O Σχηματισμός των λέξεων στην Αρχαία Ελληνική γλώσσα

2. -τρος, -τρᾱ, -τρον

§ 351. Το -τρός είναι σπάνιο και δεν διαφέρει καθόλου στη σημασία από το -τήρ, που έχει μαζί του στενή ετυμολογική σχέση: ο Όμηρος έχει το ἰητρός 'γιατρός' δίπλα στο ἰητήρ (από το ἰᾶσθαι 'θεραπεύω'), πρβ. ακόμη δαιτρός 'τεμαχιστής' (Όμ.) από το δαίεσθαι 'τεμαχίζω'. Το -τρᾱ είναι εξίσου σπάνιο: ὀρχήστρα 'χώρος όρχησης' (κλασ.) από το ὀρχεῖσθαι 'χορεύω', ῥήτρα 'συμφωνία, ρητό' (Όμ.) από το ῥη- 'μιλώ' (ἐρρήθην ῥῆμα ῥητήρ ῥήτωρ), χύτρα 'δοχείο' (κλασ., και χύτρος) από το χυ- 'χύνω' (ἐχύθην χύσις). 

Περισσότερο έχει αναπτυχτεί το -τρον· το παλιότερο στρώμα δηλώνει το μέσο: ἄροτρον 'αλέτρι' (Όμ.) από το ἀρο- 'οργώνω', πρβ. λατ. ar ā- trum· σκῆπτρον 'στήριγμα, ράβδος' (Όμ.) από το σκήπτεσθαι 'στηρίζομαι', φέρτρον 'φορείο' (Όμ.) από το φέρειν 'μεταφέρω'· το τελευταίο γειτονεύει με ονομασίες χώρων όπως θέατρον 'χώρος παραστάσεων' (κλασ.) από το θεᾶσθαι 'βλέπω, παρακολουθώ'· οι μεθομηρικοί σχηματισμοί επικεντρώνονται συνήθως στο χώρο της 'αμοιβής για κάτι': θρέπτρᾰ 'ανταμοιβή για την ανατροφή' (Όμ.) από το τρέφειν 'ανατρέφω', λύτρον 'λύτρα' (κλασ.) από το λύειν 'λύνω', μήνυτρον 'αμοιβή για καταγγελία' (Ύμνος στον Ερμή και κλασ.), δίδακτρον 'δίδακτρα' (Πολυδεύκης) από το διδάσκειν (διδάξαι· § 281 υποσημ.)

Ο Φωτισμός της Γνώσης: Ένα Ταξίδι πέρα από το Εγκόσμιο

Στην απέραντη ταπισερί της ύπαρξης, υπάρχουν εκείνοι που περιπλανώνται στη ζωή δεσμευμένοι από τις αλυσίδες των κοινωνικών προσδοκιών, και μετά υπάρχουν εκείνοι που απελευθερώνονται από τους περιορισμούς του εγκόσμιου, αγκαλιάζοντας το αιθέριο βασίλειο της πνευματικής ελευθερίας. Αυτό το άρθρο διερευνά τη μεταμορφωτική δύναμη της γνώσης και πώς μας οδηγεί στο μονοπάτι της απόλυτης φώτισης, προσφέροντας μια μοναδική οπτική για την ύπαρξή μας, πέρα από τις επιπολαιότητες της ανθρώπινης κατάστασης.

Η αποκήρυξη του εγκόσμιου

Στην επιδίωξη της αληθινής πνευματικής ελευθερίας, το φωτισμένο άτομο συχνά βρίσκεται σε αντίθεση με τους κανόνες της κοινωνίας. Αυτοί είναι οι σοφοί της εποχής μας, που αποκηρύσσουν τη συμβατική πολιτισμένη κοινωνία των ανθρώπων, χωρίς να δεσμεύονται από τον πολιτισμό, τις έννοιες ή τις συνήθειές της.

Πράγματι, θα μπορούσε κανείς να αμφισβητήσει εάν αυτό που αντιλαμβανόμαστε ως «κουλτούρα των ανθρώπων» είναι καθόλου πολιτισμός. Δεν είναι μάλλον μια συγχώνευση ριζωμένων συνηθειών, κοινωνικών κατασκευών και προκατειλημμένων αντιλήψεων που πολύ συχνά περιορίζουν τα όρια της ύπαρξής μας;

Το μονοπάτι της απάρνησης και της αυτοενίσχυσης

Υπάρχουν δύο διακριτά μονοπάτια στα οποία μπορεί να πατήσει ένας πνευματικός αναζητητής. Το πρώτο είναι το μονοπάτι της απάρνησης, γνωστό και ως Λευκός Δρόμος, όπου κάποιος παραιτείται από το εγώ του, τις επιθυμίες του και την προσκόλλησή του στον φυσικό κόσμο. Αυτό το μονοπάτι, αν και γεμάτο προκλήσεις, οδηγεί τελικά στη Θεία ένωση, την συνειδητοποίηση της απόλυτης Αλήθειας.

Το δεύτερο είναι το μονοπάτι της αυτοενίσχυσης, ή το σκοτεινό μονοπάτι, όπου κάποιος καταναλώνεται από τις επιθυμίες του, το εγώ του και την προσκόλλησή του στον φυσικό κόσμο. Αυτό το μονοπάτι, αν και αρχικά δελεαστικό, οδηγεί μόνο σε περαιτέρω άγνοια, δεσμεύοντας το άτομο στον κύκλο της γέννησης και του θανάτου, ωθώντας το πιο κοντά στις ζωώδεις τάσεις του.

Ο Φωτισμός της Γνώσης

Όπως το φεγγάρι που διώχνει το σκοτάδι της νύχτας, το φως της γνώσης διώχνει τις σκιές της άγνοιας. Φωτίζει το μονοπάτι της αρετής, οδηγώντας μας σε μια ζωή αυθεντικότητας και αλήθειας.

Η γνώση, σε αυτό το μεταφυσικό πλαίσιο, δεν είναι η συσσώρευση γεγονότων και αριθμών. Δεν είναι η κυριαρχία των επιστημονικών θεωριών ή η κατανόηση σύνθετων εξισώσεων. Μάλλον, είναι η βαθιά κατανόηση του Εαυτού και του Σύμπαντος, η συνειδητοποίηση της διασύνδεσης όλων των πραγμάτων και της παροδικότητας του φυσικού κόσμου.

Η Αιώνια Πραγματικότητα

Όταν τα φαντάσματα του κουρασμένου μυαλού σου σβήσουν υπό το φως αυτής της βαθιάς γνώσης, συνειδητοποιείς ότι η πραγματικότητα, στην πιο αληθινή της μορφή, είναι πάντα εδώ, αιώνια, ρέει στη γαλήνη της. Δεν υπόκειται στους περιορισμούς του χρόνου ή του χώρου, ούτε επηρεάζεται από τα σκαμπανεβάσματα των ανθρώπινων εμπειριών.

Είναι σε αυτόν τον χώρο της αιώνιας πραγματικότητας, πέρα από την ψευδαίσθηση του φυσικού κόσμου, που βρίσκει κανείς την αληθινή ειρήνη, την αληθινή ελευθερία και την αληθινή φώτιση.

Το ταξίδι προς αυτή τη συνειδητοποίηση δεν είναι εύκολο, ούτε είναι άμεσο. Απαιτεί υπομονή, επιμονή και το πιο σημαντικό, προθυμία να αφήσεις βαθιά ριζωμένες πεποιθήσεις και αντιλήψεις. Μόλις όμως πατήσεις το πόδι σου σε αυτό το μονοπάτι, με οδηγό το φως της γνώσης, ξεκινάς το πιο ανταποδοτικό ταξίδι, το ταξίδι προς την συνειδητοποίηση του αληθινού Εαυτού σου.

Υπό το φως της γνώσης, δεν βρίσκουμε απλώς κατανόηση, αλλά μια βαθιά ειρήνη και ελευθερία που υπερβαίνει τους περιορισμούς του φυσικού κόσμου. Αυτός είναι ο δρόμος του σοφού, ο δρόμος του φωτισμένου, ο δρόμος προς την πνευματική ελευθερία. Και είναι διαθέσιμο σε όλους, αρκεί να έχουμε το θάρρος να το αναζητήσουμε.

Eckhart Tolle: Αυτό που συμβατικά αποκαλούμε «αγάπη» είναι η στρατηγική του «εγώ» για να αποφύγει να αφεθεί

Αυτό που συμβατικά αποκαλούμε «αγάπη» είναι η στρατηγική του «εγώ» για να αποφύγει να αφεθεί.

Αναζητάτε κάποιον να σας δώσει κάτι το οποίο μπορεί να έρθει σε εσάς μόνο στην κατάσταση της παράδοσης, στην κατάσταση του να αφήνεστε.

Η Ισπανική γλώσσα είναι η πιο ειλικρινής σε αυτή την εκτίμηση. «Te quiero» σημαίνει ταυτόχρονα «σ' αγαπώ» και «σε θέλω» ενώ η αληθινή αγάπη δεν έχει μέσα της το «σε θέλω», δεν έχει επιθυμία να κατέχει κάποιον ή να θέλει να αλλάξει ο άλλος σύντροφος.

Το «εγώ» θεωρεί τον άλλον ξεχωριστό. Χρησιμοποιεί αυτό το άτομο για να καλύψει τη διαρκή αίσθηση της δυσφορίας που νιώθει, την αίσθηση του ανικανοποίητου, τον θυμό ή το μίσος που αισθάνεται και όλα αυτά συνδέονται στενά μεταξύ τους.

Αυτές είναι εκφάνσεις μιας υποκειμενικής στάσης η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την κατάσταση του «εγώ».

Όταν το «εγώ» ξεχωρίζει κάτι και λέει «αγαπώ» αυτό ή εκείνο, είναι μια ασυνείδητη προσπάθεια να σκεπάσει ή να αφαιρέσει τα βαθιά ριζωμένα αισθήματα που πάντα συνοδεύουν το «εγώ»: τη δυσαρέσκεια, τη δυστυχία ή την αίσθηση της ανεπάρκειας η οποία είναι τόσο οικεία.

Για λίγο, αυτή η ψευδαίσθηση πραγματικά λειτουργεί.

Έπειτα αναπόφευκτα, σε κάποιο βαθμό, το άτομο που έχετε ξεχωρίσει στα μάτια σας, αποτυχαίνει να λειτουργήσει ως σκέπασμα του πόνου, του μίσους, της δυσαρέσκειας ή της δυστυχίας, τα οποία όλα αυτά έχουν τις ρίζες τους στην ανεπάρκεια και στην μη ολοκλήρωση που αισθάνεται το «εγώ» σας.

Έπειτα, έρχεται το συναίσθημα πως όλα σκεπάστηκαν και έτσι προβάλλετε στο ξεχωριστό εκείνο πρόσωπο την προσδοκία πως θα «σας σώσει».

Ξαφνικά όμως η αγάπη γυρνάει σε μίσος. Το «εγώ» δεν συνειδητοποιεί ότι το μίσος είναι προβολή του γενικού πόνου που ακόμη νιώθετε μέσα σας. Το «εγώ» πιστεύει ότι αυτό το πρόσωπο δημιουργεί αυτόν τον πόνο.

Κι έτσι δεν συνειδητοποιείτε πως ο πόνος είναι το γενικό συναίσθημα το οποίο προέρχεται από το γεγονός ότι δεν είσαστε συνδεδεμένοι με το βαθύτερο επίπεδο της ύπαρξής σας.

Το αντικείμενο της αγάπης είναι ανταλλάξιμο όπως ανταλλάξιμο είναι και το αντικείμενο που θέλει το «εγώ».

Μερικοί άνθρωποι κάνουν πολλές σχέσεις. Ερωτεύονται και παύουν να είναι ερωτευμένοι πολλές φορές. Αγαπούν έναν άνθρωπο για όσο καλύπτει τον πόνο τους, μέχρι να σταματήσει να το κάνει.

Μόνο το να αφήνεστε μπορεί να σας δώσει αυτό που αναζητάτε ως αντικείμενο αγάπης.

Το «εγώ» λέει πως το να αφήνεστε δεν είναι απαραίτητο επειδή αγαπάτε αυτό το άτομο. Είναι φυσικά μια ασυνείδητη διαδικασία.

Τη στιγμή που αποδέχεστε εντελώς αυτό που είναι στην παρούσα στιγμή, κάτι μέσα σας συνειδητοποιεί πως νιώθει μια έμφυτη, μόνιμη γαλήνη, ακίνητη και γεμάτη ζωντάνια.

Είναι άνευ όρων, είναι η αληθινή σας ουσία. Είναι αυτό που αναζητούσατε ως αντικείμενο αγάπης. Είναι ο εαυτός σας.

Όταν συμβαίνει, ένα εντελώς διαφορετικό είδος αγάπης είναι παρόν το οποίο δεν υπόκειται στο δίδυμο αγάπη / μίσος.

Αυτή η αγάπη δεν ξεχωρίζει κανέναν. Είναι παράλογο να χρησιμοποιείται ακόμη και η ίδια λέξη γι' αυτήν την κατάσταση.

Τώρα ακόμη και η φυσιολογική αγάπη / μίσος σχέση μπορεί να εισέλθει στην κατάσταση της απελευθέρωσης.

Προσωρινά και για σύντομο χρονικό διάστημα θα συμβαίνει: θα βιώνετε μια βαθύτερη, εσωτερική αγάπη η οποία αποδέχεται ολοκληρωτικά το γεγονός ότι μερικές φορές θα λάμπει ακόμη και μέσα από μια εγωιστική σχέση.

Αν αυτή η απελευθέρωση και παράδοση δεν επιτυγχάνεται, θα καλύπτεται ξανά με το παλιό εγωιστικό μοτίβο.

Οπότε, δεν λέω ότι η βαθιά, αληθινή αγάπη δεν μπορεί να είναι παρούσα σποραδικά, ακόμη και σε μια φυσιολογική αγάπη / μίσους σχέση. Αλλά είναι σπάνιο και κρατάει λίγο.

Όταν αποδεχθείτε αυτό που είναι στην παρούσα στιγμή, κάτι βαθύτερο συγχωνεύεται από αυτό που είναι. Οπότε, μπορεί να τύχει να παγιδευτείτε στο πιο επώδυνο εσωτερικό ή εξωτερικό δίλλημα, στα πιο επώδυνα αισθήματα ή καταστάσεις αλλά από τη στιγμή που αποδέχεστε όλα αυτά ακριβώς όπως είναι, πηγαίνετε πέρα από αυτά.

Ακόμη και αν αισθάνεστε μίσος, τη στιγμή που αποδέχεστε αυτό το μίσος, αυτό δηλαδή που αισθάνεστε, το υπερβαίνετε. Μπορεί ακόμη να βρίσκεται εκεί αλλά απρόσμενα θα βρεθείτε σε αυτό το βαθύτερο μέρος όπου το μίσος δεν έχει ιδιαίτερη σημασία πλέον.

Όλη η φαινομενική ατομικότητα υπάρχει λόγο της έντασης μεταξύ των αντιθέτων. Ζέστη και κρύο, ανάπτυξη και φθορά, κέρδος και απώλεια, επιτυχία και αποτυχία, δηλαδή οι πολικότητες που είναι μέρος της ύπαρξης και φυσικά μέρος κάθε σχέσης.

Eckhart Tolle, Σχέσεις – Η αληθινή αγάπη και η υπέρβαση της δυαδικότητας

Άγχος στα παιδιά: πότε είναι παθολογικό και πότε φυσιολογικό

Το άγχος αναφέρεται σε μια αντίδραση του ανθρώπινου οργανισμού σε ένα ερέθισμα που θα προσπαθήσει να αποφύγει γιατί το αντιλαμβάνεται ως απειλητικό. Είναι ένα βασικό συναίσθημα που υπάρχει από την βρεφική και παιδική ηλικία με εκφράσεις που ποικίλλουν ως προς τον βαθμό έντασης που εκδηλώνονται.

Συνήθως το άγχος δεν είναι παθολογικό, καθώς βοηθά το άτομο που το βιώνει να προσαρμοστεί και να αποφύγει τον κίνδυνο. Μπορεί όμως να γίνει μια δυσλειτουργική αντίδραση όταν εμφανίζεται πολύ συχνά, σε υπερβολικό βαθμό, επιμένει και παρεμποδίζει την λειτουργικότητα του ατόμου που το βιώνει.

Πότε το άγχος είναι φυσιολογικό και πότε όχι;

Η διαφοροποίηση μεταξύ φυσιολογικού και παθολογικού άγχους μπορεί να γίνει ιδιαιτέρως δύσκολη στα παιδιά καθώς η εκδήλωση πολλών φόβων και αγχωδών συμπεριφορών είναι μέρος της φυσιολογικής ανάπτυξης. Για παράδειγμα, ο φόβος για τους ξένους εμφανίζεται ανάμεσα στους 7-12 μήνες, το άγχος αποχωρισμού συμβαίνει ανάμεσα στους 12 και 18 μήνες, ο φόβος για τις αστραπές, το σκοτάδι, τα ζώα, οι εφιάλτες στα 2-4 χρόνια, ο φόβος για το θάνατο στα 4-5 χρόνια, για τα φαντάσματα και τα τέρατα στα 5-7 χρόνια ενώ στην εφηβεία εμφανίζεται ανησυχία για τη σχολική επίδοση, για την κοινωνική αποδοχή και για θέματα υγείας.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι τέτοια άγχη εμφανίζονται κατα τη διάρκεια της ανάπτυξης των παιδιών αλλά συνήθως δεν επιμένουν, αυτό αποτελεί μια δυσκολία για τη διάκριση μεταξύ φυσιολογικού και παθολογικού άγχους στα παιδιά.

Μια ακόμη δυσκολία είναι η έλλειψη των γνωστικών, γλωσσικών, επικοινωνιακών και συναισθηματικών δεξιοτήτων των παιδιών που λόγω ηλικίας δεν μπορούν να μας μεταφέρουν τις πραγματικές διαστάσεις του άγχους που βιώνουν. Εξαιτίας αυτής της δυσκολίας διάκρισης ανάμεσα στο φυσιολογικό και το παθολογικό άγχος καθώς επίσης και λόγω του ότι πολλές φορές τα αγχώδη συμπτώματα δεν προκαλούν ενόχληση στο περιβάλλον και δεν έχουν επιβλαβείς συνέπειες για τους άλλους όπως για παράδειγμα οι επιθετικές συμπεριφορές, δεν δίνεται η ανάλογη προσοχή ενώ υπάρχουν υψηλά ποσοστά εμφάνισης διαταραχών άγχους στα παιδιά.

Ποια είναι τα ανησυχητικά συμπτώματα του άγχους στα παιδιά και τους εφήβους;

Τα παιδιά με αγχώδη διαταραχή εμφανίζουν φόβους και ανησυχίες που μπορεί να μην αντιλαμβάνονται ότι είναι παράλογοι. Μπορεί να ανησυχούν υπερβολικά για το σχολείο ή για κάθετι που κάνουν. Συχνά παραπονιούνται για σωματικά συμπτώματα όπως πονοκέφαλο, πόνο στην κοιλιά και το στομάχι, ταχυκαρδία ή τάση για εμετό. Μπορεί επίσης να έχουν ξεσπασματα θυμού και κλάματα, ευερεθιστότητα σε μια προσπάθεια να αποφύγουν το ερέθισμα που τα αγχώνει/φοβίζει ωστόσο να γίνονται λανθασμένα αντιληπτές αυτές οι αντιδράσεις ώς ανυπακοή ή άρνηση στον ενήλικα. Πολλές φορές παρουσιάζεται και ονυχοφαγία. Στους εφήβους μπορεί να εκδηλωθεί με απόσυρση και χαμηλή διάθεση. Αλλαγές στις συνήθειες του ύπνου ή της διατροφής είναι επίσης πιθανό να οφείλονται σε υπερβολικό άγχος.

Συμβουλές για γονείς:

Προσπαθήστε να διασφαλίσετε ένα ήρεμο περιβάλλον για τα παιδιά μέσα στο οποίο το παιδί να νιώθει ασφάλεια, αποδοχή, εμπιστοσύνη και αγάπη.

Προσπαθήστε να ελέγξετε τα δικά σας άγχη και φοβίες έτσι ώστε να μην τα μεταφέρετε στα παιδιά σας.

Μάθετε στο παιδί σας πως το να αναζητά βοήθεια όταν δεν καταφέρνει κάτι είναι σημάδι δύναμης και όχι αδυναμίας.

Ενισχύστε το παιδί σας να παίρνει πρωτοβουλίες και να συμμετέχει σε κοινωνικές δραστηριότητες εκτός σπιτιού.

Ακούστε τους φόβους και τα άγχη των παιδιών σας χωρίς να τα κρίνετε αρνητικά και συζητήστε μαζί του αν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα (με τα κατάλληλα λόγια και επιχειρήματα για την ηλικία του κάθε φορά).

Βοηθήστε το παιδί σας να έρθει αντιμέτωπο με αυτό που το αγχώνει βρισκόμενοι δίπλα του και διαβεβαιώνοντας το πως ο κίνδυνος δεν είναι πραγματικός (στο βαθμό που μπορεί να αντέξει).

Ενισχύστε την αυτοεκτίμηση του μέσα από μια θετική εικόνα που έχετε για αυτό ότι μπορεί να τα καταφέρει.

Αναγνωρίστε ότι το άγχος είναι ένα συναίσθημα φυσιολογικό που υπάρχει στη ζωή όλων και πως μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε και να το ελέγξουμε.

Να έχετε ρεαλιστικές προσδοκίες από το παιδί σας και να μην θέτετε πολύ υψηλούς στόχους.

Αν το άγχος επιμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα και με υψηλά σε ένταση συμπτώματα, μη διστάσετε να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό για τις ανησυχίες σας. Έρευνες έχουν δείξει πως οι αγχώδεις διαταραχές της παιδικής και εφηβικής ηλικίας δεν υποχωρούν απο μόνες τους αλλά συνδέονται με προβλήματα στην ενήλικη ζωή.

Το παζλ

Τα κομμάτια του παζλ, του δικού σου παζλ θα τα δεις να κόβονται και να χάνονται, να ανακατεύονται και να μπερδεύονται. Θα τα δεις να μην ταιριάζουν στη δικιά σου θέληση και να απωθούνται σαν μαγνήτες στον ίδιο πόλο, να απομακρύνονται πιότερο και από τις Ηπείρους.

Έχουν το δικό τους ταξίδι να κάνουν και την ιδιόρρυθμη και μοναδική διαδρομή τους να ακολουθήσουν, όπως έχει οριστεί.

Από ποιον;

Δεν ξέρω μη με ρωτάς..

Από την τύχη;
Από το κάρμα;
Απο το γραμμένο;
Από την αύρα σου;

Δεν ξέρω μη με ρωτάς..

Όταν έρθει η ώρα τους όμως θα τα δεις να ενώνονται αβίαστα και να ταιριάζουν μεταξύ τους άψογα, χωρίς η δική σου προσπάθεια να υπερβαίνει τα δέοντα.

Θα δεις την δικιά σου ιστορία να ολοκληρώνεται και να αποκτά νόημα και σημασία σαν κινέζικο ραγισμένο βάζο που αποκτά την δικιά του κοσμοθεωρία κολλώντας το σε μια παροιμία.

Πότε θα γίνει αυτό;

Δεν ξέρω μη με ρωτάς...

Εσύ κοίτα να φτιάχνεις κομμάτια να μην διστάσεις να τα σκίσεις ούτε να τα κολλήσεις άμα χρειαστεί. Εσύ κοίτα να μην μένεις στο ίδιο σημείο. Πήγαινε μπροστά ή κάνε ένα βήμα πίσω μόνο μη μένεις στο ίδιο σημείο.

Εσύ ζήσε και άσε τη ζωή να σου φτιάξει το δικό σου παζλ όπως εκείνη γνωρίζει καλύτερα. Ότι είναι να γίνει θα γίνει χωρίς τον εγωισμό να το διεκδικεί. Ότι όχι θα φύγει θα ξεχαστεί και θα γίνει βάση για τα επόμενα.

Πώς θα γίνει αυτό;

Δεν ξέρω μη με ρωτάς..

Το κάθε παζλ έχει διαφορετικό σχεδιαστικό μοντέλο..

Εσύ μόνο κομμάτια να κάνεις και όταν η ώρα τους έρθει..

Εσύ, κομμάτια!

Η διαφορά στην εχθρικότητα ενός εγκληματία και ενός νευρωτικού

Το πρόβλημα της ψυχολογίας του ατόμου μέσα στον κοινωνικό χώρο είδε στις σωστές του διαστάσεις ο A. Adler (1870-1935). Μαθητής του S. Freud και ιδρυτής της «Ατομικής ψυχολογίας» δέχεται πως το βασικό κίνητρο δραστηριότητας του ανθρώπου (που πηγάζει απ’ το δυναμικό ασυνείδητο) είναι η ορμή για κοινωνική αναγνώριση, για επικράτηση και κυριαρχία, για υπερνίκηση των μειονεκτημάτων του και δύναμη. Το κάθε άτομο που είναι ξεχωριστό και ανεπανάληπτο φοβάται μήπως το απορρίψει η ομάδα εξαιτίας κάποιας σωματικής ή πνευματικής μειονεξίας του (εσωτερική αιτία) ή όταν το περιβάλλον είναι ακατάλληλο (εξωτερική αιτία) οπότε δεν γίνεται σωστή αποτίμηση της αξίας του. Έτσι, εμποδίζεται η ορμή και η τάση για αναγνώριση, και δημιουργείται ένα πιεστικό συναίσθημα αυτοϋποβιβασμού και κατωτερότητας που θέτει σε κίνδυνο την ίδια του την ύπαρξη, ένα «σύμπλεγμα μειονεκτικότητας» (Minderwestigkeits complex).

Σ’ αυτό το συναίσθημα της αυτοϋποβάθμισης το άτομο αντιδρά με δυο τρόπους: α) το αντισταθμίζει με την εξιδανίκευση και τη δημιουργικότητα σ’ έναν άλλο τομέα. Αυτού οφείλονται τα μεγάλα επιτεύγματα των ελαττωματικών ατόμων (Δημοσθένης, Αγησίλαος, Τουλούζ Λωτρέκ, Μπετόβεν κ.ά.) β) το απωθεί προς το ασυνείδητο και παθαίνει «νεύρωση».

Η νεύρωση είναι ένα σύστημα προσωπικών υπεκφυγών και δικαιολογιών που αφορούν αντικοινωνικές αντιδρά σεις συμπεριφοράς. Το άτομο επιχειρεί να δικαιολογήσει την (ανάρμοστη) στάση του ως προς την επίλυση κυρίως τριών βασικών προβλημάτων του: α) την επαγγελματική του αποκατάσταση, β) τη σχέση του με το ετερόφυλο, γ) τις διανθρώπινες σχέσεις του. Τα νευρωσικά συμπτώματα είναι συνήθως φανταστικές ασθένειες για να δικαιολογήσει το άτομο την αδυναμία του.

Σύμφωνα με την Αντλεριανή Ψυχολογία, ο άνθρωπος, ανεξάρτητα από τα βιώματα της παιδικής του ηλικίας, διαθέτει τη δύναμη να μεταμορφώσει τη ζωή του, την ψυχική του υγεία και τη συνολική ευημερία του. Αρωγός στην προσπάθεια αυτή είναι το ασυνείδητο, το οποίο εργάζεται για τη μετατροπή των αισθημάτων κατωτερότητας σε αισθήματα ανωτερότητας.

Το κάθε άτομο αναπτύσσει τη δική του προσωπικότητα και αγωνίζεται για την επίτευξη της τελειότητας με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο. Ο τρόπος ζωής του ατόμου διαμορφώνεται κατά την περίοδο της πρώιμης παιδικής ηλικίας και εξαρτάται εν μέρει από εκείνα τα στοιχεία της προσωπικότητάς του που επλήγησαν περισσότερο από το έμφυτο συναίσθημα κατωτερότητας. Επιπλέον, ο αγώνας για την υπεροχή συνυπάρχει με μία άλλη έμφυτη επιθυμία: την ανάγκη για συνεργασία με άλλους ανθρώπους με σκοπό την επίτευξη του κοινού καλού.

Το αντλεριανό μοντέλο εισηγείται ότι οι συμπεριφορές, οι σκέψεις και οι μηχανισμοί επεξεργασίας αποτελούν εδραιωμένα, ήδη από την ηλικία των πέντε ετών, συστατικά χαρακτηριστικά του ατόμου. Οι σχέσεις που το παιδί διαμορφώνει κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του, συνδυαζόμενες με κοινωνικές και περιβαλλοντικές δυνάμεις, ευθύνονται άμεσα για την ανάπτυξη των παραπάνω χαρακτηριστικών.

Ο εγκληματίας είναι ψυχικά άρρωστος που έχει κηρύξει φανερό πόλεμο κατά της κοινωνίας. Ο νευρωτικός όμως αναγνωρίζει τις επιταγές της κοινωνίας και αισθάνεται ακόμα την υποχρέωση να αποκρύψει την εχθρικότητα αυτή. Γι’ αυτό την καλύπτει με την αρρώστια την οποία μεταχειρίζεται ως δικαιολογία για την αποτυχία στη ζωή, ώστε να λύσει ορισμένο πρόβλημα. Ο νευρωτικός επιδιώκει σκοπούς «υψηλούς», απραγματοποίητους και αντικοινωνικούς στη ζωή του, επιχειρεί εγωιστικά πράγματα ακατόρθωτα (που τον ζημιώνουν) ξεχνώντας την παροιμία: «όταν φτερώσει το μυρμήγκι χάνεται» ή «Ο περήφανος έφυγε καβάλα και γύρισε πεζός». Δεν έχει πεποίθηση πως μπορεί να συνεισφέρει κι αυτός κάτι για την τελειοποίηση της κοινωνίας (και του εαυτού του). Είναι ένας αποθαρρημένος φιλόδοξος. Για να θεραπευτεί πρέπει να διαφωτιστεί ότι μόνος του διάλεξε έναν σφαλερό αντικοινωνικό δρόμο, και να ενθαρρυνθεί για να πάρει άλλο δρόμο: ν’ αναπληρώσει την μειονεκτική μειονεκτικότητα με την αφοσίωση στον υψηλό σκοπό που θ’ αναζητήσει μέσα στις «κλίσεις» και «ικανότητες» της εσωτερικότητάς του (που τις είχε παραμελήσει και παραμερίσει). Αυτή η αναπλήρωση θ’ αποτελέσει τη θεραπεία του και την προβολή της αξίας του μέσα στον κοινωνικό χώρο.

Κανείς δε θέλει να του καταστρέψεις το ασφαλές του ΨΕΜΑ

Αυτό που θέλουμε είναι να εξαργυρώνουμε καθημερινά τη ζωή μας και να μαζεύουμε γύρω μας πράγματα άχρηστα, που νομίζουμε ότι διευκολύνουν και στολίζουν το βίο μας! Αυτό νομίζουμε ΕΥΤΥΧΙΑ! Έτσι είμαστε ικανοποιημένοι! Γι’ αυτό το τελευταίο μεγάλο ψέμα μας έγινε τόσο δημοφιλές ανάμεσα στους ανθρώπους! Ήταν ακριβώς ό,τι χρειαζόμασταν για να συνεχίσουν τη ΔΡΑΣΗ τους!!!

Μέσα τους βαθιά γνωρίζουν ότι είναι ένα ΨΕΜΑ, αλλά δεν τολμούν να το παραδεχτούν! Είναι το τελευταίο μεγάλο ΨΕΜΑ!!!

Είναι υποχρεωμένοι να το υποστηρίξουν, να το υπηρετήσουν και να το συντηρήσουν! Είναι η τελευταία τους μεγάλη, οδυνηρή, ψεύτικη ελπίδα… Μετά από αυτό ακολουθεί το ΧΑΟΣ!!! Κανείς, όπως καταλαβαίνεις, δεν προτιμά τον όλεθρο και το χαμό! Είχανε ΣΤΕΡΗΘΕΙ τόσα πολλά όλους αυτούς τους αιώνες και τώρα επιθυμούν διακαώς να ΖΗΣΟΥΝ πάση θυσία!!! Αυτός ο άγριος ΠΟΘΟΣ που έχουν για ζωή είναι η καλύτερη εγγύηση για το ΜΕΛΛΟΝ!!! Είναι η αστείρευτος καύσιμος ύλη που κινεί το όχημα μας!!! Γι’ αυτό σήμερα δεν επιτρέπεται να υπάρχουν ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ και ΑΜΦΙΒΟΛΙΕΣ. Κανείς δεν τολμά να αναρωτηθεί και να αμφιβάλει για το παραμικρό!!! Οι απαντήσεις που δώσαμε είναι οριστικές και αμετάκλητες!!! Ποιος τολμά με ερωτήσεις και αμφιβολίες να ελευθερώσει το μαύρο σκοτάδι της καταστροφής που θα παρασύρει τα πάντα στη σιωπή;

Όλοι περιφρουρούν βάναυσα τον εαυτό τους και κάθε μέρα εξασκούνται για να κάνουν το τελευταίο μας μεγάλο ΨΕΜΑ βίωμα και δεύτερη φύση!!!

Ακριβώς γι’αυτό και εμείς δε φοβηθήκαμε να σου αποκαλύψουμε όλα αυτά που αποκαλύψαμε!!! Κανείς δε θέλει να του καταστρέψεις το ασφαλές του ΨΕΜΑ!!!

Η ακοή τους δεν έχει συνηθίσει τέτοιες συχνότητες!

Δεν καταλαβαίνει αυτή τη γλώσσα, είναι έξω από τη ζωή του και τις επιδιώξεις του!!! Έχει συνηθίσει τη ΦΡΙΚΗ που ζει καθημερινά, του έχει γίνει ΟΙΚΕΙΑ… έχει πείσει τον ΕΑΥΤΟ του ότι αυτή η φρίκη είναι τελικά μια ευτυχία, ότι είναι σωτήρια! Αυτά κάνει ο άγριος πόθος για συνέχεια της ζωής και για επιτυχία. Όλα τ’ άλλα που εμείς ξέρουμε είναι περιττά…

Πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας κατορθώσαμε να κάνουμε τη δουλειά να μοιάζει με φυσική κατάσταση!!! Αυτή είναι η ΝΙΚΗ μας και η προσφορά μας στους ανθρώπους.

Γι’ αυτό, αν ποτέ τολμήσεις και γράψεις ένα βιβλίο χρησιμοποιώντας το υλικό που έχεις συλλέξει στις κασέτες σου… να είσαι σίγουρος ότι θα είναι ένα βιβλίο ΑΧΡΗΣΤΟ και ΑΧΡΕΙΑΣΤΟ!!! Κανείς δεν πρόκειται να του δώσει σημασία! Κανείς δεν πρόκειται να το διαβάσει! Ποιος θα θελήσει να βγάλει τα μάτια του με τα ίδια του τα χέρια; Θα το χαρακτηρίσουν καταθλιπτικό και ΑΧΡΗΣΤΟ!!! Δε θα σου επιτρέψουν να ξεριζώσεις το μέγα ΨΕΜΑ μας, γιατί αυτοί όλοι, ύστερα, πού θα βρουν σωσίβιο να πιαστούν; Κατάλαβες; Δε φοβόμαστε καθόλου. Γιατί όλα αυτά που σου αποκαλύψαμε είναι τόσο απίστευτα, τόσο άχρηστα, τόσο αχρείαστα για τους καθημερινούς ανθρώπους!

Ο φιλόσοφος που ανακάλυψε την πολιτική

Για τον Σωκράτη η πολιτική είναι το καθήκον του πολιτικού να «επιμελείται» των ψυχών όλων των συμπολιτών του και να τους κάνει «όσο το δυνατόν καλύτερους». Ήταν ο πρώτος που υπέβαλε σε «έλεγχο» και τους πολιτικούς, ενώ καταλόγιζε σε όλους σχεδόν τους επώνυμους άρχοντες ακόμη και της λαμπρής πεντηκονταετίας της Αθήνας το ότι κανένας τους δεν βελτίωσε ηθικά τους πολίτες της.

Ο Σωκράτης ήταν ο πρώτος φιλόσοφος που αγωνίστηκε για τη συνάφεια ηθικής και πολιτικής, ο πρώτος που απέρριψε τη συμβατική πολιτική, και όχι μόνο της ταραγμένης εποχής του, που αμφισβήτησε την αξία και τη χρησιμότητά της, αλλά και ο μόνος που απέκρουσε την κατηγορία για πολιτική απραξία με τον προκλητικό ισχυρισμό ότι «μόνος αυτός έπραττε τα πολιτικά».

Ως τότε πολιτική και φιλοσοφία σχεδόν συμπορεύονταν. Νομοθέτες ήταν κάποιοι από τους επτά σοφούς. Πολιτικό ρόλο φαίνεται να έπαιξαν μερικοί από τους προσωκρατικούς «φυσιολόγους». Συμβουλευτικό και νομοθετικό έργο αλλά και ιδεολογική στήριξη της δημοκρατίας αποδίδονταν σε σοφιστές που έθεσαν και τα θεμελιώδη ερωτήματα για το φύσει ή θέσει του δικαίου και των θεσμών, για τη σημασία της πολιτικής συναίνεσης και την κοινή μοίρα του αυτοσεβασμού και της δικαιοσύνης. Μερικοί μάλιστα καυχιόνταν ότι δίδασκαν την πολιτική τέχνη και την πολιτική αρετή. Δεν φαίνεται λοιπόν ως την εποχή του να υπήρχε διάσταση ανάμεσα στη φιλοσοφία και την πολιτική. Ο Σωκράτης ήταν ο πρώτος που υπέβαλε σε «έλεγχο» την πολιτική και τους πολιτικούς, που κλόνισε το γόητρο της τρέχουσας πολιτικής και αναζήτησε το νόημα της αληθινής, που στηλίτευσε τους πολιτικούς, ακόμη και τους πιο αναγνωρισμένους, για ανεπιστημοσύνη και ηθική ανεπάρκεια, πληρώνοντας την προκλητικότητά του με τη θυσία του που τόσο λίγο θέλησε ο ίδιος να μυθοποιήσει.

Το ζήτημα βεβαίως είναι: Ποιος Σωκράτης; Ο ιστορικός Σωκράτης, ο Σωκράτης του Πλάτωνα, του Ξενοφώντα, των μικρών σωκρατικών, των Κυνικών ή το πρότυπο του ελεύθερου ανθρώπου που υπήρξε για τους Στωικούς; Δεν είναι τυχαίο ότι και τα πιο πρόσφατα βιβλία που του αφιερώθηκαν τον αντιμετωπίζουν ως «αίνιγμα», «παράδοξο», «μύθο» και «θρύλο». Και παρά τη σχεδόν γενική πεποίθηση ότι, έστω συγκεκαλυμμένα λόγω της τότε αμνηστίας, πολιτικοί στην πραγματικότητα ήταν οι λόγοι της καταδίκης του, ελάχιστη ομοφωνία επικρατεί για τις όποιες πολιτικές πεποιθήσεις και στάσεις του. Σε συνάφεια κάποτε αλλά περισσότερο σε αντιδιαστολή από τον Πλάτωνα, ο Σωκράτης χαρακτηρίζεται από τη σχετική βιβλιογραφία άλλοτε συντηρητικός, ελιτιστής και αριστοκρατικός, ακόμη και φιλοσπαρτιατικός, οπαδός του φωτισμένου δεσποτισμού και του πολιτικού αυταρχισμού, και άλλοτε αναθεωρητικός, μετριοπαθής ή ακραίος δημοκρατικός, επαναστατικός λαϊκιστής, αναρχικός, προοδευτικός, ακόμη και «παιδί του λαού». Και ανεξάρτητα από την πανθομολογούμενη νομιμοφροσύνη του, εξαίρεται, υποβαθμίζεται ή και μηδενίζεται ο πατριωτισμός του, κάποτε μάλιστα στο όνομα κάποιου ηθικοπολιτικού οικουμενισμού.

Δεν εμπίπτει στο πλαίσιο αυτού του χώρου η εμπλοκή με το «σωκρατικό πρόβλημα», διόλου λιγότερο περίπλοκο από το ομηρικό ή το ορφικό. Είναι τελικά αναπόφευκτο, όπως επεσήμανε κορυφαίος ιστορικός της φιλοσοφίας, «να έχει καθένας μας τον δικό του Σωκράτη και να μπορεί να δώσει λόγο γι' αυτόν». Και κατά τον ίδιο, οι πολωτικά αντίθετες απόψεις σχετικά με τη δήθεν πολιτική του ταυτότητα αποτελούν μοναδικό παράδειγμα διαστρέβλωσης των μαρτυριών, αυθαίρετης και παραπλανητικής ερμηνείας τους, αφού δεν έχει γίνει απόλυτα κατανοητό αν είχε ο Σωκράτης κάποια πολιτική σκοπιά με τη συμβατική έννοια. Πράγματι ο Σωκράτης είχε νοηματοδοτήσει τον περιβόητο χρησμό ως μέρος της θεϊκής του αποστολής να ασκεί εποικοδομητική κριτική και, όπως τονίστηκε, θα ασκούσε κριτική σε κάθε πολίτευμα που δεν θα νοιαζόταν για το αγαθό και την αλήθεια.

Η αναμόρφωση των πολιτών

Όπως προκύπτει από την Απολογία, από κάποιους πρώιμους πλατωνικούς διαλόγους και κυρίως από τον Γοργία, αλλά και από τα Απομνημονεύματα του Ξενοφώντα και άλλες πηγές, ο Σωκράτης δεν ασχολήθηκε ενεργά με την πολιτική. Είτε τον απέτρεπε το «δαιμόνιο» είτε γιατί γνώριζε ότι, αν το έκανε σύμφωνα με τις αρχές του, θα είχε καταδικασθεί από τους Αθηναίους πολύ ενωρίτερα. Έτσι, σύμφωνα με το πνεύμα του Επιταφίου του Περικλή, θα μπορούσε, περιοριζόμενος στον ιδιωτικό και όχι τον δημόσιο έλεγχο και αγώνα για το δίκαιο, να χαρακτηρισθεί «αχρείος». Κάποιες, με το σημερινό πνεύμα γνήσια πολιτικές, πράξεις και αντιστάσεις που πρόβαλε απέναντι τόσο στη δημοκρατία όσο και στην τυραννία της εποχής του, ο ίδιος δεν φαίνεται να τις αξιολογούσε πολιτικά αλλά ηθικά όταν ομολογούσε απολογητικά ότι πράγματι με την τρέχουσα έννοια «δεν έπραττε τα πολιτικά» περιοριζόμενος στην ιδιωτική κριτική πολιτικών πρακτικών, όπως της εκκλησίας του δήμου, και του αιτήματος να έχει ο καθένας λόγο για τα κοινά, της κλήρωσης των αρχών από τους «τυχόντες» κτλ., και δημοσίων προσώπων γιατί διεκδικούσαν σοφία που δεν είχαν και δεν συνέβαλλαν στην ηθική βελτίωση των πολιτών.

Κύριο μέλημα της πολιτικής για τον Σωκράτη ήταν η ηθική θωράκιση και αναμόρφωση των πολιτών. Έτσι, παρά τα όποια επιτεύγματά τους για την ασφάλεια, την οικονομική άνθηση και το γόητρο της πόλης ­ πολιτικές στρατηγικές για μας σήμερα θεμελιωδώς σημαντικές ­, καταλόγιζε σε όλους σχεδόν τους επώνυμους άρχοντες ακόμη και της λαμπρής πεντηκονταετίας της Αθήνας το ότι κανένας τους δεν βελτίωσε ηθικά τους πολίτες της. Ισχυριζόταν λοιπόν ότι από μια άποψη αυτός «έπραττε τα πολιτικά» καλύτερα γιατί, αντί να τα πράττει μόνος του, φρόντιζε να κάνει όσο το δυνατόν περισσότερους ικανούς για τούτο. Καταδίκαζε και αυτός την πολιτική αδιαφορία ενθαρρύνοντας, με τεχνοκρατικό κάπως, ανάλογο με το πλατωνικό, πνεύμα, την ενεργό ανάμειξη στην πολιτική των «επισταμένων άρχειν». «Άνευ παρασκευής και επιμελείας», έλεγε, δεν μπορεί κάποιος να «πράττει τα πολιτικά» γιατί η πολιτική τέχνη είναι η «μεγίστη τέχνη» και η «καλλίστη αρετή».

Η ηθική ακεραιότητα

Με την πεποίθηση ότι «ο ανεξέταστος βίος ου βιωτός ανθρώπω» και ότι κανείς δεν έπρεπε να «ιδιωτεύει της αρετής» αγωνιζόταν ο Σωκράτης σαν την αλογόμυγα να αφυπνίσει τις συνειδήσεις, να κεντρίσει την αυτογνωσία και να επιτύχει την ηθική αναμόρφωση. Είχε απόλυτη επίγνωση ότι η για πολλούς ενοχλητική αυτή πρακτική, με το πολύ βαρύ, όπως αποδείχθηκε, τίμημα, ήταν αυθεντική πολιτική πράξη, όπως φαίνεται από την τελική του σχετική απάντηση στον Γοργία. Ενώ παραδέχεται ότι «ουκ έστι των πολιτικών» και μάλιστα σημειώνει ότι γινόταν συχνά περίγελως με την άγνοιά του των πολιτικών πραγμάτων, μη ξέροντας ούτε καν να «επιψηφίζει», και νηφάλια εξηγεί ότι δεν θα τον ξαφνιάσει καθόλου η καταδίκη του, διακηρύσσει: «Οἶμαι μετ' ὀλίγων Ἀθηναίων, ἵνα μή εἴπω μόνος, ἐπιχειρεῖν τῇ ὡς ἀληθῶς πολιτικῇ τέχνῃ καί πράττειν τά πολιτικά μόνος τῶν νύν· ἅτε οὖν οὐ πρός χάριν λέγω τούς λόγους οὖς λέγω ἑκάστοτε, ἀλλά πρός τό βέλτιστον, οὐ πρός τό ἥδιστον, καί οὐκ ἐθέλων ποιεῖν ἅ σύ παραινεῖς, τά κομψά ταῦτα» (521d). Στο χωρίο αυτό δίνει ο Σωκράτης την πρώτη απάντηση στην ιστορία του πνεύματος στο ερώτημα «σε τι χρησιμεύει η πολιτική;»: Η αληθινή πολιτική αποσκοπεί κυρίως στην καλλιέργεια της ηθικής ακεραιότητας των πολιτών.

Πολλά από τα επιχειρήματα του Σωκράτη δεν αντέχουν στην κριτική. Η δημοκρατία και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι τα ύψιστα πολιτισμικά γεγονότα του αιώνα μας. Μερικοί σοφιστές, θεωρητικοί της δημοκρατίας και της ιδεολογίας οικουμενικών δικαιωμάτων βρίσκονται γενικώς εγγύτερα από τον Σωκράτη στο πνεύμα των καιρών. Αλλά μετά τον Μακιαβέλι, τη realpolitik και τα πρόσφατα «σύνδρομα», κεφαλαιώδες αίτημα της εφαρμοσμένης και της δημόσιας ηθικής είναι η επαναπροσέγγιση ηθικής και πολιτικής. Η πολιτική δεν επιτρέπεται να παρέχει στα δημόσια πρόσωπα ηθικό άλλοθι. Η απάντηση του Σωκράτη, παρά τις υπερβολές και τις παραλείψεις της, είναι σήμερα από την άποψη αυτή μοναδικά επίκαιρη. Ας την ενστερνισθούν οι πολιτικοί μας κατά το «Έτος Σωκράτη» και κατά την «Ημέρα της φιλοσοφίας».

Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΠΛΑΤΩΝ, ΙΠΠΙΑΣ ΕΛΑΤΤΩΝ

ΠΛ ΙππΕ 372a–373a

Ένα δείγμα της σωκρατικής προσποίησης άγνοιας

Στον παράδοξο αυτόν διάλογο ο Σωκράτης ελέγχει τον σοφιστή Ιππία, που υποστήριξε ότι ο Αχιλλέας, σε αντίθεση με τον πανούργο Οδυσσέα, ήταν ο πιο άξιος ανάμεσα στους Έλληνες που εξεστράτευσαν στην Τροία. Με αφορμή ένα χωρίο της Ιλιάδας ο Σωκράτης ισχυρίστηκε ότι ο Αχιλλέας, όπως και οποιοσδήποτε που λόγω άγνοιας λέει ψέματα ακούσια, ήταν κατώτερος από κάποιον που είχε επίγνωση ότι έλεγε ψέματα. Η θέση αυτή προκάλεσε την αντίδραση του Ιππία. Η απάντηση του Σωκράτη ακολουθεί.

ΣΩ. Ὁρᾷς, ὦ Ἱππία, ὅτι ἐγὼ ἀληθῆ λέγω, λέγων ὡς
[372b] λιπαρής εἰμι πρὸς τὰς ἐρωτήσεις τῶν σοφῶν; καὶ κινδυνεύω
ἓν μόνον ἔχειν τοῦτο ἀγαθόν, τἆλλα ἔχων πάνυ φαῦλα·
τῶν μὲν γὰρ πραγμάτων ᾗ ἔχει ἔσφαλμαι, καὶ οὐκ οἶδ’ ὅπῃ
ἐστί. τεκμήριον δέ μοι τούτου ἱκανόν, ὅτι ἐπειδὰν συγγέ-
νωμαί τῳ ὑμῶν τῶν εὐδοκιμούντων ἐπὶ σοφίᾳ καὶ οἷς οἱ
Ἕλληνες πάντες μάρτυρές εἰσι τῆς σοφίας, φαίνομαι οὐδὲν
εἰδώς· οὐδὲν γάρ μοι δοκεῖ τῶν αὐτῶν καὶ ὑμῖν, ὡς ἔπος
[372c] εἰπεῖν. καίτοι τί μεῖζον ἀμαθίας τεκμήριον ἢ ἐπειδάν τις
σοφοῖς ἀνδράσι διαφέρηται; ἓν δὲ τοῦτο θαυμάσιον ἔχω
ἀγαθόν, ὅ με σῴζει· οὐ γὰρ αἰσχύνομαι μανθάνων, ἀλλὰ
πυνθάνομαι καὶ ἐρωτῶ καὶ χάριν πολλὴν ἔχω τῷ ἀποκρινο-
μένῳ, καὶ οὐδένα πώποτε ἀπεστέρησα χάριτος. οὐ γὰρ πώ-
ποτε ἔξαρνος ἐγενόμην μαθών τι, ἐμαυτοῦ ποιούμενος τὸ
μάθημα εἶναι ὡς εὕρημα· ἀλλ’ ἐγκωμιάζω τὸν διδάξαντά με
ὡς σοφὸν ὄντα, ἀποφαίνων ἃ ἔμαθον παρ’ αὐτοῦ. καὶ δὴ καὶ
[372d] νῦν ἃ σὺ λέγεις οὐχ ὁμολογῶ σοι, ἀλλὰ διαφέρομαι πάνυ
σφόδρα· καὶ τοῦτ’ εὖ οἶδα ὅτι δι’ ἐμὲ γίγνεται, ὅτι τοιοῦτός
εἰμι οἷόσπερ εἰμί, ἵνα μηδὲν ἐμαυτὸν μεῖζον εἴπω. ἐμοὶ
γὰρ φαίνεται, ὦ Ἱππία, πᾶν τοὐναντίον ἢ ὃ σὺ λέγεις· οἱ
βλάπτοντες τοὺς ἀνθρώπους καὶ ἀδικοῦντες καὶ ψευδόμενοι
καὶ ἐξαπατῶντες καὶ ἁμαρτάνοντες ἑκόντες ἀλλὰ μὴ ἄκοντες,
βελτίους εἶναι ἢ οἱ ἄκοντες. ἐνίοτε μέντοι καὶ τοὐναντίον
δοκεῖ μοι τούτων καὶ πλανῶμαι περὶ ταῦτα, δῆλον ὅτι διὰ
[372e] τὸ μὴ εἰδέναι· νυνὶ δὲ ἐν τῷ παρόντι μοι ὥσπερ κατηβολὴ
περιελήλυθεν, καὶ δοκοῦσί μοι οἱ ἑκόντες ἐξαμαρτάνοντες
περί τι βελτίους εἶναι τῶν ἀκόντων. αἰτιῶμαι δὲ τοῦ νῦν
παρόντος παθήματος τοὺς ἔμπροσθεν λόγους αἰτίους εἶναι,
ὥστε φαίνεσθαι νῦν ἐν τῷ παρόντι τοὺς ἄκοντας τούτων
ἕκαστα ποιοῦντας πονηροτέρους ἢ τοὺς ἑκόντας. σὺ οὖν
χάρισαι καὶ μὴ φθονήσῃς ἰάσασθαι τὴν ψυχήν μου· πολὺ
[373a] γάρ τοι μεῖζόν με ἀγαθὸν ἐργάσῃ ἀμαθίας παύσας τὴν ψυχὴν
ἢ νόσου τὸ σῶμα. μακρὸν μὲν οὖν λόγον εἰ ’θέλεις λέγειν,
προλέγω σοι ὅτι οὐκ ἄν με ἰάσαιο ―οὐ γὰρ ἂν ἀκολουθήσαιμι―
ὥσπερ δὲ ἄρτι εἰ ’θέλεις μοι ἀποκρίνεσθαι, πάνυ ὀνήσεις,
οἶμαι δὲ οὐδ’ αὐτὸν σὲ βλαβήσεσθαι. δικαίως δ’ ἂν καὶ σὲ
παρακαλοίην, ὦ παῖ Ἀπημάντου· σὺ γάρ με ἐπῆρας Ἱππίᾳ
διαλέγεσθαι, καὶ νῦν, ἐὰν μή μοι ἐθέλῃ Ἱππίας ἀποκρίνεσθαι,
δέου αὐτοῦ ὑπὲρ ἐμοῦ.

***
Σωκράτης: Βλέπεις, καλέ Ιππία, ότι εγώ λέγω την αλήθειαν, διισχυριζόμενος ότι είμαι προσκολλημένος εις τας ερωτήσεις των σοφών; Και σχεδόν αυτό και μόνον το καλόν έχω επάνω μου, ενώ όλα τα άλλα μου είναι ποταπά. Δηλαδή όσον διά τα πράγματα πλανώμαι, και δεν γνωρίζω πώς είναι. Απόδειξις δε τούτου είναι ότι, όταν συναναστραφώ κανένα από σας που φημίζεσθε διά την σοφίαν σας και διά τους οποίους όλοι οι Έλληνες μαρτυρούν την σοφίαν των, αποδεικνύομαι ότι δεν γνωρίζω τίποτε. Διότι εις τίποτε δεν συμφωνεί η γνώμη μου μαζί σας, διά να ειπώ ούτω πως. Και βεβαίως ποία μεγαλιτέρα απόδειξις υπάρχει διά την αμάθειαν παρά το να διαφωνή κανείς με τους σοφούς άνδρας; Έχω όμως τούτο μόνον το αξιοθαύμαστον προτέρημα, το οποίον με σώζει. Δηλαδή δεν εντρέπομαι να μανθάνω, αλλά εξετάζω και ερωτώ και γνωρίζω μεγάλην χάριν εις τον αποκρινόμενον, και κανένα έως τώρα δεν τον εστέρησα την οφειλομένην χάριν. Δηλαδή ποτέ μου δεν ηρνήθην ότι έμαθα κάτι τι, και δεν είπα ότι είναι ιδικόν μου το μάθημα ως να το ευρήκα στον δρόμον. Αλλά εγκωμιάζω εκείνον που με εδίδαξε ως σοφόν, και αποδεικνύω τι έμαθα από αυτόν. Ομοίως και τώρα εις όσα λέγεις συ δεν συμφωνώ, αλλά πάρα πολύ διαφωνώ. Και αυτό γνωρίζω καλά ότι γίνεται εξ αιτίας μου, δηλαδή διότι είμαι όπως είμαι, διά να μην ειπώ τίποτε μεγαλίτερον διά τον εαυτόν μου. Δηλαδή εις εμέ φαίνεται, Ιππία μου, όλως το αντίθετον από ό,τι λέγεις συ· ότι δηλαδή όσοι βλάπτουν τους ανθρώπους και τους αδικούν και τους εξαπατούν και σφάλλουν εκουσίως, και όχι ακουσίως, είναι καλλίτεροι παρά όσοι το κάμνουν ακουσίως. Κάποτε όμως φρονώ και το αντίθετον από αυτά και πλανώμαι ως προς αυτά, βεβαίως διότι δεν γνωρίζω. Τώρα λοιπόν αυτήν την στιγμήν μου ήλθε ωσάν περίοδος παροξυσμού και μου φαίνονται οι εκουσίως σφάλλοντες εις τι ότι είναι καλλίτεροι από τους ακουσίως. Λοιπόν προφασίζομαι με το τωρινόν μου αυτό πάθημα ότι πταίουν οι προηγούμενοι λόγοι, ώστε να μου φαίνεται αυτήν την στιγμήν ότι όσοι κάμνουν έκαστον από αυτά ακουσίως είναι πονηρότεροι παρά οι εκουσίως. Συ λοιπόν κάνε μου την χάριν και μη φθονήσης να μου ιατρεύσης την ψυχήν μου. Διότι πολύ μεγαλίτερον καλόν θα μου κάμης, αν θεραπεύσης την ψυχήν μου από την αμάθειαν παρά το σώμα από ασθένειαν. Και λοιπόν, εάν μεν θελήσης να ειπής μακρόν λόγον, σου το προλέγω, ότι δεν είναι δυνατόν να με θεραπεύσης ―διότι δεν θα ημπορέσω να τον παρακολουθήσω― αν θέλης όμως να μου απαντήσης καθώς προηγουμένως, πολύ θα με ωφελήσης, νομίζω δε ότι δεν θα βλαφθής και συ ο ίδιος. Είναι δίκαιον δε να παρακαλέσω και σε, υιέ του Απημάντου. Διότι συ με έβαλες να συζητήσω με τον Ιππίαν. Δι' αυτό και τώρα, εάν δεν θελήση να μου απαντήση ο Ιππίας, συ παρακάλεσέ τον εκ μέρους μου.