SCHOPENHAUER: Πρέπει κανείς να μην έχει ιδέα πώς λειτουργεί ο κόσμος αν νομίζει πως θα γίνει δημοφιλής με την εξυπνάδα και την αντίληψή του

Καθώς η ζωή προχωράει είναι χρήσιμο να είναι κανείς προετοιμασμένος και σε θέση να κάνει δύο πράγματα: να κοιτάζει μπροστά και να αγνοεί καταστάσεις. Το ένα θα τον προστατεύσει από τη ζημία (την προσωπική φθορά) και το άλλο από τις διαφωνίες και τους καβγάδες.

Εφόσον είναι κανείς αναγκασμένος να ζει με τους άλλους, θα πρέπει να αποδέχεται οποιονδήποτε έχει την θέση που του αναλογεί στην φυσική τάξη των πραγμάτων, ακόμα κι αν μιλάμε για ανθρώπους πολύ πονηρούς, άξιους περιφρόνησης ή γελοίους. Πρέπει να τους αποδέχεται ως αμετάκλητο γεγονός – αμετάκλητο επειδή είναι το μοιραίο αποτέλεσμακάποιας αιώνιας, θεμελιακής αρχής, και στα δύσκολα πρέπει να θυμάται τον Μεφιστοφελή: “Πρέπει να υπάρχουν και τέτοιοι τύποι στον κόσμο” (Φάουστ, μέρος Α’). Πρέπει να υπάρχουν στον κόσμο ανόητοι και απατεώνες. Αν δράσει διαφορετικά, θα είναι άδικο, και για τον άνθρωπο που απορρίπτει θα είναι μια τεράστια δοκιμασία.

Κανείς δεν μπορεί να αλλάξει την ατομικότητά του, την ηθική του διάσταση, τις πνευματικές του ικανότητες, την ιδιοσυγκρασία ή την όψη του. Αν φτάσουμε στο σημείο να καταδικάσουμε κάποιον απ’όλες τις απόψεις, δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να έρθει σε οριστική σύγκρουση μαζίμας, αφού στην ουσία του επιτρέπουμε το δικαίωμα να υπάρχει μόνο υπό την προυπόθεση ότι θα γίνει κάποιος άλλος – πράγμα αδύνατο, αφού η φύση του δεν του το επιτρέπει.

Έτσι, αν είστε αναγκασμένος να ζείτε με τους άλλους, πρέπει να επιτρέψετε στον καθένα να έχει τον χαρακτήρα του, όποιος κι αν είναι αυτός, και το μόνο που πρέπει να κάνετε εσείς είναι να προσπαθήσετε να χρησιμοποιήσετε αυτόν τον χαρακτήρα ανάλογα με την φύση και το είδος του, αντί να ελπίζετε ότι θα αλλάξει ή να τον καταδικάσετε χωρίς δεύτερη σκέψη. Αυτό είναι το πραγματικό νόημα της φράσης “Μην κρίνεις για να μην κριθείς”.

Αυτό, ωστόσο, όσο σωστό κι αν είναι, δεν παύει να είναι δύσκολο, και είναι ευτύχημα να μπορεί κανείς να αποφύγει εντελώς την συναναστροφή με τέτοιο κόσμο.

Μπορεί κανείς να μάθει να ανέχεται τους ανθρώπους, αν εξασκήσει την υπομονή του με αντικείμενα που λόγω κάποιας μηχανικής ή γενικότερης φυσικής αναγκαιότητας μάς εμποδίζουν την κίνηση – και η υπομονή μας σ’ αυτό το επίπεδο δοκιμάζεται καθημερινά. Αφού κατακτήσουμε αυτή την υπομονή μπορούμε να την εφαρμόσουμε στις (υποχρεωτικές) συναναστροφές μας με τους άλλους, ώστε να ανεχθούμε την αρνητική τους συμπεριφορά, όποτε την συναντάμε, καθώς προκύπτει από τη φύση τους, που μας αντιτίθεται με βάση τον ίδιο απαράβατο νόμο της αναγκαιότητας που διέπει την αντίσταση των αντικειμένων. Δεν έχει νόημα να αγανακτούμε με την συμπεριφορά τους, όπως νόημα δεν έχει να θυμώνουμε με μία πέτρα που κυλάει και μπαίνει στο δρόμο μας.

Arthur Schopenhauer, Η ΣΧΕΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ