ΑΡΡΙΑΝΟΣ - Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις (2.7.3-2.7.9)

[2.7.3] Ὁ δὲ συγκαλέσας στρατηγούς τε καὶ ἰλάρχας καὶ τῶν ξυμμάχων τοὺς ἡγεμόνας παρεκάλει θαρρεῖν μὲν ἐκ τῶν ἤδη σφίσι καλῶς κεκινδυνευμένων καὶ ὅτι πρὸς νενικημένους ὁ ἀγὼν νενικηκόσιν αὐτοῖς ἔσται καὶ ὅτι ὁ θεὸς ὑπὲρ σφῶν στρατηγεῖ ἄμεινον, ἐπὶ νοῦν Δαρείῳ ἀγαγὼν καθεῖρξαι τὴν δύναμιν ἐκ τῆς εὐρυχωρίας ἐς τὰ στενόπορα, ἵνα σφίσι μὲν ξύμμετρον τὸ χωρίον ἀναπτύξαι τὴν φάλαγγα, τοῖς δὲ ἀχρεῖον τὸ πλῆθος [ὅτι] ἔσται τῇ μάχῃ, οὔτε τὰ σώματα οὔτε τὰς γνώμας παραπλησίοις. [2.7.4] Μακεδόνας τε γὰρ Πέρσαις καὶ Μήδοις, ἐκ πάνυ πολλοῦ τρυφῶσιν, αὐτοὺς ἐν τοῖς πόνοις τοῖς πολεμικοῖς πάλαι ἤδη μετὰ κινδύνων ἀσκουμένους, ἄλλως τε καὶ δούλοις ἀνθρώποις ἐλευθέρους, εἰς χεῖρας ἥξειν· ὅσοι τε Ἕλληνες Ἕλλησιν, οὐχ ὑπὲρ τῶν αὐτῶν μαχεῖσθαι, ἀλλὰ τοὺς μὲν ξὺν Δαρείῳ ἐπὶ μισθῷ καὶ οὐδὲ τούτῳ πολλῷ κινδυνεύοντας, τοὺς δὲ ξὺν σφίσιν ὑπὲρ τῆς Ἑλλάδος ἑκόντας ἀμυνομένους· [2.7.5] βαρβάρων τε αὖ Θρᾷκας καὶ Παίονας καὶ Ἰλλυριοὺς καὶ Ἀγριᾶνας τοὺς εὐρωστοτάτους τε τῶν κατὰ τὴν Εὐρώπην καὶ μαχιμωτάτους πρὸς τὰ ἀπονώτατά τε καὶ μαλακώτατα τῆς Ἀσίας γένη ἀντιτάξεσθαι· ἐπὶ δὲ Ἀλέξανδρον ἀντιστρατηγεῖν Δαρείῳ. [2.7.6] ταῦτα μὲν οὖν ἐς πλεονεξίαν τοῦ ἀγῶνος ἐπεξῄει. τὰ δὲ ἆθλα ὅτι μεγάλα ἔσται σφίσι τοῦ κινδύνου ἐπεδείκνυεν. οὐ γὰρ τοὺς σατράπας τοὺς Δαρείου ἐν τῷ τότε κρατήσειν, οὐδὲ τὴν ἵππον τὴν ἐπὶ Γρανίκῳ ταχθεῖσαν, οὐδὲ τοὺς δισμυρίους ξένους τοὺς μισθοφόρους, ἀλλὰ Περσῶν τε ὅ τι περ ὄφελος καὶ Μήδων καὶ ὅσα ἄλλα ἔθνη Πέρσαις καὶ Μήδοις ὑπήκοα ἐποικεῖ τὴν Ἀσίαν καὶ αὐτὸν μέγαν βασιλέα παρόντα, καὶ ὡς οὐδὲν ὑπολειφθήσεταί σφισιν ἐπὶ τῷδε τῷ ἀγῶνι ὅτι μὴ κρατεῖν τῆς Ἀσίας ξυμπάσης καὶ πέρας τοῖς πολλοῖς πόνοις ἐπιθεῖναι. [2.7.7] ἐπὶ τούτοις δὲ τῶν τε ἐς τὸ κοινὸν ξὺν λαμπρότητι ἤδη πεπραγμένων ὑπεμίμνησκεν καὶ εἰ δή τῳ ἰδίᾳ τι διαπρεπὲς ἐς κάλλος τετολμημένον, ὀνομαστὶ ἕκαστον ἐπὶ τῷ ἔργῳ ἀνακαλῶν. καὶ τὸ αὑτοῦ οὐκ ἀκίνδυνον ἐν ταῖς μάχαις ὡς ἀνεπαχθέστατα ἐπεξῄει. [2.7.8] λέγεται δὲ καὶ Ξενοφῶντος καὶ τῶν ἅμα Ξενοφῶντι μυρίων ἐς μνήμην ἐλθεῖν, ὡς οὐδέν τι οὔτε κατὰ πλῆθος οὔτε κατὰ τὴν ἄλλην ἀξίωσιν σφίσιν ἐπεοικότες, οὐδὲ ἱππέων αὐτοῖς παρόντων Θεσσαλῶν, οὐδὲ Βοιωτῶν ἢ Πελοποννησίων, οὐδὲ Μακεδόνων ἢ Θρᾳκῶν, οὐδὲ ὅση ἄλλη σφίσιν ἵππος ξυντέτακται, οὐδὲ τοξοτῶν ἢ σφενδονητῶν, ὅτι μὴ Κρητῶν ἢ Ῥοδίων ὀλίγων, καὶ τούτων ἐν τῷ κινδύνῳ ὑπὸ Ξενοφῶντος αὐτοσχεδιασθέντων, [2.7.9] οἱ δὲ βασιλέα τε ξὺν πάσῃ τῇ δυνάμει πρὸς Βαβυλῶνι αὐτῇ ἐτρέψαντο καὶ ἔθνη ὅσα κατιόντων ἐς τὸν Εὔξεινον πόντον καθ᾽ ὁδόν σφισιν ἐπεγένετο νικῶντες ἐπῆλθον· ὅσα τε ἄλλα ἐν τῷ τοιῷδε πρὸ τῶν κινδύνων ἐς παράκλησιν ἀνδράσιν ἀγαθοῖς ἐξ ἀγαθοῦ ἡγεμόνος παραινεῖσθαι εἰκός. οἱ δὲ ἄλλος ἄλλοθεν δεξιούμενοί τε τὸν βασιλέα καὶ τῷ λόγῳ ἐπαίροντες ἄγειν ἤδη ἐκέλευον.

***

[2.7.3] Τότε ο Αλέξανδρος κάλεσε σε συμβούλιο τους στρατηγούς, τους ιλάρχους και τους αρχηγούς των συμμάχων και τους παρακινούσε να αντλήσουν θάρρος από τους κινδύνους που μέχρι τώρα είχαν με επιτυχία αντιμετωπίσει· είπε ακόμη ότι ο τωρινός αγώνας θα διεξαχθεί ανάμεσα σε αυτούς, που έχουν νικήσει, και σε αυτούς που έχουν νικηθεί· ότι ο θεός κατευθύνει τον αγώνα με τρόπο που τους ευνοεί, βάζοντας στο νου του Δαρείου να μετακινήσει τις δυνάμεις του από την ευρύχωρη πεδιάδα και να τις κλείσει σε αυτό το στενό πέρασμα· το μέρος αυτό είναι κατάλληλο για την ανάπτυξη της μακεδονικής φάλαγγας, ενώ για τους Πέρσες θα είναι άχρηστη η αριθμητική υπεροχή, επειδή υστερούν σε σωματική δύναμη και θάρρος. [2.7.4] Γιατί θα αντιμετωπίσουν οι Μακεδόνες, που από πολύ καιρό έχουν ασκηθεί να κινδυνεύουν στους πολεμικούς αγώνες, τους Πέρσες και τους Μήδους, που από πολύ παλιά ζουν στη χλιδή· με άλλα λόγια είναι σαν να πολεμούν ελεύθεροι άνδρες με δούλους· και όσοι Έλληνες αντιμετωπίσουν Έλληνες, δεν θα πολεμήσουν για τον ίδιο σκοπό, αλλά όσοι από αυτούς είναι με τον Δαρείο θα διακινδυνεύσουν για ένα μισθό και μάλιστα όχι πολύ μεγάλο, ενώ όσοι είναι μαζί τους θα αγωνιστούν με τη θέλησή τους υπερασπίζοντας την Ελλάδα. [2.7.5] Από τους βαρβάρους πάλι οι Θράκες, οι Παίονες, οι Ιλλυριοί και οι Αγριάνες, δηλαδή οι πιο δυνατοί και οι πιο πολεμικοί λαοί της Ευρώπης, θα αντιμετωπίσουν τα πιο οκνηρά και μαλθακά έθνη της Ασίας· και ακόμα, ο Αλέξανδρος θα ηγηθεί στον αγώνα εναντίον του Δαρείου. [2.7.6] Αυτά τους ανέφερε διεξοδικά για να τους δείξει την υπεροχή τους στον αγώνα. Τους έδειχνε επίσης ότι και τα έπαθλα του επικίνδυνου αυτού αγώνα θα ήταν γι᾽ αυτούς μεγάλα. Γιατί δεν επρόκειτο τώρα να νικήσουν τους σατράπες του Δαρείου ούτε το περσικό ιππικό που παρατάχθηκε στον Γρανικό ποταμό ούτε τους είκοσι χιλιάδες ξένους μισθοφόρους, αλλά το άνθος των Περσών και των Μήδων και όσα άλλα έθνη κατοικούν στην Ασία και είναι υποταγμένα σε αυτούς, καθώς και τον ίδιο τον Μεγάλο Βασιλέα που θα είναι παρών στη μάχη· ύστερα από αυτόν τον αγώνα τίποτε πια δεν θα τους εμποδίζει, ώστε να κυριαρχήσουν σε ολόκληρη την Ασία και να τερματίσουν έτσι τους μεγάλους κόπους τους. [2.7.7] Τους θύμιζε ακόμα όσα λαμπρά κατορθώματα είχαν ως τώρα επιτύχει όλοι μαζί, καθώς και εξαίρετες προσωπικές τους πράξεις γενναιότητας, αναφέροντας ονομαστικά τον καθένα μαζί με το κατόρθωμά του. Αναφέρθηκε επίσης με τη μεγαλύτερη δυνατή μετριοφροσύνη και στους κινδύνους που ο ίδιος αντιμετώπισε στις μάχες. [2.7.8] Λέγεται ακόμα ότι τους υπενθύμισε και τον Ξενοφώντα και τους Μυρίους που ήταν μαζί του, αν και αυτοί δεν τους έμοιαζαν καθόλου σε αριθμό και σε άλλες αρετές και δεν είχαν ούτε Θεσσαλούς ιππείς ούτε Βοιωτούς ή Πελοποννησίους ούτε Μακεδόνες ή Θράκες ούτε το υπόλοιπο ιππικό που τώρα έχουν μαζί τους ούτε τοξότες ή σφενδονήτες, εκτός από λίγους Κρητικούς ή Ροδίτες, που και αυτοί οργανώθηκαν την ώρα του κινδύνου από τον Ξενοφώντα. [2.7.9] Παρ᾽ όλα αυτά έτρεψαν σε φυγή κοντά στην ίδια τη Βαβυλώνα τον Μεγάλο Βασιλέα με όλες του τις δυνάμεις και προχώρησαν νικώντας τους λαούς που τους αντιτάχθηκαν στο δρόμο τους, καθώς κατέβαιναν προς τον Εύξεινο Πόντο. Και άλλες προτροπές τούς έκαμε από εκείνες που ταιριάζει να γίνονται σε παρόμοιες περιστάσεις πριν από την μάχη από γενναίο αρχηγό προς γενναίους άνδρες. Αυτοί έτρεξαν από όλες τις μεριές να σφίξουν το χέρι του βασιλιά και να τον παρακινήσουν με επευφημίες να τους οδηγήσει αμέσως στη μάχη.