ΠΛ Πολιτ 271a–272b
Η ζωή των ανθρώπων κατά την εποχή της βασιλείας του Κρόνου
Στον διάλογο αυτόν διερευνάται η φύση του πολιτικού άνδρα. Στο πρώτο μέρος του διαλόγου, από όπου και το παρακάτω απόσπασμα, ο βασιλιάς–πολιτικός ορίζεται ως ποιμένας της ανθρώπινης αγέλης. Προκειμένου να διερευνηθεί και να αποσαφηνιστεί η φύση του πολιτικού, ο Ξένος εξετάζει τον Σωκράτη τον Νεώτερο και καταφεύγει στον μύθο για τις κοσμικές βασιλείες. Συγκεκριμένα, ανατρέχει στον ανθρώπινο βίο κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Κρόνου, οπότε το σύμπαν ακολουθούσε κατά την περιστροφή του διαφορετική φορά από τη φορά του κατά την τρέχουσα για τους δύο συνομιλητές βασιλεία, αυτήν του Δία.
ΞΕ. Δῆλον, ὦ Σώκρατες, ὅτι τὸ μὲν ἐξ ἀλλήλων οὐκ ἦν
ἐν τῇ τότε φύσει γεννώμενον, τὸ δὲ γηγενὲς εἶναί ποτε
γένος λεχθὲν τοῦτ’ ἦν τὸ κατ’ ἐκεῖνον τὸν χρόνον ἐκ γῆς
πάλιν ἀναστρεφόμενον, ἀπεμνημονεύετο δὲ ὑπὸ τῶν ἡμετέ-
ρων προγόνων τῶν πρώτων, οἳ τελευτώσῃ μὲν τῇ προτέρᾳ
[271b] περιφορᾷ τὸν ἑξῆς χρόνον ἐγειτόνουν, τῆσδε δὲ κατ’ ἀρχὰς
ἐφύοντο· τούτων γὰρ οὗτοι κήρυκες ἐγένονθ’ ἡμῖν τῶν λόγων,
οἳ νῦν ὑπὸ πολλῶν οὐκ ὀρθῶς ἀπιστοῦνται. τὸ γὰρ ἐντεῦθεν
οἶμαι χρὴ συννοεῖν. ἑπόμενον γάρ ἐστι τῷ τοὺς πρεσβύτας
ἐπὶ τὴν τοῦ παιδὸς ἰέναι φύσιν, ἐκ τῶν τετελευτηκότων
αὖ, κειμένων δὲ ἐν γῇ, πάλιν ἐκεῖ συνισταμένους καὶ ἀνα-
βιωσκομένους, ἕπεσθαι τῇ τροπῇ συνανακυκλουμένης εἰς
τἀναντία τῆς γενέσεως, καὶ γηγενεῖς δὴ κατὰ τοῦτον τὸν
[271c] λόγον ἐξ ἀνάγκης φυομένους, οὕτως ἔχειν τοὔνομα καὶ τὸν
λόγον, ὅσους μὴ θεὸς αὐτῶν εἰς ἄλλην μοῖραν ἐκόμισεν.
ΝΕ. ΣΩ. Κομιδῇ μὲν οὖν τοῦτό γε ἕπεται τοῖς ἔμ-
προσθεν. ἀλλὰ δὴ τὸν βίον ὃν ἐπὶ τῆς Κρόνου φῂς εἶναι
δυνάμεως, πότερον ἐν ἐκείναις ἦν ταῖς τροπαῖς ἢ ἐν ταῖσδε;
τὴν μὲν γὰρ τῶν ἄστρων τε καὶ ἡλίου μεταβολὴν δῆλον ὡς
ἐν ἑκατέραις συμπίπτει ταῖς τροπαῖς γίγνεσθαι.
ΞΕ. Καλῶς τῷ λόγῳ συμπαρηκολούθηκας. ὃ δ’ ἤρου
[271d] περὶ τοῦ πάντα αὐτόματα γίγνεσθαι τοῖς ἀνθρώποις, ἥκιστα
τῆς νῦν ἐστι καθεστηκυίας φορᾶς, ἀλλ’ ἦν καὶ τοῦτο τῆς
ἔμπροσθεν. τότε γὰρ αὐτῆς πρῶτον τῆς κυκλήσεως ἦρχεν
ἐπιμελούμενος ὅλης ὁ θεός, ὣς δ’ αὖ κατὰ τόπους ταὐτὸν τοῦτο,
ὑπὸ θεῶν ἀρχόντων πάντ’ ἦν τὰ τοῦ κόσμου μέρη διειλημ-
μένα· καὶ δὴ καὶ τὰ ζῷα κατὰ γένη καὶ ἀγέλας οἷον νομῆς θεῖοι
διειλήφεσαν δαίμονες, αὐτάρκης εἰς πάντα ἕκαστος ἑκάστοις
[271e] ὢν οἷς αὐτὸς ἔνεμεν, ὥστε οὔτ’ ἄγριον ἦν οὐδὲν οὔτε ἀλλή-
λων ἐδωδαί, πόλεμός τε οὐκ ἐνῆν οὐδὲ στάσις τὸ παράπαν·
ἄλλα θ’ ὅσα τῆς τοιαύτης ἐστὶ κατακοσμήσεως ἑπόμενα,
μυρία ἂν εἴη λέγειν. τὸ δ’ οὖν τῶν ἀνθρώπων λεχθὲν
αὐτομάτου πέρι βίου διὰ τὸ τοιόνδε εἴρηται. θεὸς ἔνεμεν
αὐτοὺς αὐτὸς ἐπιστατῶν, καθάπερ νῦν ἄνθρωποι, ζῷον ὂν
ἕτερον θειότερον, ἄλλα γένη φαυλότερα αὑτῶν νομεύουσι·
νέμοντος δὲ ἐκείνου πολιτεῖαί τε οὐκ ἦσαν οὐδὲ κτήσεις
[272a] γυναικῶν καὶ παίδων· ἐκ γῆς γὰρ ἀνεβιώσκοντο πάντες,
οὐδὲν μεμνημένοι τῶν πρόσθεν· ἀλλὰ τὰ μὲν τοιαῦτα ἀπῆν
πάντα, καρποὺς δὲ ἀφθόνους εἶχον ἀπό τε δένδρων καὶ
πολλῆς ὕλης ἄλλης, οὐχ ὑπὸ γεωργίας φυομένους, ἀλλ’
αὐτομάτης ἀναδιδούσης τῆς γῆς. γυμνοὶ δὲ καὶ ἄστρωτοι
θυραυλοῦντες τὰ πολλὰ ἐνέμοντο· τὸ γὰρ τῶν ὡρῶν αὐτοῖς
ἄλυπον ἐκέκρατο, μαλακὰς δὲ εὐνὰς εἶχον ἀναφυομένης ἐκ
[272b] γῆς πόας ἀφθόνου. τὸν δὴ βίον, ὦ Σώκρατες, ἀκούεις μὲν
τὸν τῶν ἐπὶ Κρόνου· τόνδε δ’ ὃν λόγος ἐπὶ Διὸς εἶναι, τὸν
νυνί, παρὼν αὐτὸς ᾔσθησαι· κρῖναι δ’ αὐτοῖν τὸν εὐδαιμον-
έστερον ἆρ’ ἂν δύναιό τε καὶ ἐθελήσειας;
ΝΕ. ΣΩ. Οὐδαμῶς.
***
ΞΕ. Είναι φανερό, Σωκράτη μου, ότι το να γεννηθούν το ένα από το άλλο δεν ήταν δυνατόν στην τότε φύση τους, αλλά αυτή η ιστορία που διηγούνται για μια γενεά πώς γεννήθηκε κάποτε από τη γη, αυτό συνέβηκε εκείνον τον καιρό, όταν οι άνθρωποι ξανάβγαιναν από τη γη, και η ανάμνησή του μεταδόθηκε από τους πρώτους προγόνους μας, που γειτόνευαν τον υπόλοιπο χρόνο με το τέλος αυτής της αρχαίας κυκλικής περιφοράς και γεννήθηκαν στην αρχή του τωρινού κύκλου. Αυτοί μας έγιναν κήρυκες αυτών των παραδόσεων, για τις οποίες σήμερα πολλοί άνθρωποι χωρίς λόγο αμφιβάλλουν. Γιατί αυτό, νομίζω, πρέπει να καταλάβουμε πέρα για πέρα. Ήταν επόμενο οι γέροντες να επανέρχωνται στην κατάσταση των παιδιών, οι πεθαμένοι πάλι και θαμμένοι στη γη επόμενο ήταν να ξανασχηματίζωνται εκεί και να ξανάρχωνται στη ζωή, παρασυρμένοι από την επαναστροφή, που τους έκανε να παλινδρομούν αντίθετα προς τη γέννηση, και επειδή γι' αυτόν το λόγο γεννιώνταν αναγκαστικά από τη γη, έτσι πήραν απ' εκεί το όνομά τους και την ιστορία τους εκείνοι απ' αυτούς που δεν τους μετέφερε κάποιος θεός σε άλλη μοίρα. ΝΕ. ΣΩ. Ασφαλώς αυτό ακολουθεί τα προηγούμενα. Αλλά το είδος της ζωής που λες πως ήταν την εποχή της βασιλείας του Κρόνου, σε ποιαν από τις δυο ήταν, στις τροπές της αρχαίας περιστροφής ή σ' αυτήν που ζούμε ; Γιατί η μεταβολή που γίνεται στην πορεία των άστρων και του ήλιου, είναι φανερό ότι συμβαίνει να γίνεται και στη μια και στην άλλη τροπή.
ΞΕ. Καλά παρακολούθησες το συλλογισμό. Αλλ' εκείνο, που ρώτησες ότι όλα γεννιώνται από μόνα τους για τη χρήση των ανθρώπων, δεν έχει καμιά σχέση με την τωρινή πορεία, αλλ' ανήκει και αυτό στον προηγούμενο κύκλο. Γιατί τότε πρώτα πρώτα αυτή την περιστροφή την κυβερνούσε και τη φρόντιζε όλη ο θεός, όπως πάλι κατά τόπους το ίδιο συνέβαινε, αφού όλα τα μέρη του κόσμου ήταν μοιρασμένα από τους θεούς τους επιφορτισμένους να τα κυβερνούν. Και μάλιστα και τα ζώα τα είχαν μοιραστή κατά γένη και αγέλες, σαν βοσκοί, θεία πνεύματα, από τα οποία καθένα, μη έχοντας ανάγκη του άλλου, μόνο προνοούσε για όλες τις ανάγκες τους, ώστε κανένα δεν ήταν άγριο ούτε αλληλοτρώγονταν, και δεν υπήρχε μεταξύ τους ούτε πόλεμος ούτε κανενός είδους φιλονικία· και άλλα ευεργετήματα, όσα είναι επακόλουθα αυτής της τακτοποιήσεως, θα μπορούσε κανείς να διηγηθή χιλιάδες. Εκείνο λοιπόν που ειπώθηκε, πως οι άνθρωποι, ζούσαν μόνοι τους χωρίς εξωτερική βοήθεια, ειπώθηκε για τον εξής λόγο. Ο ίδιος ο θεός τους εποίμαινε και ο ίδιος τους κυβερνούσε, καθώς ακριβώς τώρα οι άνθρωποι, που είναι ζώο πιο θεϊκό, κυβερνούν άλλα είδη ζώων κατώτερα απ' αυτούς. Όταν τους κυβερνούσε εκείνος, δεν υπήρχαν πολιτικά συστήματα ούτε καθένας είχε δικές του γυναίκες και παιδιά. Γιατί από τη γη ξαναγύριζαν στη ζωή όλοι, χωρίς να θυμούνται τίποτα από την προηγούμενη ύπαρξή τους· τέτοια δεν υπήρχαν, είχαν όμως άφθονους καρπούς από τα καρποφόρα δέντρα και από πολλή άλλη βλάστηση, που δεν φύτρωναν ύστερα από καλλιέργεια, αλλά η γη μόνη της τους πρόσφερε. Και γυμνοί και χωρίς κρεββάτια, ζώντας στο ύπαιθρο το περισσότερο, τα συγκόμιζαν, γιατί οι εποχές τους ήταν μέτριες, ώστε δεν υπόφεραν, και είχαν μαλακά κρεββάτια από χλόη που φύτρωνε από τη γη άφθονη. Άκουσες λοιπόν, Σωκράτη, τη ζωή που έκαναν οι άνθρωποι την εποχή της βασιλείας του Κρόνου. Αυτήν, που λένε πως είναι κατά την εποχή της βασιλείας του Δία, την τωρινή, ζώντας την ο ίδιος τη γνωρίζεις. Θα μπορούσες τώρα και θα 'θελες να κρίνης ποια απ' τις δυο είναι περισσότερο ευτυχισμένη;
ΝΕ. ΣΩ. Με κανένα τρόπο.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου