ΠΛΑΤΩΝ: Ἵππίας μείζων (300c-301d)

[300c] ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Οὐ δοκεῖ σοι;
ΙΠΠΙΑΣ. Πολλὴ γὰρ ἄν μ᾽ ἔχοι ἀπειρία καὶ τῆς τούτων φύσεως καὶ τῆς τῶν παρόντων λέξεως λόγων.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Ἡδέως γε, ὦ Ἱππία. ἀλλὰ γὰρ ἐγὼ ἴσως κινδυνεύω δοκεῖν μέν τι ὁρᾶν οὕτως ἔχον ὡς σὺ φῂς ἀδύνατον εἶναι, ὁρῶ δ᾽ οὐδέν.
ΙΠΠΙΑΣ. Οὐ κινδυνεύεις, ὦ Σώκρατες, ἀλλὰ πάνυ ἑτοίμως παρορᾷς.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Καὶ μὴν πολλά γέ μοι προφαίνεται τοιαῦτα πρὸ τῆς ψυχῆς, ἀλλὰ ἀπιστῶ αὐτοῖς, ὅτι σοὶ μὲν οὐ φαντάζεται, [300d] ἀνδρὶ πλεῖστον ἀργύριον εἰργασμένῳ τῶν νῦν ἐπὶ σοφίᾳ, ἐμοὶ δέ, ὃς οὐδὲν πώποτε ἠργασάμην. καὶ ἐνθυμοῦμαι, ὦ ἑταῖρε, μὴ παίζῃς πρός με καὶ ἑκὼν ἐξαπατᾷς· οὕτως μοι σφόδρα καὶ πολλὰ φαίνεται.
ΙΠΠΙΑΣ. Οὐδεὶς σοῦ, ὦ Σώκρατες, κάλλιον εἴσεται εἴτε παίζω εἴτε μή, ἐὰν ἐπιχειρήσῃς λέγειν τὰ προφαινόμενά σοι ταῦτα· φανήσῃ γὰρ οὐδὲν λέγων. οὐ γὰρ μήποτε εὕρῃς, ὃ μήτ᾽ ἐγὼ πέπονθα μήτε σύ, τοῦτ᾽ ἀμφοτέρους ἡμᾶς πεπονθότας.
[300e] ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Πῶς λέγεις, ὦ Ἱππία; ἴσως μὲν τὶ λέγεις, ἐγὼ δ᾽ οὐ μανθάνω· ἀλλά μου σαφέστερον ἄκουσον ὃ βούλομαι λέγειν. ἐμοὶ γὰρ φαίνεται, ὃ μήτ᾽ ἐγὼ πέπονθα εἶναι μήτ᾽ εἰμὶ μηδ᾽ αὖ σὺ εἶ, τοῦτο ἀμφοτέρους πεπονθέναι ἡμᾶς οἷόν τ᾽ εἶναι· ἕτερα δ᾽ αὖ, ἃ ἀμφότεροι πεπόνθαμεν εἶναι, ταῦτα οὐδέτερον εἶναι ἡμῶν.
ΙΠΠΙΑΣ. Τέρατα αὖ ἀποκρινομένῳ ἔοικας, ὦ Σώκρατες, ἔτι μείζω ἢ ὀλίγον πρότερον ἀπεκρίνω. σκόπει γάρ· πότερον εἰ ἀμφότεροι δίκαιοί ἐσμεν, οὐ καὶ ἑκάτερος ἡμῶν εἴη ἄν, ἢ εἰ ἄδικος ἑκάτερος, οὐ καὶ ἀμφότεροι, ἢ εἰ ὑγιαίνοντες, [301a] οὐ καὶ ἑκάτερος; ἢ εἰ κεκμηκώς τι ἢ τετρωμένος ἢ πεπληγμένος ἢ ἄλλ᾽ ὁτιοῦν πεπονθὼς ἑκάτερος ἡμῶν εἴη, οὐ καὶ ἀμφότεροι αὖ ἂν τοῦτο πεπόνθοιμεν; ἔτι τοίνυν εἰ χρυσοῖ ἢ ἀργυροῖ ἢ ἐλεφάντινοι, εἰ δὲ βούλει, γενναῖοι ἢ σοφοὶ ἢ τίμιοι ἢ γέροντές γε ἢ νέοι ἢ ἄλλο ὅτι βούλει τῶν ἐν ἀνθρώποις ἀμφότεροι τύχοιμεν ὄντες, ἆρ᾽ οὐ μεγάλη ἀνάγκη καὶ ἑκάτερον ἡμῶν τοῦτο εἶναι;
[301b] ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Πάντως γε δήπου.
ΙΠΠΙΑΣ. Ἀλλὰ γὰρ δὴ σύ, ὦ Σώκρατες, τὰ μὲν ὅλα τῶν πραγμάτων οὐ σκοπεῖς, οὐδ᾽ ἐκεῖνοι οἷς σὺ εἴωθας διαλέγεσθαι, κρούετε δὲ ἀπολαμβάνοντες τὸ καλὸν καὶ ἕκαστον τῶν ὄντων ἐν τοῖς λόγοις κατατέμνοντες. διὰ ταῦτα οὕτω μεγάλα ὑμᾶς λανθάνει καὶ διανεκῆ σώματα τῆς οὐσίας πεφυκότα. καὶ νῦν τοσοῦτόν σε λέληθεν, ὥστε οἴει εἶναί τι ἢ πάθος ἢ οὐσίαν, ἣ περὶ μὲν ἀμφότερα ταῦτα ἔστιν ἅμα, [301c] περὶ δὲ ἑκάτερον οὔ, ἢ αὖ περὶ μὲν ἑκάτερον, περὶ δὲ ἀμφότερα οὔ· οὕτως ἀλογίστως καὶ ἀσκέπτως καὶ εὐήθως καὶ ἀδιανοήτως διάκεισθε.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Τοιαῦτα, ὦ Ἱππία, τὰ ἡμέτερά ἐστιν, οὐχ οἷα βούλεταί τις, φασὶν ἄνθρωποι ἑκάστοτε παροιμιαζόμενοι, ἀλλ᾽ οἷα δύναται· ἀλλὰ σὺ ἡμᾶς ὀνίνης ἀεὶ νουθετῶν. ἐπεὶ καὶ νῦν, πρὶν ὑπὸ σοῦ ταῦτα νουθετηθῆναι, ὡς εὐήθως διεκείμεθα, ἔτι σοι μᾶλλον ἐγὼ ἐπιδείξω εἰπὼν ἃ διενοούμεθα [301d] περὶ αὐτῶν, ἢ μὴ εἴπω;
ΙΠΠΙΑΣ. Εἰδότι μὲν ἐρεῖς, ὦ Σώκρατες· οἶδα γὰρ ἑκάστους τῶν περὶ τοὺς λόγους ὡς διάκεινται. ὅμως δ᾽ εἴ τι σοὶ ἥδιον, λέγε.

***
[300c] ΣΩ. Δεν πιστεύεις πως μπορεί να γίνει αυτό;
ΙΠ. Μα τότε δεν θα ήξερα τί μου γίνεται ούτε για τη φύση των πραγμάτων αυτών ούτε για τις λέξεις που χρησιμοποιούμε σ᾽ αυτά που τώρα λέμε.
ΣΩ. Όμορφα που τα λες, Ιππία! Εγώ όμως πάω να πιστέψω πως βλέπω κάτι που είναι έτσι όπως κατά τη δική σου γνώμη δεν μπορεί να είναι, άλλο ζήτημα αν στην πραγματικότητα δεν βλέπω τίποτα.
ΙΠ. Μην πας να πιστέψεις, Σωκράτη! Γιατί είναι σίγουρο πως βλέπεις στραβά.
ΣΩ. Και όμως πολλά τέτοια πράγματα ξεπροβάλλουν στην ψυχή μου, μα δεν τα πιστεύω, γιατί συ δεν τα βάζεις στο νου σου, [300d] ένας άνθρωπος που με τη σοφία του έβγαλε τα περισσότερα χρήματα από τους τωρινούς, και είναι σε μένα που ξεπροβάλλουν, έναν άνθρωπο που δεν έβγαλα ποτέ ούτε το παραμικρό. Αναρωτιέμαι μόνο, αγαπητέ μου, μήπως παίζεις μαζί μου και με ξεγελάς θεληματικά· τόσο δυνατά και τόσο πολλά είναι αυτά που ξεπροβάλλουν μέσα μου!
ΙΠ. Κανένας, Σωκράτη, δεν θα το μάθει καλύτερα από σένα, αν παίζω ή όχι, από την ώρα που θα καταπιαστείς να μου πεις αυτά που ξεπροβάλλουν μέσα σου· γιατί θα γίνει φανερό πως δεν λες τίποτα· αποκλείεται, ό,τι μήτε εγώ έχω πάθει μήτε συ, να βρεις πως το έχουμε πάθει και οι δυο μαζί εμείς.
[300e] ΣΩ. Πώς το λες αυτό, Ιππία; Μπορεί βέβαια να λες κάτι και να είμαι εγώ που δεν το καταλαβαίνω. Άκουσέ με όμως πιο καθαρά τί είναι εκείνο που θέλω να πω: Εμένα μου φαίνεται πως αυτό που εγώ μήτε έπαθα και έχω μήτε είμαι, μήτε και συ, αυτό μπορεί να το έχουμε πάθει και οι δύο μαζί· άλλα πάλι, που και οι δύο μαζί τα πάθαμε και τα έχουμε, κανένας από τους δυο μας να μην τα έχει.
ΙΠ. Τώρα πάλι, Σωκράτη, μοιάζεις με άνθρωπο που δίνει εξωφρενικές απαντήσεις, ακόμα χειρότερες από αυτές που έδωσες λίγο πιο πριν. Κοίταξε! Αν και οι δύο είμαστε δίκαιοι, δεν θα ήταν και ο καθένας μας χωριστά; Ή αν ο καθένας μας χωριστά είναι άδικος, δεν θα είμαστε και οι δύο; Και αν είμαστε γεροί, [301a] δεν θα ήταν και ο καθένας μας χωριστά; Ή αν ο καθένας μας χωριστά είχε αρρωστήσει ή πληγωθεί ή δαρθεί ή πάθει οτιδήποτε άλλο, τούτο δεν θα το είχαμε πάθει και οι δύο μας; Και ακόμα, αν και οι δύο λάχαινε να είμαστε, ας πούμε, μαλαματένιοι ή ασημένιοι ή φιλντισένιοι ή, αν θέλεις, από αρχοντική γενιά ή σοφοί ή τιμημένοι, ή γέροι ή νέοι, ή ό,τι άλλο θέλεις από αυτά που τυχαίνουν στους ανθρώπους, τάχα δεν είναι ανάγκη απόλυτη και καθένας από μας να έχει το πράγμα αυτό;
[301b] ΣΩ. Το δίχως άλλο, πιστεύω.
ΙΠ. Συ όμως, Σωκράτη, δεν εξετάζεις τα πράγματα ως σύνολα, ούτε εκείνοι που συνηθίζεις να συζητείς μαζί τους, μόνο τα δοκιμάζετε απομονώνοντας το όμορφο και κατακομματιάζοντας ένα ένα από τα όντα με τα λόγια σας. Γι᾽ αυτόν το λόγο σάς ξεφεύγουν οι πολύ μεγάλες και αδιάσπαστες ενότητες της ουσίας. Και τώρα τόσο λίγο έχεις καταλάβει, ώστε φαντάζεσαι πως υπάρχει κάτι, είτε πάθημα είτε ουσία, που να βρίσκεται στα δύο μαζί πράγματα, [301c] όχι όμως και στο καθένα χωριστά· ή, αντίθετα, στο καθένα από τα δύο, όχι όμως και στα δύο μαζί. Τόσο ασυλλόγιστοι και άμυαλοι και απλοϊκοί και ανόητοι δείχνετε!
ΣΩ. Μια φορά, έτσι είμαστε φτιαγμένοι, Ιππία· όχι όπως θέλει κανείς —αυτήν την παροιμία τη λένε κάθε τόσο οι άνθρωποι— αλλά όπως μπορεί. Πάλι καλά που εσύ με τις νουθεσίες σου μας ωφελείς αδιάκοπα. Αφού και τώρα, πριν ακούσουμε τις νουθεσίες σου αυτές, πόσο απλοϊκοί δείχναμε θέλεις να σου το φανερώσω ακόμα πιο καθαρά λέγοντάς σου τί σκεφτόμαστε [301d] για τα πράγματα αυτά; Ή να μην το πω;
ΙΠ. Αυτά που θα πεις, Σωκράτη, θα τα πεις σε άνθρωπο που τα ξέρει· γιατί αυτούς που συζητούν τους ξέρω έναν έναν, τί λογής άνθρωποι είναι. Αν όμως προτιμάς, λέγε!