Αναζητώντας την θεωρία των πάντων

Το άγιο δισκοπότηρο “Αναζητώντας την θεωρία των πάντων”

Ο Μπορ και ο Αϊνστάϊν συγκλόνισαν τις απαρχές του 20ού αιώνα με τις θεωρίες τους για τον μακρόκοσμο και τον μικρόκοσμο. Η Γενική Θεωρία της Σχετικότητας και η Κβαντομηχανική έδωσαν, επιτέλους, εξηγήσεις για τους νόμους που διαφεντεύουν τις σχέσεις των ουρανίων σωμάτων και των σχεδόν νοητών δομικών μικροστοιχείων της ύλης.

Ο μέγας Τέσλα όμως – ο εφευρέτης του εναλλασσόμενου ρεύματος και της ραδιοεπικοινωνίας – έδειξε γρήγορα το πρόβλημα ενοποίησης των θεωριών, όταν προσπάθησε ο ίδιος να ενοποιήσει τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας με τον Ηλεκτρομαγνητισμό σε μια ενιαία θεωρία πεδίου.
Από τότε η αναζήτηση μιας «Θεωρίας των Πάντων», που θα δίνει απαντήσεις για κάθε κλίμακα και πτυχή του Σύμπαντος, έγινε ο διηνεκής καημός και πόθος των φυσικών. Ο ίδιος ο Αϊνστάιν ξόδεψε την τελευταία δεκαετία της ζωής του αναζητώντας την και έφυγε λέγοντας ότι «τον έφαγε».
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες μια νέα γενιά φυσικών εμφάνισε την πιθανή λύση στο πρόβλημα της ενοποίησης της Σχετικότητας με την Κβαντομηχανική: Τη Θεωρία των Χορδών. Σύμφωνα με αυτήν, τα στοιχειώδη σωματίδια της ύλης είναι χορδές που πάλλονται, κινούμενες σε 11 ως … 26 διαστάσεις. Αλλά προτού ακόμη χωνέψουμε τα ρηξικέλευθα αυτής της θεωρίας μία άλλη εμφανίστηκε – που την αμφισβητεί ευθέως – λέγοντας ότι τα στοιχειώδη σωματίδια έχουν μορφή βαρυτικών κβαντικών βοστρύχων, που αποκτούν αρνητικό ή θετικό φορτίο ανάλογα με το πού γέρνει η μπούκλα τους!

Το πρόβλημα και των δύο θεωριών δεν είναι μόνο ότι στηρίζονται σε πολύ προηγμένα μαθηματικά – και είναι δυσνόητες από την πλειονότητα των φυσικών – αλλά και το ότι παραμένουν αναπόδεικτες. Η μεν Θεωρία των Χορδών περιμένει να βρει αποδείξεις στα πειράματα του νέου επιταχυντή στοιχειωδών σωματιδίων του Cern, η δε των Κβαντικών Βοστρύχων Βαρύτητας (QLG) ελπίζει στις μετρήσεις των διαστημικών φασματογράφων που πασχίζουν να εξιχνιάσουν τη σκοτεινή ύλη του Σύμπαντος.

Πώς μπορεί να βρει κανείς άκρη σε όλα αυτά; Οπωσδήποτε όχι διαβάζοντας λαϊκά αναγνώσματα, αλλά και χωρίς απαραίτητα να… πάρει διδακτορικό στη φυσική και στα μαθηματικά. Ενας ενδεδειγμένος δρόμος είναι να διαβάσει τα σωστά βιβλία. Εμείς απανθίσαμε κάποια, που μας οδηγούν βήμα βήμα στην κατανόηση. Ας δούμε ποια είναι αυτά.

* Για αρχή θα προτείναμε «Το Σύμπαν σε ένα καρυδότσουφλο». Είναι το πιο πρόσφατο βιβλίο του γνωστού θεωρητικού φυσικού και διανοητή Stephen Hawking. Ο συγγραφέας μας ταξιδεύει από την Κβαντική Μηχανική ως τη Θεωρία-Μ των Χορδών, από την ολογραφία ως τον δυϊσμό. Μας εξηγεί τις υπερχορδές και τις p-βράνες και μας διηγείται το σισύφειο έργο «να συνδυαστεί η γενική σχετικότητα του Αϊνστάιν με την άθροιση ιστοριών του Feynman σε μια πλήρη, ενοποιημένη θεωρία, η οποία θα περιγράφει καθετί που υπάρχει στο Σύμπαν».

* Μια πιο φιλοσοφική θεώρηση για το όλο ζήτημα μας δίνει το βιβλίο «Από τη Φυσική στη Μεταφυσική». Αποτελεί μετεπεξεργασία των Διαλέξεων Tarner που παρέδωσε ο Michael Redhead στο Κέιμπριτζ, το 1993. Ασχολείται με την έσχατη φύση της πραγματικότητας, καθώς και με τον τρόπο με τον οποίο αυτή αποκαλύπτεται μέσα από τις σύγχρονες θεωρίες της Φυσικής, όπως η Θεωρία της Σχετικότητας και η Κβαντική Μηχανική. Ο συγγραφέας υπερασπίζεται την αντικειμενικότητα και την ορθολογικότητα της επιστήμης ενάντια στις απόψεις των σχετικιστών και των οπαδών του κοινωνικού κονστρουκτιβισμού.

Εξετάζει τον ρόλο της υποκειμενικότητας στην επιστήμη, στρεφόμενος στα πεδία της Θεωρίας της Σχετικότητας, της Στατιστικής Μηχανικής και της Κβαντικής Θεωρίας, ενώ συγχρόνως απορρίπτει τις πρόσφατες θεωρίες που αξιώνουν έναν ουσιώδη ρόλο για την ανθρώπινη συνείδηση στη φυσική επιστήμη. Ο Redhead αναπτύσσει τις απόψεις του για τις προοπτικές μιας Θεωρίας των Πάντων και εξετάζει με προσοχή το σχετικό ερώτημα αναφορικά με το πώς πρέπει να αποτιμήσουμε την επιστημονική πρόοδο.

* Για να μπούμε «στα βαθιά», ενδείκνυται να διαβάσουμε το ευαγγέλιο των χορδών και των υπερχορδών, το «Υπερχορδές – Η Θεωρία των Πάντων;». Εδώ, οι Ρ. Davies και J. Brown κάνουν εκτενή εισαγωγή με τα βασικότερα σημεία της Θεωρίας Χορδών και παρουσιάζουν όσες ιδέες είναι απαραίτητες για τη βαθύτερη κατανόησή της. Στη συνέχεια παραθέτουν δέκα συνεντεύξεις κορυφαίων φυσικών, όπου προβάλλονται οι προβληματισμοί, οι διαφωνίες, οι αδυναμίες και οι ελπίδες για μια ενιαία Θεωρία των Πάντων.

* Ο αντίλογος της βοστρυχωτής κβαντικής βαρύτητας παρατίθεται στο ιδιαίτερα καλογραμμένο βιβλίο του Lee Smolin «Τρεις δρόμοι προς την κβαντική βαρύτητα». Ο συγγραφέας του – και ηγέτης του «κινήματος με τις μπούκλες» – κατορθώνει να μας δείξει χωρίς στείρα αντιπαράθεση και στρυφνά μαθηματικά το τι ακριβώς πρεσβεύουν οι των χορδών, ποια τα επιτεύγματα και οι ανεπάρκειές τους και τι το διαφορετικό λένε οι στοιχειώδεις βόστρυχοι.

* Τέλος, αν δεν μπορούμε να περιμένουμε την πειραματική απόδειξη της όποιας νέας θεωρίας και αγωνιούμε για μια εξήγηση εδώ και τώρα, το βιβλίο «Science and the Akashic Field» – στα αγγλικά – του φιλοσόφου Ervin Laszlo … μας ρίχνει από τα κεραμίδια: Διατείνεται πως όλες οι πρόσφατες προσεγγίσεις μια Θεωρίας των Πάντων συνηγορούν στο ότι υπάρχει ένα ενεργειακό πεδίο που γεννά τα σώματα του Σύμπαντος και ταυτόχρονα καταγράφει τα πάντα, ως μνήμη των όλων.
Θεωρεί ότι αυτό το ενεργειακό πεδίο είναι εκείνο με το οποίο επικοινωνούν οι σαμάνοι και οι τηλεπαθητικοί από την αρχή των ανθρώπων και ότι όλοι μας «είμαστε νησιά στην ίδια θάλασσα, που χωρίζουμε στην επιφάνεια αλλά συνδεόμαστε στα βάθη».

Ακόμη και αν οι προαναφερθέντες μας έλεγαν ότι τα δικά τους δεδομένα δεν συμφωνούν με εκείνα του έσχατου, κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί την παρηγορία ενός «happy end» στα δικά τους αδιέξοδα.