ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Ἆ μὴ μέγα, ὦ Ἱππία, λέγε. ὁρᾷς ὅσα πράγματα ἡμῖν ἤδη παρέσχηκε· μὴ καὶ ὀργισθὲν ἡμῖν ἔτι μᾶλλον [295b] ἀποδρᾷ. καίτοι οὐδὲν λέγω· σὺ μὲν γὰρ οἶμαι ῥᾳδίως αὐτὸ εὑρήσεις, ἐπειδὰν μόνος γένῃ. ἀλλὰ πρὸς θεῶν ἐμοῦ ἐναντίον αὐτὸ ἔξευρε, εἰ δὲ βούλει, ὥσπερ νῦν ἐμοὶ συζήτει· καὶ ἐὰν μὲν εὕρωμεν, κάλλιστα ἕξει, εἰ δὲ μή, στέρξω οἶμαι ἐγὼ τῇ ἐμῇ τύχῃ, σὺ δ᾽ ἀπελθὼν ῥᾳδίως εὑρήσεις· καὶ ἐὰν μὲν νῦν εὕρωμεν, ἀμέλει οὐκ ὀχληρὸς ἔσομαί σοι πυνθανόμενος ὅτι ἦν ἐκεῖνο ὃ κατὰ σαυτὸν ἐξηῦρες· νῦν δὲ θέασαι αὐτὸ ὅ σοι [295c] δοκεῖ εἶναι τὸ καλόν. λέγω δὴ αὐτὸ εἶναι —ἀλλὰ γὰρ ἐπισκόπει μοι πάνυ προσέχων τὸν νοῦν μὴ παραληρήσω— τοῦτο γὰρ δὴ ἔστω ἡμῖν καλόν, ὃ ἂν χρήσιμον ᾖ. εἶπον δὲ ἐκ τῶνδε ἐννοούμενος· καλοί, φαμέν, οἱ ὀφθαλμοί εἰσιν, οὐχ οἳ ἂν δοκῶσι τοιοῦτοι εἶναι οἷοι μὴ δυνατοὶ ὁρᾶν, ἀλλ᾽ οἳ ἂν δυνατοί τε καὶ χρήσιμοι πρὸς τὸ ἰδεῖν. ἦ γάρ;ΙΠΠΙΑΣ. Ναί.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Οὐκοῦν καὶ τὸ ὅλον σῶμα οὕτω λέγομεν καλὸν εἶναι, τὸ μὲν πρὸς δρόμον, τὸ δὲ πρὸς πάλην, καὶ αὖ τὰ [295d] ζῷα πάντα, ἵππον καλὸν καὶ ἀλεκτρυόνα καὶ ὄρτυγα, καὶ τὰ σκεύη πάντα καὶ τὰ ὀχήματα τά τε πεζὰ καὶ τὰ ἐν τῇ θαλάττῃ πλοῖά τε καὶ τριήρεις, καὶ τά γε ὄργανα πάντα τά τε ὑπὸ τῇ μουσικῇ καὶ τὰ ὑπὸ ταῖς ἄλλαις τέχναις, εἰ δὲ βούλει, τὰ ἐπιτηδεύματα καὶ τοὺς νόμους, σχεδόν τι πάντα ταῦτα καλὰ προσαγορεύομεν τῷ αὐτῷ τρόπῳ· ἀποβλέποντες πρὸς ἕκαστον αὐτῶν ᾗ πέφυκεν, ᾗ εἴργασται, ᾗ κεῖται, τὸ μὲν χρήσιμον καὶ ᾗ χρήσιμον καὶ πρὸς ὃ [295e] χρήσιμον καὶ ὁπότε χρήσιμον καλόν φαμεν εἶναι, τὸ δὲ ταύτῃ πάντῃ ἄχρηστον αἰσχρόν· ἆρ᾽ οὐ καὶ σοὶ δοκεῖ οὕτως, ὦ Ἱππία;
ΙΠΠΙΑΣ. Ἔμοιγε.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Ὀρθῶς ἄρα νῦν λέγομεν ὅτι τυγχάνει παντὸς ὂν μᾶλλον καλὸν τὸ χρήσιμον;
ΙΠΠΙΑΣ. Ὀρθῶς μέντοι, ὦ Σώκρατες.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Οὐκοῦν τὸ δυνατὸν ἕκαστον ἀπεργάζεσθαι, εἰς ὅπερ δυνατόν, εἰς τοῦτο καὶ χρήσιμον, τὸ δὲ ἀδύνατον ἄχρηστον;
ΙΠΠΙΑΣ. Πάνυ γε.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Δύναμις μὲν ἄρα καλόν, ἀδυναμία δὲ αἰσχρόν;
ΙΠΠΙΑΣ. Σφόδρα γε. τά τε γοῦν ἄλλα, [296a] ὦ Σώκρατες, μαρτυρεῖ ἡμῖν ὅτι τοῦτο οὕτως ἔχει, ἀτὰρ οὖν καὶ τὰ πολιτικά· ἐν γὰρ τοῖς πολιτικοῖς τε καὶ τῇ ἑαυτοῦ πόλει τὸ μὲν δυνατὸν εἶναι πάντων κάλλιστον, τὸ δὲ ἀδύνατον πάντων αἴσχιστον.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Εὖ λέγεις. ἆρ᾽ οὖν πρὸς θεῶν, Ἱππία, διὰ ταῦτα καὶ ἡ σοφία πάντων κάλλιστον, ἡ δὲ ἀμαθία πάντων αἴσχιστον;
ΙΠΠΙΑΣ. Ἀλλὰ τί οἴει, ὦ Σώκρατες;
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Ἔχε δὴ ἠρέμα, ὦ φίλε ἑταῖρε· ὡς φοβοῦμαι τί ποτ᾽ αὖ λέγομεν.
[296b] ΙΠΠΙΑΣ. Τί δ᾽ αὖ φοβῇ, ὦ Σώκρατες, ἐπεὶ νῦν γέ σοι ὁ λόγος παγκάλως προβέβηκε;
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Βουλοίμην ἄν, ἀλλά μοι τόδε συνεπίσκεψαι· ἆρ᾽ ἄν τίς τι ποιήσειεν ὃ μήτ᾽ ἐπίσταιτο μήτε τὸ παράπαν δύναιτο;
ΙΠΠΙΑΣ. Οὐδαμῶς· πῶς γὰρ ἂν ὅ γε μὴ δύναιτο;
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Οἱ οὖν ἐξαμαρτάνοντες καὶ κακὰ ἐργαζόμενοί τε καὶ ποιοῦντες ἄκοντες, ἄλλο τι οὗτοι, εἰ μὴ ἐδύναντο ταῦτα ποιεῖν, οὐκ ἄν ποτε ἐποίουν;
ΙΠΠΙΑΣ. Δῆλον δή.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Ἀλλὰ μέντοι δυνάμει [296c] γε δύνανται οἱ δυνάμενοι· οὐ γάρ που ἀδυναμίᾳ γε.
ΙΠΠΙΑΣ. Οὐ δῆτα.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Δύνανται δέ γε πάντες ποιεῖν οἱ ποιοῦντες ἃ ποιοῦσιν;
ΙΠΠΙΑΣ. Ναί.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Κακὰ δέ γε πολὺ πλείω ποιοῦσιν ἢ ἀγαθὰ πάντες ἄνθρωποι, ἀρξάμενοι ἐκ παίδων, καὶ ἐξαμαρτάνουσιν ἄκοντες.
ΙΠΠΙΑΣ. Ἔστι ταῦτα.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Τί οὖν; ταύτην τὴν δύναμιν καὶ ταῦτα τὰ χρήσιμα, ἃ ἂν ᾖ ἐπὶ τὸ κακόν τι ἐργάζεσθαι χρήσιμα, ἆρα φήσομεν ταῦτα εἶναι [296d] καλά, ἢ πολλοῦ δεῖ;
ΙΠΠΙΑΣ. Πολλοῦ, ἔμοιγε δοκεῖ, ὦ Σώκρατες.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Οὐκ ἄρα, ὦ Ἱππία, τὸ δυνατόν τε καὶ τὸ χρήσιμον ἡμῖν, ὡς ἔοικεν, ἐστὶ τὸ καλόν.
ΙΠΠΙΑΣ. Ἐάν γε, ὦ Σώκρατες, ἀγαθὰ δύνηται καὶ ἐπὶ τοιαῦτα χρήσιμον ᾖ.
***
Πέμπτος ορισμός
ΣΩ. Όχι, μη λες μεγάλο λόγο, Ιππία! Δεν βλέπεις σε τί δυσκολίες μάς έχεις κιόλας μπλέξει; Φοβάμαι μήπως θυμώσει μαζί μας και [295b] μας φύγει ακόμα πιο μακριά. Δεν ξέρω όμως τί λέω! γιατί εσύ βέβαια, φαντάζομαι, θα το βρεις εύκολα, μόλις ξεμοναχιαστείς. Όμως σε εξορκίζω στους θεούς, ψάξε να το βρεις όσο είμαι και εγώ μπροστά· αν μάλιστα θέλεις, γύρευέ το μαζί μου όπως τώρα. Αν το βρούμε, δεν θέλουμε τίποτε καλύτερο· αν όχι, θα κάνω υπομονή, φαντάζομαι, με την τύχη μου. Συ πάλι, όταν φύγεις, θα το βρεις εύκολα. Και αν το βρούμε τώρα, το δίχως άλλο δεν θα σου φορτωθώ ύστερα, για να μάθω τί ήταν εκείνο που βρήκες μοναχός σου. Κοίταξε όμως τώρα τούτο, αν σου [295c] φαίνεται πως είναι το όμορφο. Λέω δηλαδή πως αυτό είναι — όμως βάλε όλο σου το μυαλό και πρόσεχέ με μήπως πω κουταμάρες! Ας δεχτούμε λοιπόν πως όμορφο είναι ό,τι είναι χρήσιμο. Αυτό το λέω έχοντας αυτά στο νου μου: για τα μάτια λέμε πως είναι όμορφα όχι όσα φαίνονται πως έχουν την ιδιότητα να μην μπορούν να βλέπουν, αλλά όσα μπορούν να βλέπουν και μας είναι χρήσιμα για να βλέπουμε. Έτσι δεν είναι;
ΙΠ. Ναι.
ΣΩ. Έτσι και για ολόκληρο το σώμα λέμε πως είναι όμορφο, το ένα για το τρέξιμο, το άλλο για το πάλεμα, το ίδιο και [295d] για όλα τα ζώα, ένα άλογο, έναν πετεινό, ένα ορτύκι, και για τα εργαλεία όλα και τα μέσα της συγκοινωνίας, τόσο της στεριάς όσο και της θάλασσας, καράβια φορτηγά και καράβια πολεμικά, και για τα σύνεργα όλα όσα υπηρετούν τη μουσική είτε τις άλλες τέχνες και, αν το θέλεις, για τις απασχολήσεις και τους νόμους — όλα λίγο πολύ δεν τα ονομάζουμε με τον ίδιο τρόπο όμορφα; Κοιτάζουμε για το καθένα ποιά είναι η φύση του, πώς είναι φτιαγμένο, σε ποιά κατάσταση βρίσκεται, και εκείνο που είναι χρήσιμο, με όποιον τρόπο χρήσιμο και για όποιον σκοπό [295e] χρήσιμο και όποτε χρήσιμο, λέμε πως είναι όμορφο. Εκείνο όμως που είναι από κάθε άποψη άχρηστο το λέμε άσκημο. Μήπως έχεις και συ την ίδια γνώμη, Ιππία;
ΙΠ. Βέβαια.
ΣΩ. Έχουμε λοιπόν δίκιο που λέμε τώρα ότι το χρήσιμο τυχαίνει να είναι όμορφο περισσότερο από κάθε άλλο;
ΙΠ. Πολύ σωστά, Σωκράτη.
ΣΩ. Τώρα, ό,τι μπορεί να φτιάνει τούτο ή εκείνο το πράγμα είναι και χρήσιμο σ᾽ αυτό ακριβώς που μπορεί να φτιάνει· αντίθετα, σε ό,τι δεν μπορεί είναι άχρηστο. Έτσι δεν είναι;
ΙΠ. Και βέβαια.
ΣΩ. Η δύναμη λοιπόν είναι όμορφο πράγμα και η αδυναμία άσκημο — ή όχι;
ΙΠ. Πάρα πολύ· ότι έτσι έχουν τα πράγματα, [296a] Σωκράτη, το μαρτυρούν και τα άλλα, περισσότερο όμως από όλα η πολιτική· γιατί στην πολιτική και στην πόλη του το να έχει κανείς δύναμη είναι το πιο όμορφο από όλα, το να μην έχει όμως δύναμη είναι το πιο άσκημο από όλα.
ΣΩ. Σωστά μιλείς. Μήπως λοιπόν, για το όνομα των θεών, Ιππία, γι᾽ αυτούς τους λόγους είναι και η σοφία το πιο όμορφο πράγμα, ενώ η αμάθεια το πιο άσκημο;
ΙΠ. Αμέ τί θαρρείς, Σωκράτη;
ΣΩ. Μην παίρνεις φωτιά, καλέ μου φίλε! Γιατί εμένα με κρατεί κάποιος φόβος, τί τάχα είναι αυτό πάλι που λέμε.
[296b] ΙΠ. Γιατί σε κρατεί πάλι φόβος, Σωκράτη; Τούτη τη φορά τουλάχιστο οι συλλογισμοί σου προχώρησαν πάρα πολύ όμορφα.
ΣΩ. Πολύ θα το ήθελα! Συλλογίσου όμως μαζί μου: Θα μπορούσε κανείς να κάνει κάτι που ούτε το ξέρει ούτε καθόλου το μπορεί;
ΙΠ. Εξάπαντος όχι. Και πώς θα το έκανε, αφού δεν το μπορεί;
ΣΩ. Όσοι λοιπόν αστοχούν και ό,τι κάνουν και πιάνουν στα χέρια τους το κάνουν με κακό τρόπο, χωρίς να το θέλουν, αυτοί δεν θα το έκαναν ποτέ, αν δεν μπορούσαν να το κάνουν — ή όχι;
ΙΠ. Το δίχως άλλο.
ΣΩ. Ωστόσο, όσοι το μπορούν, [296c] το μπορούν γιατί το μπορούν, όχι γιατί δεν το μπορούν.
ΙΠ. Όχι βέβαια.
ΣΩ. Όλοι όμως όσοι κάνουν κάτι, αυτό που κάνουν μπορούν και το κάνουν.
ΙΠ. Ναι.
ΣΩ. Ωστόσο όλοι οι άνθρωποι, από παιδιά ακόμα, κάνουν πολύ περισσότερα κακά παρά καλά και αστοχούν, χωρίς να το θέλουν.
ΙΠ. Έτσι είναι.
ΣΩ. Τότε όμως; Αυτή τη δύναμη και αυτά τα χρήσιμα, όσα θα ήταν χρήσιμα για να κάνουν κάτι κακό, τάχα θα τα πούμε πως είναι [296d] όμορφα; ή θα πούμε γι᾽ αυτά πως κάθε άλλο παρά όμορφα είναι;
ΙΠ. Κάθε άλλο παρά όμορφα· αυτό πιστεύω εγώ τουλάχιστο, Σωκράτη.
ΣΩ. Ώστε η δύναμη και το χρήσιμο, όπως φαίνεται, δεν μπορεί, Ιππία, να είναι για μας το όμορφο.
ΙΠ. Αν μπορεί, Σωκράτη, να κάνει καλά πράγματα και είναι σ᾽ αυτά χρήσιμο.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου