ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Περὶ τῶν πρὸς Ἀλέξανδρον συνθηκῶν (10-14)

[10] Ἐπ᾽ ἄλλο δὲ δίκαιον ἔρχομαι τῶν κατὰ τὰς συνθήκας. ἔστι γὰρ γεγραμμένον, ἐάν τινες τὰς πολιτείας τὰς παρ᾽ ἑκάστοις οὔσας, ὅτε τοὺς ὅρκους τοὺς περὶ τῆς εἰρήνης ὤμνυσαν, καταλύωσι, πολεμίους εἶναι πᾶσι τοῖς τῆς εἰρήνης μετέχουσιν. σκέψασθε δ᾽, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὅτι Ἀχαιοὶ μὲν οἱ ἐν Πελοποννήσῳ ἐδημοκρατοῦντο, τούτων δ᾽ ἐν Πελλήνῃ νῦν καταλέλυκε τὸν δῆμον ὁ Μακεδὼν ἐκβαλὼν τῶν πολιτῶν τοὺς πλείστους, τὰ δ᾽ ἐκείνων τοῖς οἰκέταις δέδωκε, Χαίρωνα δὲ τὸν παλαιστὴν τύραννον ἐγκατέστησεν.

[11] ἡμεῖς δὲ τῆς εἰρήνης μετέχομεν τῆς προσταττούσης πολεμίους ἡγεῖσθαι τοὺς ταῦτα πράττοντας. ἐκ δὴ τούτων πότερα πειθόμεθα τοῖς κοινοῖς προστάγμασι πολεμίοις αὐτοῖς χρώμενοι, ἢ βδελυρεύσεταί τις οὐ φάσκων, τούτων τῶν μισθοφορούντων παρὰ τοῦ Μακεδόνος, τῶν καθ᾽ ὑμῶν πεπλουτηκότων;

[12] οὐ γὰρ δὴ λέληθέ γ᾽ αὐτοὺς οὐδὲν τούτων· ἀλλ᾽ εἰς τοῦθ᾽ ὕβρεως ἥκουσιν ὥστε δορυφορούμενοι τοῖς τοῦ τυράννου στρατοπέδοις ἐν μὲν τοῖς παραβεβασμένοις ὅρκοις ἐμμένειν ὑμῖν διακελεύονται, ὡς καὶ τῆς ἐπιορκίας αὐτοκράτορος ὄντος ἐκείνου, τοὺς δ᾽ ἰδίους ὑμᾶς νόμους ἀναγκάζουσι λύειν, τοὺς μὲν κεκριμένους ἐν τοῖς δικαστηρίοις ἀφιέντες, ἕτερα δὲ παμπληθῆ τοιαῦτα βιαζόμενοι παρανομεῖν.

[13] εἰκότως· τοῖς γὰρ πεπρακόσιν ἑαυτοὺς εἰς τἀναντία τοῖς τῇ πατρίδι συμφέρουσιν οὐκ ἔνι μέλειν νόμων οὐδ᾽ ὅρκων· τοῖς δ᾽ ὀνόμασι μόνον αὐτῶν ἀποχρώμενοι παρακρούονται τοὺς παρέργως ἐνταυθὶ ἀλλ᾽ οὐκ ἐξεταστικῶς ἐκκλησιάζοντας, καὶ νομίζοντας τὴν παραυτίχ᾽ ἡσυχίαν οὐκ ἔσεσθαί ποτ᾽ αἰτίαν ταραχῆς ἀτόπου [μεγάλης].

[14] κελεύω δ᾽ ἔγωγε, καθάπερ ἐν ἀρχῇ προεῖπον, πείθεσθαι τούτοις τοῖς φάσκουσι δεῖν ἐν ταῖς κοιναῖς ὁμολογίαις ἐμμένειν, εἰ μὴ ἐκεῖνο νομίζουσιν, ὅταν μὲν λέγωσιν ὡς ἐμμενετέον τοῖς ὅρκοις, οὐ λέγειν αὐτοὺς τὸ μηδὲν ἀδικεῖσθαι, οὐδένα δ᾽ οἴονται αἰσθήσεσθαι, τυραννίδων ἀντὶ δημοκρατιῶν καθισταμένων καὶ τῶν πολιτειῶν καταλυομένων.

***
[10] Έρχομαι τώρα σε ένα άλλο δίκαιο που ισχύει με βάση τις συνθήκες. Η διατύπωση έχει ως εξής: «αν κάποιοι από τους συμβαλλομένους επιχειρήσουν να καταλύσουν τα πολιτεύματα που υπάρχουν σε καθεμιά πόλη στο διάστημα που έδωσαν όρκους ότι θα τηρήσουν την ειρήνη, να αντιμετωπίζονται ως εχθροί από όλους όσοι έχουν πάρει μέρος στην ειρήνη». Σκεφθείτε όμως, Αθηναίοι, ότι οι Αχαιοί στην Πελοπόννησο είχαν δημοκρατικές κυβερνήσεις· μιαν όμως από αυτές τις δημοκρατίες, της Πελλήνης, την έχει καταλύσει ο Μακεδόνας βασιλιάς, εξόρισε τους περισσότερους πολίτες, μοίρασε τα υπάρχοντά τους στους δούλους τους και εγκατέστησε τύραννο τον Χαίρωνα τον παλαιστή.

[11] Εμείς όμως έχουμε συνυπογράψει συμφωνία ειρήνης που ορίζει να θεωρούμε εχθρούς όσους ενεργούν έτσι. Με βάση αυτά λοιπόν θα συμμορφωθούμε προς τις κοινές εντολές και θα τους θεωρήσουμε εχθρούς ή μήπως κάποιο από τα μίσθαρνα όργανα του Μακεδόνα βασιλιά, που έχουν πλουτίσει σε βάρος σας, θα φερθεί με τρόπο βδελυρό και θα πει όχι;

[12] Γιατί προφανώς δεν τους έχει ξεφύγει τίποτε από αυτά· αντίθετα, έχουν φτάσει σε τέτοιο βαθμό αλαζονείας, ώστε, έχοντας σωματοφύλακες τους στρατιώτες του τυράννου, σας πιέζουν συνεχώς να μένετε πιστοί στους όρκους που έχουν παραβιαστεί από τον τύραννο, σαν να ήταν εκείνος απόλυτος άρχοντας και στην επιορκία· σας αναγκάζουν ακόμη να ακυρώνετε τους νόμους της πόλης σας, από τη μια αθωώνοντας ανθρώπους καταδικασμένους από τα δικαστήριά σας, από την άλλη πιέζοντάς σας να κάνετε πάρα πολλές άλλες τέτοιες παρανομίες.

[13] Φυσικό είναι· γιατί, άνθρωποι που έχουν ξεπουληθεί για να εξυπηρετήσουν συμφέροντα αντίθετα προς αυτά της πατρίδας τους, δεν μπορεί να νοιάζονται για τους νόμους ούτε για τους όρκους· επωφελούμενοι απλώς από το όνομά τους, εξαπατούν όσους συγκεντρώνονται εδώ τυχαία και όχι για να εξετάσουν την κατάσταση, καθώς και όσους πιστεύουν ότι η σημερινή ηρεμία δεν θα γίνει κάποτε αιτία να ξεσπάσει αλλόκοτη αναταραχή.

[14] Εγώ βέβαια, όπως ακριβώς είπα και στην αρχή, σας συνιστώ να ακούτε αυτούς που λένε ότι πρέπει να μένουμε πιστοί στις κοινές συνθήκες, εκτός και αν, όταν λένε ότι πρέπει να τηρούμε τους όρκους, εννοούν ότι αυτοί επιτρέπουν τις αδικίες, και φαντάζονται ότι δε θα το αντιληφθεί κανένας, όταν επιβάλλονται τυραννίδες εκεί που υπήρχαν δημοκρατίες και όταν καταλύονται ελεύθερα καθεστώτα.