Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ, ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

ΙΣΟΚΡ επιστ 8.3–6

Έπαινος της διαλλακτικής στάσης των αρχόντων απέναντι στους εξόριστους – Έκκληση για σεβασμό της μουσικής παράδοσης της πόλης

Με την επιστολή αυτή ο Ισοκράτης υποβάλλει παράκληση στους άρχοντες της Μυτιλήνης, ώστε να γίνει δεκτός στην πατρίδα του ο εξόριστος μουσικοδιδάσκαλος Αγήνορας. Αφού αναφέρθηκε στις παρακλήσεις των μαθητών του Αγήνορα, εξαιτίας των οποίων αποφάσισε να συγγράψει την επιστολή, συνεχίζει:

[3] Ἡγοῦμαι δὲ καλῶς ὑμᾶς βεβουλεῦσθαι καὶ διαλλαττο-
μένους τοῖς πολίταις τοῖς ὑμετέροις, καὶ πειρωμένους τοὺς
μὲν φεύγοντας ὀλίγους ποιεῖν, τοὺς δὲ συμπολιτευομένους
πολλούς, καὶ μιμουμένους τὰ περὶ τὴν στάσιν τὴν πόλιν τὴν
ἡμετέραν. μάλιστα δ’ ἄν τις ὑμᾶς ἐπαινέσειεν ὅτι τοῖς
κατιοῦσιν ἀποδίδοτε τὴν οὐσίαν· ἐπιδείκνυσθε γὰρ καὶ
ποιεῖτε πᾶσι φανερὸν ὡς οὐ τῶν κτημάτων ἐπιθυμήσαντες
τῶν ἀλλοτρίων, ἀλλ’ ὑπὲρ τῆς πόλεως δείσαντες ἐποιήσασθε
τὴν ἐκβολὴν αὐτῶν. [4] οὐ μὴν ἀλλ’ εἰ καὶ μηδὲν ὑμῖν
ἔδοξε τούτων μηδὲ προσεδέχεσθε μηδένα τῶν φυγάδων,
τούτους γε νομίζω συμφέρειν ὑμῖν κατάγειν. αἰσχρὸν γὰρ
τὴν μὲν πόλιν ὑμῶν ὑπὸ πάντων ὁμολογεῖσθαι μουσικωτάτην
εἶναι καὶ τοὺς ὀνομαστοτάτους ἐν αὐτῇ παρ’ ὑμῖν τυγχά-
νειν γεγονότας, τὸν δὲ προέχοντα τῶν νῦν ὄντων περὶ τὴν
ἱστορίαν τῆς παιδείας ταύτης φεύγειν ἐκ τῆς τοιαύτης
πόλεως, καὶ τοὺς μὲν ἄλλους Ἕλληνας τοὺς διαφέροντας
περί τι τῶν καλῶν ἐπιτηδευμάτων, κἂν μηδὲν προσήκωσι,
ποιεῖσθαι πολίτας, ὑμᾶς δὲ τοὺς εὐδοκιμοῦντάς τε παρὰ
τοῖς ἄλλοις καὶ μετασχόντας τῆς αὐτῆς φύσεως περιορᾶν παρ’
ἑτέροις μετοικοῦντας. [5] θαυμάζω δ’ ὅσαι τῶν πόλεων
μειζόνων δωρεῶν ἀξιοῦσι τοὺς ἐν τοῖς γυμνικοῖς ἀγῶσι
κατορθοῦντας μᾶλλον ἢ τοὺς τῇ φρονήσει καὶ τῇ φιλοπονίᾳ
τι τῶν χρησίμων εὑρίσκοντας, καὶ μὴ συνορῶσιν ὅτι πεφύ-
κασιν αἱ μὲν περὶ τὴν ῥώμην καὶ τὸ τάχος δυνάμεις
συναποθνῄσκειν τοῖς σώμασιν, αἱ δ’ ἐπιστῆμαι παραμένειν
ἅπαντα τὸν χρόνον ὠφελοῦσαι τοὺς χρωμένους αὐταῖς.
[6] ὧν ἐνθυμουμένους χρὴ τοὺς νοῦν ἔχοντας περὶ πλείστου
μὲν ποιεῖσθαι τοὺς καλῶς καὶ δικαίως τῆς αὑτῶν πόλεως
ἐπιστατοῦντας, δευτέρους δὲ τοὺς τιμὴν καὶ δόξαν αὐτῇ
καλὴν συμβαλέσθαι δυναμένους· ἅπαντες γὰρ ὥσπερ δείγματι
τοῖς τοιούτοις χρώμενοι καὶ τοὺς ἄλλους τοὺς συμπολιτευο-
μένους ὁμοίους εἶναι τούτοις νομίζουσιν.

***
Νομίζω δε ότι σεις έχετε σκεφθή καλώς, και διότι είσθε διαλλακτικοί προς τους συμπολίτας σας και διότι προσπαθείτε τους μεν εξορίστους να κάμετε ολιγωτέρους, τους δε συμπολίτας πολλούς και διότι μιμείσθε την πόλιν μας όσον αφορά τας στάσεις. Προ πάντων δε ήθελε τις σας επαινέσει, διότι εις τους επανερχομένους εις την πατρίδα αποδίδετε την περιουσίαν των· διότι δεικνύετε και κάμνετε φανερόν εις όλους, ότι τους εδιώξατε από αυτήν, όχι διότι επεθυμήσατε τα ξένα κτήματα, αλλά διότι εφοβήθητε διά την πόλιν.

Αλλ' όμως, και αν δεν είχετε λάβει ουδεμίαν τοιαύτην απόφασιν και δεν εδέχεσθε κανένα εκ των φυγάδων, σας συμφέρει, τούτους τουλάχιστον να επαναφέρετε. Διότι είναι εντροπή η μεν πόλις να ομολογήται από όλους ότι είναι μουσικωτάτη και ότι εις αυτήν έχουν γεννηθή πλησίον σας οι ονομαστότατοι μουσικοί, ο δε υπερέχων από τους ζώντας νυν ως προς την γνώσιν της επιστήμης ταύτης (της μουσικής) να είναι εξόριστος εκ της τοιαύτης πόλεως, και τους μεν άλλους Έλληνας, οι οποίοι εξέχουν εις κάποιο ωραίον επάγγελμα, έστω και αν δεν έχουν καμμίαν σχέσιν προς σας, να τους κάμνετε πολίτας, εκείνους δε που εκτιμώνται πολύ από τους άλλους Έλληνας και οι οποίοι μετέχουν της αυτής με σας καταγωγής,να ανέχεσθε να κατοικούν ως ξένοι πλησίον άλλων. Εκπλήττομαι δε διά τας πόλεις εκείνας, αι οποίαι κρίνουν αξίους μεγαλυτέρων δωρεών εκείνους που μεταχειρίζονται αυτάς. Ταύτα έχοντες υπ' όψιν πρέπει οι νουν έχοντες να εκτιμώσι πολύ εκείνους που κυβερνούν την πόλιν των δικαίως και καλώς, δεύτερον δε εκείνους οι οποίοι δύνανται να συντελέσουν ώστε να λάβη η πόλις τιμήν και φήμην καλήν· διότι όλοι όσοι μεταχειρίζονται ως δείγμα τους τοιούτους πολίτας, νομίζουν ότι και οι άλλοι συμπολίται των είναι όμοιοι με τούτους.