Το στρατηγικό σχέδιο του Φιλίππου και του Αλεξάνδρου στη μάχη της Χαιρώνειας

Ο Φίλιππος και ο υιός του Αλέξανδρος είχαν πολύ ξεκάθαρους στόχους. Επιθυμούσαν να αποκτήσουν αυτοί την ηγεμονία της Ελλάδας και να ηγηθούν όλων των Ελλήνων σε έναν πόλεμο εναντίον των Περσών. Αξιολογώντας τις δυνάμεις και τις αδυναμίες του στρατού τους, αποφάσισαν να αποφύγουν μια σύγκρουση με την πανίσχυρη Αθηναϊκή Δημοκρατία στη θάλασσα, όπου η ήττα θα ήταν βέβαιη. Αντίθετα, προτίμησαν να αντιμετωπίσουν τους Αθηναίους και τους συμμάχους τους στη στεριά. Εκεί το καλά εκπαιδευμένο ιππικό και το πεζικό των Αθηναίων και των θηβαίων δε θα είχε πλεονέκτημα έναντι του επίσης αξιόμαχου μακεδονικού στρατού. Προτού καταφύγουν στα όπλα, προσπάθησαν με επιμέλεια να πετύχουν τους στόχους τους σε διπλωματικό επίπεδο. Όταν η κίνηση αυτή απέτυχε, έθεσαν σε εφαρμογή το στρατηγικό σχέδιο τους αντιμετώπισης του αντιπάλου στο πεδίο της μάχης. Η ανωτερότητα της στρατηγικής τους τούς έδωσε την τελική νίκη, παρότι αντικειμενικά υστερούσαν σε δυνάμεις.

Η στρατηγική της Μάχης της Χαιρώνειας

Ο Φίλιππος και ο Αλέξανδρος αξιολόγησαν καταρχάς τις συγκεκριμένες δυνάμεις και τις αδυναμίες του αντιπάλου τους. Η μακεδονική υπεροχή βρισκόταν α) στα ανώτερα δόρατα (τις γνωστές σάρισες), με τα οποία ήταν οπλισμένες οι μακεδονικές φάλαγγες, β) στη μεγάλη κινητικότητα και την ταχύτητα των μακεδονικών φαλάγγων και γ) στο πολύ καλά εκπαιδευμένο ιππικό, την ηγεσία του οποίου είχε αναλάβει ο Αλέξανδρος. Οι αδυναμίες εντοπίζονταν στην αριθμητική υπεροχή του αντιπάλου και κατά δεύτερο λόγο στο ότι είχαν να αντιμετωπίσουν έναν πολύ καλά εκπαιδευμένο και ξακουστό για την εποχή στρατό.

Όμως οι αντίπαλοι του Φιλίππου είχαν μια σημαντική αδυναμία. Την αριστερή πτέρυγα κάλυπταν ελαφρά οπλισμένοι τοπικοί οπλίτες, οι οποίοι είχαν τοποθετηθεί κοντά στην Ακρόπολη της Χαιρώνειας. Δίπλα τους βρίσκονταν οι βαριά οπλισμένοι Αθηναίοι στρατιώτες. Tη δεξιά πτέρυγα κάλυπτε ο φημισμένος θηβαϊκός Ιερός Λόχος.

Ο Φίλιππος παρατάχθηκε απέναντι από την αριστερή πτέρυγα του αντιπάλου, η οποία ήταν η πιο αδύναμη, ενώ ο Αλέξανδρος παρατάχθηκε απέναντι από τους Θηβαίους. Ο Φίλιππος πρώτος άρχισε την επίθεση χτυπώντας την αδύναμη αριστερή πλευρά με το πιο πειθαρχημένο και ικανό τμήμα του πεζικού του. Αφού πίεσε πολύ την αριστερή πτέρυγα αναγκάζοντας και το αθηναϊκό κέντρο να κινηθεί αριστερά, άρχισε να υποχωρεί προγραμματισμένα προς τα πίσω. Οι αντίπαλοί του διέλυσαν τις γραμμές τους και άρχισαν να κυνηγούν τον μακεδονικό στρατό που «υποχωρούσε». Εκτός από την αριστερή πτέρυγα, προωθήθηκε εμπρός και αριστερά και το αθηναϊκό κέντρο, το οποίο δεν ήθελε να χάσει επαφή με τον μακεδονικό στρατό, που υποχωρούσε γοργά. Έτσι, δημιουργήθηκε ένα μεγάλο κενό στο κέντρο και αποκόπηκε ο θηβαϊκός στρατός. Εκείνη τη στιγμή άρχισε την επίθεση το ιππικό του Αλεξάνδρου. Αφού εξουδετέρωσε τον Ιερό Λόχο, βρέθηκε πίσω από τις δυνάμεις των Αθηναίων και των συμμάχων τους. Ταυτόχρονα, με βάση τη συμφωνηθείσα στρατηγική, ο Φίλιππος ανασυντάχθηκε και επιτέθηκε στους Αθηναίους οπλίτες, που ήταν και ο κρίσιμος στόχος. Με τη βοήθεια του Αλεξάνδρου, που είχε βρεθεί πίσω από τους Αθηναίους, οι Μακεδόνες κέρδισαν τη νίκη και μαζί και την ηγεμονία του ελληνικού κόσμου. Ήταν μόνο η αρχή του λαμπρού έπους του Μ. Αλεξάνδρου και του Ελληνισμού.