Κυριακή 21 Ιουλίου 2024

Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΣΟΦΟΚΛΗΣ, ΑΝΤΙΓΟΝΗ

ΣΟΦ Αντ 162–331

Πρώτο επεισόδιο: Οι προγραμματικές δηλώσεις του Κρέοντα – Ο φύλακας αναγγέλλει την ταφή του Πολυνείκη

Μετά τον Πρόλογο , όπου η Αντιγόνη ανακοίνωσε στην Ισμήνη την πρόθεσή της να παραβεί την απαγόρευση του Κρέοντα και να θάψει τον Πολυνείκη, οι γέροντες που αποτελούν τον χορό εξέφρασαν (στην Πάροδο ) τη χαρά τους για τη σωτηρία της πόλης. Το λυρικό μέλος διέκοψε ο Κορυφαίος αναγγέλλοντας την άφιξη του Κρέοντα και εκφράζοντας την απορία του για τις προθέσεις του βασιλιά.


ΚΡ. Ἄνδρες, τὰ μὲν δὴ πόλεος ἀσφαλῶς θεοὶ
πολλῷ σάλῳ σείσαντες ὤρθωσαν πάλιν·
ὑμᾶς δ’ ἐγὼ πομποῖσιν ἐκ πάντων δίχα
(165) ἔστειλ’ ἱκέσθαι, τοῦτο μὲν τὰ Λαΐου
σέβοντας εἰδὼς εὖ θρόνων ἀεὶ κράτη,
τοῦτ’ αὖθις, ἡνίκ’ Οἰδίπους ὤρθου πόλιν,
κἀπεὶ διώλετ’, ἀμφὶ τοὺς κείνων ἔτι
παῖδας μένοντας ἐμπέδοις φρονήμασιν.
(170) Ὅτ’ οὖν ἐκεῖνοι πρὸς διπλῆς μοίρας μίαν
καθ’ ἡμέραν ὤλοντο παίσαντές τε καὶ
πληγέντες αὐτόχειρι σὺν μιάσματι,
ἐγὼ κράτη δὴ πάντα καὶ θρόνους ἔχω
γένους κατ’ ἀγχιστεῖα τῶν ὀλωλότων.
(175) Ἀμήχανον δὲ παντὸς ἀνδρὸς ἐκμαθεῖν
ψυχήν τε καὶ φρόνημα καὶ γνώμην, πρὶν ἂν
ἀρχαῖς τε καὶ νόμοισιν ἐντριβὴς φανῇ.
Ἐμοὶ γὰρ ὅστις πᾶσαν εὐθύνων πόλιν
μὴ τῶν ἀρίστων ἅπτεται βουλευμάτων,
(180) ἀλλ’ ἐκ φόβου του γλῶσσαν ἐγκλῄσας ἔχει,
κάκιστος εἶναι νῦν τε καὶ πάλαι δοκεῖ·
καὶ μείζον’ ὅστις ἀντὶ τῆς αὑτοῦ πάτρας
φίλον νομίζει, τοῦτον οὐδαμοῦ λέγω.
Ἐγὼ γάρ, ἴστω Ζεὺς ὁ πάνθ’ ὁρῶν ἀεί,
(185) οὔτ’ ἂν σιωπήσαιμι τὴν ἄτην ὁρῶν
στείχουσαν ἀστοῖς ἀντὶ τῆς σωτηρίας,
οὔτ’ ἂν φίλον ποτ’ ἄνδρα δυσμενῆ χθονὸς
θείμην ἐμαυτῷ, τοῦτο γιγνώσκων ὅτι
ἥδ’ ἐστὶν ἡ σῴζουσα καὶ ταύτης ἔπι
(190) πλέοντες ὀρθῆς τοὺς φίλους ποιούμεθα.
τοιοῖσδ’ ἐγὼ νόμοισι τήνδ’ αὔξω πόλιν.
Καὶ νῦν ἀδελφὰ τῶνδε κηρύξας ἔχω
ἀστοῖσι παίδων τῶν ἀπ’ Οἰδίπου πέρι·
Ἐτεοκλέα μέν, ὃς πόλεως ὑπερμαχῶν
(195) ὄλωλε τῆσδε, πάντ’ ἀριστεύσας δορί,
τάφῳ τε κρύψαι καὶ τὰ πάντ’ ἀφαγνίσαι
ἃ τοῖς ἀρίστοις ἔρχεται κάτω νεκροῖς·
τὸν δ’ αὖ ξύναιμον τοῦδε, Πολυνείκην λέγω,
ὃς γῆν πατρῴαν καὶ θεοὺς τοὺς ἐγγενεῖς
(200) φυγὰς κατελθὼν ἠθέλησε μὲν πυρὶ
πρῆσαι κατάκρας, ἠθέλησε δ’ αἵματος
κοινοῦ πάσασθαι, τοὺς δὲ δουλώσας ἄγειν,
τοῦτον πόλει τῇδ’ ἐκκεκήρυκται τάφῳ
μήτε κτερίζειν μήτε κωκῦσαί τινα,
(205) ἐᾶν δ’ ἄθαπτον καὶ πρὸς οἰωνῶν δέμας
καὶ πρὸς κυνῶν ἐδεστὸν αἰκισθέν τ’ ἰδεῖν.
Τοιόνδ’ ἐμὸν φρόνημα, κοὔποτ’ ἔκ γ’ ἐμοῦ
τιμὴν προέξουσ’ οἱ κακοὶ τῶν ἐνδίκων.
Ἀλλ’ ὅστις εὔνους τῇδε τῇ πόλει, θανὼν
(210) καὶ ζῶν ὁμοίως ἐξ ἐμοῦ τιμήσεται.
ΧΟ. Σοὶ ταῦτ’ ἀρέσκει, παῖ Μενοικέως, ποιεῖν,
τὸν τῇδε δύσνουν καὶ τὸν εὐμενῆ πόλει·
νόμῳ δὲ χρῆσθαι παντί, πού γ’ ἔνεστί σοι
καὶ τῶν θανόντων χὠπόσοι ζῶμεν πέρι.
(215) ΚΡ. Ὡς ἂν σκοποὶ νῦν ἦτε τῶν εἰρημένων
ΧΟ. Νεωτέρῳ τῳ τοῦτο βαστάζειν πρόθες.
ΚΡ. Ἀλλ’ εἴσ’ ἑτοῖμοι τοῦ νεκροῦ γ’ ἐπίσκοποι.
ΧΟ. Τί δῆτ’ ἂν ἄλλο τοῦτ’ ἐπεντέλλοις ἔτι;
ΚΡ. Τὸ μὴ ’πιχωρεῖν τοῖς ἀπιστοῦσιν τάδε.
(220) ΧΟ. Οὐκ ἔστιν οὕτω μῶρος ὃς θανεῖν ἐρᾷ.
ΚΡ. Καὶ μὴν ὁ μισθός γ’ οὗτος· ἀλλ’ ὑπ’ ἐλπίδων
ἄνδρας τὸ κέρδος πολλάκις διώλεσεν.
ΦΥ. Ἄναξ, ἐρῶ μὲν οὐχ ὅπως τάχους ὕπο
δύσπνους ἱκάνω κοῦφον ἐξάρας πόδα.
(225) Πολλὰς γὰρ ἔσχον φροντίδων ἐπιστάσεις,
ὁδοῖς κυκλῶν ἐμαυτὸν εἰς ἀναστροφήν·
ψυχὴ γὰρ ηὔδα πολλά μοι μυθουμένη,
τάλας, τί χωρεῖς οἷ μολὼν δώσεις δίκην;
τλήμων, μενεῖς αὖ; κεἰ τάδ’ εἴσεται Κρέων
(230) ἄλλου παρ’ ἀνδρός, πῶς σὺ δῆτ’ οὐκ ἀλγυνῇ;
Τοιαῦθ’ ἑλίσσων ἤνυτον σχολῇ βραδύς,
χοὔτως ὁδὸς βραχεῖα γίγνεται μακρά.
Τέλος γε μέντοι δεῦρ’ ἐνίκησεν μολεῖν
σοί· κεἰ τὸ μηδὲν ἐξερῶ, φράσω δ’ ὅμως.
(235) Τῆς ἐλπίδος γὰρ ἔρχομαι δεδραγμένος,
τὸ μὴ παθεῖν ἂν ἄλλο πλὴν τὸ μόρσιμον.
ΚΡ. Τί δ’ ἐστὶν ἀνθ’ οὗ τήνδ’ ἔχεις ἀθυμίαν;
ΦΥ. Φράσαι θέλω σοι πρῶτα τἀμαυτοῦ· τὸ γὰρ
πρᾶγμ’ οὔτ’ ἔδρασ’ οὔτ’ εἶδον ὅστις ἦν ὁ δρῶν
(240) οὐδ’ ἂν δικαίως ἐς κακὸν πέσοιμί τι.
ΚΡ. Εὖ γε στοχάζῃ κἀποφράγνυσαι κύκλῳ
τὸ πρᾶγμα· δηλοῖς δ’ ὥς τι σημαίνων νέον.
ΦΥ. Τὰ δεινὰ γάρ τοι προστίθησ’ ὄκνον πολύν.
ΚΡ. Οὔκουν ἐρεῖς ποτ’, εἶτ’ ἀπαλλαχθεὶς ἄπει;
(245) ΦΥ. Καὶ δὴ λέγω σοι· τὸν νεκρόν τις ἀρτίως
θάψας βέβηκε κἀπὶ χρωτὶ διψίαν
κόνιν παλύνας κἀφαγιστεύσας ἃ χρή.
ΚΡ. Τί φῄς; τίς ἀνδρῶν ἦν ὁ τολμήσας τάδε;
ΦΥ. Οὐκ οἶδ’· ἐκεῖ γὰρ οὔτε του γενῇδος ἦν
(250) πλῆγμ’, οὐ δικέλλης ἐκβολή· στύφλος δὲ γῆ
καὶ χέρσος, ἀρρὼξ οὐδ’ ἐπημαξευμένη
τροχοῖσιν, ἀλλ’ ἄσημος οὑργάτης τις ἦν.
Ὅπως δ’ ὁ πρῶτος ἡμὶν ἡμεροσκόπος
δείκνυσι, πᾶσι θαῦμα δυσχερὲς παρῆν·
(255) ὁ μὲν γὰρ ἠφάνιστο, τυμβήρης μὲν οὔ,
λεπτὴ δ’ ἄγος φεύγοντος ὣς ἐπῆν κόνις.
Σημεῖα δ’ οὔτε θηρὸς οὔτε του κυνῶν
ἐλθόντος, οὐ σπάσαντος ἐξεφαίνετο.
Λόγοι δ’ ἐν ἀλλήλοισιν ἐρρόθουν κακοί,
(260) φύλαξ ἐλέγχων φύλακα, κἂν ἐγίγνετο
πληγὴ τελευτῶσ’, οὐδ’ ὁ κωλύσων παρῆν.
Εἷς γάρ τις ἦν ἕκαστος οὑξειργασμένος,
κοὐδεὶς ἐναργής, ἀλλ’ ἔφευγε μὴ εἰδέναι.
Ἦμεν δ’ ἑτοῖμοι καὶ μύδρους αἴρειν χεροῖν,
(265) καὶ πῦρ διέρπειν, καὶ θεοὺς ὁρκωμοτεῖν
τὸ μήτε δρᾶσαι μήτε τῳ ξυνειδέναι
τὸ πρᾶγμα βουλεύσαντι μήτ’ εἰργασμένῳ.
Τέλος δ’ ὅτ’ οὐδὲν ἦν ἐρευνῶσιν πλέον,
λέγει τις εἷς, ὃς πάντας ἐς πέδον κάρα
(270) νεῦσαι φόβῳ προὔτρεψεν· οὐ γὰρ εἴχομεν
οὔτ’ ἀντιφωνεῖν οὔθ’ ὅπως δρῶντες καλῶς
πράξαιμεν. Ἦν δ’ ὁ μῦθος ὡς ἀνοιστέον
σοὶ τοὔργον εἴη τοῦτο κοὐχὶ κρυπτέον.
Καὶ ταῦτ’ ἐνίκα, κἀμὲ τὸν δυσδαίμονα
(275) πάλος καθαιρεῖ τοῦτο τἀγαθὸν λαβεῖν.
Πάρειμι δ’ ἄκων οὐχ ἑκοῦσιν, οἶδ’ ὅτι·
στέργει γὰρ οὐδεὶς ἄγγελον κακῶν ἐπῶν.
ΧΟ. Ἄναξ, ἐμοί τοι μή τι καὶ θεήλατον
τοὔργον τόδ’ ἡ ξύννοια βουλεύει πάλαι.
(280) ΚΡ. Παῦσαι, πρὶν ὀργῆς κἀμὲ μεστῶσαι λέγων,
μὴ ’φευρεθῇς ἄνους τε καὶ γέρων ἅμα.
Λέγεις γὰρ οὐκ ἀνεκτά δαίμονας λέγων
πρόνοιαν ἴσχειν τοῦδε τοῦ νεκροῦ πέρι.
Πότερον ὑπερτιμῶντες ὡς εὐεργέτην
(285) ἔκρυπτον αὐτόν, ὅστις ἀμφικίονας
ναοὺς πυρώσων ἦλθε κἀναθήματα
καὶ γῆν ἐκείνων καὶ νόμους διασκεδῶν;
ἢ τοὺς κακοὺς τιμῶντας εἰσορᾷς θεούς;
Οὐκ ἔστιν· ἀλλὰ ταῦτα καὶ πάλαι πόλεως
(290) ἄνδρες μόλις φέροντες ἐρρόθουν ἐμοί
κρυφῇ, κάρα σείοντες, οὐδ’ ὑπὸ ζυγῷ
λόφον δικαίως εἶχον, ὡς στέργειν ἐμέ.
Ἐκ τῶνδε τούτους ἐξεπίσταμαι καλῶς
παρηγμένους μισθοῖσιν εἰργάσθαι τάδε.
(295) Οὐδὲν γὰρ ἀνθρώποισιν οἷον ἄργυρος
κακὸν νόμισμ’ ἔβλαστε· τοῦτο καὶ πόλεις
πορθεῖ, τόδ’ ἄνδρας ἐξανίστησιν δόμων
τόδ’ ἐκδιδάσκει καὶ παραλλάσσει φρένας
χρηστὰς πρὸς αἰσχρὰ πράγμαθ’ ἵστασθαι βροτῶν
(300) πανουργίας δ’ ἔδειξεν ἀνθρώποις ἔχειν
καὶ παντὸς ἔργου δυσσέβειαν εἰδέναι.
Ὅσοι δὲ μισθαρνοῦντες ἤνυσαν τάδε,
χρόνῳ ποτ’ ἐξέπραξαν ὡς δοῦναι δίκην.
Ἀλλ’ εἴπερ ἴσχει Ζεὺς ἔτ’ ἐξ ἐμοῦ σέβας
(305) εὖ τοῦτ’ ἐπίστασ’, ὅρκιος δέ σοι λέγω,
εἰ μὴ τὸν αὐτόχειρα τοῦδε τοῦ τάφου
εὑρόντες ἐκφανεῖτ’ ἐς ὀφθαλμοὺς ἐμούς,
οὐχ ὑμὶν Ἅιδης μοῦνος ἀρκέσει, πρὶν ἂν
ζῶντες κρεμαστοὶ τήνδε δηλώσηθ’ ὕβριν,
(310) ἵν’ εἰδότες τὸ κέρδος ἔνθεν οἰστέον
τὸ λοιπὸν ἁρπάζητε, καὶ μάθηθ’ ὅτι
οὐκ ἐξ ἅπαντος δεῖ τὸ κερδαίνειν φιλεῖν.
Ἐκ τῶν γὰρ αἰσχρῶν λημμάτων τοὺς πλείονας
ἀτωμένους ἴδοις ἂν ἢ σεσωσμένους.
(315) ΦΥ. Εἰπεῖν δὲ δώσεις, ἢ στραφεὶς οὕτως ἴω;
ΚΡ. Οὐκ οἶσθα καὶ νῦν ὡς ἀνιαρῶς λέγεις;
ΦΥ. Ἐν τοῖσιν ὠσὶν ἢ ’πὶ τῇ ψυχῇ δάκνῃ;
ΚΡ. Τί δὲ ῥυθμίζεις τὴν ἐμὴν λύπην ὅπου;
ΦΥ. Ὁ δρῶν σ’ ἀνιᾷ τὰς φρένας, τὰ δ’ ὦτ’ ἐγώ.
(320) ΚΡ. Οἴμ’ ὡς λάλημα δῆλον ἐκπεφυκὸς εἶ.
ΦΥ. Οὔκουν τό γ’ ἔργον τοῦτο ποιήσας ποτέ.
ΚΡ. Καὶ ταῦτ’ ἐπ’ ἀργύρῳ γε τὴν ψυχὴν προδούς.
ΦΥ. Φεῦ· ἦ δεινὸν, ᾧ δοκεῖ γε, καὶ ψευδῆ δοκεῖν.
ΚΡ. Κόμψευέ νυν τὴν δόξαν· εἰ δὲ ταῦτα μὴ
(325) φανεῖτέ μοι τοὺς δρῶντας, ἐξερεῖθ’ ὅτι
τὰ δειλὰ κέρδη πημονὰς ἐργάζεται.
ΦΥ. Ἀλλ’ εὑρεθείη μὲν μάλιστ’· ἐὰν δέ τοι
ληφθῇ τε καὶ μή, τοῦτο γὰρ τύχη κρινεῖ,
οὐκ ἔσθ’ ὅπως ὄψει σὺ δεῦρ’ ἐλθόντα με.
(330) Καὶ νῦν γὰρ ἐκτὸς ἐλπίδος γνώμης τ’ ἐμῆς
σωθεὶς ὀφείλω τοῖς θεοῖς πολλὴν χάριν.

***
ΠΡΩΤΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ

ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Γέροντες, οι θεοί, αφού με πολύ σάλο
τη χώρα μας ταράξανε, ορθή πάλι
την έστησαν στην πρώτη ασφάλειά της,
Μα τώρα εσάς εγώ, χώριστ' απ' όλους
έστειλα να καλέσουν, γιατί ξέρω
πρώτα πώς πάντα στου Λαΐου τους θρόνους
και την αρχή μεγάλο είχατε σέβας,
έπειτα πάλι κι όταν κυβερνούσε
ο Οιδίποδας τη χώρα κι αφού εκείνος
εχάθηκε, την ίδια στα παιδιά τους
κι ασάλευτη φυλάξατε την πίστη.
Τώρα λοιπόν που εκείνοι σε μια μέρα
με της διπλής των μοίρας τη βουλή
χαθήκαν, χτυπημένοι και χτυπώντας
με το ανόσιό τους χέρι ο ένας τον άλλο,
εγώ όλη την αρχή του και τους θρόνους
σαν πιο στενός των συγγενής κρατώ.
Αδύνατο όμως είναι να γνωρίσης
την ψυχή, τις ιδέες και τη γνώμη
ενός ανθρώπου, πρι δοκιμαστή
στην εξουσία επάνω και στους νόμους.
Γιατί, για μένα, ένας που ενώ διευθύνει
ολόκληρη τη χώρα, δεν είν' άξιος
την πιο σοφήν απόφαση να παίρνη,
μα κλεισμένη κρατεί απ' όποιο φόβο
τη γλώσσα του, και τώρα κι από πάντα
μου φαίνεται ο πιο αχρείαστος πως είναι·
κι όποιος απ' την πατρίδα του πιο πάνω
βάζει ένα φίλο, αυτόν εγώ τον έχω
για τίποτα, γιατί ―και μαρτυράς μου
ας είναι ο Δίας που όλα τα βλέπει πάντα―
ποτέ εγώ δε θα σώπαινα, όταν βλέπω
να' ρχεται μια καταστροφή στην πόλη
αντί της σωτηρίας· κι ούτε ποτέ μου
θα' κανα φίλο έναν εχθρό της χώρας.
Γιατί το ξέρω πως αυτή 'ναι η μόνη
η σωτηρία, και μόνο όσο το πλοίο,
που μέσα ταξιδεύομε, ορθό στέκει,
τότε είναι που τους κάνομε τους φίλους.
Με τέτοιους εγώ νόμους τη στηρίζω
τη δύναμη του κράτους, και να τώρα
τι, σύμφωνα μ' αυτά, έχω προκηρύξη
για τα παιδιά του Οιδίποδα στην πόλη:
Ο Ετεοκλής, πού έπεσε πολεμώντας
γι' αυτή μας την πατρίδα, όσο κανένας
πιο ηρωικώτερ' απ' αυτόν στη μάχη,
σε μνήμα να ταφή μ' όσες ταιριάζουν
τιμές στον πιο ένδοξο νεκρό εκεί κάτω.
Μα όσο για τον ομοαίματό του ―λέγω
τον Πολυνείκη― που την πατρική του
τη γη και τους εγχώριους τους θεούς του
είχε θελήση, εξόριστος, γυρνώντας,
να κάψη απ' άκρη σ' άκρη, είχε θελήση
αδερφικό αίμα να γευτή και σκλάβους
τους δικούς του να πάρη, έχει για όλους
στη χώρ' αυτή απαγορευτή, κανένας
με τάφο να μην τον τιμήση, μήτε
να τον θρηνήση, μ' άθαφτον αφήσουν,
που το κορμί του τα σκυλιά και τα όρνια,
αποτρόπαιο θέαμα, το σπαράξουν.
Έτσι σκέφτομαι εγώ κι ούτε από μένα
τουλάχιστο, ποτέ δε θενά πάρουν
οι κακοί πιότερη τιμή απ' τους δίκιους·
και μόνον όποιος το καλό της χώρας
αυτής θέλει, το ίδιο και πεθαμένος
και ζωντανός θα' χη τιμή από μένα.

ΧΟΡΟΣ
Εσέν' αρέσει, γυιέ του Μενοικέα,
έτσι να κάμης και για τον εχθρό
και για το φίλο αυτής της χώρας. Είναι
δικαίωμα σου όποιο να βάλης νόμο
και για νεκρούς και για μας όσοι ζούμε.

ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Φρουροί να 'στε λοιπόν γι' αυτά όσα είπα.

ΧΟΡΟΣ
Σ' έναν πιο νέο ανάθεσε το βάρος
του χρέους αυτού.

ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Μα έτοιμοι κιόλας είναι
αυτοί που το νεκρό θα επιτηρούνε.

ΧΟΡΟΣ
Τι άλλο λοιπόν έξω απ' αυτό μας θέλεις;

ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Να μη δειχθήτε επιεικείς αν ίσως
και παραβή κανείς την προσταγή μου.

ΧΟΡΟΣ
Ποιος τόσο είναι τρελλός που να θελήση
το θάνατό του;

ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Αυτός θα 'ναι ο μιστός του
πραγματικώς· μα η ελπίδα για το κέρδος
πολλές φορές κατάστρεψεν ανθρώπους.

ΦΥΛΑΚΑΣ
Αφέντη, δε θα πω πως απ' τη βιά μου
δίχως πνοή 'ρθα παίρνοντας τα πόδια
στον ώμο μου, γιατί κοντοστεκόμουν
πολλές φορές στο δρόμο από την έγνοια
που πίσω με κυκλόφερνε να στρέψω,
γιατ' η ψυχή μου τέτοια πολλά λόγια
μου μιλούσε και μόλεγε: Καημένε,
τι πας εκεί που θα σε βρη άμα φτάσης
ο παιδεμός; ταλαίπωρε, έτσι ακόμα
θα στέκεσαι; κι αν θα τα μάθη απ' άλλον
ο Κρέοντας, τι κακό πόχεις να πάθης;
τέτοια κλωθογυρίζοντας στο νου μου
μόλις και μετά βίας εμπρός τραβούσα
κι έτσι μακρύς γίνεται ο λίγος δρόμος·
νίκησε μ' όλα ταύτα η απόφασή μου
να σου έρθω εδώ·κι αν τίποτα δεν έχω
για να σου πω, μα όμως θενά μιλήσω,
γιατ' ήρθα αγκαλιασμένος την ελπίδα
πως άλλο δε θα πάθω απ' το γραφτό μου.

ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Και τί 'ναι που έτσι ταραγμένο σ' έχει;

ΦΥΛΑΚΑΣ
Να σου πω θέλω πρώτα όσο για μένα·
γιατί εγώ μήτε το' καμα, μήτε είδα
ποιος ήτανε που το' καμε· ούτε θα ήταν
δίκιο να μ' εύρουν τίποτ' αμαρτίες.

ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Παίρνεις καλά τα μέτρα σου και γύρω
με τέχνη τα χαράκια σου τα στήνεις·
σίγουρα κάτι νέο θά ηρθες να φέρης.

ΦΥΛΑΚΑΣ
Γιατί σου φέρνει πάντα πολύ ζόρι
να φανέρωσης το κακό.

ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Λοιπόν,
δε λες ό,τι έχεις και να παίρνης πόδι;

ΦΥΛΑΚΑΣ
Σου λέω, να· το νεκρό έθαψε κάποιος
λίγη πριν ώρα κι έφυγε, αφού πρώτα
του πασπάλισε απάνω στεγνή σκόνη
κι αφού μ' όλα τον άγιασε που πρέπει.

ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Τι λες; ποιος άντρας είχε αυτή την τόλμη;

ΦΥΛΑΚΑΣ
Δεν ξέρω, γιατ' εκεί δεν ήταν ούτε
σκάμμα απ' άξίνα ούτε φτυαριά από τσάπα,
μα τραχειά πέτρα η γης χωρίς σκισμάδα
και μήτε χάραμα τροχού απ' αμάξι,
μα ίχνος όποιος να το 'καμε κανένα
δεν άφησε· κι έτσι, καθώς ο πρώτος
φύλακας της ημέρας μάς φωνάζει
κι εμείς να δούμε, θάμα αξήγητο
βρέθηκε μπρος μας: ο νεκρός καθόλου
δε φαίνονταν, όχι ενταφιασμένος
βέβαια μες στη γη, μα ψιλό χώμα
σαν από κάποιο που 'θελε απ' το μίασμα
να γλυτώση, τον σκέπαζε από πάνω·
μα ούτε αγριμιού σημάδια ούτε και σκύλου
που να 'ρθε ή που να σπάραξε φαινόταν.
Κι άρχισε τότε μεταξύ μας λόγια
να ρίχνουνται βαριά κι ο ένας τον άλλο
κατηγορούσε φύλακας και τέλος
και στα χέρια θα φτάναμε, χωρίς
να 'ταν κανείς εκεί να μας χωρίση·
γιατ' ήτανε ο καθένας μας ο φταίχτης
και για κανένα απόδειξη δεν ήταν,
μα ξεσκιζόνταν όλοι πως δεν ξέρουν
κι όλοι μας έτοιμοι ήμαστε να μπούμε
και στη φωτιά και σίδερα αναμμένα
στα χέρια να σηκώσουμε και σ' όλους
τους θεούς ορκιζόμαστε πως μήτε
το 'καμε αυτός και μήτε που γνωρίζει
ποιος σκέφτηκε ή ποιος το' καμε το πράμα.
Στο τέλος, αφού τίποτα πιο πέρα
δεν έβγαινε με τα ψαξίματά μας,
λέει ένας κάτι που μας έκαμε όλους
να σκύψωμε στη γη την κεφαλή μας
απ' το φόβο, γιατί μήτε να πούμε
μπορούσαμε όχι, μήτε κι ήταν τρόπος
να μη βγη κάνοντάς το σε κακό μας·
κι ο λόγος του ήταν, πως σε σένα αμέσως
έπρεπε ν' αναφέρωμε το πράμα
και να μην το σκεπάσωμε· όλοι εμείναν
σύμφωνοι και καταδικάζει ο κλήρος
εμένα τον ταλαίπωρο να πάρω
αυτή τη χάρη απάνω μου· και νά με,
δίχως να θέλω, δίχως να με θέλουν,
το ξέρω αυτό, γιατί ποιος ποτέ στρέγει
το μηνυτή με τα κακά μαντάτα;

ΧΟΡΟΣ
Εμένα, ω βασιλιά, μέσα στο νου μου
μια συλλογή πολύωρα τριγυρίζει,
μην ίσως κι είναι από θεού το πράμα.

ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Πάψε, πριν με τα λόγια αυτά σου ανάψης
μέσα μου το θυμό, μήπως βρεθής
πως είσαι ανόητος μαζί και γέρος·
γιατί δεν είναι υποφερτό ν' ακούω
αυτά που λες, πως οι θεοί φροντίζουν
για τούτο το νεκρό· και για ποιο λόγο,
τάχα να τον τιμήσουν; για ευεργέτη
τον έθαφταν; αυτόν που ήρθε να βάλη
φωτιά στους γυροστηλωτούς ναούς των
και στ' αφιερώματά τους και τη γη τους
ν' αναποδογυρίση και τους νόμους;
ή βλέπεις να τιμούν οι θεοί κακούργους;
Όχι, δεν είν' αυτό· μα κι από πριν
κάποιοι μεσ' απ' εδώ, που μετά βίας
μ' ανέχονταν, τα κρυφομουρμούριζαν
κουνώντας μουλωχτά τήν κεφαλή τους·
κι ουτ' εννοούσαν στο ζυγό να σκύψουν
τον τράχηλο, όπως απαιτεί το δίκιο,
και να με στρέγουν· απ' αυτούς ―το ξέρω
πολύ καλά― πως παρακινημένοι
και τούτοι εδώ με πλερωμή, έχουν κάμη
ό,τι έκαμαν· γιατί μες στους ανθρώπους
εύρεμα πιο κακό δε βλάστησε άλλο
απ' το χρυσάφι· αυτό τις πολιτείες
φέρνει άνω κάτω·αυτό και ξεβγατίζει
τους άντρες απ' τα σπίτια των· αυτό
και των δικαίων τις γνώμες ξεπλανεύει
κι αλλάζοντάς τις στρέφει σ' αισχρές πράξεις
και κάθε ανόσιο έργο τούς μαθαίνει.
Μα αυτοί που πουλημένοι έβγαλαν πέρα
μια τέτοια δουλειά, πολύ δε θ' αργήσουν
να εισπράξουν το μιστό που τους αξίζει·
μα αν μου είναι σεβαστός ο Δίας ακόμα,
καλά να ξέρης και σ' το λέω μ' όρκο,
πως αν δε βρήτε εκείνον πόχει κάμη
την ταφή αυτή και δω στα μάτια εμπρός μου
δεν τον παρουσιάσετε, δε θα 'ναι
μόνο ο Άδης αρκετός για σας, πριν πρώτα
ζωντανοί στην κρεμάλα φανερώσετε
ποιος είχε αυτό το θράσος· κι έτσι τότε
άλλη φορά θα ξέρετε από πού
αξίζει να ζητά κανείς το κέρδος
και πως δεν πρέπει από παντού να θέλη
να ωφελιέται, γιατί τ' άτιμα κέρδη
χαλούνε πιο πολλούς παρά που σώζουν.

ΦΥΛΑΚΑΣ
Θα 'δινες άδεια να πω κάτι, ή πρέπει
να γυρίσω να φεύγω;

ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Και δε βλέπεις
πώς μ' ενοχλεί και τώρα να σ' ακούω;

ΦΥΛΑΚΑΣ
Η ενόχληση στ' αυτιά είναι ή στην ψυχή σου;

ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Τι θες να ξέρης πού είναι η ενόχληση μου;

ΦΥΛΑΚΑΣ
Ο φταίχτης σε πληγώνει στην καρδιά σου,
τ' αυτιά σου εγώ.

ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Πόσο μα την αλήθεια
σ' έπλασε φλύαρο ο Θεός.

ΦΥΛΑΚΑΣ
Αυτή όμως
δεν έκαμα τουλάχιστο την πράξη.

ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Μάλιστα και πουλώντας την ψυχή σου,
για χρήματα.

ΦΥΛΑΚΑΣ
Ωιμέ, τι κακό που 'ναι
να πιστεύη κανείς πως βλέπει πράμα
που είν' όμως ψέμα.

ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Αυτό έλειψε να κάνης
και τον έξυπνο τώρα· μ' αν τους φταίχτες
δε μου παρουσιάσετε, θα δήτε
τι συφορές τα αισχρά τα κέρδη φέρνουν.

ΦΥΛΑΚΑΣ
Μακάρι να βρεθούν, αυτό προ πάντων
θέλω κι εγώ· μ' αν θα πιαστούνε ή όχι
γιατ' αυτό η τύχη θα το κρίνη ― εμένα
βγάλ' το απ' το νου σου πως ποτέ εδώ πέρα
θα ξαναδής· γιατί μεγάλη χάρη
στους θεούς χρωστώ που γλύτωσα και τώρα
χωρίς να ελπίζω και να το πιστεύω.

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου