Ο ρυθμός έπαιζε ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στη μουσική της αρχαίας Ελλάδας. Aυτό οφείλεται, αφενός στο ότι πολλά από τα μουσικά κομμάτια συνδέονταν με το χορό (όρχησις) και, αφετέρου, ότι συνδέονταν με ποιητικό κείμενο και το ποιητικό μέτρο.
Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν ότι η μελωδία χωρίς τον ρυθμό είναι «άτακτη, αδρανής και σκοτεινή» ενώ με τον ρυθμό «ρωμαλέα, ενεργητική και σαφής». Ορισμένες φορές μάλιστα χαρακτήριζαν τη μελωδία ως το θηλυκό στοιχείο και το ρυθμό ως το αρσενικό.
Οι ρυθμοί μετριούνταν με δύο αξίες που ονομάζονταν «χρόνοι»: ο μακρύς και ο βραχύς, που αντιστοιχούν και συχνά στα μακρά και βραχέα φωνήεντα. Συμβολίζονται: ο μακρύς — , και ο βραχύς U. Η αναλογία του μακρού και του βραχέος δεν είναι πάντα ίδια. Άλλοτε είναι 1:2 (δηλ. — = 2 UU) και άλλοτε 1:1½ (ή 2:3). Δεν γνωρίζουμε ακριβώς πότε ίσχυε η πρώτη περίπτωση και πότε η δεύτερη. Στη νεότερη μουσική παράδοση της Ελλάδας και των άλλων μουσικών πολιτισμών της Α. Μεσογείου συναντάμε πολύ συχνά τη σχέση 1:1½ και αυτό μας οδηγεί στην υπόθεση ότι θα ήταν πολύ διαδεδομένη και στην Αρχαία Ελλάδα.
Ο συνδυασμός των χρόνων αυτών δημιουργεί συγκεκριμένα ρυθμικά σχήματα που τα ονόμαζαν «πόδες» ή «μέτρα» (τα μέτρα αποτελούνται από έναν ή περισσότερους πόδες). Τα σχήματα αυτά που αντιστοιχούσαν και στα ποιητικά μέτρα αλλά και σε χορούς, την ύστερη κλασική περίοδο τυποποιήθηκαν στις παρακάτω μορφές:
Κάθε μετρικός πόδας χωρίζεται σε 2 μέρη. Το ένα ονομάζεται «άρσις» (=σήκωμα) και το άλλο «θέσις» (=τοποθέτηση) κατ’ αντιστοιχία στο σήκωμα και κατέβασμα του ποδιού. Οι όροι άρσις και θέσις χρησιμοποιούνται έως σήμερα στη δυτική μουσική.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου