ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Κατὰ Μειδίου (56-61)

[56] Καὶ μὴν ἴστε γε τοῦθ᾽ ὅτι βουλόμενοι μηδέν᾽ ἀγωνίζεσθαι ξένον οὐκ ἐδώκαθ᾽ ἁπλῶς τῶν χορηγῶν οὐδενὶ προσκαλέσαντι τοὺς χορευτὰς σκοπεῖν, ἀλλ᾽ ἐὰν μὲν καλέσῃ, πεντήκοντα δραχμάς, ἐὰν δὲ καθέζεσθαι κελεύσῃ, χιλίας ἀποτίνειν ἐτάξατε. τίνος εἵνεκα; ὅπως μὴ τὸν ἐστεφανωμένον καὶ λῃτουργοῦντα τῷ θεῷ ταύτην τὴν ἡμέραν καλῇ μηδ᾽ ἐπηρεάζῃ μηδ᾽ ὑβρίζῃ μηδεὶς ἐξεπίτηδες.

[57] εἶτα τὸν μὲν χορευτὴν οὐδ᾽ ὁ προσκαλέσας κατὰ τὸν νόμον ἀζήμιος ἔσται, τὸν δὲ χορηγὸν οὐδ᾽ ὁ συγκόψας παρὰ πάντας τοὺς νόμους οὕτω φανερῶς δώσει δίκην; ἀλλὰ μὴν οὐδέν ἐστ᾽ ὄφελος καλῶς καὶ φιλανθρώπως τοὺς νόμους ὑπὲρ τῶν πολλῶν κεῖσθαι, εἰ τοῖς ἀπειθοῦσι καὶ βιαζομένοις αὐτοὺς ἡ παρ᾽ ὑμῶν ὀργὴ τῶν ἀεὶ κυρίων μὴ γενήσεται.

[58] Φέρε δὴ πρὸς θεῶν κἀκεῖνο σκέψασθε. παραιτήσομαι δ᾽ ὑμᾶς μηδὲν ἀχθεσθῆναί μοι, ἐὰν ἐπὶ συμφορᾶς τινῶν γεγονότων ὀνομαστὶ μνησθῶ· οὐ γὰρ ὀνειδίσαι μὰ τοὺς θεοὺς οὐδενὶ δυσχερὲς οὐδὲν βουλόμενος τοῦτο ποιήσω, ἀλλὰ δεῖξαι τὸ βιάζεσθαι καὶ ὑβρίζειν καὶ τὰ τοιαῦτα ποιεῖν ὡς ἅπαντες ὑμεῖς οἱ ἄλλοι φεύγετε. Σαννίων ἐστὶ δήπου τις ὁ τοὺς τραγικοὺς χοροὺς διδάσκων· οὗτος ἀστρατείας ἑάλω καὶ κέχρηται συμφορᾷ.

[59] τοῦτον μετὰ τὴν ἀτυχίαν ταύτην ἐμισθώσατό τις φιλονικῶν χορηγὸς τραγῳδῶν, οἶμαι, Θεοζοτίδης. τὸ μὲν οὖν πρῶτον ἠγανάκτουν οἱ ἀντιχορηγοὶ καὶ κωλύσειν ἔφασαν, ὡς δ᾽ ἐπληρώθη τὸ θέατρον καὶ τὸν ὄχλον συνειλεγμένον εἶδον ἐπὶ τὸν ἀγῶνα, ὤκνησαν, εἴασαν, οὐδεὶς ἥψατο, ἀλλὰ τοσοῦτον τῆς εὐσεβείας ἐν ἑκάστῳ τις ἂν ὑμῶν ἴδοι τὸ συγκεχωρηκὸς ὥστε πάντα τὸν μετὰ ταῦτα χρόνον διδάσκει τοὺς χοροὺς καὶ οὐδὲ τῶν ἰδίων ἐχθρῶν οὐδεὶς κωλύει· τοσοῦτ᾽ ἀπέχει τῶν χορηγῶν.

[60] ἄλλος ἐστὶν Ἀριστείδης Οἰνῇδος φυλῆς, ἠτυχηκώς τι καὶ οὗτος τοιοῦτον, ὃς νῦν μὲν καὶ γέρων ἐστὶν ἤδη καὶ ἴσως ἥττων χορευτής, ἦν δέ ποθ᾽ ἡγεμὼν τῆς φυλῆς [κορυφαῖος]. ἴστε δὲ δήπου τοῦθ᾽ ὅτι τὸν ἡγεμόν᾽ ἂν ἀφέλῃ τις, οἴχεται ὁ λοιπὸς χορός. ἀλλ᾽ ὅμως πολλῶν χορηγῶν φιλονικησάντων, οὐδεὶς πώποτε τοῦτ᾽ εἶδε τὸ πλεονέκτημα, οὐδ᾽ ἐτόλμησε τοῦτον ἐξαγαγεῖν οὐδὲ κωλῦσαι· διὰ γὰρ τὸ δεῖν αὐτὸν ἐπιλαβόμενον τῇ χειρὶ τοῦτο ποιῆσαι καὶ μὴ προσκαλέσασθαι πρὸς τὸν ἄρχοντ᾽ ἐξεῖναι, ὥσπερ ἂν εἰ ξένον τις ἐξαγαγεῖν ἐβούλετο, ἅπας τις ὤκνει τῆς ἀσελγείας ταύτης αὐτόχειρ ὀφθῆναι γιγνόμενος.

[61] οὔκουν δεινόν, ὦ ἄνδρες δικασταί, καὶ σχέτλιον τῶν μὲν νικᾶν ἂν παρὰ τοῦτ᾽ οἰομένων χορηγῶν, τῶν ἀνηλωκότων πολλάκις πάντα τὰ ὄντ᾽ εἰς τὰς λῃτουργίας, μηδένα τολμῆσαι πώποτε μηδ᾽ ὧν οἱ νόμοι διδόασιν ἅψασθαι, ἀλλ᾽ οὕτως εὐλαβῶς, οὕτως εὐσεβῶς, οὕτω μετρίως διακεῖσθαι ὥστ᾽ ἀναλίσκοντας, ἀγωνιῶντας ὅμως ἀπέχεσθαι καὶ προορᾶσθαι τὰς ὑμετέρας βουλήσεις καὶ τὴν περὶ τὴν ἑορτὴν σπουδήν, Μειδίαν δ᾽ ἰδιώτην ὄντα, μηδὲν ἀνηλωκότα, ὅτι τῳ προσέκρουσεν καὶ ἐχθρὸς ὑπῆρχεν, τοῦτον ἀναλίσκοντα, χορηγοῦντα, ἐπίτιμον ὄντα προπηλακίζειν καὶ τύπτειν, καὶ μήτε τῆς ἑορτῆς μήτε τῶν νόμων μήτε τί ὑμεῖς ἐρεῖτε μήτε τοῦ θεοῦ φροντίζειν;

***
[56] Γνωρίζετε επίσης ότι, παρά την επιθυμία σας να μην συμμετέχει κανένας ξένος στους αγώνες, δεν δώσατε σε κανένα χορηγό το απεριόριστο δικαίωμα να καλεί και να εξετάζει τους χορευτές, αλλά, αν τους καλέσει, του επιβάλλετε πρόστιμο 50 δραχμές, και αν τους διατάξει να καθίσουν ανάμεσα στους θεατές, 1.000 δραχμές. Για ποιό σκοπό; Για να προφυλαχθεί όποιος φοράει στεφάνι και κατά την ημέρα αυτή υπηρετεί επίσημα τον θεό από οποιαδήποτε εσκεμμένη κλήτευση, ενόχληση ή προσβολή.

[57] Δεν θα μείνει λοιπόν χωρίς τιμωρία εκείνος ο οποίος σύμφωνα με τον νόμο κάλεσε ένα χορευτή, ενώ θα μείνει ατιμώρητος εκείνος ο οποίος παραβαίνοντας όλους τους νόμους χτύπησε δυνατά δημοσία ένα χορηγό; Καμία όμως ωφέλεια δεν υπάρχει από τους νόμους αυτούς, οι οποίοι με πνεύμα δικαιοσύνης και ανθρωπισμού θεσπίσθηκαν για την προστασία των πολιτών, αν σεις, που κάθε φορά απονέμετε δικαιοσύνη, δεν οργισθείτε εναντίον όσων απειθούν και τους παραβιάζουν.

[58] Σας παρακαλώ τώρα, στο όνομα των θεών, να εξετάσετε και την εξής άποψη. Θα σας παρακαλέσω επίσης να μη δυσανασχετήσετε καθόλου εναντίον μου, αν κατονομάσω μερικούς οι οποίοι έπεσαν σε συμφορές· δεν θα το κάμω, μά τους θεούς, με την πρόθεση να κατηγορήσω και να λυπήσω κανέναν, αλλά για να σας δείξω ότι όλοι γενικά αποφεύγετε τη βία, τις προσβολές και όλες τις παρόμοιες πράξεις. Υπάρχει, για παράδειγμα, κάποιος Σαννίων, ο οποίος διδάσκει τους τραγικούς χορούς· αυτός καταδικάσθηκε για αποφυγή στρατιωτικής υπηρεσίας και έπεσε σε συμφορά.

[59] Μετά την ατυχία αυτή τον προσέλαβε στην υπηρεσία του ένας χορηγός τραγωδιών, ο οποίος, αν δεν απατώμαι, ονομαζόταν Θεοζοτίδης και επιθυμούσε πολύ να νικήσει στους αγώνες. Στην αρχή αγανακτούσαν οι αντίπαλοί του χορηγοί και απειλούσαν ότι θα τον απέκλειαν από τους αγώνες· όταν όμως γέμισε το θέατρο και είδαν συγκεντρωμένο τον λαό για τον αγώνα, δίστασαν και τον άφησαν να εργασθεί χωρίς να τον αγγίξει κανένας· αλλά, όπως μπορεί καθένας από σας να διακρίνει, η ανοχή που απορρέει από την ευσέβεια είναι τόσο μεγάλη ώστε ο Σαννίων από τότε συνεχώς διδάσκει τους χορούς χωρίς, να εμποδίζεται ούτε από τους προσωπικούς του εχθρούς, πολύ δε λιγότερο από τους χορηγούς.

[60] Ένας δεύτερος είναι ο Αριστείδης από την Οινηίδα φυλή, που και αυτός είχε παρόμοια ατυχία· σήμερα είναι γέρος και ίσως κατώτερος χορευτής, κάποτε όμως ήταν ο κορυφαίος στον χορό της φυλής του. Γνωρίζετε ασφαλώς και αυτό, ότι, αν κάποιος απομακρύνει τον κορυφαίο, ο υπόλοιπος χορός αχρηστεύεται. Παρά την έντονη όμως επιθυμία πολλών χορηγών να νικήσουν, κανένας μέχρι σήμερα δεν απέβλεψε στην προσωπική του ωφέλεια ούτε τόλμησε να τον απομακρύνει ή να τον εμποδίσει από την εργασία του· εφόσον έπρεπε να τον συλλάβουν οι ίδιοι και δεν επιτρεπόταν να τον φέρουν μπροστά στον άρχοντα, όπως θα γινόταν αν κάποιος ήθελε να απομακρύνει έναν ξένο, καθένας δίσταζε να επιχειρήσει δημοσία και με τα ίδια του τα χέρια αυτή τη βίαιη πράξη.

[61] Δεν είναι επομένως, κύριοι δικαστές, φοβερή και ανυπόφορη η κατάσταση αυτή; Χορηγοί, που πίστευαν ότι ήταν δυνατό με αυτόν τον τρόπο να νικήσουν και είχαν ξοδέψει συχνά όλη την περιουσία τους στις λειτουργίες, δεν τόλμησαν ποτέ μέχρι σήμερα να αγγίξουν κανέναν, ακόμη κι αν το επέτρεπε ο νόμος, αλλά έδειξαν τόσο σεβασμό, ευσέβεια και μετριοπάθεια ώστε παρά τις δαπάνες και τον συναγωνισμό συγκρατήθηκαν και σεβάστηκαν τις επιθυμίες και τον ζήλο σας για την εορτή· αντίθετα ο Μειδίας, ένας απλός ιδιώτης, που τίποτε δεν δαπάνησε, με την πρόφαση ότι ήλθε σε αντίθεση με προσωπικό του εχθρό, εξύβριζε και κτυπούσε έναν πολίτη με πλήρη δικαιώματα, ο οποίος ξοδεύει την περιουσία του στις χορηγίες, χωρίς να υπολογίζει ούτε την εορτή ούτε τους νόμους ούτε τη γνώμη σας ούτε τον θεό!