό μου πόδι,
για να το φτάσω ο δόλιος· κι αν χρειαζόμουν
νερό να πάρω ή κι όταν το χειμώνα
έπιανε η παγωνιά να βγω να σπάσω
τίποτα ξύλα, σέρποντας ο μαύρος
τα 'βγαζα πέρα κι ούτε φωτιά θα 'χα
παρ' αν με στουρναρόπετρες, χτυπώντας
τη μια στην άλλη, θα 'βγαζα από μέσα
μόλις και μετά βιας κρυμμένη σπίθα·
κι αυτό με σώζει ως τώρα· γιατ' η στέγη
που με σκεπάζει κι έχω τη φωτιά μου,
με φτάνει για όλα ― εχτός για την υγειά μου.
Τώρ' άκου και για το νησί πώς είναι·
κανείς δεν πιάνει εδώ καραβοκύρης
με θέλημα του, π' ούτε ένα λιμάνι
δεν έχει που για κέρδος μια πραμάτεια
να εμπορευτή ή να βρη κονάκι ο ξένος·
ποιος έχασε το νου του εδώ να πιάση;
Μα ίσως, θα πης, να ξέπεσε και κάποιος
χωρίς να θέλη· βέβαια πολλά τέτοια
μπορεί να τύχουν στου καιρού το διάβα·
σαν έρχονται λοιπόν αυτοί, μου δείχτουν
όλη τους με τα λόγια τη συμπόνια,
κάπου και κάτι από θροφές μού αφήνουν
ή καμιά φορεσιά· κανείς των όμως,
σαν κάμω λόγο, ούτε ν' ακούση θέλει
να με γλυτώση φέρνοντάς με πίσω
στον τόπο μου· κι έτσι ο δυστυχισμένος
σαπίζω εδώ τωρ' από δέκα χρόνια
βόσκοντας μες στην πείνα και τους πόνους
την αχόρταγη αρρώστεια που με τρώει.
Τέτοια οι Ατρείδες κι ο τρανός Δυσσέας
μόχουνε κάμη, που ειθ' οι θεοί τούς δώσουν
για μένα αντάξια πλερωμή μια μέρα.
ΧΟΡΟΣ
Το ίδιο και γω μ' αυτούς που λες τους ξένους
και βέβαια, γυιε του Ποίαντα, σ' ελεούμαι.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Και γω, σ' όσα μας είπες μάρτυράς σου,
ξέρω πως είν' αληθινά· γιατί
κι ο ίδιος καλά τους έχω δοκιμάση
τους κακοατρείδες και τον Οδυσσέα.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Έχεις λοιπόν και συ αφορμή από κείνους
τους πανάθλιους Ατρείδες, που έτσι να' σαι
φρενιασμένος, μ' ό,τι θα σόχουν κάμη;
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Να δώση ο Θεός μια μέρα το θυμό μου
με το χέρι μου αυτό να τον χορτάσω,
για να γνωρίσ' η Σπάρτη κι η Μυκήνα
πως άντρες μια φορά γεννά κι η Σκύρος.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Εύγε, παιδί μου, έλα λοιπόν και πε μου,
ποιαν αφορμή τους έχεις που ένα τόσο
μεγάλο να κρατάς θυμό μαζί τους;
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Ναι, γυιε του Ποίαντα, θα σ' τα πω και μ' όλο
το κακό που μου κάνει να τις λέω
τις ατιμίες που μου 'καμαν σαν πήγα·
όταν η μοίρα θέλησε να πέση
ο Αχιλλέας νεκρός ―
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Ωιμένα, στάσου
κι άλλο μην προχωρής, πριν αυτό πρώτα
μου πης αλήθεια πέθανε ο Πηλείδης;
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Σκοτώθηκε, όχι από άνθρωπο, όπως λέγουν,
μα από θεό, το Φοίβο τοξεμένος.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Ένας θεός ήταν μονάχα ο άξιος
τον άξιο του τον ήρωα να σκοτώση·
μα δεν ξέρω, παιδί μου, αν πρέπη πρώτα
για τα δικά σου να ρωτώ τα πάθη
ή να κλαίω για κείνον.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Μα νομίζω
πως σε φτάνουν, βαρυόμοιρε, οι δικές σου
οι συφορές, που να μην είναι ανάγκη
να θρηνής και για ξένες.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Σωστά το 'πες
και λοιπόν γύρνα πάλι στα δικά σου.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Ήρθαν με κοκκινόπλωρο καράβι
ο άρχοντας ο Οδυσσέας μαζί κι ο γέρος
ο τροφός του πατέρα μου στη Σκύρο
να με ζητήσουν λέγοντας, ή αλήθεια
ή έτσι του βρόντου, πως δε θα γενόνταν,
μια κι ο πατέρας μου έλειψε, να πάρη
άλλος κανείς έξω από μέ την Τροία.
Αυτά και τέτοια ακούοντας, δεν ήταν
και πολύ που χρειάστηκε να πάρω
αμέσως την απόφαση, προ πάντων
απ' τη λαχτάρα που είχα, πριν τον θάψουν,
να ιδώ τον πεθαμένο μου πατέρα,
που δεν τον είχα ζωντανό γνωρίση·
μα έκτος αυτό, καλός ήταν κι ο λόγος
να πάω να πάρω εγώ της Τροίας τα κάστρα.
Κι έτσι αφού κάμαμε πανιά, την άλλη
μέρα στο Σίγειο το πικρό είχα κιόλας
αράξη κι άμα βγήκα, ο στρατός όλος
μ' ανοιχτές με τριγύρισαν αγκάλες
κι ωρκίζονταν πως έβλεπαν τον ίδιο
τον Αχιλλέα ξαναζωντανεμένο·
μα εκείνος κοίτονταν νεκρός και γω,
αφού τον έκλαψα ο άμοιρος, πηγαίνω
σε λίγες μέρες στους Ατρείδες, όπως
σε φίλους φυσικά, να τους ζητήσω
του πατέρα μου τ' άρματα κι ό,τι άλλο
ήταν δικό του· πού να βάλη ο νους μου
πως θ' άκουα τέτοια ξεσκισμένα λόγια;
«Γυιε του Αχιλλέα, όλα τ' άλλα πού ηταν
του πατέρα σου, παρ' τα, είναι δικά σου·
μα εκείνη την αρματωσιά του τώρα
άλλος, του Λαέρτη ο γυιος εξουσιάζει.»
Μα εμένα βούρκωσαν τα μάτια· επάνω
πετιούμαι ευτύς, βαρύ θυμό γιομάτος,
κι «Άθλιοι» τους λέγω «κι έχετε στ' αλήθεια
τολμήση, τα όπλα τα δικά μου σ' άλλον
αντίς εμέ να δώσετε και δίχως
πριν καν να με ρωτήσετε και μένα;»
Κι ο Οδυσσέας παρών εκεί μου λέει:
«Μάλιστα, νέε, μου τα 'χουν δώση μ' όλο
το δίκιο, γιατ' εγώ με τα δικά μου
τα χέρια τα 'σωσα κι αυτά και κείνον.»
Μ' άφρισα εγώ κι ευτύς σού τον αρχίζω
μ' όλες του κόσμου τις βρισιές, χωρίς
καμιά ν' αφήσω, που καλά και σώνει
θα μου 'παιρνε τ' άρματα τα δικά μου.
Κι αυτός, σαν έφτασε ως εκεί το πράμα,
κεντημένος μ' όσα άκουσε, αν και ξέρει
να κρατά το θυμό, μου απάντησ' έτσι:
«Δεν ήσουν όπου εμείς, μα έλειπες όπου
δεν έπρεπε· μ' αφού το θράσος έχεις
και να μιλάς, ποτέ δε θα γυρίσης
με τα οπλ' αυτά, και ξέρε το, στη Σκύρο.»
Έτσι λοιπόν εγώ, μετά 'πο τέτοιες
προσβολές και βρισιές, γυρίζω τώρα
στην πατρίδα μου πίσω, στερημένος
χτήμα δικό μου απ' τον κακόψυχο
και κακής φάρας γέννημα Οδυσσέα.
Μα πάλι τόσο και μ' αυτόν δεν τα 'χω,
όσο μ' εκείνους που 'ναι η εξουσία·
γιατ' είναι αυτοί το παν στην πολιτεία
και σ' όλο το στρατό· κι όσοι απ' τους άλλους
παραστρατούν, με το παράδειγμά τους
να γίνουνται κι αυτοί κακοί μαθαίνουν.
Είπα όλα που είχα· κι όποιος τους Ατρείδες
εχθρεύεται, είθε τόσο και δικός μου
φίλος να 'ναι καθώς και των θεών.
ΧΟΡΟΣ
Ω θεά των βουνών, παντοθρόφα
Γη, μητέρα και του ίδιου του Δία,
που κυβερνάς το μεγάλο
Παχτωλό τον πολύχρυσο,
Σένα, ω σεβάσμια Μάννα,
κι εκεί κάτω εκαλούσα να ιδής
τη μεγάλη κι απόκοτη αδικία
που απ' τους Ατρείδες επάθαινε αυτός,
τότε που του πατέρα του τ' άρματα,
ω μακαρία που το άρμα σου σέρνουν
ταυροφάγα λιοντάρια,
στου Λαέρτη το γυιο τα παράδιναν
για τιμή του και δόξα.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Φως φανερή, όπως φαίνεται, είναι, ξένοι,
η απόδειξη της αγανάχτησής σας,
που ήρθατε φέρνοντάς μου εδώ· και βέβαια
μαζί μου σύμφων' είστε, πως αυτά ειναι
δουλειές των Ατρειδών και του Οδυσσέα·
γιατί καλά τον ξέρω που έχει πάντα
το ψέμα και την πανουργία στα χείλη
απ' όπου δίκιο τίποτε στο τέλος
δεν είναι για να βγη κι έτσι καθόλου
δε με παραξενεύει αυτό, μα μόνο
πώς το βαστούσε να το βλέπη, αν ήταν
εκεί παρών ο Αίαντας ο μεγάλος.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Δεν ζούσε πια, γιατ' αν ήταν εκείνος
στη ζωή, κανείς δε θα μ' ελήστευε έτσι.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Τι λες; πάει λοιπόν κι αυτός αλήθεια;
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Αλήθεια· και δε βλέπει πια τον ήλιο.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Ω αλλί μου εγώ! μα του Τυδέα η γέννα
και του Σίσυφου ο γυιος ο αγορασμένος
απ' το Λαέρτη, βέβαια και δε λένε
να πεθάνουν, που αυτοί 'ταν να μη ζούνε.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Απ' εναντίας, ζουν και βασιλεύουν
κι οι πρώτοι κι οι καλύτεροί 'ναι τώρα
μες στων Αργείων το στρατό, να ξέρης.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Μα ο γέροντας ο ενάρετος και φίλος
δικός μου, ο Πύλιος Νέστορας, δεν είναι
πια στη ζωή; που εκείνος τους κρατούσε
απ' τ' άδικα με τις σοφές του ορμήνειες;
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Ζη, μα είναι τώρα μες στη δυστυχία,
γιατ' έχασε τον ακριβό το γυιο του
τον Αντίλοχο.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Αλλίμονο, δυο μού 'πες
αυτούς νεκρούς, που εγώ το θάνατό τους
παρά καθ' άλλου θα 'θελα ν' ακούσω.
Αχ, αχ, και τι να λέη κανείς, σα βλέπη
να πεθαίνουν οι τέτοιοι και να ξέρη
πως ο Οδυσσέας ζη, που αντί για κείνους
αυτόν νεκρό θε να 'πρεπε να μάθω.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Είν' αλήθεια στο πάλαιμα τεχνίτης
εκείνος πρώτης· μα συχνά και μ' όλες
τις τέχνες του κανείς πέφτει από κάτω.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Μα έλα πε μου να ζης, πού σού ηταν τότε
κι ο Πάτροκλος ο πολυαγαπημένος
ο φίλος του πατέρα σου;
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Και κείνος
είχε πεθάνη· μα θα σου εξηγήσω
με δυο λόγια το παν· ο πόλεμος
δεν αγαπά τους κακούς να ξεκάνη,
μα όλο τους πιο καλούς.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Της ίδιας γνώμης
είμαι και 'γω· γι' αυτό θα σε ρωτήσω
για κάποιο ανάξιο βέβαια, μα που είχε
φοβερή γλώσσα και κακία.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Ποιος άλλος
είν' αυτός που ρωτάς, παρ' ο Οδυσσέας;
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Δε λέω αυτόν, μα έναν κάποιο Θερσίτη,
που δεν ήτανε τρόπος να του κλείση
κανείς το στόμα, μια κι ήθε τ' ανοίξη.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Δεν τον είδα τον ίδιο, μ' άκουγα
να μιλούνε γι' αυτόν.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Μα δε μπορούσε
να' ταν κι αλλιώς, αφού ποτέ κανένα
δε χάνεται κακό, μα τα φροντίζουν
καλά οι θεοί και μάλιστα και χαίρουν
ν' αφήνουν τους εξώλεις και προώλεις
να γυρνούν απ' τον Άδη, ενώ τους δίκιους
και τους καλούς τούς ξαποστέλλουν πάντα.
Μα τι να λέη κανείς; πώς να το εγκρίνη,
όταν, ενώ επαινεί τα θεία τα έργα,
άδικους τους θεούς βρίσκει μπροστά του;
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Μα εγώ, ω βλαστέ πατέρα από την Οίτη,
τα μέτρα μου θα πάρω εδώ και πέρα
ν' ακούω από μακρυά Τροία κι Ατρείδες.
Γιατ' όπου έχει πιο πέραση η κακία
και χάνεται η αρετή και θριαμβεύουν
οι άνανδροι ― εγώ να ζω εκεί δε θα στρέξω.
Η Σκύρο με τα βράχια της θε να 'ναι
για μένα δω και μπρος ο κόσμος όλος,
να τον χαίρωμαι εκεί στο σπιτικό μου.
Τώρα τραβώ για το καράβι. Χαίρε
λοιπόν του Ποίαντα γυιε· σ' αφήνω γεια
κι είθε καθώς το επιθυμά η καρδιά σου
να σ' απαλλάξη ο Θεός απ' την αρρώστεια.
Μ' ας πηγαίνωμ' εμείς, που μόλις πάρη
πρίμα ο καιρός να ξεκινούμε αμέσως.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Λοιπόν, αλήθεια φεύγετε, παιδί μου;
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Μα για ταξίδι, κάλλιο κανείς να 'χη
το νου του από κοντά παρ' απ' αλάργα.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Μα σε ξορκίζω στ' όνομα, παιδί μου,
του πατέρα σου και της μητέρας σου,
ή αν έχης κι άλλο π' αγαπάς στον κόσμο,
λυπήσου με και μη μ' αφήσης έτσι
μονάχο κι έρμο μες σ' αυτή που βλέπεις
τη συφορά και σ' όσα έχεις μου ακούση
που με ζώνουν κακά. Βάλε με κάπου
σαν παραφόρτι. Ενόχληση μεγάλη
θα 'ναι, το ξέρω, το κουβάλημά μου,
μα υπόφερέ την· οι ευγενείς οι φύσεις
μισούν τα αισχρά και για δόξα τους το 'χουν
να κάνουν το καλό· μ' αν δεν θελήσης
να το κάμης αυτό, θα 'ναι για σένα
όχι μικρή ντροπή, ενώ αν με πάρης,
πόση θε να 'ναι η δόξα σου, παιδί μου,
αν έρθω ζωντανός ξανά στην Οίτη!
Κάμε καρδιά, έλα λοιπόν, δε θα 'ναι
ο μόχτος σου ούτε μιας ακέριας μέρας·
πέταξέ με όπου θες· στ' αμπάρι κάτω,
στην πρύμνα, στην πλώρη, παντού που θα 'ταν
να βάραινα λιγώτερο τους άλλους·
πες το το ναι, αποφάσισ' το, σε ορκίζω
στον ίδιο τον Ικέσιο το Δία.
Πέφτω εμπρός σου στα γόνατα κι ας είμαι
σακατεμένος και χωλός, ο μαύρος,
και μη μ' αφήσης έτσι εδώ, μονάχο
κι έρμο μακρυά από κάθε χνάρι ανθρώπου·
μα σώσε με κι ή πάρε με μαζί σου
στον τόπο σου ή σε κάποιο απ' τα λιμάνια
της Εύβοιας, του Χαλκώδοντα, που εκείθε
δε θα 'ν' μακρύ το πέρασμα ως την Οίτη
και στης Τραχίνας τα βουνά και τ' άγια
νερά του Σπερχειού. Δόσε με πίσω
στο γέρο μου πατέρα, αν και φοβούμαι
μήπως τον έχω από καιρό πια χάση·
γιατί συχνά μ' όλους εδώ που ερχόνταν
μ' απελπισμένες δέησες του μηνούσα,
ή νά 'ρθη ο ίδιος με καράβι, ή στείλη
να με πάρη απ' εδώ και με γλυτώση·
μα ή έχει πεθάνη ή, ίσως, καθώς είναι
και φυσικό, καθ' άλλο ή τη δική μου
να 'χαν την έγνοια αυτοί και θα βιαζόνταν
μια ώρα πιο μπρος στον τόπο τους να φτάσουν·
τώρα σε σένα κρέμομαι, να γίνης
ο ίδιος και κομιστής και μηνυτής μου,
συ σώσε, συ σπλαχνίσου με, στοχάσου
πως πάντα στέκει ο άνθρωπος σε φόβο
και κίντυνο, ναι μεν και να ευτυχήση,
μα πάλι και το ενάντιο να του τύχη·
πρέπει λοιπόν, όταν κανείς είν' έξω
από τα κακά, τη δυστυχία να βλέπη
που μπορεί νά 'ρθη· κι όταν ζη ευτυχής,
τότε προ πάντων να 'χη και το νου του
μην πάη χαμένη ξαφνικά η ζωή του.
ΧΟΡΟΣ
Βασιλιά μου, σπλαχνίσου τον π' άκουσες τόση
να σου λέη δυστυχία κι αβάσταχτα βάσανα,
που θεός μην το δώση
να γνωρίση κανένας απ' όσους αγαπώ.
Μ' αφού αλήθεια μισείς, βασιλιά, τους Ατρείδες,
το κακό που σου εκάμαν, στη θέση σου εγώ
θα γυρνούσα σε κέρδος γι' αυτόν
και εκεί που όλη η λαχτάρα
τα στήθια του ανάβει,
στην πατρίδα του πίσω θα τον έφερνα, πάνω
στο καλαρματωμένο γοργό μας καράβι
κι έτσι θα 'σωνα ως τόσο
κι απ' των θεών την οργή να γλυτώσω.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Φυλάξου να μη δείχνεσαι έτσι τώρα
πρόθυμος κι ύστερα, όταν θα σε πνίγη
της αρρώστειας η παρουσία, ν' αλλάξης
κι αλλ' απ' αυτά τα λόγια να λες τότε.
ΧΟΡΟΣ
Κάθε άλλο κανείς φόβος δεν υπάρχει
τέτοιο πράμα ποτέ να μου ονειδίσης.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Μα λοιπόν θα 'τανε ντροπή για μένα
κατώτερός σου να φανώ, αν στον ξένο
δεν κάμω ό,τι μπορώ για να τον σώσω.
Εμπρός, αφού 'ναι η γνώμη σου, τραβούμε·
ας ξεκινήση ευτύς και το καράβι
δε θ' αρνηστή μαζί μας να τον πάρη.
Μόνο οι θεοί να μας ξεπροβοδίζουν
με το καλό από δω για όπου ποθούμε.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Ω μέρα τρισευτυχισμένη, ω απ' όλους
τους ανθρώπους εσύ πιο αγαπημένε,
κι ω ναύτες ακριβοί μου, πώς να δείξω
μ' έργα το πόσο μ' έχετε σκλαβώση;
Πηγαίνομε, παιδί μου, αφού εκεί μέσα
πρώτα αποχαιρετήσωμε μαζί
την έρμη κατοικιά μου, για να μάθης
και το πώς ζούσα και τι θάρρος είχα·
γιατί θαρρώ πως άλλος από μένα
δε θα τα βάστα αυτά και με τα μάτια
μονάχα να τ' αντίκρυζε· μα εμένα
με δίδαξε η ανάγκη να τα στρέγω.
ΧΟΡΟΣ
Σταθήτε, για να μάθωμε τι τρέχει·
να ένας δικός μας ναύτης μ' έναν ξένο
έρχουνται κατά δω· να δήτε πρώτα
τι θέλουν και κατόπι πάτε μέσα.
ΕΜΠΟΡΟΣ
Γυιε του Αχιλλέα, ζήτησ' απ' αυτό
το ναύτη σου που φύλαε το καράβι
μαζί με δυο άλλους, να μου πη πού να 'σουν
αφού τον βρηκ' ανέλπιστα μπροστά μου
στο ίδιο το μέρος που και μένα η τύχη
όλως διόλου μ' έφερε ν' αράξω.
Γιατί γυρνούσα εγώ καραβοκύρης
μ' όχι μεγάλη αρματωσιά, απ' την Τροία
στην πολυστάφυλή μου την πατρίδα
Πεπάρηθο κι άμα ήκουσ' απ' τους ναύτες
πως όλοι αυτοί ταξίδευαν μαζί σου,
νόμισα πως δεν έπρεπε να φύγω
έτσι σκιαχτά πρι σου μιλήσω πρώτα
κι όποια 'ναι δίκια πλερωμή να λάχω·
γιατ' είδηση δε θα 'χης βέβαια για όσα
σου τρέχουνται και τι σχέδια οι Αργείοι
έχουν για σένα και δεν είναι μόνο
σχέδια να πης, παρ' έργα πια, που μπήκαν
σε πράξη κιόλας δίχως χασομέρια.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Μα η χάρη για την τόση προθυμιά σου,
ξένε, αν δεν είμαι αχάριστος, θα μένη
μες την καρδιά μου· μα έλα πε μου τώρα
για να μάθω κι εγώ, ποια είναι για μένα
τα νέα των σχέδια που λες πως ξέρεις.
ΕΜΠΟΡΟΣ
Κίνησαν με καράβια από την Τροία
ο γέρο Φοίνικας και του Θησέα
τα δυο παιδιά για να σε κυνηγήσουν.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Για να με πάρουν πίσω με τη βία
ή αφού με πείσουν;
ΕΜΠΟΡΟΣ
Δε γνωρίζω, εγώ ήρθα
να σου πω εκείνα π' άκουσα.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Μα αλήθεια
δείχνουν ο Φοίνικας κι οι σύντροφοί του
τέτοια μεγάλη προθυμία για χάρη
των Ατρειδών;
ΕΜΠΟΡΟΣ
Ξέρε πως δε θαργήσουν,
μα έβαλαν κιόλα τη δουλειά στο δρόμο.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Και πώς δεν ετοιμάστηκε ο Δυσσέας
να 'βγαινε στα πανιά, για να μας φέρη
ο ίδιος την προσταγή; μην κάποιος φόβος
να τον κρατούσε;
ΕΜΠΟΡΟΣ
Εκείνος για έναν άλλο
τοιμάζονταν να πάη, με του Τυδέα
το γυιο, σαν ξεκινούσα.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Αυτός ποιος να 'ταν,
για να πηγαίνη ο ίδιος ο Οδυσσέας;
ΕΜΠΟΡΟΣ
Ήταν ― μα πρώτα πε μου, αυτός ποιος είναι;
και μίλα μου σιγά.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Ο Φιλοχτήτης
ο ξακουσμένος σού ειν' αυτός, ω ξένε.
ΕΜΠΟΡΟΣ
Λοιπόν μη με ρωτήσης άλλο, μόνο
κάμε όσο γρήγορα μπορείς να φεύγης
απ' αυτό το νησί.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Τι λέει, παιδί μου;
τι σου πουλά και σου αγοράζει ο ξένος
για μένα, μ' όσα στα κρυφά σού λέει;
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Ακόμα δεν κατάλαβα· μα πρέπει
ό,τι έχει ξέσκεπα στο φως να λέη
σε σένα εμπρός, σε μένα, σ' αυτούς όλους.
ΕΜΠΟΡΟΣ
Γυιε του Αχιλλέα, μη θέλεις να μ' έκθεσης
στο στρατό, που ζητάς να λέω στη μέση
όσα δεν πρέπει· εγώ από κείνους έχω
κέρδη πολλά για άνθρωπο της ανάγκης.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Εγώ ειμ' εχθρός των Ατρειδών κι αυτός
ο φίλος μου ο καλύτερος· γιατ' έχει
θανάσιμο με τους Ατρείδες μίσος·
πρέπει λοιπόν και συ που λες πως ήρθες
σα φίλος, τίποτα να μη μας κρύψης
από τα λόγια π' άκουσες.
ΕΜΠΟΡΟΣ
Μα σκέψου,
παιδί μου, τι ζητάς.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Και πολύ ωραία
το 'χω σκεφτή.
ΕΜΠΟΡΟΣ
Θα ρίξω επάνω σου όλη
την αφορμή.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Να τη ρίξης, μα λέγε.
ΕΜΠΟΡΟΣ
Άκου λοιπόν· γι' αυτόν οι δυο που σου 'πα,
του Τυδέα ο γυιος κι ο άρχοντας Οδυσσέας,
πλέουν ωρκισμένοι πως θενά τον πάρουν
μαζί των ή με το καλό ή με βία.
Κι άκουσαν όλ' οι Αργείοι τον Οδυσσέα
να τα λέη ανοιχτά, γιατ' ειχ' εκείνος
τα θάρρητά του πιο πολύ απ' τον άλλο
πως θα πετύχη να τα βγάλη πέρα.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Και ποιος ο λόγος που έξαφνα οι Ατρείδες
μετά 'πο τόσα χρόνια δείχνουν τέτοιαν
έγνοια γι' αυτόν, που είχαν παραπετάξη
τόσον καιρό; τι 'ν' αυτός τώρα ο φόβος
που τους έπιασε; ή μήπως η εκδικήτρα
δύναμη των θεών, που τιμωρούνε
τα κακά τα έργα;
ΕΜΠΟΡΟΣ
Εγώ θα σου εξηγήσω
όλα τα πάντα που ίσως δεν τα ξέρεις.
Ήταν ένας στην Τροία διαλεχτός μάντης
γυιος του Πριάμου, Έλενος το' όνομά του,
που αυτός ο δολερός, ο άξιος ν' ακούη
κάθε βρισιά και πόμπιασμα Οδυσσέας,
μια νύχτα που 'χε βγη παγάνα μόνος,
τον έπιασε και πισταγκωνισμένο
τον παρουσίασε, διαλεχτό κυνήγι,
στη μέση του στρατού· αυτός λοιπόν,
εχτός απ' όσα τους προφήτεψ' άλλα,
τους είπε, πως ποτέ της Τροίας τα κάστρα
δε θα κυριεύσουν, παρ' αν καταφέρουν
τον ήρω' αυτόν με το καλό να πάρουν
απ' το νησί, που τώρα ζη μονάχος.
Κι αμ' άκουσε τα λόγια αυτά του μάντη
του Λαέρτη ο γυιος, τους έταξε πως ότι
αυτός θα πάη να τους τον φέρη αμέσως,
κι επίστευε, είπε, πως με θέλησή του
θα τον έπαιρνε· αλλιώς και στανικώς του·
και δέχονταν, αν δεν ήθε πετύχη,
να του έκοβε όποιος θέλει το κεφάλι.
Όλα τα ξέρεις τώρα, μόνο αμέσως
σε συμβουλεύω να βιαστής να φεύγης
και συ κι όποιος καλό του θέλεις άλλος.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Ω αλλίμονό μου εγώ! αλήθεια εκείνος
ωρκίστηκε ο παμμίαρος να με πάη
στους Αχαιούς εμένα, αφού με πείση;
μα έτσι θε να πειστώ κι από τον Άδη,
όταν πεθάνω, να ξαναγυρίσω
πίσω στο φως, σαν τον πατέρα εκείνου.
ΕΜΠΟΡΟΣ
Εγώ δεν ξέρω αυτά· τώρα πηγαίνω
στο καράβι μου κι είδε ο Θεός να δίνη
σε σας ό,τι 'ναι το καλύτερό σας.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Λοιπόν δεν ειν' έξω φρενών, παιδί μου,
να βάλη του Λαέρτη ο γυιος στο νου του
πως με γλυκόλογα θα πάη εμένα
ποτέ του και να βγαίνω απ' το καράβι
θα με δείξη μπρος σ' όλους τους Αργείους;
Ποτέ! πιο εύκολα θ' άκουα της οχιάς
της ολομίσητής μου, που έτσι μ' έχει
αφήση δίχως πόδια. Μα ο άθλιος εκείνος
μπορεί το παν να πη και να τολμήση.
Και τώρα βέβαιος είμαι πως θε νά 'ρθη·
μα ας φεύγωμε, παιδί, που να χωρίζη
πολλή θάλασσα εμάς απ' το καράβι
του Οδυσσέα. Εμπρός, πηγαίνομε κι η βιάση
στην ώρα της αφού η δουλειά τελειώση
την ξεκούραση φέρνει και τον ύπνο.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Ναι, μόλις πέση ο αγέρας απ' την πλώρη,
θα κάμωμε πανιά· τώρα είν' ενάντιος.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Με κάθε αγέρα ταξιδεύεις πρίμα,
σα φεύγεις το κακό.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Ναι, μα και κείνοι
ενάντιο τον ίδιο τον καιρό τον έχουν.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Σε ληστές άνεμος κανείς ενάντιος,
σαν είναι για να κλέψουν και ν' αρπάξουν.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Καλά· ας πηγαίνωμε αφού θες, μα πάρε
πρωτ' από μέσα ό,τι πιο ανάγκη τό 'χεις
και πιότερο αγαπάς.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Μα βέβαια κι είναι
πράματα που χρειάζομαι· αν κι όχι
πολύ αρκετά.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Τι πράμα να 'ναι εκείνο,
που στο δικό μου δε θα βρης καράβι;
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Έχω ένα φύλλο, που μ' αυτό κοιμίζω
κάθε φορά τ' αγρίεμα της πληγής μου
και τη μερώνω.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Παρ' το λοιπόν, τότε·
και τι άλλο ακόμα επιθυμάς να πάρης;
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Μην ξέχασα παραπεσμένο κάπου
κανέν' από τα βέλη αυτά και μείνη
να τό 'βρη άλλος κανείς.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Αυτά 'ναι αλήθεια
τα ξακουσμένα, που κρατάς, τα τόξα;
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Άλλα δεν έχω· αυτά 'ναι δω που βλέπεις.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Μπορώ κι από κοντά να τα κοιτάξω
και να τα πιάσω και να τ' ασπαστώ
σαν κόνισμα;
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Για σε κι αυτό, παιδί μου,
κι ό,τι άλλο έχω ― στη διάθεσή σου.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Βέβαια το λαχταρώ, μα μόνο αν είναι
πράμα που συχωριέται αυτό για μένα,
θα το 'θελα ειδεμή, παράτησέ το.
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Μ' ευλάβεια, τέκνο μου, μιλάς και σού ειναι
συχωρεμένο, εσένα, αυτό που θέλεις·
γιατ' εσύ μόνος μου 'δωσες να βλέπω
αυτό του ήλιου το φως, εσύ της Οίτης
να δω τη γη, εσύ το γέροντα μου
πατέρα και τους φίλους μου· κι ενώ ήμουν
κάτω από τους εχθρούς μου, εσύ απάνω
με σήκωσες· μην έχεις λοιπόν φόβο,
μπορεί όσο θες να τα κρατάς στα χέρια
και, σα μου τα γυρίσης, να καυχιέσαι
πως είσαι ο μόνος άνθρωπος στον κόσμο
που κρίθηκε άξιος, για την αρετή του,
να τα πάρη στο χέρι του· γιατί έτσι
κι εγώ, με το να κάμω το καλό
τα 'χω αποχτήση.
ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ
Χαίρω που σε βρήκα
και που σ' έκαμα φίλο μου· γιατί όποιος
ξέρει, τις καλωσύνες που λαβαίνει
με καλωσύνες να πλερώνη, αξίζει
πιότερο απ' όλα τ' αγαθά του κόσμου
να σού είναι φίλος. Τώρα νά 'μπης μέσα . . .
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Μα και σένα θα μπάσω· γιατ' η αρρώστεια
σε θέλει για να μου είσαι παραστάτης.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου